ید: ضررورت تأمین این ریز مغذی برای بدن

ید (Iodine) یکی از ریز مغذی های ضروری است که بدن توانایی تولید آن را ندارد.

 
ید نوعی عنصر شیمیایی ضروری است که بدن قادر به تولید آن نمی باشد. ید مورد نیاز باید از رژیم غذایی دریافت شود. اما، میزان ید در مواد غذایی زیاد نیست و باید به صورت فراوری به آن افزوده شود_ مثال: نمک یددار. منبع اصلی ید در جهان، اقیانوس ها هستند_ به دلیل وجود زندگی دریایی و به ویژه جلبک دریایی.

غده تیروئید برای تولید هورمونهایش نیاز به ید دارد. چنانچه ید به میزان کافی در بدن نباشد، سیستم بازخورد موجود در بدن باعث فعالیت بیشتر و شدیدتر تیروئید می شود. این امر می تواند منجر به بزرگ شدن غده تیروئید (گواتر) شود.

دیگر عواقب کمبود ید نیز جدی هستند. کمبود ید و در نتیجه سطوح پایین هورمون تیروئید می تواند باعث توقف تخمک گذاری در زنان و ناباروری شود. کمبود ید می تواند به بیماری خود ایمنی تیروئید منجر شود و خطر ابتلا به سرطان تیروئید را افزایش دهد. برخی محققان بر این باورند که کمبود ید خطر ابتلا به سرطان های دیگر مانند پروستات، پستان، اندومتر و تخمدان را نیز افزایش می دهد.

کمبود ید در دوران بارداری برای مادر و کودک خطرناک است. این امر می تواند باعث فشار خون بالا در دوران بارداری برای مادر و عقب ماندگی ذهنی برای کودک شود. ید نقش مهمی در رشد سیستم عصبی مرکزی دارد. در موارد شدید، کمبود ید می تواند به کرتینیسم (Cretinism) منجر شود_ عقب ماندگی توام با کوتولگی.

کمبود ید یکی از اختلالات شایع در جهان است. شناخته شده ترین فرم کمبود ید، " گواتر" است. علاوه بر این، در سراسر جهان تصور می شود که کمبود ید شایع ترین علت قابل پیشگیری عقب ماندگی ذهنی است. 

مصرف ید جهت جلوگیری از کمبود ید و پیامدهای آن، از جمله گواتر، توصیه می شود. ید برای درمان بیماری پوستی ایجاد شونده توسط قارچ (اسپوروتریکوز جلدی)، درمان بیماری های پستان فیبروکیستیک، جلوگیری از سرطان سینه، بیماری های چشم، دیابت و بیماری های قلبی و سکته مغزی، و خلط آور استفاده می شود.

ید برای محافظت غده تیروئید در برابر یدید رادیواکتیو استفاده می شود. قرص یدید پتاسیم در این موارد استفاده می شود.  یدید پتاسیم برای درمان (و نه پیشگیری) اثرات پرتو درمانی و یا عکسبرداری رادیواکتیو استفاده می شود.

اعمال ید به پوست برای کشتن میکروب، جلوگیری از درد داخلی دهان (موکوزیت) ناشی از شیمی درمانی، و درمان زخم های دیابتی استفاده می شود.

ید برای تصفیه آب نیز استفاده می شود.

 

نحوه ی عملکرد ید چگونه است؟

ید باعث کاهش هورمون تیروئید و از بین رفتن قارچ، باکتری، و دیگر میکروارگانیسم ها مانند آمیبها می شود. نوع خاصی از ید به نام " یدید پتاسیم" برای درمان (و نه پیشگیری) اثرات تصادف رادیواکتیو استفاده می شود.

 

موارد مصرف و اثرات ید

• کمبود ید. مصرف مکمل های ید، از جمله نمک یددار، برای پیشگیری و درمان کمبود ید موثر است.
• قرار گرفتن در معرض اشعه. مصرف خوراکی ید برای حفاظت از یدید رادیواکتیو موثر است.
• بیماری تیروئید. مصرف خوراکی ید می تواند طوفان تیروئیدی و پرکاری تیروئید را بهبود ببخشد. مصرف نمک یددار و تیروکسین بعد از عمل جراحی تیروئید به نظر می رسد حجم تیروئید را کاهش می دهد.
• زخم پا. تحقیقات نشان می دهند که استفاده از کادکسومر آیوداین (cadexomer iodine) روی زخم وریدی پا همراه با فشرده سازی برای 4 تا 6 هفته سرعت درمان را افزایش می دهد. همچنین، استفاده از پوویدون آیوداین (povidone-iodine) همراه با فشرده سازی به نظر می رسد به درمان زخم پا و کاهش احتمال عفونت کمک کند.
• عفونت وابسته به کاتتر. برخی شواهد نشان می دهند که استفاده از پوویدون آیوداین (povidone-iodine) خطر ابتلا به عفونت وابسته به کاتتر همودیالیز را کاهش می دهد. 
• ورم ملتحمه (pinkeye). تحقیقات نشان می دهند که محلول پوویدون آیوداین موثر تر از نیترات نقره برای کاهش خطر ابتلا به ورم ملتحمه در نوزادان است. با این حال، موثر تر از داروهای اریترومایسین یا کلرامفنیکل نیست.
• زخم پا دیابتی. استفاده از ید روی زخم پا دیابتی مفید است.
• التهاب رحم (زهدان). اعمال محلول پوویدون آیوداین به واژن قبل از سزارین خطر ابتلا به التهاب رحم را کاهش می دهد.
• بافت پستان فیبری دردناک (بیماری های پستان فیبروکیستیک). تحقیقات نشان میدهند که مصرف ید، به خصوص ید مولکولی، بافت پستان لیفی دردناک را کاهش می دهد.
• درد پستان (mastalgia). مصرف قرص ید به صورت روزانه به مدت 5 ماه درد و حساسیت به لمس را در زنان مبتلا به درد پستان مربوط به چرخه قاعدگی را کاهش می دهد.
• درد و ورم داخل دهان. اعمال ید به پوست به نظر می رسد برای جلوگیری از درد و ورم داخل دهان ناشی از شیمی درمانی مفید باشد.
• عفونت لثه (پریودنتیت). تحقیقات نشان می دهند که شستشو با پوویدون آیوداین در طول درمانهای غیر جراحی برای عفونت لثه (پریودنتیت) مفید است.
• جراحي. بعضی تحقیقات نشان می دهند که استفاده از پوویدون آیوداین حین جراحی خطر ابتلا به عفونت را کاهش می دهد. با این حال، پوویدون آیوداین موثرتر از کلرهگزیدین جهت پیشگیری از عفونت محل جراحی نیست.

 

برای موارد مصرف زیر شواهد علمی کافی موجود نیست و نیاز به تحقیقات بیشتر است

• خونریزی. تحقیقات اولیه نشان می دهند که شستشوی سوکت دندان با پوویدون آیوداین در مقایسه با محلول نمک، خونریزی در بیماران پس از پر کردن را متوقف می کند.
• کیلوس (یا فیلوس) در ادرار (chyluria). تحقیقات اولیه نشان می دهند که استفاده از پوویدون آیوداین همانند مراقبت های استاندارد در افراد مبتلا به کیلوس در ادرار تحت اسکلروتراپی القای لگن ممکن است مؤثر باشد.
• عفونت چشم (زخم قرنیه). شواهد اولیه نشان می دهند که مصرف پوویدون آیوداین همراه با درمان استاندارد آنتی بیوتیک موجب بهبود بینایی در افراد مبتلا به زخم قرنیه نمی شود.
• بیماری پوستی قارچی (اسپوروتریکوز جلدی). یدید پتاسیم معمولا برای اسپوروتریکوز جلدی استفاده می شود. گزارشها حاکی از آن هستند که مصرف خوراکی پتاسیم یدید به تنهایی یا همراه با درمان ضد قارچی برای بسیاری از افراد مبتلا به اسپوروتریکوز جلدی موثر است.
• ذات الریه. تحقیقات اولیه نشان می دهند که شستشوی گلو با پوویدون آیوداین خطر ذات الریه در افراد دچار ضربه شدید سر استفاده کننده دستگاه تنفس مصنوعی را کاهش می دهد.
• التیام زخم. برخی شواهد نشان می دهند که اعمال ید باعث بهبود زخم می شود. شواهد دیگر نشان می دهند که استفاده از ید روی زخم موثر تر از سس گوجه فرنگی غیر عفونی کننده در کاهش اندازه زخم است. ، ید موثر تر از آنتی بیوتیک نیست.
• سایر شرایط پزشکی و جسمانی.

شواهد بیشتری برای اثبات اثربخشی ید در موارد بالا مورد نیاز است.

 

 

اثرات جانبی و ایمنی ید

مصرف خوراکی ید در مقادیر توصیه شده یا اعمال محصولات تایید شده آن بر پوست در روز ایمن و بی خطر است. 

ید می تواند عوارض جانبی قابل توجهی در برخی افراد ایجاد کند. عوارض جانبی شایع عبارتند از تهوع و درد معده، آبریزش بینی، سردرد، طعم فلزی، و اسهال.

در افراد حساس، ید می تواند عوارض جانبی همچون تورم لب و صورت (آنژیواِدم)، خونریزی و کبودی شدید، تب، درد مفاصل، بزرگ شدن غدد لنفاوی، واکنش های آلرژیک از جمله کهیر، و مرگ ایجاد کند.

مقادیر بالا و یا استفاده طولانی مدت ید نا ایمن و خطرناک است. بزرگسالان نباید دوزهایی بالاتر از 1100 میکروگرم در روز به صورت طولانی مدت و بدون نظارت پزشکی مصرف کنند. مقادیر ایمن برای کودکان عبارتند از:

• 1 تا 3 سال: کمتر از 200 میکروگرم در روز 
• 4 تا 8 سال: کمتر از 300 میکروگرم در روز
• 9 تا 13 سال: کمتر از 600 میکروگرم در روز
• نوجوانان: کمتر از 900 میکروگرم در روز 

 

در کودکان و بزرگسالان مصرف بیش از حد ید می تواند خطر عوارض جانبی مانند مشکلات تیروئید را افزایش دهد. ید در مقادیر بالا باعث طعم فلزی، درد دندان و لثه، سوزش دهان و گلو، افزایش بزاق، التهاب گلو، ناراحتی معده، اسهال، لاغری، افسردگی، مشکلات پوستی، و غیره می شود.

اعمال مستقیم ید روی پوست می تواند باعث تحریک پوست، لکه، واکنش های آلرژیک، و دیگر عوارض جانبی شود. توجه! توجه! توجه!!! منطقه تحت درمان توسط ید نباید پوشیده یا بانداژ شود تا از سوختگی ید جلوگیری شود.

 

اقدامات احتیاطی خاص و هشدارها

• بارداری و شیردهی: مصرف خوراکی ید در مقادیر توصیه شده و اعمال محصولات تایید شده بر پوست (محلول 2٪) بی خطر است. مصرف خوراکی ید در دوزهای بالا ناایمن است. افراد 18 سال به بالا نباید بیش از 1100 میکروگرم و افراد 14 تا 18 سال نباید بیش از 900 میکروگرم ید در روز مصرف کنند. مقادیر بالا ممکن است به مشکلات تیروئید منجر شود.
• بیماری خود ایمنی تیروئید: افراد مبتلا به بیماری های خود ایمنی تیروئید تاثیرات بیشتری از عوارض جانبی مضر ید دریافت می کنند.
• نوعی راش به نام " درماتیت هرپتیفرم": مصرف ید می تواند باعث بدتر شدن این نوع راش شود.
• اختلالات تیروئید ( مانند عملکرد بسیار پایین تیروئید (هیپوتیروئیدی)، غده تیروئید بزرگ شده (گواتر)، یا تومور تیروئید): استفاده طولانی مدت و یا دوز بالای ید ممکن است این شرایط را بدتر کند.

 

تداخلات ید

تداخلات بالا! هرگز در ترکیب با موارد زیر مصرف نشود:

• داروهای پرکاری تیروئید (داروهای ضد تیروئید). ید بر تیروئید تاثیر می گذارد. مصرف ید همراه با داروهای پر کاری تیروئید ممکن است تیروئید را بیش از حد کاهش دهد. بنابراین، مکمل های ید نباید همراه با داروهای پرکاری تیروئید مصرف شوند. برخی از این داروها عبارتند از متی مازول ( mandelate methenamine )، متی مازول (Tapazole)، یدید پتاسیم (Thyro-Block)، و غیره.

 

تداخلات متوسط! در ترکیب با موارد زیر با احتیاط مصرف شود:

• آمیودارون (Cordarone). آمیودارون حاوی ید است. مصرف مکمل های ید همراه با آمیودارون باعث افزایش بیش از حد ید در خون می شود. ید بیش از حد باعث عوارض جانبی تاثیرگذار بر تیروئید می شود.
• لیتیم (Lithium). لیتیم می تواند عملکرد تیروئید را مهار کند. مصرف همزمان لیتیم با ید ممکن است باعث تاثیرات هیپوتیروئید افزایشی و یا برهمکنشی شود. عملکرد تیروئید باید نظارت شود.
• داروهای فشار خون بالا (مهار کننده های ACE). برخی داروهای فشار خون بالا ممکن است باعث کاهش سرعت دفع پتاسیم از بدن شوند. اکثر مکمل های یدید حاوی پتاسیم هستند. مصرف یدید پتاسیم همراه با برخی داروهای فشار خون بالا باعث افزایش بیش از حد پتاسیم در بدن می شود. یدید پتاسیم نباید همراه با داروهای فشار خون بالا مصرف شود. برخی داروهای فشار خون بالا عبارتند از کاپتوپریل (Capoten)، انالاپریل (Vasotec)، لیزینوپریل (Prinivil، Zestril)، رامیپریل (Altace)، و غیره.
• داروهای فشار خون بالا (مسدود کننده های گیرنده آنژیوتانسین (ARB). برخی داروهای فشار خون بالا ممکن است باعث کاهش سرعت دفع پتاسیم از بدن شوند. اکثر مکمل های یدید حاوی پتاسیم هستند. مصرف یدید پتاسیم همراه با برخی داروهای فشار خون بالا باعث افزایش بیش از حد پتاسیم در بدن می شود. یدید پتاسیم نباید همراه با داروهای فشار خون بالا مصرف شود. برخی از این داروها عبارتند از لوزارتان (Cozaar)، والزارتان (Diovan)، ایربزارتان (Avapro)، کاندزارتان (Atacand)، تلمیزارتان (Micardis)، و اپروزارتان (Teveten).
• قرص های آب (دیورتیکهای نگهدارنده پتاسیم). اکثر مکمل های ید حاوی پتاسیم هستند. برخی "قرص های آب" نیز باعث افزایش پتاسیم در بدن می شوند. مصرف یدید پتاسیم همراه با برخی "قرص های آب" باعث افزایش بیش از حد پتاسیم در بدن می شود. یدید پتاسیم نباید همراه با "قرص های آب" افزایش دهنده پتاسیم مصرف شود. برخی"قرص های آب" افزایش دهنده پتاسیم در بدن عبارتند از اسپیرونولاکتون (Aldactone)، تریامترن (Dyrenium)، و آمیلوراید (Midamor).

 

دوز مصرفی ید
بر اساس تحقیقات علمی

خوراکی:

• قرار گرفتن در معرض اشعه: یدید پتاسیم (KI) باید قبل و یا به سرعت پس از قرار گرفتن در معرض اشعه مصرف شود. اشعه برای زنان باردار یا شیرده و کودکان مضر است و دوز یدید پتاسیم (KI) با توجه به مقدار تابش اشعه و سن تجویز می شود. مقدار انرژی جذب شده در واحد جرم ماده دوز جذبی یا دوز تشعشع در واحد " گری یا سانتیگری (cGy)" اندازه گیری می شود. زمانی یدید پتاسیم (KI) برای نوزادان، کودکان، نوجوانان، زنان باردار و شیرده تجویز می شود که در معرض پرتو 5 سانتیگری (سانتی گری) و یا بیشتر قرار گرفته باشند. قرص را می توان مخلوط در آب میوه، مربا، شیر، و غیره مصرف کرد.

 

میزان مصرف یدید پتاسیم (KI):

• نوزادان از بدو تولد تا 1 ماهگی: 16 میلی گرم 
• نوزادان و کودکان از 1 ماه تا 3 سال: 32 میلی گرم
• کودکان 3 تا 12 سال: 65 میلی گرم
• نوجوانان 12 تا 18 سال: 65 میلی گرم یا 120 میلی گرم_ بسته به جثه فرد
• زنان باردار یا شیرده: 120 میلی گرم
• بزرگسالان 18 تا 40 سال: 130 میلی گرم_ با قرار گرفتن در معرض 10 سانتی گری یا بیشتر
• بزرگسالان بالای 40 سال: 130 میلی گرم_ با قرار گرفتن در معرض 500 سانتی گری یا بیشتر

 

میزان مصرف یدید پتاسیم (KI) بر اساس معیار تعیین شده توسط موسسه پزشکی  Medicine برای نوزادان:

•  0 تا 6 ماه: 110 میکروگرم در  روز
•  7 تا 12 ماه: 130 میکروگرم در روز

 

میزان توصیه شده یدید پتاسیم (KI) در رژیم غذایی برای کودکان و بزرگسالان: 

• 1 تا 8 سال: 90 میکروگرم در روز
•  9 تا 13 سال: 120 میکروگرم در روز
• 14 سال به بالا: 150 میکروگرم در روز
• زنان باردار: 209 میکروگرم در روز
• زنان شیرده: 290 میکروگرم در روز 

 

سطوح بالاتر از حد معمول و قابل تحمل یدید پتاسیم (KI):

• 1 تا 3 سال: 200 میکروگرم در روز
•  4 تا 8 سال: 300 میکروگرم در روز
•  9 تا 13 سال: 600 میکروگرم در روز
•  14 تا 18 سال (از جمله زنان باردار و شیرده): 900 میکروگرم در روز
•  19 سال به بالا ( از جمله زنان باردار و شیرده) 1100 میکروگرم در روز