پوکی استخوان

پوکی استخوان موجب تضعیف و شکننده شدن استخوان ها می شود و ممکن است استخوان ها به علت افتادن یا حتی یک فشارضعیف مانند خم شدن بیش ازحد  و یا حتی سرفه کردن دچارشکستگی شوند.   شکستگی های ناشی از پوکی استخوان اغلب در لگن، مچ دست و ستون فقرات رخ می دهد.

بافت استخوان زنده است ودائما درحال نو شدن و جایگزینی می باشد.  پوکی استخوان زمانی رخ می دهد که تولید استخوان جدید با ازبین رفتن استخوان قدیمی برابرنباشد. 

همه افراد ازهرنژادی به پوکی استخوان مبتلا می شوند اما زنان سفید پوست و آسیایی به خصوص سالمندان که یائسگی را تجربه کرده اند درمعرض خطر بیشتری هستند.   

داروها، رژیم غذایی سالم و ورزش  می تواند به جلوگیری از پوکی استخوان و یا تقویت استخوان هایی که ضعیف شده اند کمک کند.   
 

در مراحل اولیه پوکی استخوان معمولاً هیچ نشانه ای وجود ندارد.  اما هنگامی که پوکی استخوان استخوان ها را ضعیف می کند ممکن است علائم و نشانه های زیررا تجربه کنید که عبارتند از:

• کمر درد، ناشی ازشکستگی و یا افتادن
• کاهش وزن به مرورزمان
• خمیدگی اندام
• شکستگی استخوان که براحتی اتفاق می افتد.

اگردرسنین یائسگی هستید و یا به مدت چندین ماه کورتیکواستروئید مصرف کرده اید و یا حتی اگرپدریا مادرتان دچارشکستگی لگن شده اند به پزشک مراجعه کنید.

بافت استخوان زنده است ودائما درحال نو شدن و جایگزینی می باشد.  پوکی استخوان زمانی رخ می دهد که تولید استخوان با ازبین رفتن استخوان قدیمی برابرنباشد.  بدن افراد جوان بسرعت استخوان های جدید را جایگزین استخوان های قدیمی می کند و سرعت ساخت استخوان های جدید بیشتراست و درنتیجه توده استخوانی افزایش می یابد.

احتمال پوکی استخوان درسنین پیری بستگی به ساخت توده استخوان درجوانی دارد.  
 

عواملی که می تواند احتمال پوکی استخوان را افزایش  دهد سن، نژاد، انتخاب شیوه زندگی ، بیماریها و درمان آنها است.

خطرات غیر قابل تغییر
برخی از عوامل خطر برای پوکی استخوان خارج از کنترل افراد است که عبارتند از:

• جنسیت: احتمال ابتلا زنان به پوکی استخوان بسیار بیشتراز مردان است.
• سن: هرچه سن بالاتربرود احتمال ابتلا به پوکی استخوان بیشترمی شود.
• سابقه: اگرازنژاد سفید و یا آسیایی تبارباشید بیشتردر معرض خطرابتلا به پوکی استخوان هستید.  
• سابقه خانوادگی: اگر پدر و مادر یا خواهر و برادرشما مبتلا به پوکی استخوان است شما نیز در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به این بیماری هستید به خصوص اگر مادر یا پدر شما دچارشکستگی لگن شده باشند.
• سایز بدن: مردان و زنانی که اسکلت بدنی کوچکی دارند  بیشتر در معرض خطرهستند زیرا  ممکن است توده استخوانی  کمتری داشته باشند.   

سطح هورمونی

پوکی استخوان در افرادی که هورمونهای خاصی را بیش از حد یا خیلی کم در بدن خود دارند شایع تر است.   

• هورمون های جنسی:  کاهش سطح هورمون های جنسی موجب تضعیف استخوان ها می شود. کاهش سطح استروژن در زنان در دوران یائسگی یکی از مهمترین عوامل خطر برای ابتلا به پوکی استخوان است.  

همچنین کاهش تدریجی سطح تستوسترون با بالا رفتن سن نیزباعث پوکی استخوان می شود.  
درمان سرطان پروستات که باعث کاهش سطح هورمون تستوسترون در مردان است و درمان سرطان پستان  که به کاهش سطح استروژن در زنان منجرمی شود نیزاحتمال  کاهش توده استخوان ها را افزایش می دهد.

• مشکلات تیروئید: تولید بیش از حد هورمون تیروئید می تواند منجربه از دست دادن استخوان شود.  اگر تیروئید شما بیش از حد فعال است و یا اگربیش ازحد برای درمان کم کاری غده تیروئید دارو مصرف کرده اید،  ممکن است به پوکی استخوان مبتلا شوید. 
• سایرغدد: پوکی استخوان  با پاراتیروئید بیش از حد فعال و غدد آدرنال مرتبط است.

عوامل غذایی

پوکی استخوان بیشتردرافرادی رخ می دهد که به مشکلات زیرمبتلا باشند:

• کمبود کلسیم: کلسیم نقش مهمی در افزایش پوکی استخوان دارد.  کمبود کلسیم دریافتی به کاهش تراکم استخوان واز دست رفتن زودرس استخوان و افزایش خطر شکستگی کمک می کند.
• اختلالات غذا خوردن: محدود کردن شدید مصرف غذا و کم وزن بودن باعث تضعیف استخوان در مردان و زنان می شود.
• جراحی دستگاه گوارش: جراحی برای کاهش حجم معده  و یا برداشتن بخشی از روده مقدار سطح جذب مواد مغذی مانند کلسیم را محدود می کند.

استروئیدها و سایرداروها   

استفاده طولانی مدت از داروهای کورتیکواستروئید خوراکی یا تزریقی مانند پردنیزون و کورتیزون  با روند بازسازی استخوان تداخل دارد.  پوکی استخوان همچنین با داروهای مورد استفاده برای مشکلات زیر و یا جلوگیری ازآنها درارتباط  است:

• تشنج
• ریفلاکس معده
• سرطان
• رد پیوند

بیماری ها

خطر ابتلا به پوکی استخوان در افرادی که مشکلات خاص پزشکی دارند از جمله موارد زیر بالاتر است:

• بیماری سلیاک
• بیماری التهابی روده
• بیماری کلیوی و یا کبدی 
• سرطان
• لوپوس
• مولتیپل میلوما
• آرتریت روماتوئید

انتخاب شیوه زندگی

برخی ازعادات بد می تواند خطر ابتلا به پوکی استخوان را افزایش دهد مانند :

• سبک زندگی بی تحرک:  افرادی که زمان طولانی می نشینند نسبت به کسانی که فعال تر هستند بیشتردر معرض خطرپوکی استخوان قراردارند.  ورزش های تحمل وزن و انجام فعالیت های تعادلی و ایستادن دروضعیت مناسب به خصوص راه رفتن، دویدن، پریدن، رقصیدن و وزنه برداری برای استخوان ها مفید است 
• مصرف بیش از حد الکل:  مصرف  بیش از دو نوشیدنی الکلی در روز خطر ابتلا به پوکی استخوان را افزایش میدهد.
• مصرف سیگار:   نقش سیگاردر پوکی استخوان هنوزکاملاً مشخص نیست  اما تجربه نشان داده شده است که مصرف دخانیات به ضعیف شدن استخوان های کمک می کند.

 احتمال شکستگی استخوان ها بخصوص درنواحی ستون فقرات و لگن مهمترین عارضه پوکی استخوان است.   

شکستگی لگن اغلب به علت زمین خوردن  براثر ناتوانی اتفاق می افتد و در سال اول پس از آسیب خطرمرگ را افزایش می دهد.

در برخی موارد، شکستگی ستون فقرات حتی بدون زمین خوردن ممکن است اتفاق بیفتد.   مهره هایی که ستون فقرات  را  تشکیل می دهند ممکن است ضعیف شوند و موجب درد کمر، کوتاهی مهره و حالت رو به جلوی بدن بشوند. 

پزشکی خانوادگی ممکن است آزمایش تراکم استخوان را تجویزکند. غربالگری برای پوکی استخوان برای تمام زنان در  65 سالگی و مردان در  70 سالگی توصیه می شود، به خصوص اگر آنها دچاربیماری هایی باشند که احتمال  بروزپوکی استخوان را افزایش می دهد.

اگر آزمایش تراکم استخوان نرمال نبود برای بررسی  اختلالات سوخت و ساز بدن  به پزشک متخصص غدد و یا یک  متخصص  بیماری های مفاصل، عضلات یا استخوان (روماتولوژی) مراجعه کنید.

آنچه باید برای رفتن نزد پزشک انجام دهید:
قبل ازملاقات پزشک جواب سؤالات زیر را آماده کنید:
•    شرح علائم با ذکرجزئیات
•    هرگونه اطلاعات درمورد مشکلات پزشکی که قبلا داشته اید
•    هرگونه اطلاعات درمورد مشکلات پزشکی خانواده
•    لیست داروها و مکمل های غذایی که مصرف می کنید.
•    سؤالاتی که باید ازپزشک بپرسید.

شما ممکن است سؤالات زیررا ازپزشکتان  بپرسید:
•    آیا من نیازبه غربالگیری پوکی استخوان دارم؟  
•     انجام چه آزمایشاتی لازم است؟
•    این بیماری چه عوارض جانبی دارد؟
•    آیا باید مکمل مصرف کنم؟
•    آیا باید رژیم غذایی خاصی را رعایت کنم؟
•    چه روشهای درمانی توصیه می کنید؟
•    آیا باید فعالیتهای خود را محدود کنم؟
•    برای پیشگیری اززمین خوردن چکارکنم؟
•    آیا بروشوری دراین باره وجود دارد؟

چه انتظاری ازپزشک خود دارید؟
پزشک ممکن است سؤالات زیررا ازشما بپرسد:
•    آیا تا بحال دچار شکستگی استخوان شده اید؟
•    آیا قدتان کوتاه شده است؟
•    آیا دررژیم غذایی خود به مقدارکافی لبنیات مصرف می کنید؟ 
•    آیا  به اندازه کافی کلسیم وویتامین دی مصرف می کنید ؟
•    آیا ویتامین  یا مکمل مصرف می کنید؟ 
•    چه نوع  ورزشی وچند وقت یکبارانجام می دهید ؟
•    تعادل شما چگونه است؟  
•    آیا سابقه خانوادگی پوکی استخوان دارید؟
•    آیا کسی در خانواده شما بخصوص پدرو مادرشکستگی استخوان  به ویژه شکستگی لگن داشته است؟
•    آیا تا به حال عمل جراحی معده یا روده انجام داده اید؟ 
•    آیا داروهای کورتیکواستروئید (پردنیزون، کورتیزون) مصرف می کنید؟
 

با میزان پایین اشعه X نسبت مواد معدنی دراستخوان ها اندازه گیری می شود.  درطول این تست بیماردریک جدول خالی خوابیده و دستگاه اسکنرازروی بدن عبورمی کند.  این دستگاه معمولاً استخوان های لگن، مچ و ستون فقرات را بررسی می کند.  

درمان و دارو

توصیه های درمانی شامل انجام آزمایش تراکم استخوان برای احتمال ابتلا به پوکی استخوان در10 سال آینده است.  اگراحتمال ابتلا کم باشد، بجای درمان دارویی اززمین خوردن و کاهش حجم استخوانی پیشگیری می شود.  
هم زنان و هم مردان درمعرض ابتلا به پوکی استخوان هستند.  داروهای پوکی استخوان شامل  بیس فسفونات ها هستند:
• Alendronate (Fosamax)
•  Risedronate (Actonel, Atelvia)
•  Ibandronate (Boniva)
•  Zoledronic acid (Reclast)

عوارض جانبی مصرف این داروها شامل موارد زیرمی باشد: 
•    تهوع 
•    درد شکم  
•    سوزش سر دل   
 اگر دارو به درستی مصرف شود احتمال بروزعوارض جانبی کمتراست.  اشکال داخل وریدی بیس فسفونات ها  باعث ناراحتی معده نمی شود، اما ممکن است برای مدت سه روزایجاد تب، سردرد و درد عضلانی بکنند.  

برنامه تزریق سه ماهه و یا سالانه ممکن است ازمصرف قرص هفتگی یا ماهانه راحت ترباشد اما پرهزینه تراست. 

درمان با بیس فسفونات برای بیش از پنج سال ممکن است موجب روز یک مشکل بسیار نادر شود که باعث ترک خوردن وسط استخوان ران و یا حتی شکستگی کامل آن می شود.   

بیس فسفونات ها ممکن است  استخوان فک را نیز تحت تـثیر قرار دهند.  استئونکروز فک یک بیماری نادر است که ممکن است  پس از کشیدن دندان دراستخوان فک اتفاق بیفتد و استخوان فک پس ازکشیدن دندان بهبود پیدا نکند.  

معاینه دندان ها پیش از شروع درمان با بیس فسفونات ها لازم است.

درمان مرتبط با هورمون

درمان با استروژن بلافاصله پس از شروع یائسگی ، به حفظ تراکم استخوان  کمک می کند.   با این حال، درمان با استروژن  خطر لخته شدن خون، سرطان آندومتر، سرطان پستان و بیماری قلبی را افزایش می دهد.  به همین جهت استروژن فقط برای سلامت استخوان در زنان جوان تر و یا در زنانی که به دلیل علائم یائسگی  نیاز به درمان دارند استفاده می شود.

داروی رالوکسیفن (Evista) همانند  استروژن اثرات مفیدی بر روی تراکم استخوان  زنان یائسه می گذارد وعوارض خطرناک مرتبط با استروژن را ندارد.  

مصرف این دارو ممکن است خطر ابتلا به برخی از انواع سرطان پستان را کاهش دهد.   گرگرفتگی یکی ازعوارض جانبی شایع مصرف رالوکسیفن است.  رالوکسیفن  ممکن است خطر لخته شدن خون را افزایش دهد.

پوکی استخوان در مردان ممکن است به علت کاهش سطح تستوسترون درارتباط با سن اتفاق بیفتد.  درمان جایگزین با تستوسترون می تواند به بهبود علائم کاهش تستوسترون کمک کند.  اما داروهای ضد پوکی استخوان برای درمان پوکی استخوان مردان مورد مطالعه قرارگرفته و به تنهایی یا همراه با تستوسترون تجویزمی شود.

سایر داروهای ضد پوکی استخوان

اگر شما نمی توانید  درمان های متداول برای پوکی استخوان را تحمل کنید و یا اگراین داروها دردرمان شما مؤثرنباشند،  ممکن است پزشک مصرف داروهای زیررا توصیه کند:   
•    دنوزوماب: (Prolia)  در مقایسه با بیس فسفونات ها، دنوزوماب نتایج تراکم استخوان مشابه و حتی بهتری دارد  و احتمال انواع شکستگی را کاهش می دهد.  نوزوماب هر شش ماه یکبارزیر پوست تزریق می شود.   
•    تری پاراتاید:  این داروی قوی شبیه به هورمون پاراتیروئید است و باعث تحریک رشد استخوان های جدید می شود.  این دارو روزانه  زیر پوست تزریق می شود.  پس از دو سال درمان با تری پاراتید، باید داروی دیگری برای حفظ رشد استخوان جدید  جایگزین تری پاراتید بشود.

رعایت نکات زیرممکن است  خطر ابتلا به پوکی استخوان و یا شکستگی  استخوان را کاهش دهد:

• سیگار نکشید: سیگار کشیدن احتمال پوکی و شکستگی استخوان افزایش می دهد.
• اجتناب از مصرف بیش از حد الکل:  مصرف بیش از دو نوشیدنی الکلی در روز ممکن است توده استخوانی را کاهش دهد.  همچنین احتمال افتادن درحالت مستی را افزایش می دهد.
• جلوگیری از افتادن: کفش پاشنه کوتاه با کف آج داربپوشید که لیزنخورید.  سیم های  برق را ازروی زمین جمع کنید ، فرش و سطوح لغزنده ممکن است باعث زمین خورد شوند.  

روشن بودن اتاق،  نصب میله درداخل و خارج حمام و اطمینان ازراحت خارج شدن ازتخت ازافتادن شما پیشگیری خواهد کرد.  

 

پروتئین سویا  فعالیت هایی مشابه به استروژن در بافت استخوان انجام می دهد. برخی از مطالعات نشان می دهد که خطر شکستگی استخوان در زنان یائسه آسیا یی که مقادیر بالایی از پروتئین سویا مصرف می کنند،  کاهش یافته است.  اما زنانی که سابقه شخصی یا خانوادگی سرطان پستان دارند باید درمورد مصرف سویا احتیاط کنند.   

مصرف فرآورده های  سویا کاهش احتمال شکستگی را نشان نداده  است. 

Ipriflavone  محصولی ساخته شده از ایزوفلاون است که درسویا یافت می شود.   هنگامی که ایزوفلاون با کلسیم ترکیب می شود،  به  جلوگیری از پوکی استخوان و کاهش درد ناشی از شکستگی های فشرده سازی در ستون فقرات کمک می کند.
 

 تغذیه خوب و ورزش منظم برای سالم نگه داشتن استخوان در طول زندگی  ضروری است.

مصرف پروتئين

پروتئین زیربنای ساختمان استخوان ها است.  بسیاری از افراد مقدار زیادی  پروتئین در رژیم غذایی خود مصرف می کنند.   افراد گیاهخوارمی توانید پروتئین کافی را از منابع مناسب مانند سویا، آجیل، حبوبات و لبنیات و تخم مرغ دریافت کنند.  

افراد بزرگسال  ممکن است به دلایل مختلف پروتئین کمتری مصرف کنند. مصرف مکمل پروتئین یک گزینه برای بعضی ازافراد است.

وزن بدن

چاقی احتمال پوکی و شکستگی استخوان را افزایش می دهد.  اضافه وزن عاملی برای افزایش خطر شکستگی  بازو و مچ دست است.  حفظ وزن مناسب نه تنها برای استخوان ها بلکه برای سلامت کلی بدن مفید است.

کلسیم

مردان و زنان بین سنین 18 و 50  سالگی نیاز به مصرف 1000 میلی گرم کلسیم در روز دارند.  این مقداربرای زنان 50 سال به بالا و مردان 70 سال به بالا به 1200 میلی گرم درروز افزایش می یابد.   
منابع خوب کلسیم عبارتند از:

• محصولات لبنی کم چرب
• سبزیجات با برگ سبز تیره
• کنسرو ماهی آزاد یا ساردین با استخوان
• محصولات سویا، مانند توفو
• غلات غنی شده از کلسیم   
• آب پرتقال

اگرگرفتن کلسیم کافی از رژیم غذایی برایتان سخت است از مکمل های کلسیم استفاده کنید اما مصرف بیش از حد کلسیم با سنگ کلیه درارتباط است.  

برخی از کارشناسان عقیده دارند که مصرف بیش ازحد مکمل های کلسیم  می تواند خطر ابتلا به بیماری قلبی را افزایش دهد. 
توصیه می شود که دریافت کل کلسیم  از مکمل ها و رژیم غذایی  نباید بیش از 2000 میلی گرم در روز برای افراد مسن تر از 50 سال باشد.

ویتامین دی

ویتامین D توانایی بدن را برای جذب کلسیم  بهبود می بخشد و باعث  سلامت استخوان ها می شود.  همه افراد می توانند مقدار کافی  ویتامین D  را از نور خورشید دریافت کنند دراینصورت استفاده منظم ازکرم ضد آفتاب یا جلوگیری ازقرارگرفتن درمعرض آفتاب بمنظورپیشگیری ازابتلا به سرطان  پوست لازم است.

دوز روزانه مناسب ویتامین D برای هر فرد مشخص نیست اما برای بزرگسالان 600 تا 800 واحد  در روز از طریق غذا یا مکمل کافی است.   برای افراد بدون سایر منابع ویتامین D و به خصوص درصورت قرار نگرفتن در معرض  خورشید، مصرف مکمل ممکن است مورد نیاز باشد.  

محصولات حاوی مولتی ویتامین حاوی  600 تا 800  واحد ویتامین D  هستند.  مصرف ویتامین D تا میزان  4000 واحد  در روز برای اکثر افراد بی خطر است.

ورزش

ورزش می تواند به ساختن استخوانهای قوی و کاهش روند از دست دادن استخوان کمک کند.  اما بهترین نتیجه ازورزش کردن را هنگامی می بینید که درجوانی شروع به ورزش منظم کنید و درتمام  طول زندگی این کاررا ادامه دهید.

ترکیب تمرین های قدرت با تمرینات تحمل وزن و تعادلی روش مناسبی می باشد.  ورزش های  قدرتی به  تقویت عضلات و استخوان های  ستون فقرات و شانه ها کمک می کند.  ورزش های تحمل وزن مانند پیاده روی، آهسته دویدن،  بالا رفتن از پله، طناب زدن و اسکی  پاها، باسن و پایین ستون فقرات را تحت تأثیر قرارمی دهد.  

تمرینات تعادلی مانند تای چی می تواند خطر زمین خوردن درسنین بالا را کاهش دهد.   
شنا، دوچرخه سواری و ورزش با دستگاه زیرنظرمربی برای قلب و عروق مناسب است.  اما تأثیری درسلامتی استخوان ها ندارد.