جم سیتابین/جمستابين (وریدی)

داروي جم سیتابین متعلق به گروهي از داروها به نام " آنتی متابوليت ها " است. این دارو به تنهایی و یا در ترکیب با داروهای دیگر برای درمان سرطان پستان، تخمدان، پانکراس و ریه استفاده می شود. با تشخيص پزشك مي توان اين دارو را برای درمان انواع دیگر سرطان ها نيز استفاده كرد.

جم سیتابین در رشد سلول های سرطانی تداخل كرده و در نهایت آنها را از بین مي برد. از آنجا که بر رشد سلول های طبیعی نیز تحت تاثیر مي گذارد، اثرات جانبي بيشتري خواهد داشت. برخی از این اثرات ممکن است حاد باشند كه سريع بايد به پزشك مراجعه كرد. برخي ديگر، مانند ریزش مو، حاد نيستند اما باعث نگرانی بيمار مي شوند. برخی اثرات ممكن است پس از توقف درمان ظاهر شوند.

این دارو فقط با نسخه پزشک در اختیار بیمار قرار می گیرد.

جم سیتابین ممکن است برای درمان بیماری های دیگر نیز تجویز شود و در درمان آنها مفید باشد. اگرچه در برچسب این دارو موارد زیر ذکر نشده اند، اما می توان برای درمان تجویز کرد:

• سرطان مثانه
• سرطان سیستم لنفاوی
• سرطان تخمدان
• سرطان مجاری صفراوی
• سرطان کیسه صفرا
• تومور سلول‌های ژرمینال مخلوط تخمدان و بیضه ها (سرطان سلول های تولید كننده تخمك و اسپرم)

اشکال دارویی:

• محلول
• پودر قابل تزريق

در صورتيكه تصميم به مصرف دارويی داريد همه جوانب آن بايد به دقت بررسی گردد. اين تصميمی است كه شما و پزشكتان می گيريد. درمورد مصرف اين دارو موارد زير بايد درنظر گرفته شود:

آلرژی و حساسیت به جم سیتابین

در صورت بروز هرگونه واکنش آلرژیک یا غیر معمول، به هر دارویی و یا این داروی خاص حتما پزشک معالج خود را مطلع سازید. همچنین درمانگران را آگاه نمایید از وجود حساسیت هایی که نسبت به برخي مواد غذايي، رنگ ها ، مواد نگهدارنده و يا حيوانات دارید. در صورتيكه  بدون تجويز پزشك قصد استفاده از اين دارو را داريد حتما بروشور و يا توضيحات مندرج روي بسته را با دقت مطالعه فرماييد.

مصرف جم سیتابین در اطفال

جم سیتابین در تعداد محدودی از کودکان تست شد و عوارض جانبی متفاوت تر از بزرگسالان يافت نشد. با این حال، عوارض جانبي آن بر كودكان_ به دليل تحقيقات كم_ شناخته شده نيست.

مصرف جم سیتابین در سالمندان

مطالعات انجام شده در سالمندان عوارض جانبی متفاوت تر از ديگر گروه هاي سني نشان ندادند. با اين حال، كاهش گلبول هاي خوني اغلب در سالمندان ديده مي شود. 

مصرف جم سیتابین در دوران بارداری

مطالعات بر حیوانات نشاندهنده ی اثرات منفی این دارو بودند. در صورت نياز، فوايد مصرف جم سیتابین بر مضرات آن ارجحيت دارد. 

دوران شیردهی و مادران شیرده

تحقيقات خاصی در خصوص اثر بخشی این دارو بر زنان شيرده صورت نگرفته است. پيش از مصرف اين دارو در زنان شيرده همه جوانب مثبت و منفی آن بايد درنظر گرفته شود.

تداخلات دارویی جم سیتابین

بی شک هيچ دارويی نبايد همزمان مصرف شود، اما در برخی موارد با وجود رخ دادن تداخل دارويی، ممكن است نياز به مصرف همزمان دو داروی مختلف باشد. در چنين مواردی ممكن است پزشک مقدار مصرف دارو را تغيير دهد و يا داروی ديگری تجويز كند. بنابراين در صورت مصرف دارویی ديگر آنرا با پزشک خود مطرح سازيد.

استفاده از این ترکیب با داروهای زیر توصیه نمی شود و چناچه پزشک خود را از خوردن این داروها مطلع سازید وی ممکن است درمان دارویی شما را تغییر دهد.

• Rotavirus Vaccine, Live

استفاده از این دارو با هرکدام از داروهای زیر توصیه نمی شود. در صورت ضرورت تجویز، پزشک ممکن است تغییراتی در الگوی مصرف دارو ومیزان دوز مصرفی اعمال نماید.

• Adenovirus Vaccine Type 4, Live
• Adenovirus Vaccine Type 7, Live
• Bacillus of Calmette and Guerin Vaccine, Live
• Influenza Virus Vaccine, Live
• Measles Virus Vaccine, Live
• Mumps Virus Vaccine, Live
• Poliovirus Vaccine, Live
• Rubella Virus Vaccine, Live
• Smallpox Vaccine
• Typhoid Vaccine
• Varicella Virus Vaccine
• Yellow Fever Vaccine

استفاده همزمان از این دارو با هرکدام از داروهای زیر ممکن است باعث افزایش خطر عوارض جانبی خاصی شود. اما، در پاره ای موارد می تواند بهترین درمان دارویی نیز به شمار آید که در این صورت پزشک تغییراتی در الگوی میزان مصرف به وجود می آورد.

• Warfarin

تداخلات دارویی دیگر

بي شک هيچ دارويی را نبايد در زمان غذا خوردن يا حوالی آن مصرف نمود چراكه امكان وقوع تداخل وجود دارد. مصرف الكل و تنباكو نيز تداخلاتی ایجاد مي كند.

سایر مشکلات پزشکی 

وقوع مشكلات پزشکی ديگر ممكن است بر اثربخشی اين دارو تاثير بگذارد. بنابراین پزشک را از وجود آنها آگاه کنید، به ویژه موارد زیر :  

• آبله مرغان ( و يا اخيرا در معرض آن بودن) 
• زونا_خطر گسترش بيماري به ديگر نقاط بدن  
• عفونت_ جم سیتابین می تواند توانایی بدن در مبارزه با عفونت را کاهش دهد
• بیماری های کلیوی
• بیماری های کبدي( شدید)_ ممکن است به دلیل دیر دفع شدن اثرات جانبی بیشتری داشته باشد.

پزشك دوز دقيق و زمان مصرف را تعيين مي كند. جم سیتابین با استفاده از سرنگ به صورت داخل وریدی تزریق می شود. 

جم سیتابین اغلب باعث تهوع و استفراغ مي شود. همچنین، اين دارو باعث علائمي شبیه سرماخوردگی مانند لرز، تب، احساس بیماری، سردرد، درد و ضعف عضلانی است. بسیار مهم است که حتی پس از احساس بهبودی، تزریق ها طبق زمانبندی انجام شوند. از پزشك بخواهيد تا در خصوص روش هاي کاهش این اثرات شما را راهنمايي كند.

میزان مصرف جم سیتابین

میزان  مصرف این دارو در بیماران مختلف متفاوت است؛ در این خصوص از دستور پزشک و یا توضیحات برچسب دارو پیروی نمایید. اطلاعات نوشته شده روی داروها  منحصراً شامل دوز متوسطه این دارو می باشد و در صورتی که دوز مصرفی شما متفاوت است  بدون مشورت با پزشک اقدامی انجام ندهید. 

مقدار داروی مصرفی شما در روز، همچنین تعداد دفعات استفاده از دارو و فواصل زمانی آن بستگی به قوی بودن داروها و ریشه مشکلات پزشکی و بیماری شما دارد.

بررسی پیشرفت و اثربخشی دارو توسط پزشک پس از تزریق دارو امری بسیار مهم است. با انجام آزمايش خون، پزشک از تاثیر دارو و نبود اثرات ناخواسته اطمینان حاصل می کند. 

در حال و پس از توقف درمان با جم سیتابین انجام هر گونه ايمن سازي/ واكسيناسيون (ايميونيزيشن) بدون تایید پزشك ممنوع است. جم سیتابین با كاهش مقاومت بدن امكان ابتلا به عفونت واكسن را بيشتر مي كند. علاوه بر این، چنانچه ديگر افراد ساكن در منزل واکسن خوراکی فلج اطفال دريافت نكرده باشند، شانس ابتلا به ویروس فلج اطفال بالا است. همچنین، از مراوده با افراد دريافت كننده واکسن خوراکی فلج اطفال ظرف چند ماه گذشته بايد خودداري شود. چنانچه مجبور به مراوده هستيد بايد از ماسک صورت محافظ بینی و دهان استفاده كنيد.

در طول درمان با جم سیتابین چنانچه دچار تنگی نفس شديد و يا اين تنگي نفس بدتر شد بايد بلافاصله به پزشك مراجعه كنيد.  

جم سیتابین مي تواند به طور موقت باعث كاهش تعداد گلبول های سفید خون و افزایش احتمال ابتلا به عفونت شود. همچنین، اين دارو می تواند تعداد پلاکت ها، مورد نياز برای لخته شدن خون، را کاهش دهد. در صورت بروز اين عوارض، جهت کاهش خطر ابتلا به عفونت و خونریزی موارد زير بايد انجام شود:

• اجتناب از افراد مبتلا به عفونت. در صورت شك به ابتلا به عفونت، تب یا لرز، سرفه یا گرفتگی صدا، کمر و یا پهلو درد، ادرار کردن دردناک و یا با مشکل سريع به پزشك مراجعه كنيد.
• بررسي فوري موارد غير معمول با پزشك. هر گونه خونریزی و یا کبودی غیر معمول، مدفوع قیری يا سياه رنگ، خون در ادرار یا مدفوع، لکه های قرمز روی پوست به معناي مراجعه سريع به پزشك هستند.
• احتياط در هنگام استفاده از مسواک، نخ دندان، یا خلال دندان. پزشك و یا پرستار ممکن است روش هاي دیگري برای تمیز کردن دندانها و لثه ها توصیه كنند. هر نوع عمليات دندانپزشكي را از قبل با پزشك معالج بررسي و هماهنگ كنيد.
• اجتناب از لمس چشم و یا درون بینی با انگشتان. حتما بايد از تميز بودن دستها اطمينان حاصل كرد.
• نبريدن انگشتان با اشیاء تیز مانند تیغ يا ناخن گير. 
• اجتناب از ورزش هاي تماسي و یا هر شرایط ايجاد كننده کبودی یا آسیب.
• اجتناب از مصرف جم سیتابین در طول بارداري. این دارو می تواند به جنین آسیب برساند. قبل از مصرف جم سیتابین پزشك را از بارداري خود مطلع كنيد. چنانچه در طول مصرف اين دارو باردار شديد سريع به پزشك مراجعه كنيد.  

عليرغم تاثيراتی كه یک دارو دارد، امكان بروز برخي عوارض جانبي ناخواسته نيز وجود دارد. بروز هريك از این عوارض نيازمند مراقبتهای پزشكی و مراجعه به پزشک است.

در صورت مشاهده ی هر یک از عوارض زیر سریع به پزشک مراجعه کنید:

علایم بيشتر رايج

• خونریزی لثه
• خون در ادرار یا مدفوع
• سوزش، جز جز، خارش، بی حسی، تير كشيدن، احساس سوزن سوزن شدن، مور مور 
• درد قفسه سینه
• ادرار ابری
• سرفه خونی
• سرفه یا گرفتگی صدا
• اسهال
• تنفس مشکل و یا با زحمت 
• مشکل در حرکت
• اشکال در بلع
• سرگیجه
• تب یا لرز
• احساس عمومی ناراحتی و یا بیماری
• سردرد
• افزایش جریان قاعدگی و یا خونریزی واژینال
• درد مفاصل
• فقدان یا از دست دادن قدرت
• از دست دادن اشتها
• کمر یا پهلو درد 
• درد عضلانی 
• درد یا سفتی عضلات 
• حالت تهوع
• خون دماغ
• ادرار کردن دردناک و یا با مشکل
• پوست رنگ پریده
• فلج
• لکه های قرمز روی پوست
• خونریزی طولانی مدت پس از بريدگي
• مدفوع قیری، قرمز، سياه رنگ
• ادرار قرمز یا قهوه ای تیره
• آبریزش بینی
• لرز
• تنگی نفس
• زخم، جراحت، و یا لکه های سفید روی لب و یا در دهان
• گلو درد
• تعرق
• تورم دست، مچ پا، پاها، و یا ساق پاها
• تورم غدد
• تورم مفاصل
• تنگی قفسه سینه
• تنفس مشکل با انجام فعالیت
• مشکل خواب
• خونریزی و یا کبودی غیر معمول 
• خستگی یا ضعف غیر معمول
• استفراغ
• کاهش وزن
• خس خس

علایم كمتر رايج

• تاری دید
• ناراحتی قفسه سینه
• غش
• ضربان نامنظم، سریع، آهسته قلب 
• سردرد (ناگهانی و شدید)
• عدم توانایی در صحبت
• عصبانیت و برافروختگي
• تنفس پر سر و صدا
• درد و ناراحتی در بازوها، فک، كمر یا گردن
• تپش در گوش
• تشنج
• لکنت زبان
• کوری موقت
• ضعف در دست و / یا پا در یک طرف بدن (ناگهانی و شدید)

علایم نادر

• گیجی
• سبکی سر
• تنفس تند و سطحی

دليل ناشناخته

• کهیر
• خارش
• پف و یا تورم پلک یا اطراف چشم، صورت، لب و زبان
• بثورات پوستی

تعدادی از عوارض جانبی نیاز به توجه پزشکی ندارد. این عوارض به مرور و با عادت بدن به دارو از بین می روند. درمانگر می تواند راه هایی برای جلوگیری و یا کاهش برخی از این عوارض جانبی ارایه دهد. چنانچه این عوارض طولانی و آزار دهنده شدند، و یا ابهامی در موردشان داشتید به پزشک مراجعه کنید:

علایم بيشتر رایج

• مشکل در اجابت مزاج (مدفوع)
• ریزش مو
• درد
• خواب آلودگی یا كسالت غیر معمول
• تورم یا التهاب دهان
• نازک شدن مو

علایم كمتر رایج

• خونریزی، تاول، سوزش، سرما، تغییر رنگ پوست، احساس فشار، کهیر، عفونت، التهاب، خارش، وجود توده، بی حسی، درد، التهاب پوست، قرمزی، زخم، سوزش، تورم، حساسیت به لمس، احساس سوزن سوزن شدن، گرما در محل تزريق

ممکن است عوارض دیگری که در این لیست نیامده در برخی بیماران رخ دهد. در این خصوص به پزشک معالج مراجعه شود.