داروی پردنیزون (Prednisone) نوعی کورتیکواستروئید ساخته شده در آزمایشگاه های پزشکی است که بدن به طور طبیعی برای مبارزه با بیماری ها و آسیب ها آن را تولید می کند.
پردنیزون نوعی جایگزین برای افراد دارای سطح پایین کورتیزول، یکی از هورمون های استروئیدی طبیعی، است.
این دارو می تواند به خوبی تورم و قرمزی را کاهش دهد.
پزشکان پردنیزون را به تنهایی و یا در ترکیب با داروهای دیگر برای درمان موارد زیر تجویز می کنند:
- اشکال خاصی از ورم مفاصل
- برخی از انواع سرطان
- واکنش های شدید آلرژیک
- مولتیپل اسکلروزیس
- سل جلدی
- بیماری های ریوی
- بیماری های پوستی
- مشکلات چشمی
- بیماری کلیوی
- بیماری تیرویید
- مشکلات معده و روده
برای برخی افراد اچ آی وی مبتلا به نوع خاصی ذات الریه ممکن است پردنیزون همراه با آنتی بیوتیک تجویز شود.
اولین بار شرکت شرینگ (Schering Corporation که در حال حاضر به نام Schering Plough شناخته می شود) در سال 1955 پردنیزون را تحت نام تجاری Meticorten معرفی کرد.
امروزه، تعدادی از شرکت های دارویی این دارو را تولید می کنند.
در حال حاضر نام های تجاری در دسترس عبارتند از Sterapred، Sterapred DS، و Prednisone Intensol.
نام های تجاری قدیمی تر که دیگر در بازار نیستند عبارتند از Cortan، Deltasone و Orasone.
مطالعه ایی در سال 2012 نشان داد که تجویز دوزهای پایین پردنیزون همراه با متوترکسات در مراحل اولیه بیماری آرتریت روماتوئید باعث افزایش اثربخشی متوترکسات می شود.
اقدامات احتیاطی خاص و هشدارها
پردنیزون مبارزه با عفونت را برای سیستم ایمنی بدن سخت تر می کند. در صورت ابتلا به عفونت ممکن است علائم ظاهر نشوند. به این دلیل، در طول مصرف پردنیزون از تماس با افراد دچار عفونت، آبله مرغان یا سرخک اجتناب شود.
شستن دست ها و دیگر اقدامات بهداشتی نیز بسیار مفید است.
کودکانی که پردنیزون مصرف می کنند سرعت رشد آهسته تری خواهند داشت و به این دلیل باید دائم و به طور دقیق توسط پزشک معاینه و بررسی شوند. در این خصوص می توانید با پزشک صحبت کنید.
پردنیزون خطر پوکی استخوان را افزایش می دهد. در صورت داشتن پوکی استخوان و یا احتمال بالای ابتلا به آن قبل از شروع درمان با پردنیزون پزشک را آگاه کنید. روش هایی برای محافظت از استخوان ها وجود دارند.
تحقیقات نشان داده اند که برخی افراد پس از مصرف پردنیزون یا داروهای مشابه دچار نوعی سرطان به نام سارکوم کاپوزی (Kaposi's sarcoma) می شوند. افراد مبتلا به این نوع سرطان، دچار بافت غیر طبیعی زیر پوست، در مخاط دهان، بینی و گلو، و یا در سایر اندام می شوند.
ابتلا به عفونت چشمی یا عفونت چشمی عود شونده را به پزشک اطلاع دهید.
داشتن کرمک (Threadworms)_نوعی کرم که می تواند داخل بدن زندگی کند_ را به پزشک اطلاع دهید.
قبل از مصرف پردنیزون ، شرایط پزشکی و بیماری های موجود را به پزشک اطلاع دهید به ویژه:
- دیابت
- فشار خون بالا
- مشکلات عاطفی
- بیماری روانی
- ضعف عضلانی مانند میاستنی گراویس
- تشنج
- سل (TB)
- زخم
- بیماری های کبدی، کلیوی و یا قلبی
- اختلالات روده
- تیروئید
در طول درمان با پردنیزون هیچگونه واکسیناسیونی انجام ندهید مگر آنکه پزشک آن را تایید کرده باشد.
بارداری و پردنیزون
مصرف پردنیزون به دلیل آسیب به جنین در حال رشد برای مادران باردار خطرناک است.
بارداری و یا تصمیم به بارداری در طول مصرف پردنیزون را به پزشک معالج اطلاع دهید.
پردنیزون می تواند به شیر مادر منتقل شود و در نتیجه به نوزاد آسیب برساند. توصیه می شود در طول مصرف این دارو شیردهی انجام نشود.
محققان دریافته اند که استروئید با دوز بالا مانند پردنیزون جهت درمان لوپوس اریتماتوی سیستمیک (SLE) خطر آسیب اندام را افزایش می دهد.
پردنیزون و سگ ها
پردنیزون ممکن است برای کنترل درد و تورم بیماری هایی مانند آرتریت برای سگ ها تجویز شود.
از آنجا که پردنیزون سرکوب کننده سیستم ایمنی بدن است برای مدیریت بیماری های سیستم ایمنی مانند آلرژی، آسم، بیماری لوپوس و اختلالات دیگر در سگ ها نیز استفاده می شود.
عوارض جانبی استفاده پردنیزون در سگ ها عبارتند از عفونت، پوست خشک و یا چرب، آسیب کبدی و یا کلیوی.
استفاده طولانی مدت پردنیزون یا دیگر کورتیکواستروئیدها برای سگ ها توصیه نمی شود.
عوارض جانبی پردنیزون
عوارض جانبی شایع عبارتند از:
- سردرد
- سرگیجه
- مشکل خواب
- شادی غیرمعمول
- نوسانات شدید خلقی
- تغییر شخصیت
- چشم از حدقه درآمده
- آکنه
- پوست نازک و شکننده
- لکه و یا خطوط قرمز یا بنفش در زیر پوست
- بهبود آهسته بریدگی و کبودی
- افزایش رشد موهای بدن
- تغییر توزیع چربی در بدن
- خستگی بیش از حد
- عضلات ضعیف
- دوره های قاعدگی نامنظم یا از دست رفته
- کاهش تمایل جنسی
- سوزش معده
- تعرق غیر معمول
اثرات جانبی شدید هم می تواند رخ دهد. در صورت مشاهده هر یک از این علائم مصرف پردنیزون را قطع کرده و به پزشک مراجعه کنید:
- مشکلات بینایی
- درد، قرمزی، یا پاره شدن چشم
- علائم عفونت مانند گلودرد، تب، لرز، و سرفه
- تشنج
- افسردگی
- از دست دادن ارتباط با دنیای واقعی
- گیجی
- کشش و یا سفتی عضلات
- دست تکان دادن غیر ارادی
- بی حسی، سوزش، یا سوزن سوزن شدن صورت، بازوها، پاها، ساق پاها، و یا دست ها
- ناراحتی معده یا استفراغ
- سبکی سر
- ضربان نامنظم قلب
- افزایش ناگهانی وزن
- تنگی نفس، به خصوص در شب
- سرفه خشک و کوتاه
- تورم یا درد معده/شکم
- تورم چشم، صورت، لبها، زبان، گلو، بازوها، دست ها، پاها، مچ پا، یا ساق پا
- مشکل تنفس یا بلع
- جوش
- کهیر
- خارش
تداخلات پردنیزون
پردنیزون و تداخلات دارویی
بسیاری از داروها بر عملکرد پردنیزون تاثیر دارند، و پردنیزون نیز در عملکرد برخی داروها تداخل ایجاد می کند.
قبل از شروع مصرف پردنیزون ، پزشک را از استفاده تمام داروهای با نسخه، بدون نسخه ، مکمل های گیاهی یا ویتامین ها، رژیم غذایی آگاه کنید به ویژه:
- رقیق کننده خون مانند وارفارین (Coumadin)
- برخی داروهای ضد قارچ، مانند فلوکونازول (Diflucan)، ایتراکونازول (Sporanox)، و کتوکونازول (Nizoral) و
- داروی تهوع اپره پیتانت (Emend)
- اسپرین
- داروهای ضد تشنج مانند کاربامازپین (Carbatrol، Epitol، Tegretol) و فنی توئین (Dilantin ، Phenytek)
- داروهای سوزش سر دل، مانند سایمتیدین (Tagamet)
- آنتی بیوتیک های خاص، مانند کلاریترومایسین (Biaxin, Prevpak)، ترولاندومایسین (TAO)، و ریفامپین (Rifadin، Rimactane، Rifamate)
- داروهای سرکوب کننده ایمنی مانند سیکلوسپورین (Neoral، Sandimmune)
- کورتیکواستروئیدهای دیگر، مانند دگزامتازون (Decadron، Dexpak)
- دیورتیک ها ("قرص های آب")
- داروهای اِچ آی وی، مانند اتازاناویر (Reyataz)، ایندیتاویر (Crixivan)، و لوپیناویر (Kaletra)
- ضد بارداری های هورمونی، از جمله قرص ضد بارداری، پتچ، حلقه، ایمپلنت، و تزریق
- داروهای افسردگی و اضطراب، از جمله سرترالین (Zoloft)، فلوکستین (Prozac، Sarafem)، و فنوباربیتال
- داروهای قلبی، از جمله وراپامیل (، Covera، Isoptin، Verelan)، دیلتیازم (Cardizem، Dilacor، Tiazac)، و آمیودارون (Cordarone، Pacerone)
- داروی آسم زافیرلوکاست (Accolate)
- هوفاریقون
پردنیزون و الکل
در طول درمان با پردنیزون نباید نوشیدنی های الکلی مصرف کرد. برخی شواهد نشان دادند که ترکیب پردنیزون و الکل ممکن است خطر مشکلات کبدی، مشکلات گوارشی، اختلالات کلیوی و بیماریهای دیگر را افزایش دهد.
دیگر تداخلات پردنیزون
پزشک ممکن است رژیم غذایی کم نمک سرشار از پتاسیم یا کلسیم را تجویز کند.
پزشک ممکن است مصرف مکمل های کلسیم یا پتاسیم را توصیه کند.
در خصوص خوردن گریپ فروت و یا نوشیدن آب گریپ فروت در طول درمان با پردنیزون با پزشک صحبت کنید.
میزان مصرف پردنیزون
پردنیزون به شکل مایع، مایع غلیظ شده، و قرص در دوزهای مختلف در دسترس است. این دوزها عبارتند از 1، 2.5، 5، 10، 20 و 50 میلی گرم که 5 میلی گرم دوز معمول فیزیولوژیک روزانه برای بزرگسالان است_ به این معنی که این مقدار پردنیزون باید عملکرد طبیعی بدن را بازگرداند.
در طول درمان با این دارو، پزشک به دقت نظارت می کند تا کمترین دوز موثر دریافت شود.
معمولا پردنیزون همراه با غذا هر روز یک تا چهار بار یا یک روز در میان یک وعده در روز مصرف می شود.
پزشک ممکن است زمان مصرف تعیین کند (مثلا هر 6 ساعت). با دقت این زمانبندی را رعایت کنید.
مایع غلیظ شده پردنیزون را می توان با آب و یا نوشیدنیهای دیگر و یا با مواد غذایی نرم مانند سس سیب مخلوط کرد.
مصرف بیش از حد پردنیزون
مصرف بیش از حد کورتیکواستروئید خطرناک است و باعث مشکلات ریتم قلبی می شود.
علائم مصرف بیش از حد کورتیکواستروئیدها عبارتند از:
- سوزش یا خارش پوست
- تشنج
- ناشنوایی
- افسردگی
- خشکی پوست
- فشار خون بالا
- ضعف عضلانی
- عصبانیت
- جنون
- خواب آلودگی
- نداشتن چرخه قاعدگی
- تورم در پایین پاها، مچ پا، یا ساق پا
- ضعف
- بدتر شدن شرایط بیماری مانند زخم یا دیابت
در صورت شک به مصرف بیش از حد پردنیزون بلافاصله با مرکز کنترل مسمومیت و یا اورژانس تماس بگیرید.
در صورت سقوط و یا نفس نکشیدن سریع با اورژانس تماس بگیرید.
در صورت فراموش کردن یک وعده دارویی
بدون مشورت با پزشک مصرف دارو را متوقف نکنید. قطع ناگهانی موجب کم شدن استروئید طبیعی بدن برای عملکرد مناسب می شود. این امر موجب عوارض ناخواسته جانبی همچون خستگی، ضعف، ناراحتی معده، کاهش وزن، و زخم دهان می شود.
در صورت فراموش كردن دوز اين دارو، به محض يادآوری آن را مصرف كنيد. چنانچه زمان دوز بعدی فرا رسيده بود،طبق همان زمانبندی پيش برويد و دوز فراموش شده را تكرار نكنيد. هيچگاه دوز دارو را 2 بار متوالي تكرار نكنيد و برای جبران آن داروی اضافی مصرف نکنید. برای دریافت دستورالعمل دقیق تر با پزشک معالج صحبت کنید.
