سنگ کلیه، توده جامدی است که از کریستال ساخته شده است. سنگ کلیه معمولا از کلیه سرچشمه میگیرد، اما درهر نقطه از امتداد مجاری ادراری می تواند رشد کند. دستگاه ادراری شامل کلیه ها، حالب، مثانه و مجرای ادرار است.
سنگ کلیه، یکی از دردناک ترین بیماری محسوب می شود. علل سنگ کلیه با توجه به نوع سنگ متفاوت است.
انواع سنگ کلیه
همه سنگ کلیه از کریستال های ساخته نشده اند. انواع مختلف سنگ کلیه عبارتند از:
کلسیم
سنگ های کلسیمی شایع ترین نوع سنگ کلیه هستند. آنها از اگزالات کلسیم (رایج ترین)، فسفات، یا maleate ساخته شده اند. خوردن کمی ازغذاهای غنی شده از اگزالات می تواند خطر ابتلا به این نوع سنگ را کاهش دهد. غذاهای غنی از اگزالات شامل چیپس سیب زمینی، بادام زمینی، شکلات، چغندر، و اسفناج می شوند.
اسید اوریک
این نوع از سنگ کلیه در مردان نسبت به زنان شایع تر است و آنها می توانند در افراد مبتلا به نقرس و یا کسانی که شیمی درمانی می شوند،رخ دهد. این نوع سنگ درادرار بیش از حد اسیدی ایجاد می شود. یک رژیم غذایی غنی از پورین می تواند سطح اسیدی ادرار را افزایش دهد. پورین یک ماده بی رنگ در پروتئین های حیوانی مانند ماهی، سخت پوستان، و گوشت است.
استروویت
این نوع سنگ عمدتا در زنان مبتلا به عفونت های دستگاه ادراری دیده میشود. این سنگ می تواند بزرگ و باعث انسداد ادراری شود. این نوع سنگ ها توسط یک عفونت کلیوی ایجاد می شوند. درمان عفونت زمینه ای می تواند از رشد سنگ استروویت جلوگیری کند.
سیستین
سنگ سیستین بسیار نادر است. این نوع سنگ در مردان و زنان که دارای اختلال ژنتیکی سیستینوری دارند ،رخ می دهد. با این نوع سنگ، سیستین (اسیدی که به طور طبیعی در بدن رخ می دهد ) از کلیه به ادرارنشت میکند.
عوامل خطرساز برای سنگ کلیه
بزرگترین عامل خطر برای سنگ کلیه دفع کمتر از یک لیتر ادرار در روز است. به همین دلیل است که سنگ کلیه در نوزادان نارس که مشکلات کلیوی دارند ، شایع است.
سنگ کلیه به احتمال زیاد بین سنین 20 و 40 سالگی رخ می دهد و عوامل مختلف می تواند خطر ابتلا به سنگ را افزایش دهد. جنسیت نقش مهمی در ابتلا به سنگ کلیه را ایفا میکند، به طوری که مردان بیشتر از زنان دچار سنگ کلیه میشوند. سابقه مخصوصا سابقه خانوادگی ابتلا به سنگ کلیه می تواند شانس ابتلا به سنگ را افزایش دهد.
دیگر عوامل تشدید کننده عبارتند از:
- کم شدن آب بدن
- چاقی
- پروتئین بالا، نمک، و یا رژیم غذایی حاوی قند
- جراحی بای پس معده
- بیماری های التهابی روده که باعث افزایش جذب کلسیم میشود
- مصرف داروهایی مانند داروهای ضد تشنج، و آنتی اسیدها بر پایه کلسیم
تشخیص نشانه ها و علائم سنگ کلیه
سنگ کلیه می تواند باعث درد شدید ، شود. علائم سنگ کلیه ممکن است زمانی که سنگ شروع به حرکت به پایین حالب کند، رخ دهد. این درد شدید کولیک کلیوی نامیده می شود.ممکن است درد در یک طرف از پشت و یا شکم باشد. در مردان، درد ممکن است به کشاله ران گسترش یابد.
سایر علائم سنگ کلیه می تواند شامل:
- وجود خون در ادرار (ادرار قرمز، صورتی، قهوه ای)
- استفراغ
- حالت تهوع
- تغییر رنگ یا بوی بد ادرار
- لرز
- تب
- نیاز مکرر به دفع ادرار
- مقدارکمی از ادرار را دفع کردن
یک سنگ کلیه کوچک کلیه، ممکن است هیچ گونه درد یا نشانه ای نداشته باشد و از طریق دستگاه ادراری دفع شود .
آزمایش برای تشخیص سنگ کلیه
تشخیص سنگ کلیه نیاز به ارزیابی تاریخچه سلامتی و معاینه فیزیکی دارد. تست های دیگر عبارتند از:
- آزمایش خون برای کلسیم، فسفر، اسید اوریک، و الکترولیت
- نیتروژن اوره خون (BUN) و کراتینین برای ارزیابی عملکرد کلیه
- آزمایش ادرار برای بررسی کریستال، باکتری ها، خون، و سلول های سفید
- بررسی سنگ های برای تعیین انوع سنگ
آزمایشات زیر می تواند انسداد را برطرف کند:
- اشعه های X شکمی
- پیلوگرافی داخل وریدی (IVP)
- پیلوگرافی رتروگراد
- سونوگرافی از کلیه
- ام آر آی(MRI) شکم و کلیه
- سی تی اسکن شکم
چگونه سنگ کلیه درمان می شود؟
درمان با توجه به نوع سنگ انجام می شود. برای ارزیابی باید نمونه ادرار تیره و تار و سنگ جمع آوری شود . نوشیدن شش تا هشت لیوان آب در روز جریان ادرار را افزایش می دهد. افرادی که دچار کم آبی و یا حالت تهوع و استفراغ شدید هستند ممکن است نیاز به مایعات داخل وریدی داشته باشند.
گزینه های درمان دیگر عبارتند از:
دارو
برای تسکین درد ممکن است از داروهای مخدر استفاده شود.سایر داروها عبارتند از:
آلوپورینول برای سنگ اسید اوریک
دیورتیک
بی کربنات سدیم و سیترات سدیم
محلول فسفر
سنگ شکنی
برای شکستن و خارج نمودن سنگ های بزرگ به طوری که آنها می توانند به آسانی به پایین حالب واز داخل مثانه دفع شوند توسط امواج صوتی انجام میشود. این روش می تواند ناراحت کننده و ممکن است نیازبه بیهوشی داشته باشد و همچنین می تواند باعث کبودی شکم و پشت و خونریزی در اطراف کلیه و اندامهای مجاورشود.
جراحی تونل (از راه پوست Nephrolithotomy)
سنگ ها از طریق یک برش کوچک در پشت تخیلیه می شوند و ممکن است، زمانیکه:
سنگ باعث انسداد، عفونت یا آسیب رساندن به کلیه شود
سنگ بیش از حد رشد کرده باشد
درد را نتوان کنترل کرد
اورتروسکوپی
هنگامی که یک سنگ در حالب یا مثانه گیر کند، دکتر ممکن است از یک ابزار به نام ureteroscope برای دفع سنگ استفاده نماید. سیم کوچک با یک دوربین متصل به آن وارد مجرای ادرار میشود و سرانجام از مثانه عبور میکند.از یک گیره کوچک برای برداشتن سنگ استفاده میشود و سپس سنگ به آزمایشگاه برای تجزیه و تحلیل ارسال می شود.
.jpg "خون ادراری")
.jpg "آیا تا بحال دچارپهلو درد شدید شده اید؟")
.jpg "علل شایع انسداد ادراری درمردان")
