گلوکاگون (وریدی)

گلوکاگون متعلق به گروهی از داروها به نام " هورمون " است. این دارو جهت درمان اورژانسی هیپوگلیسمی شدید (کاهش قند خون) در بیماران مبتلا به دیابتی استفاده می شود که به طور ناگهانی بیهوش شده و یا نمی توانند برخی اشکال خوراکی قند را مصرف کنند.  

گلوکاگون با شل کردن عضلات معده و روده در حین عکس برداری با اشعه ایکس از معده و روده باعث بهبود نتایج و راحت تر شدن عکس برداری برای بیمار می شود.

با تشخیص پزشک، گلوکاگون ممکن است برای درمان دیگر بیماریها نیز استفاده شود.

این دارو فقط با نسخه پزشک در اختیار بیمار قرار می گیرد.

گلوکاگون ممکن است برای درمان بیماری های دیگر نیز تجویز شود و در درمان آنها مفید باشد. اگرچه در برچسب این دارو موارد زیر ذکر نشده اند، اما می توان برای درمان تجویز کرد:

• مصرف بیش از حد داروهای مسدود کننده بتا آدرنرژیک 
• مصرف بیش از حد داروهای مسدود کننده کانال کلسیم
• از بین بردن مواد غذایی و یا هر شئ گیر کرده در مری 
• هيستروسالپنگوگرافی یا عکس رنگی از رحم و لوله های رحم

 

اشکال دارویی:

• پودر قابل تزریق

 

در صورتيكه تصميم به مصرف دارويی داريد همه جوانب آن بايد به دقت بررسی گردد. اين تصميمی است كه شما و پزشكتان می گيريد. درمورد مصرف اين دارو موارد زير بايد درنظر گرفته شود:

آلرژی و حساسیت
در صورت بروز هرگونه واکنش آلرژیک یا غیر معمول، به هر دارویی و یا این داروی خاص حتما پزشک معالج خود را مطلع سازید. همچنین درمانگران را آگاه نمایید از وجود حساسیت هایی که نسبت به برخي مواد غذايي، رنگ ها ، مواد نگهدارنده و يا حيوانات دارید. در صورتيكه  بدون تجويز پزشك قصد استفاده از اين دارو را داريد حتما بروشور و يا توضيحات مندرج روي بسته را با دقت مطالعه فرماييد.

اطفال
گلوکاگون در دوز موثر به صورت تست در کودکان مورد مطالعه قرار گرفته است. این دارو باعث عوارض جانبی متفاوت تر از بزرگسالان در کودکان نمی شود. 

سالمندان
اثرات بسیاری از داروها در افراد مسن مورد مطالعه قرار نگرفته است. بنابراین، بررسی عوارض جانبی مختلف و یا مشکلات استفاده از گلوکاگون در افراد مسن در مقایسه با دیگر گروه های سنی امکانپذیر نیست. اگرچه اطلاعات دقیق در دسترس نیست، به نظر می رسد که این دارو باعث عوارض جانبی متفاوت تر از دیگر گروه های سنی در سالمندان نمی شود.

دوران بارداری
مطالعات بر حیوانات نشاندهنده ی اثرات منفی این دارو نبوده اند. با این حال، مطالعات کافی در خصوص اثرات این دارو در زنان باردار وجود ندارد. 

دوران شیردهی و مادران شیرده
تحقيقات خاصی در خصوص اثر بخشی این دارو بر زنان شيرده صورت نگرفته است. پيش از مصرف اين دارو در زنان شيرده همه جوانب مثبت و منفی آن بايد درنظر گرفته شود.

تداخلات دارویی
بی شک هيچ دارويی نبايد همزمان مصرف شود، اما در برخی موارد با وجود رخ دادن تداخل دارويی، ممكن است نياز به مصرف همزمان دو داروی مختلف باشد. در چنين مواردی ممكن است پزشک مقدار مصرف دارو را تغيير دهد و يا داروی ديگری تجويز كند. بنابراين در صورت مصرف دارویی ديگر آنرا با پزشک خود مطرح سازيد.

استفاده همزمان از این دارو با هرکدام از داروهای زیر ممکن است باعث افزایش خطر عوارض جانبی خاصی شود. اما، در پاره ای موارد می تواند بهترین درمان دارویی نیز به شمار آید که در این صورت پزشک تغییراتی در الگوی میزان مصرف به وجود می آورد.

• Acenocoumarol
• Anisindione
• Dicumarol
• Phenindione
• Phenprocoumon
• Warfarin

 

تداخلات دارویی دیگر
بي شک هيچ دارويی را نبايد در زمان غذا خوردن يا حوالی آن مصرف نمود چراكه امكان وقوع تداخل وجود دارد. مصرف الكل و تنباكو نيز تداخلاتی ایجاد مي كند.

 

سایر مشکلات پزشکی 
وقوع مشكلات پزشکی ديگر ممكن است بر اثربخشی اين دارو تاثير بگذارد. بنابراین پزشک را از وجود آنها آگاه کنید، به ویژه موارد زیر:  

• دیابت شیرین_ استفاده گلوکاگون در عکسبرداری با اشعه ایکس در بیماران مبتلا به دیابت کنترل شده ممکن است باعث افزایش قند خون شود؛ در غیر این صورت، گلوکاگون بخش مهمی از مدیریت دیابت در درمان هیپوگلیسمی (کاهش قند خون) است.
• انسولینوما (تومورهای غده لوزالمعده که بیش از حد انسولین ترشح می کنند)، یا داشتن سابقه این مورد_ غلظت قند خون ممکن است کاهش یابد.
• فئوکروموسیتوم_ گلوکاگون می توانید فشار خون را افزایش دهد.

 

گلوکاگون فقط با تجویز پزشک جهت درمان اورژانسی استفاده می شود. از درک درست خود، اعضای خانواده تان و یا دوستتان از نحوه و زمان دقیق استفاده از این دارو قبل از نیاز آن مطمئن شوید.

گلوکاگون در کیتی حاوی یک ویال از پودر و سرنگ پر از مایع بسته بندی شده است. دستورالعمل های مربوط به چگونگی مخلوط کردن و تزریق دارو روی بسته بندی نوشته شده است. بنابراین، قیل از مصرف حتما مطالعه شود. با پزشک در خصوص سوالات و ابهامات خود صحبت کنید و اطلاعات لازم را به دست بیاورید.

گلوکاگون نباید پس از تاریخ انقضا چاپ شده روی کیت مخلوط شود. تاریخ انقضا باید به طور منظم چک و در صورت نیاز داروی جدید جایگزین شود. تاریخ انقضا پس از مخلوط کردن معنایی ندارد زیرا مقدار مصرف نشده دور انداخته می شود و دوباره استفاده نمی شود.

میزان مصرف
میزان  مصرف این دارو در بیماران مختلف متفاوت است؛ در این خصوص از دستور پزشک و یا توضیحات برچسب دارو پیروی نمایید. اطلاعات نوشته شده روی داروها  منحصراً شامل دوز متوسطه این دارو می باشد و در صورتی که دوز مصرفی شما متفاوت است  بدون مشورت با پزشک اقدامی انجام ندهید. 

مقدار داروی مصرفی شما در روز، همچنین تعداد دفعات استفاده از دارو و فواصل زمانی آن بستگی به قوی بودن داروها و ریشه مشکلات پزشکی و بیماری شما دارد.

برای درمان اورژانسی هیپوگلیسمی:

• بزرگسالان و کودکان با وزن 20 کیلوگرم (44 پوند) یا بیشتر: 1 میلی گرم. در صورت نیاز این دوز ممکن است هر پانزده دقیقه یکبار تکرار شود.
• کودکان تا وزن 20 کیلوگرم (44 پوند): 0.5 میلی گرم یا 20 تا 30 میکروگرم به ازای هر کیلوگرم از وزن بدن. در صورت نیاز این دوز ممکن است هر پانزده دقیقه یکبار تکرار شود.

درصورت استفاده بیش از حد و وموارد اورژانسی چه کنیم ؟
در این شرایط به نزدیک ترین مرکز درمانی مراجعه نموده و یا با مرکز فوریت های اورژانس تماس بگیرید.

شیوه نگهداری از دارو

• اين دارو را در جعبه در بسته، در دماي اتاق، به دور از گرما، رطوبت و نور مستقيم نگه داريد. 
• از يخ زدگي دارو جلوگيري شود. 
• دور از دسترس كودكان قرار دهيد. 
• داروی تاریخ گذشته را دور بریزید ( در خصوص بهترین روش از بین بردن دارو از پزشک سوال کنید).

 

بیماران مبتلا به دیابت باید از علائم هیپوگلیسمی (کاهش قند خون) آگاه باشند. این علائم ممکن است در یک زمان بسیار کوتاه ایجاد شوند و ممکن است نتیجه موارد زیر باشند:

• استفاده بیش از حد انسولین ("واکنش انسولین") و یا عارضه جانبی دارو های ضد دیابت خوراکی
• به تاخیر انداختن و یا نخوردن میان وعده یا وعده غذایی برنامه ریزی شده
• بیماری (به خصوص همراه با استفراغ یا اسهال)
• ورزش بیش از حد معمول 

هیپوگلیسمی درمان نشده منجر به بیهوشی، تشنج و احتمالا مرگ می شود. علائم اولیه هیپوگلیسمی عبارتند از: احساس اضطراب، تغییر رفتار مشابه با حالت مستی، تاری دید، عرق سرد، گیجی، پوست رنگ پریده و سرد، مشکل در تمرکز، خواب آلودگی، گرسنگی بیش از حد، ضربان سریع قلب، سردرد، تهوع، برافروختگی و عصبانیت، کابوس، خواب پرالتهاب و خستگی آور، لرزش، لکنت زبان، و خستگی و یا ضعف غیر معمول.

علائم هیپوگلیسمی از فردی به فرد دیگر متفاوت است. مهم این است که هر فرد علائم خود را بشناسد و به سرعت آنها را درمان کند. همچنین، بررسی قند خون نیز می تواند به درستی تشخیص علائم کمک کند.

باید بدانید که در هنگام بروز علائم کاهش قند خون چه عکس العملی نشان دهید. خوردن یا نوشیدن هر چیزی حاوی قند در هنگام بروز اولین علائم کاهش قند خون معمولا از بدتر شدن علائم جلوگیری می کند و نیازی به مصرف گلوکاگون نیست. منابع خوب قند عبارتند از قرص یا ژل گلوکز، شربت ذرت، عسل، حبه قند و یا آب قند (قند محلول در آب)، آب میوه، یا نوشابه غیر رژیمی. اگر وعده غذایی برنامه ریزی شده نزدیک نیست (1 ساعت یا کمتر)، خوردن میان وعده سبک مانند کراکر و پنیر، نیم ساندویچ یا نوشیدن یک لیوان شیر برای حفظ قند خون و جلوگیری از افت دوباره آن مناسب است. نباید آب نبات سفت و یا خوشبوکننده بخورید زیرا قند آنها به سرعت وارد جریان خون نمی شوند. همچنین، نباید غذاهای پرچرب مانند شکلات بخورید زیرا چربی سرعت ورود قند به جریان خون را کاهش می دهد. پس از 10 تا 20 دقیقه قند خون را چک کنید تا از طبیعی شدن مقدار آن مطمئن شوید.

چنانچه علائم پس از خوردن یا نوشیدن مواد غذایی شیرین بهبود نیافتند از فردی بخواهید تا شما را به درمانگاه یا بیمارستان برساند. به هیچ وجه خودتان رانندگی نکنید.  

در صورت بروز علائم شدید مانند تشنج و یا بیهوشی به بیمار مبتلا به دیابت نباید چیزی برای خوردن یا نوشیدن داد زیرا باعث خفگی خواهد شد_ به دلیل بلع نادرست. بر مصرف گلوکاگون نیز باید نظارت و به سرعت به پزشک معالج اطلاع داده شود.

 

در صورت نیاز به تزریق گلوکاگون، یکی از اعضای خانواده یا دوستان باید از موارد زیر آگاه باشد:

• پس از تزریق، بیمار باید روی سمت چپ بدن خوابانده شود. برخی بیماران پس از تزریق دچار استفراغ می شوند که این موقعیت امکان خفگی را کاهش می دهد.
• بیمار باید در کمتر از 15 دقیقه پس از تزریق گلوکاگون هوشیار شود، در غیر این صورت دوز دوم ممکن است نیاز باشد. به سرعت بیمار را به مطب پزشک یا بخش اورژانس برسانید زیرا بیهوشی طولانی مدت خطرناک است.  
• هنگامی که بیمار هوشیاری خود را به دست آورد و توانایی قورت دادن پیدا کرد به او فرمی از قند بدهید. گلوکاگون بیشتر از 1 تا 1.5 ساعت موثر نیست و تنها تا زمانی استفاده می شود که بیمار قادر به بلع شود. آب میوه، شربت ذرت، عسل، و حبه قند یا آب قند (قند محلول در آب) به سرعت تاثیر می کنند. سپس، اگر وعده غذایی برنامه ریزی شده نزدیک نیست (1 ساعت یا کمتر)، خوردن میان وعده سبک مانند کراکر و پنیر، نیم ساندویچ یا نوشیدن یک لیوان شیر لازم است. این امر از بروز دوباره هیپوگلیسمی قبل از وعده بعدی غذایی یا میان وعده جلوگیری می کند.
• بیمار یا مراقب او باید به کنترل قند خون ادامه دهد. برای حدود 3 تا 4 ساعت پس از هوشیاری، قند خون باید هر ساعت چک شود.
• اگر تهوع و استفراغ مانع بلع قند تا یک ساعت بعد از تزریق گلوکاگون شود، کمک های پزشکی اورژانسی ضروری است.

افت قند، استفاده از گلوکاگون، نحوه کنترل وضعیت و شرایط کلی بیمار را به پزشک معالج اطلاع دهید. اطلاعات کامل به پزشک کمک می کند تا درمان مناسب را انتخاب کند.

گلوکاگون مصرفی را در اسرع وقت جایگزین کنید تا در صورت بروز دوباره هیپوگلیسمی دچار مشکل نشوید.

بیمار باید همیشه دستبند یا زنجیر شناسایی (I.D.) داشته باشد. علاوه بر این، باید کارتی حاوی شرایط پزشکی و داروهای مصرفی نیز همراه داشته باشد.

 

 

عليرغم تاثيراتی كه یک دارو دارد، امكان بروز برخي عوارض جانبي ناخواسته نيز وجود دارد. بروز هريك از این عوارض نيازمند مراقبتهای پزشكی و مراجعه به پزشک است.

در صورت مشاهده ی هر یک از عوارض زیر سریع به پزشک مراجعه کنید:
علائم کمتر رایج

• سرگیجه
• سبکی سر
• مشکل در تنفس

علائم مصرف بیش از حد

• اسهال
• ضربان نامنظم قلب 
• از دست دادن اشتها
• گرفتگی یا درد عضلانی 
• تهوع (مداوم)
• استفراغ (مداوم)
• ضعف بازوها، پاها، و تنه (شدید)

در صورت بروز هر یک از موارد زیر سریع به پزشک مراجعه کنید:
علائم کمتر رایج

• بثورات پوستی

تعدادی از عوارض جانبی نیاز به توجه پزشکی ندارد. این عوارض به مرور و با عادت بدن به دارو از بین می روند. درمانگر می تواند راه هایی برای جلوگیری و یا کاهش برخی از این عوارض جانبی ارایه دهد. چنانچه این عوارض طولانی و آزار دهنده شدند، و یا ابهامی در موردشان داشتید به پزشک مراجعه کنید.

ممکن است عوارض دیگری که در این لیست نیامده در برخی بیماران رخ دهد. در این خصوص به پزشک معالج مراجعه شود.