گباپنتین یا گاباپنتین (خوراکی)

داروی گباپنتین برای کنترل حمله ی ناکهانی و جزیی (تشنج) در طول درمان بیماری صرع تجویز می شود. این دارو، صرع را درمان نمی کند و فقط برای کنترل تشنج است_ آنهم تا زمانی که مصرف شود.  

گباپنتین در بزرگسالان برای مدیریت وضعیت " نورالژی بعد از زونا"، درد ایجاد شده پس از ابتلا به زونا، نیز استفاده می شود.

گباپنتین با تاثیرگذاری بر مغز از تشنج جلوگیری می کند و درد به وجود آمده به دلیل شرایط خاص سیستم عصبی را کاهش می دهد. برای درد های معمول ناشی از جراحات جزئی و یا آرتریت استفاده نمی شود. گباپنتین، یک داروی ضد تشنج است.

این دارو فقط با نسخه پزشک در اختیار بیمار قرار می گیرد.

تجربیات نشان می دهند که مصرف این دارو، برای سایر مشکلات پزشکی نیز مفید است. اگر چه، در برچسب محصول این مصارف نوشته نشده است، می توان در موارد زیر استفاده کرد:

• نوروپاتی محیطی دیابتی

اشکال دارویی:

• قرص
• کپسول
• سوسپانسیون
• محلول

در صورتيكه تصميم به مصرف دارويی داريد همه جوانب آن بايد به دقت بررسی گردد. اين تصميمی است كه شما و پزشكتان می گيريد. درمورد مصرف اين دارو موارد زير بايد درنظر گرفته شود:

آلرژی و حساسیت
در صورت بروز هرگونه واکنش آلرژیک یا غیر معمول، به هر دارویی و یا این داروی خاص حتما پزشک معالج خود را مطلع سازید. همچنین درمانگران را آگاه نمایید از وجود حساسیت هایی که نسبت به برخي مواد غذايي، رنگ ها ، مواد نگهدارنده و يا حيوانات دارید. در صورتيكه  بدون تجويز پزشك قصد استفاده از اين دارو را داريد حتما بروشور و يا توضيحات مندرج روي بسته را با دقت مطالعه فرماييد.

اطفال
تا کنون، مطالعات دقیق و کافی برای بررسی اثربخشی و ایمنی این دارو در کودکان کمتر از 3 سال انجام نگرفته است. همچنین، رابطه ایی بین سن و میزان اثر بخشی گباپنتین در درمان نورولوژی بعد از زونا در کودکان یافت نشده است.

سالمندان
مطالعات دقیق و کافی برای بررسی اثربخشی و ایمنی این دارو در سالمندان انجام نگرفته است.  تا به امروز نیز اثر   سویی در این زمینه گزارش نشده است  .در هرصورت اقدامات احتیاطی برای سالخوردگان باید در نظر گرفته شود، زیرا به علت کهولت سن  بیشتر در معرض بیماری های قلبی – ریوی و کلیوی و اثرات نامطلوب ( به عنوان مثال، مشکلات تعادلی و یا مشکل در راه رفتن ، تورم در پا یا ساق پا ) هستند. بنابراین، دوز و میزان مصرف گباپنتین باید به دقت بررسی شود. 

دوران بارداری
مطالعات بر حیوانات نشاندهنده ی اثرات منفی این دارو بودند. با این حال، مطالعات کافی در خصوص اثرات این دارو در زنان باردار وجود ندارد. 

دوران شیردهی و مادران شیرده
تحقيقات خاصی در خصوص اثر بخشی این دارو بر زنان شيرده صورت نگرفته است. پيش از مصرف اين دارو در زنان شيرده همه جوانب مثبت و منفی آن بايد درنظر گرفته شود.

تداخلات دارویی
بی شک هيچ دارويی نبايد همزمان مصرف شود، اما در برخی موارد با وجود رخ دادن تداخل دارويی، ممكن است نياز به مصرف همزمان دو داروی مختلف باشد. در چنين مواردی ممكن است پزشک مقدار مصرف دارو را تغيير دهد و يا داروی ديگری تجويز كند. بنابراين در صورت مصرف دارویی ديگر آنرا با پزشک خود مطرح سازيد.

استفاده از این ترکیب با داروهای زیر توصیه نمی شود و چناچه پزشک خود را از خوردن این داروها مطلع سازید وی ممکن است درمان دارویی شما را تغییر دهد.

•  Orlistat

استفاده همزمان از این دارو با هرکدام از داروهای زیر ممکن است باعث افزایش خطر عوارض جانبی خاصی شود. اما، در پاره ای موارد می تواند بهترین درمان دارویی نیز به شمار آید که در این صورت پزشک تغییراتی در الگوی میزان مصرف به وجود می آورد.

•  Aluminum Carbonate, Basic
•   Aluminum Hydroxide
•   Aluminum Phosphate
•   Dihydroxyaluminum Aminoacetate
•   Dihydroxyaluminum Sodium Carbonate
•   Ginkgo
•   Magaldrate
•   Magnesium Carbonate
•   Magnesium Hydroxide
•   Magnesium Oxide
•   Magnesium Trisilicate
•   Morphine
•   Morphine Sulfate Liposome

تداخلات دارویی دیگر
بي شک هيچ دارويی را نبايد در زمان غذا خوردن يا حوالی آن مصرف نمود چراكه امكان وقوع تداخل وجود دارد. مصرف الكل و تنباكو نيز تداخلاتی ایجاد مي كند.

سایر مشکلات پزشکی 
وقوع مشكلات پزشکی ديگر ممكن است بر اثربخشی اين دارو تاثير بگذارد. بنابراین پزشک را از وجود آنها آگاه کنید، به ویژه موارد زیر :  

• سابقه افسردگی، با احتیاط مصرف شود زیرا ممکن است شرایط را بدتر کند.
• سابقه تغییرات خلق و خوی یا روانی ، با احتیاط مصرف شود زیرا ممکن است شرایط را بدتر کند.
• سابقه بیماری کلیوی، با احتیاط مصرف شود، ممکن است به دلیل دیر دفع شدن اثرات جانبی بیشتری داشته باشد.

دارو را طبق دستور تجویزی پزشک مصرف کنید. میزان بیشتر یا کمتر، دفعات بیشتر یا کمتر، و طولانی تر از مدت تجویز پزشک، دارو را مصرف نکنید. چراکه خطر عوارض جانبی را افزایش می دهد.

دارو دارای دستور مصرف دقیق است، قیل از مصرف حتما مطالعه شود. با پزشک در خصوص سوالات و ابهامات خود صحبت کنید و اطلاعات لازم را به دست بیاورید.

اگر به شکل قرص  Gralise® مصرف می کنید:

• باید همراه شام مصرف شود.
• قرص را به طور کامل قورت دهید_ نباید آن را نصف و له کرد و یا جوید.

در بیماران مبتلا به صرع که سه بار در روز گباپنتین مصرف می کنند، بین هر دوز مصرف باید 12 ساعت فاصله باشد. بهترین حالت تاثیر دهی این قرص ثابت ماندن میزان آن در خون است.

کپسول، قرص، و محلول  Neurontin® را هم می توان همراه با غذا و یا قبل/بعد از غذا مصرف کرد. 

ممکن است قرص Neurontin®  را به دو نیم کنید، هر کدام از آنها باید به جای یک دوز دارویی مصرف شوند. اگر 28 روز بین مصرف نیمه قرص فاصله افتاد، دیگر قرص را مصرف نکنید. با پزشک در خصوص سوالات و ابهامات خود صحبت کنید.

کپسول را به طور کامل با مقداری آب قورت دهید_ نباید آن را باز و له کرد و یا جوید.

محلول خوراکی را با یک قاشق دارای اندازه گیری، سرنگ دهانی، یا فنجان پزشکی دارای اندازه گیری مصرف کنید. ممکن است با قاشق چای خوری نتوانید مقدار صحیح دارو را اندازه گیری کنید.

چنانچه آنتی اسیدی حاوی آلومینیوم و یا منیزیم مصرف می کنید باید بین مصرف آن و گباپنتین حداقل 2 ساعت فاصله بگذارید. نمونه هایی از این آنتی اسیدها عبارتند از Di-Gel®, Gaviscon®, Gelusil®, Maalox® , Mylanta®.

حتما نام تجاریی را مصرف کنید که پزشک تجویز می کند، زیرا برند های مختلف تاثیر یکسان ندارند. 

میزان مصرف
میزان  مصرف این دارو در بیماران مختلف متفاوت است؛ در این خصوص از دستور پزشک و یا توضیحات برچسب دارو
پیروی نمایید . اطلاعات نوشته شده روی داروها  منحصراً شامل دوز متوسطه این دارو می باشد و در صورتی که دوز مصرفی شما متفاوت است  بدون مشورت با پزشک اقدامی انجام ندهید. 

مقدار داروی مصرفی شما در روز، همچنین تعداد دفعات استفاده از دارو و فواصل زمانی آن بستگی به قوی بودن داروها و ریشه مشکلات پزشکی و بیماری شما دارد.

دوز اشکال خوراکی ( کپسول، محلول، قرص)
برای صرع :

• بزرگسالان و اطفال 12 سال به بالا.  در ابتدا، 300 میلی گرم، سه بار در روز. در صورت نیاز، پزشک دوز مصرفی را تنظیم می کند. با این حال، دوز معمولا بیش از 2400 میلی گرم در روز نیست.
• اطفال 3 تا 11 سال. دوز مصرفی براساس وزن بدن و توسط پزشک تعیین می شود. در شروع، برای هر کیلو از وزن بدن 10 تا 15 میلی گرم در روز در نظر گرفته می شود که به 3 دوز تقسیم می شود. در صورت نیاز، پزشک دوز مصرفی را تنظیم می کند.
• اطفال کمتر از 3 سال. نوع مصرف و میزان آن توسط پزشک تعیین می شود.

برای نورولوژی بعد از زونا :

• بزرگسالان. در ابتدا، 300 میلی گرم به صورت تک دوز در شب. در صورت نیاز، پزشک دوز مصرفی را تنظیم می کند. با این حال، دوز معمولا بیش از 1800 میلی گرم در روز نیست.
• اطفال. نوع مصرف و میزان آن توسط پزشک تعیین می شود.

در صورت فراموش کردن یک وعده دارویی چه کنیم؟
در صورت فراموش كردن دوز اين دارو، به محض يادآوری آن را مصرف كنيد. چنانچه زمان دوز بعدی فرا رسيده بود، طبق همان زمانبندی پيش برويد و دوز فراموش شده را تكرار نكنيد. هيچگاه دوز دارو را 2 بار متوالي تكرار نكنيد و برای جبران آن داروی اضافی نخورید.

درصورت استفاده بیش از حد و وموارد اورژانسی چه کنیم ؟
در این شرایط به نزدیک ترین مرکز درمانی مراجعه نموده و یا با مرکز فوریت های اورژانس تماس بگیرید.

در هنگام مصرف دارو چه موارد تغذیه ای را باید در نظر گرفت؟
چنانچه پزشک معالج رژیم غذایی خاصی را توصیه نکرده است، رژیم معمولی و نرمال روزانه را ادامه دهید.

شیوه نگهداری از دارو

• اين دارو را در جعبه در بسته، در دماي اتاق، به دور از گرما، رطوبت و نور مستقيم نگه داريد.
• از يخ زدگي دارو جلوگيري شود.
• دور از دسترس كودكان قرار دهيد.
• داروی تاریخ گذشته را دور بریزید ( در خصوص بهترین روش از بین بردن دارو از پزشک سوال کنید) .
• محلول خوراکی Neurontin®  را باید در یخچال نگه داشت و از یخ زدگی آن جلوگیری کرد. 

بررسی پیشرفت درمان و اثربخشی دارو، به ویژه در ماه اول و با داشتن صرع،  در ویزیت های منظم توسط پزشک، امری بسیار مهم است. از این طریق، پزشک از تاثیر دارو و یا ادامه ی مصرف آن اطمینان حاصل می کند. 

این دارو ممکن است باعث واکنش های آلرژیک جدی و تاثیرات منفی بر اندام های مختلف، مانند کبد و یا کلیه، شود. با دیدن هر یک از علایم زیر ، در خود و یا کودکتان، سریع به پزشک مراجعه کنید : تب، جوش ، تورم، درد و یا حساسیت غدد لنفاوی در گردن، زیر بغل یا کشاله ران ، خونریزی و یا کبودی غیر معمول ، چشم یا پوست زرد رنگ.

گباپنتین ممکن است باعث تغییرات بینایی، بی دست و پایی ، بی ثباتی، سرگیجه، خواب آلودگی ، و یا اختلال فکری شود. از عوارض جانبی این دارو کامل آگاه باشید _ یعنی کم کردن هشیاری و سرگیجه_ در انجام کارهایی مانند رانندگی، استفاده از ماشین آلات، و یا هر چیزی که نیاز به هوشیاری دارد. در صورت دردسر ساز بودن این عوارض، با پزشک خود مشورت کنید. 

این دارو ممکن است در برخی افراد باعث آشفتگی، تحریک پذیری، رفتارهای غیر طبیعی_ مانند احساس غم یا نا امیدی، تحریک پذیری و ناراحتی به راحتی، عصبی، بی قراری و یا متخاصم شدن_ شود. همچنین، در برخی دیگر ممکن است باعث ایجاد فکر و تمایل به خودکشی و یا افسردگی بیشتر شود که در صورت دیدن این حالات در خود، فرزندتان و یا فرد مصرف کننده سریع به پزشک معالج مراجعه کنید.

این دارو  اثرات جانبی الکل و سایر داروهای CNS ( داروهای که باعث کسالت و کاهش هوشیاری است) را تشدید می کند. برخی از نمونه های  CNS عبارتند از داروی افسردگی، آنتی هیستامین، تب یونجه ، آلرژی، سرماخوردگی، آرام بخش ها، داروهای خواب، ضد دردهای و مسکن های تجویزی، داروهای تشنج (به عنوان مثال ، باربیتورات ها )، شل کننده های عضلانی ، و یا بیهوشی و بی حسی ( مثال: داروی بی حسی مورد استفاده در دندانپزشکی). قبل از مصرف هر یک از موارد فوق، در صورت مصرف گباپنتین، با پزشک و یا  دندانپزشک موارد را بررسی کنید.

بدون مشورت با پزشک معالج، مصرف گباپنتین را متوقف نکنید . توقف ناگهانی دارو ممکن است باعث تشنج شود.  پزشک ممکن است به طور تدریجی دوز دارو را تا توقف کامل کم کند.

پزشک و یا دندانپزشک را از مصرف این دارو آگاه کنید. این دارو بر نتایج حاصل از تستهای پزشکی خاص تاثیر می گذارد.

در طول دوره ی درمان، داروهای دیگر را مصرف نکنید مگر آنکه از قبل با پزشک معالج هماهنگ کرده باشید. این امر مر بوط به تمام داروهای با نسخه، بدون نسخه ، مکمل های گیاهی یا ویتامین نیز می شود.

عليرغم تاثيراتی كه یک دارو دارد، امكان بروز برخي عوارض جانبي ناخواسته نيز وجود دارد. بروز هريك از این عوارض نيازمند مراقبتهای پزشكی و مراجعه به پزشک است:

علایم بیشتر رایج

• بی دست و پایی ، بی ثباتی
• حرکات چشم مستمر، کنترل نشده، چپ و راست/بالا و پایین، دایره وار

علایم بیشتر رایج در اطفال

• پرخاشگری و یا دیگر اختلالات رفتاری 
• اضطراب
• اختلال در تمرکز و تغییر عملکرد در مدرسه
• گریه
• افسردگی
• حس کاذب بهبودی
• بیش فعالی و یا افزایش در حرکات بدن
• تغییر سریع خلق و خو
• به سرعت واکنش نشان دادن، احساسی شدن، و یا زیاده روی در واکنشها
• بی قراری
• بدگمانی و یا بی اعتمادی

علایم کمتر رایج

• مدفوع سیاه و سفید، قیری
• درد قفسه سینه
• لرز
• سرفه کردن
• افسردگی، تحریک پذیری ، و یا دیگر تغییرات خلق و خوی یا روانی 
• تب
• از دست دادن حافظه
• درد یا تورم در دستها و پاها
• ادرار کردن دردناک و یا مشکل در ادرار کردن
• تنگی نفس
• گلو درد
• زخم و یا لکه های سفید روی لب ها و یا در دهان
• تورم غدد
• خونریزی و یا کبودی غیر معمول 
• خستگی و ضعف غیر معمول

دلیل ناشناخته

• درد شکم و معده
• تاول، پوست انداختن و یا شل شدن پوست
• مدفوع خاک رسی رنگ
• کما
• گیجی
• تشنج
• ادرار تیره
• کاهش برون ده ادرار
• اسهال
• سرگیجه
• بی نظمی ضربان قلب
• سردرد
• افزایش تشنگی
• خارش و یا جوش پوستی
• درد مفاصل
• تورم بزرگ و کندو مانند در صورت ، پلک ها، لب ها، زبان ، گلو، دست ها، ساق پاها ، پاها، و یا اندام تناسلی
• از دست دادن اشتها
• درد عضلانی 
• تهوع
• ضایعات پوستی قرمز رنگ، اغلب با یک مرکز بنفش رنگ
• چشم های قرمز و تحریک شده 
• بوی نفس ناخوشایند
• استفراغ خونی
• چشمان و یا پوست زرد رنگ

تعدادی از عوارض جانبی نیاز به توجه پزشکی ندارد. این عوارض به مرور و با عادت بدن به دارو از بین می روند. درمانگر می تواند راه هایی برای جلوگیری و یا کاهش برخی از این عوارض جانبی ارایه دهد. چنانچه این عوارض طولانی و آزار دهنده شدند، و یا ابهامی در موردشان داشتید به پزشک مراجعه کنید:

علایم بیشتر رایج

•  تاری دید
• علائم سرماخوردگی یا آنفولانزا مانند
• هذیان
• زوال عقل
• گرفتگی صدا
• عدم وجود و یا از دست دادن قدرت
• درد در پشت یا پهلو
• تورم در دست ها، پاها، و یا پایین پاها
• لرزش یا تکان

علایم کمتر رایج و یا نادر

• آسیب دیدگی به صورت تصادفی
• افزایش اشتها 
• کمر درد
• احساس نفخ یا پًری
• بدن درد 
• سوزش، خشکی، و یا خارش چشم
• تغییر در بینایی
• تغییر در راه رفتن و تعادل
• بی دست و پایی و یا بی ثباتی
• جمع شدن خون یا اخلاط
• یبوست
• سرفه خلط دار
• کاهش و یا ناتوانایی میل جنسی 
• مشکل در تنفس
• خشکی دهان و یا گلو
• گوش درد
• هوای اضافی و یا گاز در معده یا روده
• اشک بیش از حد 
• تخلیه چشم
• احساس ضعف، سرگیجه، یا سبکی سر
• احساس گرما یا با لا رفتن حرارت
• پوست خشک و برافروخته
• گرگرفتگی و یا قرمزی پوست، به خصوص در صورت و گردن
• تکرر ادرار
• بوی نفس میوه مانند
• اختلال در بینایی
• فقدان هماهنگی
• افزایش گرسنگی
• افزایش حساسیت به درد
• افزایش حساسیت به لمس
• افزایش تشنگی
• سوء هاضمه
• سر و صدا در گوش
• درد، سرخی، جوش، تورم و خونریزی در هنگام مالش پوست 
• عبور جریان گاز مانند  
• قرمزی و تورم در گوش
• قرمزی، درد، تورم در چشم، پلک، و یا پوشش داخلی پلک
• آبریزش بینی
• عطسه
• تعریق
• تورم و حساسیت غدد لنفاوی در گردن
• تنگی در قفسه سینه
• سوزن سوزن شدن دست و پا
• مشکل خواب
• مشکل در بلع
• اختلال فکری
• فشردگی
• کاهش بدون علت وزن 
• تغییرات صدا
• استفراغ
• ضعف یا از دست دادن قدرت
• افزایش وزن

ممکن است عوارض دیگری که در این لیست نیامده در برخی بیماران رخ دهد. در این خصوص به پزشک معالج مراجعه شود.