لوپوس ( سل جلدی، قرحه‌ اکله‌ )

لوپوس، بیماری التهابی مزمنی است که به واسطه ی آن سیستم ایمنی به بافت ها و اندام بدن حمله می کند. التهاب ناشی از لوپوس می تواند بر دستگاه های مختلف بدن تاثیر بگذارد_ از جمله مفاصل، پوست، کلیه ها، سلول/گلبول های خون، مغز، قلب و ریه ها.

تشخیص بیماری لوپوس آسان نیست، زیرا علایم آن شبیه دیگر بیماری های مزمن است. علامت متمایز لوپوس_ بثورات پوستی روی صورت شبیه به بال پروانه در هر دو گونه_ در بسیاری از بیماران، و نه همه، دیده می شود.

برخی افراد با زمینه ابتلا به لوپوس به دنیا می آیند که عفونت، داروهای خاص و یا حتی نور خورشید ممکن است آغازگر آن باشد. درست است که هیچ درمانی برای لوپوس وجود ندارد، اما روش های درمانی موجود می توانند به کنترل علایم این بیماری کمک کنند.

 

 

علایم لوپوس در همه ی افراد یکسان نیست. علایم ممکن است به طور ناگهانی و یا به آرامی ظاهر شوند و خفیف یا شدید، موقت یا دایم باشند. در اغلب افراد مبتلا به لوپوس، بیماری خفیف بوده و دوره ایی است_ عود_ به این معنا که علایم در دوره ایی بدتر شده، سپس در دوره ایی بهبود یافته و کاملا ناپدید می شوند، و دوباره عود می کنند.  

 

علایم لوپوس به قسمتی از بدن بستگی دارد که سیستم ایمنی به آن حمله کرده است. علایم شایع عبارتند از:

• خستگی و تب
• درد، سفتی و تورم مفاصل
• بثورات پوستی پروانه ای شکل روی صورت بر گونه ها و برآمدگی بینی 
• زخم های پوستی که با قرار گرفتن در معرض نور خورشید ظاهر شده و یا بدتر می شوند (حساسیت به نور)
• انگشتان دست و پا که به رنگ سفید یا آبی در می آیند هنگام قرار گرفتن در هوای سرد و یا در طول دوره استرس زا (پدیده یا نشانگان رینود) 
• تنگی نفس
• درد قفسه سینه
• خشکی چشم
• سردرد، گیجی و از دست دادن حافظه

 

در صورت مشاهده ی بثورات پوستی با علت ناشناخته، تب مداوم، درد و خستگی دایم به پزشک مراجعه کنید.

لوپوس زمانی رخ می دهد که سیستم ایمنی به بافت های سالم بدن حمله می کند. ترکیبی از ژنتیک و محیط زیست باعث ایجاد لوپوس می شود. زیرا، محرکی محیطی ممکن است آغازگر لوپوس در افراد دارای زمینه ی ژنتیکی این بیماری باشد. با این حال، در بسیاری از موارد، علت لوپوس ناشناخته است. برخی از عوامل محرک بالقوه عبارتند از:

• نور خورشید. قرار گرفتن در معرض نور خورشید ممکن است باعث ظهور ضایعات پوستی و یا یک واکنش داخلی در افراد مستعد شود.
• عفونت. عفونت می تواند آغازگر این بیماری و یا عود آن در برخی افراد شود.
• دارو. انواع خاصی از داروهای ضد تشنج، فشار خون و آنتی بیوتیک ها می توانند ایجاد کننده ی لوپوس باشند. افرادی مبتلا به لوپوس ناشی از دارو معمولا با قطع مصرف دارو بهبود می یابند و علایم از بین می روند. 

 

•  

• جنسیت. لوپوس در زنان شایع تر است.
• سن. اگر چه لوپوس در تمام سنین شایع است، در اغلب موارد بین 15 تا 40 سال تشخیص داده می شود.
• نژاد. لوپوس در آمریکایی های آفریقایی تبار، اسپانیایی ها و آسیایی ها شایع تر است.

 

التهاب ناشی از لوپوس می تواند بر مناطق مختلف بدن تاثیر بگذارد:

• کلیه. لوپوس باعث آسیب جدی به کلیه ها می شود. نارسایی کلیه یکی از علل اصلی مرگ و میر در میان افراد مبتلا به لوپوس است. برخی علایم مشکلات کلیوی عبارتند از خارش عمومی، درد قفسه سینه، تهوع، استفراغ و تورم (ادم) پا.
• سیستم عصبی مرکزی و مغز. چنانچه لوپوس بر مغز تاثیر بگذارد، علایمی همچون سردرد، سرگیجه، تغییرات رفتاری، توهم، و حتی سکته مغزی یا تشنج رخ می دهد. بسیاری از افراد مبتلا به لوپوس دچار اختلال حافظه و مشکل در بیان افکار می شوند. 
• خون و رگ های خونی. لوپوس ممکن است باعث مشکلات خونی، همچون کم خونی، و افزایش خطر ابتلا به خونریزی یا لخته شدن خون شود. همچنین، این بیماری می تواند باعث التهاب عروق خونی (واسکولیت) شود.
• ریه. لوپوس احتمال التهاب پوشش حفره قفسه سینه (پلورزی) را افزایش می دهد که می تواند باعث تنفس دردناک شود. همچنین، احتمال ابتلا به ذات الریه نیز وجود دارد.
• قلب. لوپوس می تواند باعث التهاب عضله قلب، شریان ها و یا غشای قلب (پریکاردیت) شود که خطر ابتلا به حملات قلبی و عروقی را افزایش می دهد.

 

عوارض دیگر 

• عفونت. افراد مبتلا به لوپوس آسان تر دچار عفونت می شوند، زیرا هم بیماری و هم درمان باعث تضعیف سیستم ایمنی بدن می شوند. عفونت های رایج عبارتند از عفونت ادراری، عفونت های تنفسی، عفونت های قارچی، سالمونلا، تبخال و زونا.
• سرطان. به نظر می رسد لوپوس خطر ابتلا به سرطان را افزایش می دهد.
• مرگ بافت استخوان (بافت‌ مردگی بی‌خونی یا آواسکولار نکروز ). این حالت زمانی اتفاق می افتد که جریان خون به استخوان کاهش می یابد و باعث ترک های کوچک و در نهایت فروپاشی استخوان می شود. معمولا، مفصل ران بیشتر تحت تاثیر قرار می گیرد.
• عوارض بارداری. خطر سقط جنین در زنان مبتلا به لوپوس بالا است. لوپوس خطر ابتلا به فشار خون بالا در دوران بارداری (پره اکلامپسی) و زایمان پیش از موعد را افزایش می دهد. جهت جلوگیری از این حالات، تا زمان کنترل کامل بیماری، حداقل 6 ماه پس از کنترل بیماری، از بارداری جلوگیری می شود.

ابتدا پزشک خانوادگی یا عمومی معاینات اولیه را انجام داده، سپس به  روماتولوژیست ارجا داده می شود. از آنجا که علایم لوپوس می تواند شبیه بسیاری از مشکلات پزشکی دیگر باشد، برای تشخیص قطعی نیاز به صبر و معاینات مختلف است.  

 

سوالات شما از پزشک
پیش از مراجعه این اطلاعات را در برگه ایی بنویسید:

• زمان شروع علایم، موقتی یا دایم بودن آنها
• عوامل محرک و ایجاد کننده ی بیماری
• سابقه بیماری لوپوس یا دیگر بیماری های خود ایمنی _ به ویژه والدین یا خواهر و برادر
• هر نوع دارویی که در حال حاضر مصرف می کنید، حتی ویتامین یا مکمل گیاهی

 

سوالات را از مهم به کمتر مهم بچینید تا در صورت تمام شدن وقت ویزیت، اطلاعات مهم تر را به دست آورده باشید. سوالاتی مانند:

• علت اصلی و ایجاد کننده ی این علایم چیست؟
• چه آزمایشاتی باید انجام دهم؟ 
• در صورت نیاز، چه آزمایشات دیگری باید انجام داد؟
• درمان مناسب چیست؟ چه تغییراتی باید در شیوه زندگی داد؟
• محدودیت ها تا زمان تشخیص قطعی چه هستند؟
• آیا باید به فوق تخصص مراجعه کنم؟

 

*** نترسید از پرسیدن سوال و گرفتن اطلاعات. هر سوالی که باعث نگرانی و یا درگیری ذهنیتان است را بدون لحظه ایی تامل بپرسید تا اطلاعات کافی به دست بیاورید.

سوالات پزشک از شما 

• آیا نور خورشید باعث بثورات پوستی می شود؟
• آیا در سرما انگشتان بی رنگ، بی حس یا دردناک می شوند؟
• آیا دچار اختلال حافظه یا تمر کز شده ایید؟
• علایم تا چه حد باعث کاهش عملکرد در مدرسه، محل کار و یا روابط شخصی شده اند؟
• آیا مشکل پزشکی دیگری نیز دارید؟
• باردار هستید؟ و یا برنامه ایی برای بارداری دارید؟

 

تشخیص لوپوس مشکل است؛ زیرا علایم از فردی به فرد دیگر متغییر است. علایم لوپوس ممکن است در طول زمان تغییر کند و شبیه علایم اختلالات دیگر باشد. هیچ گاه یک تست واحد نمی تواند به تشخیص لوپوس منتهی شود. برای تشخیص قطعی لوپوس به ترکیبی از آزمایشات خون و ادرار، لیست علایم، و معاینه فیزیکی نیاز است.

 

تست های آزمایشگاهی
آزمایش خون و ادرار:

• آزمایش کامل خون. در این تست تعداد گلبول های قرمز خون، گلبول های سفید خون، پلاکت ها، هموگلوبین، پروتئین موجود در سلول های قرمز خون اندازه گیری می شود. نتایج ممکن است نشان دهنده کم خونی باشد، رایج در لوپوس. لوپوس گاهی باعث کاهش تعداد گلبول سفید یا پلاکتها نیز می شود.
• سرعت رسوب گلبول قرمز. در این آزمایش سرعت رسوب گلبول های قرمز خون به ته لوله آزمایشگاهی در طول یک ساعت اندازه گیری می شود. سرعت ته نشینی بالا نسبت به سرعت معمول ممکن است نشانه ی یک بیماری سیستماتیک، مانند لوپوس، باشد. سرعت رسوب مختص یک بیماری نیست و ممکن است نشانه ی لوپوس و یا یک بیماری التهابی دیگر مانند سرطان یا عفونت باشد.
• بررسی کلیه و کبد. آزمایش خون می تواند چگونگی عملکرد کلیه و کبد را ارزیابی کند. لوپوس می تواند بر این اندامها تاثیر بگذارد.
• آزمایش ادرار. بررسی نمونه ادرار ممکن است افزایش سطح پروتئین یا گلبول های قرمز خون در ادرار را نشان دهد که می تواند نشانه ی تاثیر لوپوس بر کلیه باشد. 
• تست اتوآنتی بادهای ضد هسته ای (ANA). مثبت بودن تست از لحاظ وجود آنتی بادی _تولید شده توسط سیستم ایمنی بدن _ نشاندهنده ی تحریک سیستم ایمنی بدن است. در اکثر افراد مبتلا به لوپوس، تست ANA مثبت است؛ اما، مثبت بودن تست ANA به معنای ابتلا به لوپوس نیست. در صورت مثبت بودن تست  ANAپزشک  ممکن است آزمایشات خاص تشخیصی بیشتری انجام دهد.

 

تصویربرداری
در صورت شک به تاثیر لوپوس بر ریه ها و یا قلب موارد زیر انجام می شود:

• عکس برداری قفسه سینه با اشعه ایکس. وجود سایه در این عکس می تواند نشانه ی وجود مایع و یا التهاب در ریه ها باشد.
• اکوکاردیوگرام. با استفاده از از امواج صوتی، تصاویر واقعی از قلب تپنده گرفته می شود تا اختلالات دریچه ها و دیگر بخش های قلب بررسی شود. 

 

بیوپسی
لوپوس می تواند به روش های مختلف به کلیه ها آسیب برساند و بسته به نوع آسیب، درمان می تواند متفاوت باشد. در برخی موارد، برای تشخیص نیاز به برداشتن نمونه ی کوچکی از بافت کلیه است تا درمان مناسب به درستی تشخیص داده شود. نمونه برداری با یک سوزن و یا برش کوچک انجام می گیرد.  

 

 

درمان لوپوس به علایم آن  بستگی دارد. تعیین نیاز علایم به درمان و نوع درمان دارویی _ مزایا و معایب آن_ نیاز به بررسی و مشورت دقیق با پزشک معالج دارد. با عود و یا بهبود علایم ممکن است نیاز به تغییر در دوز و نوع دارو باشد. 

 

داروهای معمول و مورد استفاده جهت کنترل لوپوس عبارتند از:

• داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs). برای درمان درد، تورم و تب همراه با لوپوس ممکن است از NSAID های بی نسخه، مانند ناپروکسن سدیم (Aleve) و ایبوپروفن (Advil, Motrin IB, و غیره)، استفاده شود. برای NSAID های قوی تر نیاز به نسخه ی پزشک است. عوارض جانبی NSAID عبارتند از خونریزی معده، مشکلات کلیوی و افزایش خطر ابتلا به مشکلات قلبی.
• داروهای ضد مالاریا. داروهایی که معمولا برای درمان مالاریا استفاده می شوند، مانند هیدروکسی کلروکین (Plaquenil)، را می توان برای کنترل لوپوس نیز تجویز کرد. عوارض جانبی عبارتند از زخم معده و در موارد نادر آسیب به شبکیه چشم.
• کورتیکواستروئیدها. پردنیزون و انواع دیگر کورتیکواستروئیدها می توانند التهاب لوپوس را از بین ببرند، اما در اغلب موارد باعث عوارض جانبی طولانی مدت می شوند_ از جمله افزایش وزن، به راحتی کبود شدن، نازک شدن استخوان (استئوپروز)، فشار خون بالا، دیابت و افزایش خطر ابتلا به عفونت. خطر ابتلا به عوارض جانبی با بالا رفتن دوز و طولانی شدن درمان افزایش می یابد.
• داروهای مهار کننده سیستم ایمنی. داروهای مهار کننده سیستم ایمنی بدن ممکن است در درمان موارد جدی لوپوس مفید باشند_ مانند: آزاتیوپورین (Imuran، Azasan)، مایکوفنولات (Cellcept)، لفلونومید (Arava) و متوترکسات (Trexall). عوارض جانبی بالقوه عبارتند از افزایش خطر ابتلا به عفونت، آسیب کبدی، کاهش باروری و افزایش خطر ابتلا به سرطان. داروی جدید بنلیستا (Belimumab) نیز باعث کاهش علایم لوپوس در برخی افراد است. عوارض جانبی عبارتند از تهوع، اسهال و تب.

 

• مراجعه مرتب به پزشک. مراجعه مرتب به پزشک از عود کرن و بدتر شدن علایم جلوگیری می کند. همچنین، دیگر جوانب موثر در درمان بیماری مانند استرس، رژیم غذایی و ورزش نیز کنترل می شوند.
• استراحت کافی. افراد مبتلا به لوپوس اغلب دچار خستگی مداوم و متفاوت از خستگی طبیعی می شوند که با استراحت معمولی نیز از بین نمی رود. به همین دلیل، خواب کافی در شب و چرت زدن و یا استراحت در طول روز لازم است.
• اجتناب از نور خورشید. از آنجا که نور ماوراء بنفش می تواند محرک بیماری باشد، پوشیدن لباس های محافظ _ مانند کلاه، پیراهن آستین بلند و شلوار بلند_ و استفاده از کرمهای ضد آفتاب با حداقل SPF 55 کمک کننده است.
• ورزش منظم. ورزش می تواند از بدتر شدن علایم، ابتلا به مشکلات قلبی و افسردگی جلوگیری کند و باعث بهتر شدن سلامت عمومی بدن می شود.
• سیگار نکشیدن. سیگار کشیدن خطر ابتلا به بیماری های قلبی و عروقی را افزایش می دهد و می تواند اثرات لوپوس بر قلب و رگهای خونی را بیشتر کند.
• رژیم غذایی سالم. یک رژیم غذایی سالم شامل میوه، سبزیجات و غلات و حبوبات است. گاهی اوقات، به دلیل فشار خون بالا، اختلال کلیه، مشکلات گوارشی و یا دیگر اختلالات ممکن است محدودیت های در رژیم غذایی در نظر گرفته شود.

 

در خصوص روش های جایگزین باید با پزشک مشورت شود تا مزایا، معایب و امکان تداخل آن با درمان دارویی موجود به دقت بررسی شود. 

• دی هیدرواپی آندروسترون (DHEA). مکمل های حاوی این هورمون باعث کاهش دوز استروئیدهای مورد نیاز برای ایجاد ثبات علایم در برخی مبتلایان به لوپوس می شود.
• روغن ماهی. مکمل های روغن ماهی حاوی اسیدهای چرب امگا 3 هستند که برای افراد مبتلا به لوپوس مفید است. البته در این خصوص نیاز به تحقیقات بیشتری است. عوارض جانبی مکمل های روغن ماهی عبارتند از حالت تهوع، آروغ و طعم و مزه ماهی در دهان.
• ویتامین D. برخی از شواهد نشان می دهند که مکمل های دارای ویتامین D برای افراد مبتلا به لوپوس مفید هستند.

 

ابتلا به لوپوس مساوی است با داشتن طیف وسیعی از احساسات دردناک، از ترس تا سرخوردگی شدید. مقابله دایم با این بیماری باعث افسردگی و مشکلات روحی و روانی مرتبط مانند اضطراب، استرس و کاهش اعتماد به نفس می شود. برای مواجهه با این بیماری بهتر است : 

• اطلاعات خود را در مورد بیماری لوپوس بالا ببرید. تمامی سوالات در مورد لوپوس را نوشته و در ملاقات بعدی از پزشک بپرسید. از منابع معتبر اطلاعات بیشتری پیدا کنید. هرچه اطلاعات شما در خصوص این بیماری بیشتر باشد، با اعتماد به نفس بالاتری می توانید با آن رو به رو شوید.
• با دوستان و خانواده در خصوص بیماری و احساستان صحبت کنید. در خصوص بیماری، بدتر شدن علایم، و نحوه ی کمک آنها در برخورد با این حالات به دوستان و خانواده اطلاعات بدهید. مقابله با لوپوس برای نزدیکان بیمار سخت تر می شود اگر خود بیمار در خصوص حالت خود _ بهتر یا بدتر بودن_ صحبتی نکند. زیرا، اکثر علایم و احساسات مربوط به این بیماری قابل دیدن نیستند.  
• برای خودتان زمان خاصی اختصاص بدهید.  برای مقابله با استرس این بیماری باید زمان خاصی به خود اختصاص بدهید. در این زمان می توانید کارهایی که باعث آرامشتان می شود را انجام بدهید، مانند مطالعه، تفکر، گوش دادن به موسیقی، نوشتن، و یا هر فعالیت آرامش بخش.  
• با دیگر افراد مبتلا به بیماری لوپوس صحبت کنید. صحبت با دیگر مبتلایان باعث آرامش و حمایت می شود. این افراد می توانند از تجربیات و روش های مقابله ایی جدید با خبرتان کنند.