منوی اصلی
بهترین متخصصین و مراکز مغزواعصاب و روان در تهران

مننژیت

meningitis

بیشتر انواع مننژیت در امریکا توسط عفونت های ویروسی بوجود می ایند ولی باکتری ها و قارچ ها هم در بروز این بیماری موثرند.بیشتر مننژیت های ویروسی برای کودکان زیر 5 سال رخ میدهد و مننژیت های باکتریایی افراد زیر 20 سال را مبتلا میکند به خصوص انهایی که در محیط های جمعی زندگی میکنند..

شرح بیماری

مننژیت تورم غشای دور مغز و ستون فقرات است و تورم این بیماری باعث بروز نشانه هایی میشود مانند سردرد،تب و گرفتگی گردن.
بیشتر انواع مننژیت در امریکا توسط عفونت های ویروسی بوجود می ایند ولی باکتری ها و قارچ ها هم در بروز این بیماری موثرند.با توجه به دلیل بروز بیماری،مننژیت می تواند در طی چند هفته  خود بخود بهبود یابد و یا ممکن است به مراقبت های اورژانسی و یا درمانهای انتی بیوتیکی نیاز داشته باشد.در صورتی که خودتان و یا یکی از افراد خانواده تان به این بیماری مبتلا شده است،سریعا به پزشک مراجعه نمایید زیرا درمان زود هنگام مننژیت باکتریایی میتواند از بروز پیامد های بعدی پیشگیری نماید.

نشانه ها

ممکن است علائم اولیه این بیماری با انفولانزا اشتباه گرفته شوند .این علائم از چند ساعت تا چند روز پس از اغاز بیماری بروز میکنند.
نشانه های مننژیت برای افراد بالای 2 سال عبارت است از :
•    تب بالای ناگهانی 
•    سردرد های شدید که با انواع دیگر سردرد اشتباه گرفته نمیشود
•    گرفتگی گردن 
•    تهوع و یا استفراغ به همراه سردرد 
•    گیجی و یا اختلالات تمرکز
•    حمله
•    خواب الودگی و یا دشواری در تمرکز 
•    حساسیت به نور
•    بروز دانه های قرمز پوستی در مواردی مانند مننژیت مننگوکوکی 
نشانه های مننژیت در نوزادان 
نشانه های مننژیت در نوزادان و کودکان با نشانه های کلاسیک این بیماری متفاوت است و انها چنین علائمی دارند:
•    تب بالا 
•    گریه مداوم 
•    خواب الودگی شدید و یا تحریک پذیری 
•    کاهش فعالیت 
•    تغذیه ناکافی 
•    بروز برامدگی در بالای سر کودک 
•    گرفتگی بدن و گردن کودک
ارام کردن کودکان مبتلا به این بیماری دشوار است  و ممکن است با بلند کردن انها ،میزان گریه افزایش یابد.
 .

زمان مناسب مراجعه به پزشک

در صورتی که چنین علائمی داشتید حتما به پزشکتان مراجعه نمایید :
•    تب
•    سردرد های شدید و ارام نشدنی 
•    گیجی
•    استفراغ
•    گرفتگی گردن
مننژیت های ویروسی به راحتی و بدون نیاز به درمان بهبود می یابند ولی مننژیت های باکتریایی شدید و سخت بوده و به مراقبت های اورژانسی نیاز دارند و در صورتی که درمان به تعویق افتد ،امکان بروز اسیب های مغزی و مرگ وجود دارد و گذشت زمان مننژیت باکتریایی را بدتر میکند.
در صورتی که فرد به پزشک مراجعه کند و مایع نخاعی مورد ازمایش قرار نگیرید نمیتوان عامل بیماری را تشخیص داد و باید به منظور کاهش امکان عفونت از دارو ها استفاده نمود .

علل

معمولا مننژیت توسط ویروس ها بوجود می اید ولی باکتری ها هم میتوانند عامل ان باشند همچنین عفونت های قارچی باعث بروز این بیماری میشوند .از انجایی که عفونت های باکتریایی اهمیت زیادی دارندو ممکن است خطرناک باشند،شناسایی منبع عفونت یکی از بخش های مهم برنامه است.
مننژیت باکتریایی 
مننژینت باکتریایی زمانی رخ میدهد که باکتری وار دجریان خون میشود و به مغز  و نخاع میرود ولی ممکن است با حمله مستقیم باکتری به مننژو یا بر اثر عفونت سینوسی و یا گوشی و یا شکست جمجمه و یا پس از جراحی  بوجود اید .
تعدادی از انواع باکتری ها میتوانند باعث بروز مننژیت باکتریایی شوند مانند :
•    استروپتوکوکس پنوئومونیا :این باکتری شایع ترین دلیل ابتلا به مننژیت در کودکان و بزرگسالان امریکایی است و در بیشتر موارد باعث بروز عفونت  گوش و یا سینوس و یا ذات الریه میشود .با واکسن میتوان احتمال برگشت بیماری را کاهش داد.
•    نایسریا مننژیتیدیس :این باکتری یکی دیگر از عوامل  ابتلا به مننژیت است و مننژیت منگوکوکی بیشتر زمانی اتفاق می افتد که باکتری از راه عفونت های تنفسی بالایی وارد جریان خون میشود و مسری است و نوجوانان و بزرگسالان را مبتلا میکند و ممکن است افراد زیادی را در محیط های عمومی همانند خوابگاه و یا پایگاههای نظامی درگیر نماید .
•    ایستریا مونوسیتوژنز :این باکتری در پنیر های نرم،هات داگ و گوشت های ناهار یافت میشود و بیشتر افرادی که در معرض این باکتری قرار میگیرند،بیمار نمیشوند ولی خانمهای باردار،سالمندان و یا افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند و یا نوزادان بیشتر در معرض ابتلا به بیماری هستند .این باکتری میتواند از سد جفت عبور کند و عفونت های اواخر بارداری باعث زایمان بچه مرده  و یا مرگ کودک پس از زایمان میشود.افرادی که سییستم ایمنی ضعیفی دارند ،بیشتر از دیگران در معرض ابتلا به این باکتری هستند.
عفونت های ویروسی 
سالانه ویروس ها بیش از باکتری ها باعث بروز مننژیت میشوندکه بی خطر است و خود بخود بهبود می یابد و ویروس های انتروویروس مسئول ان هستند که بیشتر در اوایل پاییز و اواخر تابستان وجود دارند.ویروس هایی همانند عامل تبخال،اچ ای وی ،وست نایل ویروس و اوریون هم میتوانند باعث ابتلا به این بیماری شوند.
مننژیت مزمن
در این حالت،ارگانیسم هایی که رشد ارامی دارند به غشا و فضای دور مغز حمله میکنند و درطی دو هفته و یا بیشتر بیماری پیشرفت میکند برعکس نوع حاد .علائم ان هم شامل سردرد،تب ،تهوع و کدورت های ذهنی است که مشابه با نوع حاد میباشد.
مننژیت قارچی 
این نوع از مننژیت خیلی شایع نیست و باعث بروز مننژیت های مزمن میشود و میتواند تقلیدی از نوع باکتریایی باشد ولی مسری نیست.منننژیت کریپتوکوکی  یک نوع شایع است که بر افرادی با نقص سیستم ایمنی تاثیر میگذارد مانند افراد مبتلا به ایدز و در صورتی که با دارو های ضد قارچ کشته نشود،خطرناک است.در سال 2012،مننژیت قارچی به سر خبر تبدیل شد زیرا تزریق های کورتیکواستروئیدهای الوده باعث شیوع بیماری شده بودند و این نوع از مننژیت به تزریق دارو های الوده در نخاع به منظور درمان درد قفسه سینه و پشت درد ارتباط داده شد .
دیگر دلایل بروز مننژیت 
ممکن است این بیماری دلایل غیر عفونی هم داشته باشد مانند واکنش های شیمیایی،حساسیت به دارو ها ،تعدادی از سرطان ها و بیماری های تورم زا همانند سارکوئیدوز .

عوامل تشدید

•    واکسینه نشدن :در صورتی که شما واکسن های ضروری سن خود را نزده اید ،به احتمال بالاتری به مننژیت دچار میشوید
•    سن :بیشتر مننژیت های ویروسی برای کودکان زیر 5 سال رخ میدهد و مننژیت های باکتریایی افراد زیر 20 سال را مبتلا میکند به خصوص انهایی که در محیط های جمعی زندگی میکنند.
•    زندگی در محیطهای جمعی :دانش جویانی که در خوابگاه زندگی میکنند ،پرسنل پایگاه های نظامی و کودکان مدرسه های شبانه روزی با احتمال بیشتری به مننژیت دچار میشوند زیرا باکتری از راههای تنفسی پخش میشود و در مکانهای شلوغ با سرعت بیشتری پخش میشود.
•    بارداری :افراد باردار به احتمال بالاتری به عفونت های ناشی از باکتری لیستریا دچار میشوند که خود عامل بروز مننژیت هم میباشد .در صورتی که شما به این عفونت مبتلا باشید،احتمال انتقال به کودکتان هم وجود دارد .
•    سیستم ایمنی ضعیف :الکلی بودن،ویروس ایدز ،دیابت و مصرف دارو های ضعیف کننده سیستم ایمنی باعث میشود تا شما به احتمال بالاتری به مننژیت مبتلا شوید .برداشت طحال به عنوان بخشی مهم از سیستم ایمنی هم همین تاثیر را دارد . 

پیامدهای مورد نظر

پیامدهای این بیماری میتوانند خیلی شدید باشند و هر چه شما دیرتر برای درمان مراجعه کنید،احتمال بروز حملات و اسیب های دائمی عصبی هم بیشتر میشود :
•    اختلالات شنیداری 
•    اختلالات حافظه 
•    اختلالات یادگیری 
•    اسیب مغزی 
•    مشکل در راه رفتن 
•    مشکلات کلیوی 
•    شوک 
•    مرگ 

آمادگی برای ملاقات پزشک

این بیماری میتواند با توجه عامل بیماری زا خطرناک باشد و در صورتی که شما در ارتباط با فردی مبتلا به این بیماری قرار گرفته اید و علائم ان را دارید و یا در این خصوص شک دارید؛ حتما به پزشکتان مراجعه کنید .
•    علائم خود را بنویسید 
•    لیستی از تمام دارو های مصرفی خود تهیه نمایید 
•    سوالاتی را که میخواهید از پزشک بپرسید را یادداشت نمایید 
•    یکی از افراد خانوادتان را با خود همراه ببرید
•    با محدودیت های پیش از درمان اشنا شوید مانند تغییر رژیم غذایی 
میتوانید این سوالات را از پزشکتان بپرسید:
•    من به چه ازمایشاتی و یا درمانهایی نیاز دارم ؟
•    ایا من در معرض ابتلا به پیامد های بلند مدت هستم ؟
•    ایا روش های درمان جایگزین برای من وجود دارد ؟
•    ایا این بیماری مسری است و خطر ان برای خانواده من چیست ؟
•    ایا میتوانم از اینترنت و یا بروشور اطلاعاتی در این خصوص جمع اوری نمایم ؟
پزشکتان ممکن است این سوالات را از شما بپرسد :
•    چه زمانی علائم  شما اغاز شد  و شدت علائمتان چقدر است ؟
•    ایا قبلا این علائم را داشتید ؟
•    ایا به تارگی در ارتباط با افراد مبتلا به مننژیت بوده اید ؟
•    ایا به طور منظم واکسینه شده اید ؟
•    از چه دارو های درمانی مصرف میکنید ؟
•    ایا دردتان دائمی است و یا موقتی ؟
•    ایا فعالیتی باعث اغاز درد میشود ؟
•    ایا سیستم ایمنی شما ضعیف شده است ؟
•    ایا به بیماری های دیگر مبتلا هستید  ؟
زمانی که برای گرفتن وقت با مطب پزشکتان تماس میگیرید،درباره شدت سردرد و نوع ان صحبت کنید و در صورتی که پزشکتان مراجعه شما را ضروری نمیدانست میتوایند در خانه استراحت کنید و میزان زیادی اب بنوشید تا تب و درد بدننان کاهش یابد.از مصرف دارو های ضد تورم استروئیدی مانند اسپیرین بپرهیزید و مصرف دارو های خواب اور هم برای شما خطرناک است .سرکار نروید و الکل مصرف نکنید.

آزمایشات و تشخیص بیماری


ممکن است پزشکتان  با توجه به پیشینه پزشکی و ازمونهای فیزیکی و روش های تشخیصی بیماری شما را تشخیص دهد .در این مدت پزشکتان به دنبال علائم عفونت به دور سر و گوش ها و گلو و پوست ستون فقرات میگردد و ممکن است از این روش ها استفاده نماید :
•    ارزیابی خون :از شما خون گرفته میشود و به ازمایشگاه فرستاده میشود و انجا در ظرفی ویژه قرار داده میشود تا امکان بروز میکروارگانیسم ها در ان مشخص شود به خصوص باکتری ها.ممکن است این نمونه بروی اسلاید قرر داده شود و لکه ها به ان اضافه شوند و سپس زیر میکروسکوپ بررسی شود.
•    تصویربرداری :اشعه ایکس و سی تی اسکن سر،کمر و سینوس ها میتواند تورم را نشان دهد .همچنین این ازمایشات به پزشک شما کمک میکنند تا به دنبال عفونت در دیگر بخش های بدن بگردد که به مننژیت مرتبط میباشد.
•    کشیدن مایع نخاعی :در این روش با کشیدن مایع نخاعی میتوان مننژیت را به طور قطع تشخیص داد .معمولا مایع نخاعی افراد مبتلا به این بیماری قند پایینی دارد و میزان گلبولهای قرمز و پروتئین در ان بیشتر است .در این روش میتوان نوع دقیق باکتری بیماری زا را هم تشخیص داد . درصورتی که بیماری به دلیل عفونت ویروسی باشد پزشکتان از تستهای دی ان ای مانند واکنش زنجیره ای پلیمراس  و یا تعیین پادتن ها علیه ویروس های خاص استفاده میکند تا دلایل بروز بیماری را بیابد.در این روش درمان و تشخیص صحیح انجام میگیرد.

درمان و دارو

درمان این بیماری به نسبت نوع مننژیت فرد متفاوت است.
مننژیت باکتریایی
این نوع از مننژیت به درمان فوری  با انتی بیوتیک های درون وریدی  و دارو های کورتیزون نیاز دارند تا فرد بهبود یابد و ریسک پیامد ها کاهش یابد مانند تورم مغز و حملات .انتی بیوتیک ها و یا ترکیب انها که پزشکتان انتخاب میکند بر نوع باکتری عامل بیماری وابسته است .ممکن است پزشکتان یک انتی بیوتیک با برد وسیع را تجویز نماید تا زمانی که بتواند دلیل اصلی مننژیت را تشخیص دهد .سینوس عفونی و یا ماستوئید –استخوانی پشت گوش خارحی که به گوش میانی متصل میشود –باید تخلیه شوند.
مننژیت ویروسی
انتی بیوتیک ها نمیتوانند عفونت های ویروسی را درمان نمایند و بیشتر انها در طی چند هفته بهبود می یابند.درمان انواع خفیف این عفونت عبارتند از :
•    استراحت
•    مصرف زیاد مایعات 
•    مصرف مسکن ها که به کاهش تب و درد بدن کمک میکند .
•    در صورتی که شما به دلیل ویروس تبخال به این بیماری مبتلا شده باشید ،میتوانید از دارو های ضد ویروس استفاده نمایید.
سایر انواع مننژیت 
در صورتی که دلیل مننژیت شما مشخص باشد،ممکن است پزشکتان از روش های درمانی ضدویروس و انتی بیوتیک استفاده نماید تا زمانی که دلیل ان مشخص شود .
مننژیت قارچی با دارو های ضد قارچ درمان میشود ولی ممکن است انها عوارض جدی داشته باشند بنابراین درمان تا زمانی به تعویق می افتد که وجود عفونت قارچی توسط ازمایشگاه تایید شود .مننژیت مزمن با توجه به دلایل اصلی ان درمان میشود که معمولا قارچی میباشد.
مننژیت های غیر عفونی که به دلیل الرژی  و یا بیماری های سیستم ایمنی بوجود می ایند،ممکن است با کورتیزون درمان شوند .در تعدادی از موارد هم به درمان نیازی نیست و بیماری خود به خود بهبود می یابد. درمننژیت  های ناشی از سرطان هم باید خود سرطان جداگانه درمان شود .

سبک زندگی و مراقبت در خانه

در این خصوص با پزشکتان مشورت نمایید 

داروهای جایگزین

در این خصوص با پزشکتان مشورت نمایید 

پیشگیری

معمولا مننژیت از عفونت های مسری بوجود می اید و باکتری ها و ویروس های عامل این بیماری میتوانند از طریق سرفه،عطسه و یا بوسیدن و یا تقسیم وسایل غذاخوری ،سیگار و مسواک منتقل شوند .در صورتی که شما در تماس با افراد مبتلا به این بیماری میباشید،به احتمال بالاتری به این بیماری مبتلا میشوید .
میتوانید با این روش ها امکان ابتلا به مننژیت را کاهش دهید :
•    دستهایتان را خوب بشویید :د راین صورت شما به عامل های عفونت زا دچار نمیشوید .به کودکانتان بیاموزید که بعد از رفتن به سرویس بهداشتی و قبل از مصرف غذا و یا پس از حضور در محیط های عمومی  و یا نوازش حیوانات دستهایشان را بشویند.به کودکانتان بیاموزید که دستهای خود را به طور کامل رو و پشتش را با صابون شسته و سپس اب بکشند.
•    بهداشت خود را ارتقا دهید :وسایل شخصی خود را با کسی تقسیم نکیند و به کودکانتان نیز این را بیاموزید.
•    سلامتی تان را حفظ کنید :به میزان کافی استراحت کنید و به طور منظم ورزش کنید و رژیم غذایی سالمی را انتخاب کنید که حاوی مقدار بالایی میوه تازه و سبزیجات و غلات کامل باشد.
•    به هنگام سرفه و یا عطسه جلوی دهانتان و بینی تان  را بگیرید 
•    در صورتی که باردار هستید،به رژیم غذایی خود توجه کنید :در این صورت میتوانید امکان ابتلا به لیستریوز را با پخت  گوشت هایی مانند هات داگ و گوشت اغذیه فروشی در دمای 74 درجه سانتی گراد و خودداری از مصرف پنیر های نرم تهیه شده از شیر غیر پاستوریزه مانند فتا،کسو ،بری و کاممبرت کاهش دهید .فقط در صورتی این نوع از پنیر ها را مصرف نمایید که برچسب داشته باشند و از شیر پاستوریزه تهیه شده باشند .
ایمن سازی 
میتوان از ابتلا به تعدادی از مننژیت های باکتریایی با واکسینه های زیر پیشگیری نمود :
•    واکسن انفولانزای هموفیلوس نوع بی :کودکان معمولا از سن 2 ماهگی به طور منظم واکسینه میشوند و البته از این واکسن ها برای تعدادی از بزرگسالان هم استفاده میشود مانند انهایی که به بیماری ایدز  یا بیماری سلول داسی شکل مبتلا هستند و یا طحال خود را برداشته اند.
•    واکسن دوگانه پنوموکوک :این واکسن هم در برنامه واکسینه کودکان زیر 2 سال در امریکا قرار دارد و برای کودکانی استفاده میشود که بین 2 تا 5 سال سن دارند و به بیماری پنوموکوک مبتلا هستند مانند انهایی که بیماری های مزمن قلبی و یا سرطان دارند .
•    واکسن مننگوکوکی سروگروپ بی مننژیت نایسریا :این واکسن از ابتلا به بیماری مننگوکوک ناشی از سروگروپ بی جلوگیری میکند .مرکز کنترل بیماری و پیشگیری این واکسن را به افراد بالای 10 سال پیشنهاد میکند که به احتمال بالاتری به این بیماری مبتلا میشوندمانند کسانی که طحال خود را برداشته اند و افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند.از این واکسن میتوان برای افراد بین 16 تا 23 سال هم استفاده کرد تا انها را از اسیب در برابر بیماری یادشده محافظت نماید و یا افراد که به دلیل حضور در محیط های اجتماعی در خطر ابتلا به این بیماری هستند.
•    واکسن انفولانزای هموفیلوس نوع بی و واکسن مننگوکوکی سروگروپ سی مننژیت نایسریا  واکسن وای :این واکسن برای کودکان زیر 19 ماه توصیه میشود ولی برای کودکان زیر 6 ماه مناسب نیست که احتمال ابتلا به بیماری مننگوکوکی را دارند مانند کودکانی که اختلالات عملکرد طحال دارند ویا انهایی که به کم خونی داسی شکل مبتلا هستند.واکسن در 4 دوز و  در 2 ماهگی،4 ماهگی،6 ماهگی و بین 12 ماهگی تا 15 ماهگی به کودکان داده میشود .
•    واکسن پلی ساکارید پنوموکوک :از این واکسن برای کودکان بزرگتر و بزرگسالانی که در معرض ابتلا به باکتری پنوموکوک هستند ،استفاده میشود.این واکسن برای افراد بالای 65 سال و یا افراد جوان تر و کودکانی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند و یا به بیماری های مزمن مانند بیماری های قلبی ،دیابت و کم خونی داسی شکل  مبتلا هستند  و با انهایی که طحال ندارند،مناسب میباشد.
•    واکسن دوگانه مننگوکوکی :این واکسن میتواند برای کودکان 11 تا 16 سال مورد استفاده قرار گیرد اخرین ان هم در سن 16 سالگی زده میشود  و در صورتی که واکسن های اولیه در سنین 13 تا 15 سالگی زده شوند،واکسن نهایی در سن 16 تا 18 سالگی خواهد بود و در نهایت اگر تزریق واکسن اولیه در سنین بالای 16 سال باشد،به واکسن های تقویتی نیازی نیست.از این واکسن میتوان برای کودکانی استفاده کرد که در معرض ابتلا به مننژیت باکتریایی هستند و یا در ارتباط با فردی مبتلا به این بیماری میباشند .مصرف ان برای کودکان 9  ماهه و یا افراد سالمی که در محیطهای که این باکتری شیوع داشته است هم مجاز میباشد

همراهی و حمایت

در این خصوص با پزشکتان مشورت نمایید 

برای پرسیدن سوالات پزشکی خود، می توانید به ربات تلگرام هوشمند سبزوسالم مراجعه کرده و سوالات خود را از پزشکان متخصص بپرسید.
آدرس ربات تلگرام سبزوسالم:

https://t.me/askq_bot
مننژیتتورم دور مغزسردردتبدرمان مننژیتشخیص مننژیتعلایم مننژیتبیماری مننژیتمننژیت ویروسیمننژیت باکتریایی
مقالات مرتبط

ویدئو های سبز و سالم

درمان بی خوابی بدون دارو (کلیک کنید)
اینجا باهوش تر میشوید!
عضویت در خبرنامه ثبت نام
ثبت نام شما با موفقیت انجام شد
در خبرنامه ما عضو بشید و دسترسی خودتون به اطلاعات جالب و جذاب رو راحت کنید. باقی کارها رو ما برای شما انجام میدیم. تنظیم خبرنامه خبرنامه سلامت خبرنامه مغز و اعصاب و روان خبرنامه زیبایی و تغذیه