منوی اصلی
بهترین متخصصین و مراکز مغزواعصاب و روان در تهران

دیابت نوع یک در کودکان

type 1 diabetes in children

در این بیماری پانکراس   انسولین کافی را برای بدن کودکتان تولید نمیکند و باید این انسولین  جایگزین شود در صورتی که به دیابت نوع یک مبتلا هستید ،باید در تمام طول عمرتان سطح قند خون و انسولین خود را بررسی کرده و به رژیم غذایی سالم و تمارین ورزشی روی اورید  

شرح بیماری

در این بیماری پانکراس   انسولین کافی را برای بدن کودکتان تولید نمیکند و باید این انسولین  جایگزین شود .دیابت نوع یک در کودکان با نامهای دیابت وابسته بر انسولین و دیابت  کودکانه شناخته میشود .
تشخیص این بیماری در کودکان ابتدا به نظر دشوار می اید .ناگهان شما و یا کودکتان  باید یاد بگیرید تا با توجه  به سنتان تزریقات را انجام دهید و میزان کربوهیدرات های مصرفی را بسنجید  و قند خون خود را کنترل کنید .
اگرچه دیابت نوع یک در کودکان به مراقبت دائمی نیاز دارد ولی پیشرفتهای امروزی در ارزیابی قند خون  و دریافت انسولین  باعث شده است تا مدیریت این  بیماری  ساده تر صورت گیرد .

نشانه ها

 معمولا نشانه های دیابت نوع یک در کودکان به سرعت و در طی چندین هفته  بروز میکند و عبارتتست از :
•    افزایش تشنگی و دفع مکرر ادار :قند زیادی در جریان خون کودک شما شکل میگیرد و مایع از این بافتها به بیرون کشیده میشود .این حالت باعث میشود تا کودکتان  حس تشنگی کند و بنابراین کودکتان بیشتر اب نوشیده و بیشتر ادرار میکند .
•    تشنگی شدید :زمانی که انسولین کافی برای حرکت قند در سلولهای بدن کودکتان وجود ندارد ،عضلات و ارگانهای او خالی از انرژی میشوند  که خود گرسنگی را تشدید میکند .
•    کاهش وزن :برخلاف مصرف زیاد مواد غذایی به دلیل گرسنگی زیاد ،ممکن است کودکتان وزن کم کند که این حالت هم گاهی  خیلی سریع اتفاق می افتد .زمانی که قند بدن کافی نیست ،انرزی بدن هم تحلیل رفته و در نتیجه بافتهای عضلانی و ذخیره های چربی کوچک میشوند .کاهش وزن پیش بینی نشده یکی از مهم ترین نشانه های این بیماری است .
•    خستگی :در صورتی که سلولهای کودکتان از قند محروم است ،حس خستگی و بی حالی در او بیشتر خواهد شد
•    کج خلقی یا رفتار غیر معمول :در کودکانی که دیابت نوع یک تشخیص داده نشده است ،علائمی همچون تغییر احساسات  یا کج خلقی بروز میکند .
•    تاری دید :در صورتی که قند خون کودکتان  بالا  باشد ،مایع  موجود در عدسی از بین میرود  و در توانایی کودکتان در تمرکز بصری تاثیر خواهد داشت .
•    عفونت قارچی :ممکن است  دختران مبتلا به دیابت نوع یک ،به عفونت قارچی ناحیه تناسلی مبتلا شوند  و  خردسالان هم ممکن است  به حساسیت قارچی ناشی از مصرف پوشک مبتلا شوند .

زمان مناسب مراجعه به پزشک

در صورتی که هر یک از علائم دیابت نوع یک را مشاهده کردید ،بلافاصله با پزشکتان تماس بگیرید  مانند افزایش تشنگی و دفع مکرر ادرار ،افزایش گرسنگی و کاهش وزن  و خستگی .

علل

دلیل اصلی بروز این بیماری  مشخص نیست و دانشمندان باور دارند که در این بیماری ،سیستم ایمنی بدن فرد که به صورت معمول با باکتری های  و ویروس ها میجنگد ،به صورت اشباهی سلولهای مولد انسولین د ربدن  را هدف قرار میدهد .ژنتیک یکی از عوامل موثر در ابتلا به این بیماری است و قرار گیری در معرض ویروس ها هم محرک  این بیماری  است .
نقش انسولین در سلولهای وارد کننده ی قند
زمانی که سلولهای جزایر لانگرهانس  به هر دلیلی نابود میشوند ،بدن کودکتان هیچ انسولینی تولید نمیکند و یا تولید انسولین به شدت کاهش  می یابد .معمولا این هورمون به سلول ها  کمک میکند تا انرژی لازم برای عضلات و بافت ها را فراهم  کنند .این ماده از پانکراس  ترشح میشود که در پشت معده قرار دارد .
زمانی که همه چیز به درستی پیش میرود ،پانکراس انسولین بیشتری در خون ترشح میکند و  انسولین با چرخش خود ،همانند کلیدی عمل میکند که درهای میکروسکوپی را باز میکند و به قند اجازه میدهد تا به سلولهای بدن فرد وارد شود .انسولین سطح قند خون را کاهش میدهد و  با این کاهش ،میزان ترشح انسولین از پانکراس هم کاهش می یابد.
کبد همانند یک منبع ذخیره ی گلوکوز و مرکز تولیدی  عمل میکند و زمانی که سطح انسولین پایین است  مانند حالتی که شما برای مدتی هیچ چیزی نخورده اید ،کبد گلیکوژن ذخیره شده را رها میکند که در بیشتر موارد به گلوکوز تبدیل میشود تا سطح قند خون شما را در حالت نرمال نگاه دارد .
میزان خطرناک قند خون
در دیابت نوع یک هیچ کدام از این موارد رخ نمیدهند زیرا میزان انسولین خیلی کم است و یا اصلا وجود ندارد که بخواهد گلوکوز را وارد سلولها کند .بنابراین قند به جای انکه به سلول های کودکتان وارد شود ،در جریان خون انباشته میشود و در انجا میتواند پیامدهای جدی را بوجود اورد .دلیل اصلی بروز دیابت نوع یک  با دلایل بروز دیابت معمول نوع دو متفاوت میباشد .در دیابت نوع دوم سلولهای جزایر لانگرهانس هنوز کار میکنند ولی بدن در برابر انسولین مقاوم میشود و با پانکراس انسولین کافی تولید نمیکند .

عوامل تشدید

عوامل  تشدید کننده  ی دیابت نوع یک زیاد نیسند ولی همچنان محققان در حال یافت احتمالات جدید میباشند .
برخی از عوامل تشدید کننده دیابت نوع 1 عبارتند از :
•    سابقه ارثی . :اگر  پدر و مادر یا خواهر و برادر  شما مبتلا به دیابت نوع 1 باشند، شما بیشتر در معرض ابتلا به  این بیماری قرار دارید
•    نشانه های ارثی :  ژن هایی ویژه ای ، امکان  ابتلا به دیابت نوع 1 را افزایش می دهند . در بعضی موارد هم از ازمایشات ژنتیکی به منظور بررسی احتمال ابتلای یک کودک به دیابت نوع یک استفاده مبشود که در خانواده وی سابقه ابتلا به این بیماری وجود دارد .
فاکتور های ریسک ممکن
•    قرار گیری در معرض ویروس ها :   ویروس خاص، مانند ویروس اپستاین بار، کوکساکی، اوریون و سیتومگالو میتوانند  سیستم ایمنی را تحریک کنند تا سلولهای جزایر لانگرهانس را تخریب کنند  و یا ممکن است خود ویروس به صورت مستقیم این سلولها را عفونی کند
•    کمبود  ویتامین دی :محققان باور دارند که ویتامین دی میتواند بدن را در برابر دیابت نوع یک حفاظت نماید .اگرچه .مصرف زود هنگام شیر گاو به عنوان منبعی از ویتامین دی  میتواند احتمال ابتلا به دیابت نوع یک را افزایش دهد .
•    سایر عوامل تغذیه ای :آشامیدن آب  حاوی نیترات میتواند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهد و زمان افزودن  غلات به به رژیم غذایی کودک  این احتمال را افزایش میدهد .بنا بر تحقیقات انجام شده ،بهترین زمان برای افزودن این ماده به غذای کودک بین 4 تا 7 ماهگی است .

پیامدهای مورد نظر

دیابت نوع 1 میتواند بر مهم ترین اندام کودک شما  مانند  قلب، عروق خونی، اعصاب، چشم و کلیه ها اثر گذارد خبر خوب این است که حفظ سطح قند خون در حد نرمال به صورت ثابت  ، به صورت قابل ملاحظه ای خطر ابتلا به پیامدهای  این بیماری را کاهش میدهد .
پیامدهای طولانی مدت این بیماری در مدت زمان بلند ایجاد میشوند . در نهایت ،اگر سطح قند خون به خوبی کنترل نشود ،پیامد های ان خطرناک  خواهند بود .
•    بیماری های قلبی عروقی. دیابت به صورت قابل ملاحظه ای  احتمال  ابتلا به بیماری های  قلبی و عروقی را در کودکتان افزایش می دهد مانند بیماری عروق کرونر به همراه  درد قفسه سینه (آنژین)، حمله قلبی، سکته مغزی، تنگ شدن عروق (تصلب شرایین) و فشار خون بالا که بعدا در زندگی فرد بروز میکند .
•    آسیب عصبی (نوروپاتی). قند بیش از اندازه می تواند به دیواره مویرگ ها اسیب برساند که اعصاب  کودکتان به خصوص در پاها  را تغذیه میکنند صدمه بزندو علائمی همانند  احساس سوزن سوزن شدن، بی حسی، سوزش و یا درد در نوک انگشتان پا و یا دست را بوجود میاورند   .اسیب دیدگی اعصاب در طی زمان  و به صورت تدریجی بروز میکند .
•    آسیب کلیوی (نفروپاتی). دیابت میتواند به میلیون ها خوشه کوچک از رگ های خونی  در کلیه اسیب رساند  که که مواد زاید خون را تصفیه می کنند. اسیب دیدگی شدید منجر به نارسایی کلیه و بیماری های کلیوی غیر قابل برگشت منجر میشود که به دیالیز و یا پیوند کلیه  نیاز دارند .
•    آسیب دیدگی چشم. دیابت قادر است به رگ های خونی شبکیه آسیب رساند ه (رتینوپاتی دیابتی)  و حتی موجب نابینایی  فرد شود . این بیماری احتمال ابتلا به اب مروارید و گلوکوم را نیز افزایش  میدهد .
•    آسیب دیدگی  پا. آسیب دیدگی  اعصاب پا و یا جریان ضعیف خون در پا، احتمال  ابتلا به اختلالات و مشکلات  پا را افزایش می دهد. در صورتی که این وضعیت درمان نشود ،بریدگی و تاول ها میتوانند کاملا عفونی شوند .
•    مشکلات پوستی و دهانی.:دیابت، احتمال ابتلای کودک شما به بیماری ها و مشکلات پوستی را افزایش میدهد  مانند عفونت های باکتریایی و قارچی و خارش.
•    پوکی استخوان :دیابت جرم استخوانی را  کاهش میدهد و کودکتان را در معرض ابتلا به دیابت پوکی استخوان قرار میدهد

آمادگی برای ملاقات پزشک

پزشک خانوادگی تان و یا متخصص اطفال احتمالا بیماری دیابت را برای کودکتان تشخیص میدهد و کودکتان را به بییمارستان میفرستد .در انجا نیز کارکنان بیمارستان سطح قند خون کودکتان را ثابت نگاه میدارند و  و شما و کودکتان نحوه دریافت انسولین  و شمارش کربوهیدرات ها و موارد دیگر را یاد خواهید گرفت .همچنین در صورتی که وضعیت کودکتات ثابت باشد ،این موارد را به شما سرپایی اموزش میدهند .
زمانی که کودکتان از بیمارستان مرخص میشود ،دیابت او توسط یک متخصص بیماری های متابولیک  در کودکان و یا متخصص غدد در کودکان بررسی میشود .تیم  مراقبت کننده از کودکتان شامل متخصص تغذیه ،اموزش دهنده ی متخصص دیابت  و یک چشم پزشک میباشد .
از انجایی که وقت پزشکتان کوتاه است و مطالب بسیاری برای عنوان وجود دارد ،بهتر است پیش از ملاقات خود را اماده کنید :

•    نگرانی های خود در خصوص وضعیت کودکتان را با پزشکتان در میان بگذارید
•    اطلاعات مهم را در دفتری بنویسید
•    سوالاتی را که میخواهید از پزشک بپرسید را یادداشت نمایید  
•    از یکی از اعضای خانواده تان بخواهید تا شما را همراهی کند :مدیریت دیابت به اطلاعات زیادی نیاز دارد و گاهی درک و یادواری این اطلاعات دشوار است .کسی که شما را همراهی میکند میتوانید در این جهت به شما کمک کند
از انجایی که وقت پزشکتان کوتاه است ،بهتر است پیش از مراجعه به پزشک لیستی از سوالاتی را تهیه کنید  و البته متخصص تغذیه و یا اموزشگر   بیماری های دیابتی  میتواند به شما در رفع تعدادی از نگرانی هایتان کمک نماید .میتوانید این موارد را با پزشکتان و یا متخصص تغذیه  و یا اموزش گر  دیابت در میان بگذارید :
•    تناوب و زمان ارزیابی گلوکوز خون
•    انسولین تراپی –انواع انسولین های کاربردی و زمان  مصرف دوز ها و میزان انها
•    مدیریت انسولین – چگونگی شناخت و درمان
•    قند خون بالا - چگونگی شناخت و درمان
•    قند خون پایین - چگونگی شناخت و درمان
•    کتون ها –تست و درمان
•    تغذیه –انواع غذاها و تاثیر انها بر قند خون
•    شمارش کربوهیدرات ها
•    ورزش –تنظیم مصرف مواد غذایی و انسولین با توجه به میزان فعالیت
•    کنار امدن با دیابت در مدرسه و کمپ های تابستانی و مراسم ویژه مانند  زمانی که فرد شب را بیرون از خانه سپری میکند
•    مدیریت بالینی –زمان مراجعه به پزشک و سایر مراقبان بالینی دیابت
چه توقعاتی از پزشکمان داشته باشیم ؟
پزشکتان نیز احتمالا این سوالات را از شما میپرسد که بهتر است پیش از ملاقات برای پاسخ گویی به انها اماده باشید تا در زمان شما صرفه جویی شود و بتوانید وقت بیشتری برای موارد مهم تر صرف کنید . پزشکتان ممکن است این سوالات را از شما بپرسد :
•    ایا شما به راحتی دیابت کوکتان را مدیریت میکنید  ؟
•    ایا کودکتان به اپیزود های قند خون پایین مبتلا بوده است ؟
•    رژیم غذایی یک روز معمولی شما چیست ؟
•    ایا کودکتان ورزش میکند ؟چه زمانی ؟
•    میزان میانگین مصرف انسولین کودکتان در روز چقدر است ؟
انچه خودتان میتوانید انجام دهید
در صورتی که قند خون کودکتان تحت کنترل نیست و یا شما نمیدانید در وضعیتی ویژه چه کاری باید انجام دهید ، به پزشکتان و یا اموزشگر دیابت در زمان میان ملاقات ها اطلاع داده و از راهنمایی انها استفاده کنید .

آزمایشات و تشخیص بیماری

در صورتی که پزشکتان بیماری دیایت را برای کودک شما تشخیص  دهد ،از تست های ارزیابی استفاده میکنند .اولین تست کاربردی برای تشخیص دیابت نوع یک عبارتست از :
•    ازمایش قند خون به صورت   تصادفی  : نمونه ی خون فرد در زمانهای تصادفی گرفته میشود .قند خون  با مقیاس میلی گرم بر  دسی لیتر  یا میلی مول  بر لیتر سنجیده میشود . در صورتی که میزان قند خون کودکتان  در حدود 200 میلی گرم بر دسی لیتر و یا بیشتر  باشد ،پزشکتان دیابت  را تشخیص میدهد  و زمان مصرف غذای کودکتان اهمیتی ندارد .
در صورتی که این ازمایشات نشان دهنده ی دیابت نباشد  ،ولی پزشکتان به دلیل علائم به وجود این بیماری شک کند ،ممکن است پزشکتان از این روش ها استفاده کند :
•    تست هموگلویین گلیکولیزه (A1C ) :این ازمایش نشان دهنده ی سطح  متوسط قند خون در طی دو تا سه ماه پیش است و با سنجش درصد قند خون متصل  به هموگلوبین انجام میشود –پروتئین حمل کننده ی  اکسیژن در سلولهای قرمز خون . هر چقدر سطح قند خون  بالا تر باشد ،میزان هموگلوبین  متصل به قند بیشتر  میشود . در صورتی که میزان این ماده در دو تست  6.5 درصد و یا بیشتر باشد ،نشان دهنده ی دیابت است .یکی دیگر از ازمایشاتی که ممکن است پزشکتان انجام دهد ،ارزیابی سطح قند خون در حالت ناشتا است  که در ان پس از یک شب و در حالت ناشتا  میزان قند خون فرد بررسی میشود . در صورتی که میزان این قند خون کمتر از 100 میلی گرم بر دسی لیتر باشد ،این حالت نرمال است و در صورتی که این مقدار بین 100 تا 125 میلی گرم بر دسی لیتر باشد ،به ان حالت پیش از دیابت می گویند   و در صورتی که این مقدار در دو ازمایش متفاوت  از 126 میلی گرم بر دسی لیتر به بالا باشد ،دیابت برای کودکتان تشخیص داده میشود . همچنین در این موارد ،پزشکتان از ازمایش خون برای بررسی پاد تنهایی استفاده میکند که در بیماری دیایت نوع یک معمول میباشند و به پزشک کمک میکند تا دیابت نوع یک را از دو تشخیص دهد .وجود کتون ها –فراورده های ناشی از تخریب چربی ها – در ادرار کودکتان هم بیشتر نشان دهنده ی دیابت نوع یک است تا دو .
دوران پس از تشخیص
زمانی که این بیماری برای کودکتان تشخیص داده شود ،باید به صورت منظم به پزشک مراجعه کند تا مدیریت دیابت به بهترین حالت صورت گیرد .
در طی این ملاقات ها ،پزشکتان سطح A1C را هم چک میکند  و توجه به بخشی از این فاکتور  بر اساس سن و سایر عوامل صورت میگیرد .
انجمان دیابت امریکایی   پیشنهاد میکند که میزان A1C برای  کودکان کمی   بیشتر از بزرگسالان است  زیرا احتمال اینکه کوکان متوجه علائم قند خون پایین شوند ،خیلی کمتر است .برای کودکان کمتر از  6 سال ، مقدار A1C باید کمتر از 8.5  درصد باشد و ،برای کودکانی که بین 6 تا 12 سال سن دارند  این مقدار باید زیر 8 درصد باشد و به نوجوانان نیز پیشنهاد میشود تا این مقدار را زیر 7.5 درصد حفظ کنند .
ازمایش A1C  در مقایسه با ازمایش خون مکرر و روزانه  میتوان میزان تاثیر روش های درمانی در بهبود دیابت کودکتان را نشان دهد .در صورتی که سطح  A1C بیشتر شود ،باید رژیم انسولین و یا برنامه غذایی کودکتان تغییر کند .
علاوه بر تست A1C ،پزشکتان به صورت منظم سطح کلسترول کودکتان،عملکرد تیروئید ،عملکرد کبد و کلیه را با استفاده از نمونه ی خون و ادرار و ازمایش های منظم  بیملری سلیاک  بررسی میکند .همچنین سطح  فشار خون و رشد کودکتان نیز چک شده  و مکانهایی که در ان  به کودکتان انسولین تزریق میشود و قند خون بررسی میشوند ،تشخیص داده میشود .

درمان و دارو

در صورتی که به دیابت نوع یک مبتلا هستید ،باید در تمام طول عمرتان سطح قند خون و انسولین خود را بررسی کرده و به رژیم غذایی سالم و تمارین ورزشی روی اورید  و این مورد برای کودکان هم صدق میکند .البته برنامه غذایی کودکتان با رشد وی تغییر می کند .ممکن است کودکتان در طی چندین سال ،به دوز و انواع متفاوتی از انسولین،برنامه غذایی جدید و یا سایر تغییرات غذایی  نیاز خواهد داشت .
در صورتی که مدیریت این بیماری در کودکتان دشوار باشد ،ان را یک بار  در روز انجام دهید .بعضی روز ها میتوانید قند خون کودکتان را چک کنید و در روز های دیگر  به کارهای خود برسید و همیشه به یاد داشته باشید که در این راه تنها نیستید .
بهتراست ارتباط تنگاتنگی با پزشک دیابت کودکتان  و اموزشگر دیابت و متخصص تغذیه ی معتبر داشته باشید  تا بتوانید سطح قند خون کودکتان را تا جای ممکن به سطح نرمال نزدیک کنید
ارزیابی قند خون
با توجه به اینکه کودک شما به کدام نوع از انسولین تراپی نیاز مند است ،شما باید قند خون کودکتان را حداقل چهار بار در روز چک کنید ،البته این مقدار در بیشتر موارد بیشتر است .بنابراین باید به صورت مکرر انگشت فرد  با وسیله مخصوص سوراخ شده تا سطح قند خون ارزیابی شود .در بعشی موارد هم میتوان میزان قند خون را  با قرار دهی اسن دستگاه بروی مناطق دیگر بدن متوجه شد .ارزیابی مکرر تنها روشی است که به کمک ان میتوان از قرار گیری سطح قند خون کودکتان در رنج نرمال اطمینان حاصل کرد  که البته با رشد کودکتان تغییر خواهد کرد .
ممکن است پزشکتان از شما بخواهد تا اطلاعات حاصل از ارزیابی قند خون را ثبت کنید و یا انها را از دستگاه  سنجش قند خون  دانلود نماید
ارزیابی ممتد  گلوکوز (GSM  )
این روش سریع ترین راه برای ارزیابی سطح قند خون است و بیشتر برای افرادی مناسب است که به دلیل سطح پایین گلوکوز خون به بیهوشی  دچار شده اند . GSM با استفاده از سوزنهایی ظریف زیر پوست  به بدن متصل میشود و گلوکوز خون را هر چند دقیقه یک بار چک میکند .این روش هنوز به دقت روش های ارزیابی قند خون نیست  بنابراین نمیتوان ان را جایگزین  روش های ارزیابی قند خون کرد ولی وسیله ای فرعی است .
انسولین و سایر دارو ها
تمام افراد مبتلا به دیابت نوع یک باید از انسولین استفاده کنند تا بتوانند زنده بمانند .از انجایی که انزیم های معده با انواع انسولیین خوراکی تداخل دارند ،از انسولین خوراکی به منظور کاهش سطح قند خون استفاده نمیشود .
انواع متفاوتی از انسولین ها وجود دارند مانند :
•    انسولین های سریع تاثیر   :مانند انسولین لیسپرو یا هومالوگ و اسپارت یا نوولوگ  که پس از 5 تا 15 دقیقه عمل کرده و تا یک ساعت پس از تزریق به میزان بیشینه خود میرسد
•    انسولین کند تاثیر   : مانند انسولین انسانی (Humulin R ,Novolin R )  که پس از نیم ساعت عمل میکند و بین دو  تا چهار ساعت به میزان بیشینه ی خود میرسد
•    انسولین طولانی تاثیر : مانند گارلگین یا لانتوس و دتمیر یا لومیر که هیچ شدنتی نداشته و میتواند بین 20 تا 26 ساعت به بدن کمک کند
•    انسولین متوسط : مانند انسولین NPH (Humulin N, ,Novolin N)  که پس از نیم ساعتتا یک ساعت  تاثیر گذاشته و بین 4 تا 6 ساعت به اوج خود میرسد .عملکرد این نوع مشابه انواع طولانی تاثیر  است ولی بیشتر ممکن است به کاهی قند خون منجر شود .استفاده از این نوع از انسولین امکان تغییرات رژیم غذایی را کاهش میدهد و همچنین میزان کربوهیدرات های مصرفی کودکتان نیز ثابت خواهند ماند
با توجه به سن و نیاز های کودکتان ،ممکن است پزشکتان از مخلوطی از انواع انسولین ها استفاده نماید  تا در طی شب و روز مصرف گردد .
گزینه های انسولین تراپی
معمولا انسولین از طریق یک سوزن ظریف و سرنگ  تزریق میشود و یا یک دستگاه خودکار مانند که با انسولین پر شده است .پمپ انسولین هم گزینه ای  برای تعدادی از کودکان است .اندازه  ی این پمپ به کوچکی یک تلفن همراه است و در خارج بدن قرار داده میشود .در بیشتر موارد هم ،یک لوله محفظه انسولین را به کاتتر متصل میکند که زیر پوست شکم قرار داده میشود .یک پمپ بی سیم با غلاف های کوچک  که با انسولین پر شده است ،گزینه موجود دیگری است .این پمپ به گونه ای برنامه ریزی شده است که مقدار مشخصی از انسولین را تخلیه میکند و میتوان ان را به گونه ای تنظیم کرد تا با توحه به رژیم غذایی و سطح فعالیت های روزانه و سطح قند خون ،مقدار بیشتر و یا کمتری از انسولین را تزریق نماید .
رژیم غذایی سالم
برخلاف تفکر عمومی ،دیابت هیچ رژیم غذایی خا صی ندارد و کودکتان در تمام عمرش مجبور به مصرف غذاهای بی مزه و خسته کننده نیست .کودکتان به میزان زیادی به میوه و سبزیجات و غلات کامل نیاز دارد که حاوی مواد مغذی بالایی بوده و میزان چربی  و کالری ان پایین میباشد .
احتمالا پزشکتان پیشنهاد میکند که کودک شما و حتی سایر اعضای خانواده از شیرین جات و محصولات حیوانی کمتری استفاده نماید .در واقع این بهترین رژیم غذایی برای خانواده است .میتوان گاهی از مواد قندی استفاده نمود و این در حالی است که در برنامه غذایی کودک شا گنجانده شده باشند .
البته درک میزان مواد مصرفی کودکتان و نوع موار مصرفی کمی سخت است .میتوانید به کمک پزشکتان یک رژیم غذایی را انتخاب کنید که مطابق اهداف  سلامتی کودکتان و ترجیحات غذایی وی و سبک زندگی اوست .
تعدادی از مواد غذایی سرشار از چربی  و قند ها  را نمیتوان به راحتی در رژیم غذایی کودکتان گنجاند .به عنوان مثا ل غذاهای سرشار از چربی میتواندچند ساعت پس از مصرف  موجب افزایش قند خون شود زیرا چربی زمان هضم را افزایش میدهد .متاسفانه ،هیچ فرمولی وجود ندارد که به کمک ان بتوان نحوه فراوری غذاهای در بدن  کودکتان را تعیین کرد ولی با گذشت زمان نحوه ی تاثیر مواد غذایی مورد علاقه کودکتان بر میزان قند وی  مشخص خواهد شد و شما می اموزید که چگونه انها  را جبران کنید .
فعالیت فیزیکی
همه افراد و حتی کودکان مبتلا به دیابت نوع یک به انجام تمارین هوازی نیاز دارند .کودکتان راتشویق کنید تا به طو ر منظم تمارین ورزشی انجام دهد و  در کلاسهای رقص  و یا ورزش های تیمی ثبت نام کنید و حتی میتوانید با هم ورزش کنید .در حیاط پشتی با کودکتان توپ بازی کنید  یا در محیط های موجود در همسایگی بدوید و به استحر بروید و یا صخره نوردی را امتحان کنید .ورزش رابه عنوان  بخشی از برنامه ی روتین کودکتان قرار دهید .ولی ورزش میزان قند خون را کاهش میدهد  و میتواند تا 12 ساعت بعد بر قند خون کودکتان موثر باشد .در صورتی که کودکتان فعالیت جدید ی را اغاز میکند ،باید سطح قند خون وی را به میزان بیشتری را چک کنید تا نحوه واکنش بدن فرد به این فعالیت مشخص شود .ممکن است نیاز باشد تا رژیم غذایی کودکتان و یا میزان انسولین دریافتی وی را با توجه به میزان فعالیت وی تغییر دهید .
انعطاف پذیری
حتی با رعایت یک رژیم غذایی متناسب و تزریق انسولین ،این امکان وجود دارد که سطح قند خون کودکتان به صورت ناگهانی تغییر کند .با کمک تیم پزشکی دیابت میتوانید نحوه ی واکنش کودکتان به این موارد را متوجه شوید :
•    غذا :مواد غذایی مصرفی و  میزان مصرف انها بر سطح قند خون کودکتان موثر است و این مورد چالشی بزرگ برای والدینی است که کودکان خیلی کوچک و مبتلا به دیابت نوع یک دارند .زیرا کودکان معمولا غذای داخل بشقاب خود را تمام نمیکنند و در صورتی که شما به دلیل غذای بیشتر ،میزان انسولین دریافتی کودکتان را بیشتر کرده اید ،این مورد مسئله ساز خواهد شد .در این صورت با پزشکتان در خصوص رژیم انسولینی متناسب کودکتان مشورت نمایید .
•    فعالیت فیزیکی کورزش باعث میشود تا قند از خون کودکتان به سلولهای بدن وی منتقل شود و هرچه کودکتان فعال تر باشد ،سطح قند خون وی پایین تر خواهد بود .ممکن است نیز باشد تا شما سطح انسولین دریافتی  کودکتان  را پیش از ورزش کاهش دهید و یا کودکتان پیش از ورزش از میان معده ای تغذیه کند .
•    دارو ها :کودکتان به منظور کاهش فشار خون به انسولین نیاز دارد ولی سایر داروهای مصرفی کودکتان میتواند موجب افزایش قند خون وی شود و در این صورت برنامه درمانی کودکتان باید تغییر کند .
•    بیماری :در طی سرماخوردکی و سایر بیماری ها ،بدن کودکتان  هورمونهایی تولید میکند که میزان قند خون را افزایش میدهند .همچنین تب متابلیسم کودکتان را افزایش میدهد و در نهایت کودکتان باید  به میزان بیشتری انسولین دریافت کند در صورتی که بیماری کودکتان علائمی همانند استفراغ و عدم تحمل غذا را بوجود می اورد ،باز هم بدن وی به غذا نیاز دارد تا انسولین تولیدی  در کبد را پوشش دهد .میتوانید در خصوص برنامه درمانی مناسب بیماری با پزشکتان مشورت نمایید .
•    جهش رشد و قاعدگی :دقیقا همان زمانی که شما اطلاعات دقیقی در خصوص میزان انسولین مورد نیا ز کودکتان بدست اورده اید ،کودکتان به سرعت رشد میکند و میزان انسولین دریافتی وی  کافی نیست .هورمونها بر میزان مورد نیاز انسولین هم تاثیر دارند  به خصوص برای دختران که در معرض قاعدگی قرار دارند
•    خوابیدن :با توجه به رژیم انسولین کودکتان ،ممکن است وی در معرض قند خون پایین به هنگام شب   باشد  و به همین دلیل  قند خون کودکتان پیش از رفتن به رختخواب باید  نسبت به طول روز کمی بالاتر باشد .این میزان برای کودکان زیر 6 سال بین 110 تا 200 میلی گرم بر دسی لیتر یا 6.1 تا 11.1 می لی مولار بر لیتر است و این مفدار برای کودکان بین 6 تا 12 سال بین 100 تا 180 میلی گرم بر دسی لیتر یا 5.6 تا 10 میلی مول بر لیتر است .میزان قند خون  نوجوانان نیز بین 90 تا 150 میلی گرم بر دسی لیتر یا 5 تا 8.3 می لی مول بر لیتر باشد
روش های درمانی تحقیقاتی
•    پیوند پانکراس :در صورتی که پیوند پانکراس به درستی انجام گیرد ،کودکتان به تزریق انسولین نیازی نخواهد داشت ولی این پیوند همیشه موفق نبوده و خطرات زیادی دارد .همچنین در این صورت کودکتان باید در تمام طول عمرش از داروهای سرکوب گرسیستم  ایمنی استفاده نماید تا بدن وی عضو پیوند شده را پس نزند و خود این دارو ها هم عوارض جانبی جدی دارند مانند خطر عفونت و اسیب دیدگی عضو .بیشتر این پیوند برای افراید انجام میگیرد که به نارسایی کلیوی هم دچارند و در بیشتر جراحی ها ،پیوند کلیه هم انجام میگیرد .
•    پیوند سلول های جزایر لانگرهانس.:محققان  نیز در حال انجام ازمایشاتی در خصوص پیوند سلول های جزیرایر لانگرهانس هستند که باعث تولید سلولهای تولید کننده انسولین جدید از پانکراس اهدا شده  میشود . اگر چه این روش تجربی در گذشته با مشکلات زیادی روبرو شده است  ولی  با استفاده از  تکنیک های جدید و داروهای بهتر کمک میکنند تا سلولهای پیوند زده شده رد نشوند و این حالت خود وضعیت را بهبود میبخشد .در پیوند سلول های جزایر لانگرهانس، باید فرد از داروهای سرکوب گر سیستم ایمنی مصرف کند . بدن خود  به طور طبیعی این سلولها را از بین می برد و این عمل  در مورد سلولهای پیوندی نیز اجرا میگردد  و درنهایت زمان استراحت انسولین  را کاهش میدهد
نشانه های بیماری
 
حتی اگر تمام  نکات لازم  را رعایت نمایید  ، دیابت نوع 1 میتواند  مشکلاتی را به وجود آورد و تعدادی از پیامدهای کوتاه مدت این بیماری به مراقبت های اورژانسی نیاز دارند و در صورتی که درمان نشوند ،میتوانند منجر به بروز حمله و فقدان هشیاری یا کما شوند
قند خون پایین :. ممکن است سطح قند خون کودکتان پایین تر از سطح نرمال باشد والبته میتوانید در خصوص  سطح تعیین  شده  برای قند خون پایین با پزشکتان مشورت نمایید . کاهش قند خون به دلایل متفاوتی میتواند بروز کند مانند  عدم مصرف  یک  وعده غذایی، انجام فعالیت بدنی زیاد  ویا تزریق مقدار زیاد ی از انسولین.
 به کودکتان علائم کاهش قند خون را اموزش دهید و در صورت صورتی که احتمال میدهد قند خونش پایین امده است  باید  آن را تست کند. نشانه های اولیه قند خون پایین شامل این موارد میشوند :
•    تعریق
•    لرزش
•    خواب الودگی
•    گرسنگی
•    سرگیجه یا سبکی سر
•    کج خلقی
•    سردرد
•    تغییرات شدید رفتاری
•    گیجی
•    از دست دادن هشیاری
ممکن است کمی بعد علائمی بروز کنند که معمولا با مسمویت ناشی از مصرف الکل در نوجوانان و بزرگسالان اشتباه گرفته میشود مانند :
•    بی حالی
•    گیجی یا خستگی
•    تشنج
•    از دست دادن هشیاری
در صورتی که کودکتان در طول شب به کاهش قند خون دچار شود  ،  با لباس خواب خیس از عرق یا سردرد  از خواب بیدار خواهد شد و به دلیل تاثیرات ارتجاعی طبیعی ، قند خون بالا به عنوان اولین مورد در صبح روز بعد مشخص خواهد شد
در صورتی که قند خون کودکتان پایین باشد ،باید به او آب میوه، قرص قند، آب نبات ، نوشابه معمولی  و غیر رژیمی  یا هر منبع قندی دیگربدهید .سپس پس از 15 دقیقه قند خون کودکتان را کنترل کنید تا مطمئن شوید که در  سطح نرمال است  و در غیر این صورت میزان بیشتری از مواد قندی به کودکتان بدهید  و پس از 15 دقیقه قند خون کودکتان را کنترل کنید.در نهایت این کار را تا جایی انجام دهید که قند خون کودکتان به حالت نرمال بازگردد
میتوانید به کودکتان یک منبع غذایی مخلوط، مانند کره بادام زمینی و کراکربدهید تا قند خون وی ثابت شود .اگر دستگاه تست قند خون ندارید ،اقدامات لازم جهت افزایش قند خون را انجام دهید تا در بهترین زمان بتوانید ان را چک نمایید . بهتر سات کودکتان همیشه یک منبع قندی سریع الاثر به همراه داشته باشد .
در صورتی که این حالت درمان  نشود ،ممکن است کودکتان بیهوش شود و در این صورت هم باید  بلافاصله  گلوکاگون تزریق کند  - هورمونی که رهاسازی قند در خون را تحریک میکند  .مطمئن شوید که کودکتان همیشه  کیت اضطراری گلوکاگون را  در خانه، محل کار، بیرون از خانه و سایر محیط ها به همراه دارد و تاریخ انقضای ان هم هنوز نگذشته است  .
قند خون بالا  : قند خون میتواند بنا بر دلایل متعددی  بالا رود مانند  مصرف بیش از اندازه ی مواد غذایی یا  مصرف  مواد غذایی نادرست، عدم مصرف میزان کافی از  انسولین و یا بیماری.
به این موارد دقت کنید :
•    تکرر ادرار
•    افزایش تشنگی
•    خشکی دهان
•    تاری دید
•    عفونت قارچی که بیشتر در ناحیه پوشک برای نوزادان و کودکان نوپا بروز میکند .
•    خستگی
•    تهوع
در صورتی که از افزایش قند خون کودکتان مطمئن نیستید ،باید دارو ها و رژیم غذایی وی را با توجه به ان تنظیم نمایید و در صورتی که میزان قند خون کودکتان در محدوده ی نرمال قرار ندارد ،باید  با استفادع از پمپ انسولین و یا شاتهای انسولین این مقدار را اصلاح نمایید .اصلاح به معنای میزان بیشتری از انسولین است که میزان قند خون کودکتان را به حالت نرمال باز میگرداند .در خصوص مدت زمان انتظار تا بررسی بعدی قند خون با پزشکتان مشورت نمایید و البته در بیشتر موارد 15 دقیقه کافی است .اگر کودکتان از انسولین پمپی استفاده میکند باید محل پمپ را تغییر دهید و این در حالی است که سطح قند خون کودکتان پایین نیامده باشد
اگر قند خون  کودک شما بیش از 240 میلی گرم / دسی لیتر  یا 13.9 میلی مول بر لیتر است  است،میتوانید  با استفاده از آزمایش ادرار میزان کتون را بسنجید . در صورتی که قند خون کودکتان بالاست و یا کتونهایی در ازمایشات وی دیده میشوند ،به او اجازه ندهید که ورزش کند .در صورتی که قند خون کودکتان به طور ثابت بالای 300 میلی گرم بر دسی لیتر یا 16.7 میلی مول بر لیتر است ،به پزشک کو دکتان و یا اورژانس اطلاع دهید .
افزایش میزان کتون در ادرار  یا کتواسیدوز دیابتی:در صورتی که سلولهای بدن کودکتان میزان کافی از انرژی نداشته باشد ،چربی های ذخیره شده را میسوزاند و ماده ای سمی به نام کتون تولید میکند  
نشانه های این بیماری جدی  عبارتند از:
•    تهوع
•    کاهش اشتها
•    پوست خشک و یا قرمز
•    استفراغ
•    درد شکم
•     تغییر بوی دهان کودکتان  به بوی شیرین و میوه ای
•    گیجی
•    دشواری در تنفس
•    خستگی
اگر احتمال ابتلا به این بیماری را برای کودکتان میدهید  ،  از ازمایش ادرار با کیت تست کتون استفاده نمایید . در صورتی که سطح کتون ادرار کودکتان بالاست فبا پزشکتان تماس بگیرید و یا به اورژانس مراجعه کنید و اگر کودکتان در طی چهار ساعت بیش از دو بار استفراغ کرد  و وجود کتون در ادرار وی تایید شده است ،با پزشکتان تماس بگیرید

سبک زندگی و مراقبت در خانه

دیابت نوع یک بیماری جدی است .به منظور کمک به کودکتان برای مدیریت این بیماری ،باید تعهد ی  منظم و ساعت مانند داشته باشید و مجبورید تغییراتی اولیه در سبک زندگی تان بوجود اورید .مدیریت مناسب این بیماری به کاهش امکان بروز پیامدهای جدی برای کودکتان کمک میکند .
هر چه کودکتان بزرگتر میشود :
•    او را تشویق کنید تا نقشی فعال در مدیریت دیابت ایفا کند
•    اهمیت  مراقبت های لازم در طی دوران ابتلا به این بیماری را به وی یاد اوری کنید
•    به اونحوه بررسی قند خون و تزریق انسولین را  بیاموزید
•    به کودکتان بیاموزید تا انتخاب های غذایی  متناسبی داشته باشد
•    کودکتان را تشویق کنید تا فعال باشد
•    ارتباطی قوی بین کودکتن و تیم درمانی دیابت وی تنظیم نمایید .
•    مطمئن شوید که کودکتان برچسب نشان دهنده ی دیابت را به همراه دارد
مهم تر از همه مثبت نگر باشید .عادتهایی که امروز شما به کودکتان می اموزید ،به او کمک  میکند تا از سبک زندگی  سالم و فعل  متناسب با دیابت بهره جوید .
مدرسه و دیابت
شما باید علاوه بر مراقبت های خانگی ، با پرستار مدرسه و معلمان هم همکاری کنید تا انها نیز علائم قند خون بالا و پایین  را بشناسند و در بعضی موارد هم ممکن است نیاز باشد تا پرستار به کودکتان انسولین تزریق نماید  و یا سطح قند خون کودکتان را بررسی نماید .
قوانین فدرال کودکان مبتلا به دیابت را پشتیبانی میکند و مدرسه هم باید تسهیلات متناسبی را فراهم کند  تا این کودکان بتوانند به خوبی اموزش ببینند .

داروهای جایگزین

هیچ روش درمانی جایگزین برای تزریق انسولین  در دیابت نوع یک وجود ندارد .افراد مبتلا به دیابت نوع یک باید هر روز از انسولین تزریقی یا برونی استفاده کنند .
تعداد ی از مواد به کنترل  قند خون کمک میکنند ولی هیچ کدام از انها نمیتوانند به  صورت موثر این بیماری را مدیریت کرده و یا از بروز ان پیشگیری نمایند و نباید جایگزین انسولین شوند .از این مواد برای کنترل قند خون  در افراد مبتلا به دیابت نوع یک استفاده کرده اند :
پسیلوم بور ،دارچین کاسیا ،شنبلیله ،صمغ گوار ،نیاسینامید و یا ویتامین ب 3

پیشگیری

هیچ روش شناخته شده ای برای پیشگیری از دیابت نوع یک  وجود ندارد و احتمالا ازمایشات  برای افرادی استفاده میشود که به میزان زیادی در معرض دیابت نوع یک قرار دارند تا احتمال وجود پادتنهای مرتبط با این بیماری مشخص شود .البته وجود این پادتنها هم  به طور حتم نشان دهنده ی  دیابت نوع یک نیست ولی در این صورت هم روشی برای پیشگیری از ابتلا به دیابت نوع یک وجود ندارد .
محققان در حال انجام تحقیقاتی بروی روش های پیشگیری از ابتلا به این بیماری  در افرادی هستند که مستعد هستند مانند انهایی که پادتنهای دیابت دارند  و سایر محققین هم در حال انجام تحقیقاتی بروی  روش های پیشگیری از نابودی بیشتر سلولهای جزایر لانگرهانس در افرادی  هستند که به تازگی   این بیماری برای انها تشخیص داده شده است .
تعدادی از افرادهم واجد شرایط ازمایشات بالینی هستند ولی بهتر است  در خصوص مزایا و خطرات هر روش درمانی موجود  با پزشکتان صحبت کنید .
شما میتوانید با  حفظ  تعادل میزان قند خون  به پیشگیری از بروز پیامدهای این بیماری کمک کنید .ولی به صورت کلی هیچ روشی برای پیشگیری از این بیماری وجود ندارد .
همچنین ،بهتر است به  صورت منظم با پزشکتان ملاقات کنید . و همچنین  تا 5 سال  پس از تشخیص اولیه بیماری دیابت ، باید به صورت  سالانه ازمایشات چشمی انجام دهید .
افراد مبتلا به دیابت نوع یک هم همانن سایرین باید از یک رژیم غذایی سالم و سرشار از سبزیجات و میوه و غلات کامل استفاده کنند  و به سراغ ورزش های فیزیکی منظم بروند تا قلب سالمی داشته باشند .

همراهی و حمایت

زندگی با دیابت نوع یک  برای شما و کودکتان کار ساده ای نیست و مدیریت متناسب این بیماری به زمان و تلاش زیادی نیاز دارد  به خصوص در اوایل کار .
عواطف کودک شما
دیابت میتواند بر کیفیت زندگی کودکتان به صورت مستقیم و غیر مستقیم  اثر بگذارد  و در صورتی که قند خون کودکتان به درستی کنترل نشود ،با بروز تغییرات رفتاری مانند کج خلقی ،عواطف کودکتا ن تاثیر خواهد گرفت .اگر کودکتان در یک مراسم تولد و پیش از مصرف کیک فراموش کند که انسولین مصرف کند ،در این صورت ممکن است  دوستان خود درگیر شود .
البته این بیماری میتواند باعث شود که کودکتان خود را از دیگران متمایز بداند و در بیشتر  موارد هم کودکان نمیخواهند چنین حسی داشته باشند و اجبار انها برای خونگیری و تزریق انسولین باعث میشود تا خود را از سایرین  دور کنند .میتوانید کودکتان را با افرادی روبرو کنید که به دیابت مبتلا  هستند تا حس تنهایی او را کاهش دهید .
سلامت روانی و سومصرف مواد
افراد مبتلا به دیابت بیشتر از دیگران در معرض افسردگی و بیماری های اضطرابی هستند و به همین دلیل است که گروه درمانی بیماری دیابت شامل روان شناسان و  مددکاران اجتماعی هم میشود .
در این میان نوجوانان با سختی بیشتری میتوانند با این بیماری کنار بیایند و کودکی که در دوران کودکی اش با رعایت رژیم دیابتی وضعیت مناسبی داشته است ،ممکن است  در سنین نوجوانی این موارد را نادیده گیرد و طغیان کند .
همچنین از انجایی که  نوجوانان میخواهند عضوی از گروه های هم سالان خود باشند ،نمیتوانند به راحتی ابتلا به این بیماری را فاش نمایند .حتی ممکن است به مواد و الکل کشیده شوند که برای فردی مبتلا به دیات خطرناک تر هم هست .اختلالات خوردن  و مصرف زودهنگام انسولین به منظور کاهش وزن هم از دیگر مشکلاتی هستند که در سنین نوجوانی میتواند بروز کند .
با نوجوان خود  در خصوص تاثیر مواد و الکل  بر افراد دیابتی صحبت کنید و یا از پزشکتان بخواهید این کار را انجام دهد .در صورتی که نوجوان و یا بزرگسال شما علائمی همانند ناراحتی دائمی و بدبینی  یا تغییرات شدید در  عادتهای خواب ،عملکرد وی در مدرسه و میان دوستان دارد ،با پزشکتان و یا درمانگر صحبت کنید تا احتمال افسردگی در کودکتان را ارزیابی نمایند .همچنین در صورتی که کودکتان در حال کاهش وزن است و به خوبی غذا نمیخورد ،حتما با پزشکتان صحبت کنید .
پشتیبانی گروهی
با صحبت با یک مشاور و یا درمان گر میتوانید با تغییرات شدید  سبک زندگی دیایت کنار بیایید  که با تشخیص دیایت نوع یک در فرد همراه هستند .ممکن است پزشکتان  گروههای پشتیبانی را به شما معرفی کند که درای درک و توانایی تشویقی برای کودکتان هستند .این گروه ها برای بزرگسالان هم موجود میباشند .
این گرو ها برای همه افراد نیستند ولی میتوانند اطلاعات خوبی در اختیار فرد گذارند .اعضای این گرو هها در بیشتر موارد اطلاعات خوبی درباره ی اخرین روش های درمانی دارند و تجربه های شخصی شان و اطلاعات مفید  را با دیگران تقسیم میکنند  مانندرستورانی  که کربوهیدرات ها ی هر غذا را حساب میکند .در صورتی که میخواهید ،میتوانید  از پزشکتان بخواهید تایکی از این گروه ها را در اطرافتان به شما معرفی کند .
همچنین میتوانیدبه  وب سایت انجمن دیابت امریکایی ،مرکز تحقیقات دیابت نوجوانان و یا کودکان دیابتی  مراجعه کنید  تا از حمایت ها و فعالیت های منطقه ای این افراد و دیگر خانواده ها بهره مند شوید . انجمن دیابت امریکایی هم اردوهایی در این زیمینه برگزار میکند  که اموزش و پشتیبانی لازم را برای نوجوانان  کودکان فراهم میکند .همچنین این گروه ها اطلاعات انلاین و انجمن هایی را برای این افراد ارائه میکنند .
ساده سازی کلی  مسئله
از انجایی که پیامدهای ناشی از مدیریت نامتناسب بیماری دیابت میتواند خیلی خطرناک باشد ،بهتر است بدانید که بسیاری از مطالعات و مقالاتی که شما مطالعه کرده اید ،پیش از بروز  پیشرفتی در زمینه دیابت، تکمیل شده اند .این بدین معنی نیست که تعداد زیادی از امار های ترسناک موجود فقط  مختص کودکان است  و در صورتی که شما و کودکتان با پزشک کودکان در ارتباط هستید و نهایت سعی خود را میکنید تا سطح قند خون را کنترل کنید ،احتمالا کودکتان زندگی طولانی و سالمی خواهد داشت .

 


 

برای پرسیدن سوالات پزشکی خود، می توانید به ربات تلگرام هوشمند سبزوسالم مراجعه کرده و سوالات خود را از پزشکان متخصص بپرسید.
آدرس ربات تلگرام سبزوسالم:

https://t.me/askq_bot
دیابتدیابت نوع یکدیابت نوع یک در کودکاننشانه های دیابت نوع یکعلائم دیابت نوع یکتشخیص دیابت نوع یکدرمان دیابت نوع یککاهش قند خونکلسترول خونانسولیندیابت کودکانهدیایت وابسته بر انسولین
مقالات مرتبط

ویدئو های سبز و سالم

درمان بی خوابی بدون دارو (کلیک کنید)
اینجا باهوش تر میشوید!
عضویت در خبرنامه ثبت نام
ثبت نام شما با موفقیت انجام شد
در خبرنامه ما عضو بشید و دسترسی خودتون به اطلاعات جالب و جذاب رو راحت کنید. باقی کارها رو ما برای شما انجام میدیم. تنظیم خبرنامه خبرنامه سلامت خبرنامه مغز و اعصاب و روان خبرنامه زیبایی و تغذیه