عامل رادیواپک (خوراکی،درون وریدی ،تنقیه ای ،درون شاهرگی ،درون نخاعی )

از این دارو به منظور تشخیص انواع ویژه ای بیماری ها استفاده میشود .انها حاوی ید  هستند که میتواند اشعه ایکس را جذب کند .این مواد با توجه به نوع مصرفی انها ،در بخشی از بدن انباشته میشوند .سطح بالای ید در بدن هم باعث میشود تا اشعه ایکس بتواند تصویری از ان ناحیه را تهیه کند .
 از عامل رادیواپک به منظور تشخیص موارد ذیل استفاده میشود :
•    مشکلات مجاری صفراوی –دیاتری زوات ،یدیپامید ،ایوهگزول ،یوتالامات
•    بیمار های رگهای خونی - دیاتری زوات ،یدیپامید ،ایوهگزول ،یوتالامات ،ایوپامیدول ،ایوورسول   ،یوکساگلات ،متریزامید
•     بیماری های رگهای خونی مغز - دیاتری زوات  ،ایوهگزول ،یوتالامات ،ایوپامیدول ،ایوورسول   ،یوکساگلات ،متریزامید
•    بیماری های رگهای خونی قلب - دیاتری زوات ،ایوهگزول ،یوتالامات ،ایوپامیدول ،ایوورسول   ،یوکساگلات ،متریزامید
•    بیماری های مغزی و تومور - دیاتری زوات ،ایوهگزول ،یوتالامات ،ایوپامیدول ،ایوورسول   ،یوکساگلات ،متریزامید
•    ضایعات یا زخم های پستانی –دیاتری زوات
•    بیماری های قلبی - دیاتری زوات ،ایوهگزول ،یوتالامات ،ایوپامیدول ،ایوورسول   ،یوکساگلات ،متریزامید
•    اختلال در جریان  مایع درون نخاعی به مغز –ایوهگزول ،ایوپامیدول ،متریزامید
•    بیماری های کلیوی - دیاتری زوات ،یدیپامید ،یوتالامات ،ایوورسول   ،یوکساگلات
•    بیماری های کبدی - دیاتری زوات ،یدیپامید ،یوتالامات ،ایوورسول   ،یوکساگلات
•    بیماری های پانکراس - دیاتری زوات ،یدیپامید ،یوتالامات ،ایوورسول   ،یوکساگلات
•    بیماری های دیسک ستون فقرات –دیاتری زوات
•    بیماری مفاصل - دیاتری زوات ، ایوهگزول ،یوتالامات ،ایوورسول   ،یوکساگلات
•    بیماری های طحال- دیاتری زوات ،یوتالامات
•    بیماری های معده و روده ای – دیاتری زوات و یوهگزول
•    مشکلات مجاری ادراری - دیاتری زوات ،ایوهگزول ،یوتالامات ،ایوپامیدول ،ایوورسول   ،یوکساگلات ،متریزامید
این دارو به صورت خوراکی و یا تزریقی و یا درون مقعدی استفاده میشود .سپس از اشعه ایکس استفاده میشود تا احتمال وجود بیماری های  معده ،روده ، کلیه  و یاسایر بخش های بدن مشخص شود .
 تعدادی از انواع عامل های رادیواپک همانند ایوهگزول ، ایوپامیدول و متریزامید  در کانال نخاعی تزریق میشوند . سپس از اشعه ایکس به منظور تشخیص بیماری های سر ،کانال نخاعی  و سیستم عصبی استفاده میشود .
 دوز مصرفی این دارو با توجه به نوع ازمایش برای هر فردی متفاوت است و میزان قوت محلول هم  توسط  مقدار ید داخل ان مشخص میشود .در هر ازمایشی با توجه به  سن بیماری ،میزان کنتراست مورد نیاز و تجهیزات کاربردی اشعه ایکس ،قوت و میزان این محلول متفاوت خواهد بود .
 این دارو توسط یک کاتتر و یا سرنگ در  مثانه و یا حالب تزریق میشود و سپس بیماری های  کلیوی و یا مجاری ادراری تشخیص داده میشود . همچنین ممکن است این دارو در حالب و یا لوله های فالوپ تزریق شود تا  بیماری های این ارگان ها تشخیص داده شود . پس از اتمام ازمایش ،بیشتر میزان این دارو توسط ادرار  (پس از ازمایش مثانه و یا حالب ) و یا توسط واژن (پس از ازمایش  لوله های فالوپ یا رحمی ) دفع میشود .

این دارو فقط باید با تجویز پزشک مصرف گردد و به انواع زیر موجود است :
•    محلول
•    پودر سوسپانسیون
•    قرص
•    سوسپانسیون
•    کپسول

پیش از انجام ازمایشات تشخیصی  باید   نکات مثبت و منفی ان ارزیابی شوند و خود و پزشکتان میتوانید در این خصوص تصمیم بگیرید  .به هنگام انجام این ازمایشات ، به موارد زیر توجه کنید :
آلرژی  و حساسیت
.در صورتی که قبلا به دارویی الرژی داشتیه اید ،حتما به پزشکتان اطلاع دهید .اگر  به هر ماده غذایی و یا نگه دارنده و یا حیوانات  حساسیت دارید حتما پیش از مصرف دارو با پزشک خود مشورت نمایید  .برای دارو هایی که با تجویز پزشک مصرف نمیشوند ,حتما برچسب دارو را مطالعه نمایید .
اطفال
اطفال به خصوص انهایی که به بیماری های دیگری مبتلا هستند ،در برابر اثرات ناشی از این دارو بسیار حساس بوده و ممکن است به عوارض جانبی ان دچار شوند
سالمندان
سالمندان در برابر اثرات ناشی از این دارو بسیار حساس بوده و ممکن است به عوارض جانبی ان دچار شوند
دوران بارداری
مطالعات زیادی در خصوص نحوه ی تاثیر این دارو بر انسان ها انجام نشده است .اگرچه  ایوهگزول ،ایوپامیدول ،یوکساگلات ،ایوورسول   و متریزامید   در بروز نقص های  هنگام زایمان  و یا مشکلات دیگران در حیوانات بی اثر هستند . تعدادی از عامل های رادیواپک مانند  دیاتری زوات  در مواردی خاص و در حالتی که مادر دیر هنگام از انها در طی بارداری استفاده نمیاد ،میتوانند موجب   کم کاری تیروئید کودک شوند . همچنین بهتر است عکس برداری با اسعه ایکس در طی  دوران بارداری از شکم انجام نگیرد . در این حالت باید جنین از پرتوها  دور باشد . حتما در این خصوص با پزشکتان مشورت نمایید .
دوران شیردهی و مادران شیرده
میزان کمی از این دارو وارد شیر مادر میشود ولی مطالعات انجام شده مشکلات ویژه ای  را نشان نمی دهند .ولی بهتر است به  صورت موقت و پس از مصرف این دارو ،از شیر دادن به کودکتان خودداری نمایید . در این خصوص با پزشکتان مشورت نمایید .

تداخلات دارویی
مصرف همزمان  چند دارو با هم توصیه نمیشود و این در حالی است که گاهی اوقات چند دارو با هم مصرف میگردند .در چنین مواردی احتمالا پزشک دوز مصرفی دارو را تغییر میدهد و یا از روش های دیگر استفاده میکند .قبل از مصرف این دارو حتما به پزشک خود در خصوص دارو های مصرفی اطلاع دهید .
تداخلات دارویی دیگر
مصرف همزمان دخانیات و الکل  و تعدادی از مواد غذایی به همراه تعدادی از دارو ها باعث بروز عوارض جانبی میشود و بهتر است در این خصوص با پزشک خود مشورت نمایید .در خصوص مصرف همزمان این دارو با دخانیات ،الکل و تعدادی از غذاها با پزشکتان مشورت نمایید

سایر مشکلات پزشکی
ابتلا به  بیماری های دیگر تاثیر این دارو را کاهش میدهد .در صورتی که به هر یک از این بیماری ها مبتلا میباشید ,حتما پیش از مصرف دارو به پزشک خود اطلاع دهید :
•    بیماری کلیوی حاد  که به دلیل اختلالات  شدید کبدی بوجود امده اند – سندروم هپاتورنال
•    مشکلات حاد کلیوی قبل یا بعد و یا در طی پیوند کبد
•     بیماری های شدید کلیوی  به صورت حاد و یا مزمن – بیماران مبتلا به انی بیماری نباید از کنتراست های  مبتنی بر  گادولینیوم  (GBCA ( مصرف نمایند .خطر ابتلا به فیبروز  سیستمی نفروژنیک بالاست .(نوعی اختلال  جدی که  بر پوست ،عضلات  و اعضای  داخلی  اثر میگذارد )
•    اسم ،تب یونجه  و یاسایر الر ژی ها  و یا سابقه ابتلا به انها – در صورتی که به این بیماری  ها مبتلا میباشید ،احتمال بروز حساسیت به عامل رادیواپک بیشتر خواهد شد .
•    فشار خون بالای شدید
•    فئوکروموسیتوم (PCC) .تزریق عامل رادیواپک میتواند موجب افزایش خطرناک فشار خون شود
•    بیماری های کبدی- ممکن است دارو در بدن انباشته شده و عوارض جانبی را بوجود اورد
•    میلوم متعدد  ( سرطان استخوان )-ممکن است افراد مبتلا به این بیماری به نوع جدی  مشکلات کلیوی دچار شوند
•    تیروئید پر کار –افزایش ناگهانی علائم همانند  ضربان قلب بالا یا تپش قلب ،خستگی و ضعف شدید ،اضطراب ،تعریق شدید  یا ضعف عضلانی
•    بیماری سلولهای داسی شکل – عامل رادیواپک میتواند شکل گیری سلولهای  غیر طبیعی را افزایش دهد
•    دیابت قندی  نوع دو– احتمال بروز مشکلات کلیوی افزایش  می یابد .
•    

پزشکتان دستوراتی در خصوص نحوه ی امادگی برای این تست میدهد .ممکن است پزشکتان  تغذیه ویژه ای را توصیه نماید و یا با توجه به  نوع ازمایش  از یک ملین استفاده نماید . در صورتی که  به شما دستوراتی در این خصوص داده نشده و یا انها را متوجه نمیشوید ،حتما از قبل با پزشکتان مشورت نمایید .
در بعضی از تستها ،نیاز است تا فرد تا چند ساعت قبل از ازمایش از مواد غذایی مصرف نکند .این کار بدین منظور انجام میشود تا از برگشت مواد غذایی و ورود انها به شش ها پیشگیری شود .ممکن است شما بتوانید کمی از نوشیدن های صاف و زلال   استفاده کنید ولی حتما باید ابتدا با پزشکتان مشورت نمایید.
در صورتی که شما همودیالیز میشوید   و یا   از (GBCA (  مصرف میکنید ، پزشکتان همودیالیز را بلافاصله پس از دریافت عامل کنتراست انجام خواهد داد .

در صورتی که میخواهید در اینده ای نزدیک ازمایش تیروئید بدهید ،حتما به پزشکتان اطلاع دهید . نتایج ازمایشات تیروئید ممکن است چند هفته تا چندین ماه پس از این ازمایش توسط  ید داخل عامل رادیواپک تغییر نماید .
 در صورتی که علائمی همانند سوزش ،خارش  پوست ،قرمزی و تیرگی بخش هایی بروی پوست ،بروز نواحی زردرنگ و متورم بروی بخش سفید چشم ، گرفتگی مفاصل ، کاهش محدوده حرکتی  بازو و پاها ، درد عمیقی در استخوان لگن و یا دنده ها ،ضعف عضلانی  دارید حتما به پزشکتان مراجعه نمایید .این موارد  میتوانند نشان دهنده ی نوعی بیماری جدی به نام فیبروز سیستمی نفروژنیک باشند .(NSF)

این دارو علاوه بر تاثیرات مثبت ,ممکن است تعدادی عوارض هم بر جای گذارد  مانند واکنش های الرژیک اسن احتمال وجود دارد که عوارض بلافاصله و یا کمی پس از مصرف این دارو بروز کنند .احتمال بروز این عوارض حیلی کم است ولی پزشکتان امادگی لازم برای مراقبت های اورژانسی را خواهد داشت .
در صورت بروز این موارد به پزشکتان اطلاع دهید :
موارد  نادر در تزریق  دارو در کانال نخاعی
•    توهمات دیداری ،شنیداری  و یا حسی
•    فلج یک طرف بدن  و یا پاها و بازوها
برای بیمارانی که  از  GBCA  مصرف میکنند
موارد ناشناخته
•    سوزش و یا خارش پوست
•    گرفتگی مفاصل
•    کاهش محدوده ی حرکتی بازو و دست  و پاها
•    ضعف عضلانی
•    درد عمیقی در ناحیه ی استخوان باسن و یا دنده ها
•    بروز تکه های قرمز و تیره بروی پوست
•    تورم و سختی و فشردگی پوست
•    بروز نواحی زردرنگ و متورم بروی بخش سفید چشم
تعدادی از علائم به مرور زمان و یا تطبیق بدن با انها از بین میروند و حتی میتوانید با پزشک خود در خصوص نحوه کاهش این عوارض مشورت نمایید .در صورتی که هر یک از علائم زیر از بین نرفتند و پایدار بودند حتما به پزشک خود مراجعه نمایید :
برای نوع خوراکی و یا مقعدی دارو
موارد غیر  معمول

•    اسهال و یا اثرات لین
برای نوع تزریقی دارو در رگ ها و یا شریانها
موارد  معمول
•    گرمی و قرمزی غیر معمول پوست
موارد غیر معمول
•    لرز
•    سرگیجه و سبکی سر
•    سردرد
•    تهوع و استفراغ
•    درد و سوزش ناحیه تزریق دارد
•    تعریق
•    حس طعم فلزات و یا طعم های غیر معمول در دهان
•    تشنگی شدید
برای نوع تزریقی دارو در کانالهای نخاعی
موارد معمول
•    کمردرد
•    سرگیجه
•    سردرد خفیف تا متوسط
•    تهوع و استفراغ  خفیف تا متوسط
•     گرفتگی گردن
موارد غیر معمول یا نادر
•    دشواری در دفع ادرار
•    خواب الودگی
•    سردرد شدید
•    افزایش میزان حساسیت  چشمان به نور
•     افزایش میزان تعریق
•    فقدان  اشتها
•    زنگ زدن یا وزوز گوش
•    خستگی و ضعف  غیر معمول
هیچ یک از این عوارض برای هر یک از  عامل های  رادیواپک گزارش نشده است ولی حداقل یکی از انها این عوارض را داشته است .شباهت های بسیاری در میان این عامل ها وجود دارد بنابراین  هر یک از عوارض جانبی یاد شده میتواند در اثر مصرف هر کدام از انها بروز کند .
  ممکن است تعدادی از بیماران علائم دیگر داشته باشند که در این صورت حتما باید به پزشک مراجعه نمایند .