داروی کورتیزون (Cortisone) برای درمان طیف گسترده ای از شرایط پزشکی و به خصوص جهت مقابله و سرکوب التهاب استفاده می شود.
اگرچه اغلب به عنوان کورتیکواستروئید شناخته می شوند، اما داروهای کورتیزونی متعلق به گروه دارویی " گلوکوکورتیکوئیدها " هستند.
پزشکان ممکن است برای جلوگیری از واکنش های آلرژیک، برای درمان آرتریت، کولیت اولسراتیو، مشکلات پوستی مانند پسوریازیس و آکنه، لوپوس، بیماری های چشمی، و برخی سرطان ها کورتیزون تجویز کنند.
کورتیزون هم به صورت قرص و هم به صورت تزریقی موجود است.
کورتیزون تزریقی
کورتیزون تزریقی برای درمان طیف وسیعی از شرایط پزشکی همچون بورسیت، نقرس، کیست، ندول آکنه، التهاب تاندون، و انواع مختلف آرتریت استفاده می شود.
پزشک دارو را به طور مستقیم به ناحیه التهاب تزریق می کند. پس از تزریق ممکن است بافت چربی اطراف محل تزریق گود شود که عارضه جانبی موقت است و برطرف می شود.
به دلیل خطرات و عوارض جانبی کورتیزون، معمولا تعداد محدودی تزریق انجام می شود.
اقدامات احتیاطی خاص و هشدارها
در صورت داشتن حساسیت نباید کورتیزون مصرف شود.
کورتیزون باعث ضعیف شدن سیستم ایمنی می شود که می تواند عفونت موجود را بدتر کند و یا احتمال عفونت جدید را بالا ببرد. در صورت ابتلا به عفونت قارچی نباید کورتیزون مصرف کنید. علاوه بر این، قبل از مصرف این دارو پزشک را از بیماری یا عفونت های اخیر باید مطلع کنید. برای جلوگیری از ابتلا به بیماری یا عفونت در طول مصرف کورتیزون باید از افراد بیمار دوری کنید.
در طول درمان با کورتیزون هیچگونه واکسن دارای " ویروس زنده"_ مانند واکسن سرخک، اوریون، سرخجه (MMR)، ب ث ژ (BCG)، خوراکی فلج اطفال، روتاویروس، آبله، حصبه، تب زرد، آبله مرغان، زوستر (زونا)، آنفلوانزا_ نباید انجام دهید.
واکسن های دارای "ویروس غیر فعال و یا مرده" ضرری ندارند و می توان انجام داد. در خصوص ارتباط با افراد واکسینه با ویروس زنده با پزشک مشورت کنید.
ابتلا به آبله مرغان یا سرخک در طول درمان با کورتیزون را بلافاصله به پزشک اطلاع دهید. چنانچه در حال مصرف کورتیکواستروئیدها هستید این شرایط می تواند جدی و حتی تهدید کننده زندگی باشد.
استروئیدها ممکن است بر رشد کودک تاثیر بگذارند. رشد ناکافی و غیرطبیعی کودک در طول مصرف کورتیزون را به اطلاع پزشک برسانید.
قبل از مصرف کورتیزون، شرایط پزشکی و بیماری های موجود را به پزشک اطلاع دهید به ویژه:
- بیماری های تیروئید
- دیابت
- بیماری کبدی
- بیماری کلیوی
- سل
- سابقه مالاریا
- پوکی استخوان
- هر گونه اختلال عضلانی (مانند میاستنی گراویس)
- عفونت چشمی هرپس
- آب مروارید یا آب سیاه
- افسردگی یا بیماری های روانی
- نارسایی احتقانی قلب
- فشار خون بالا
- زخم معده، کولیت اولسراتیو، یا دیورتیکولیت
توقف ناگهانی مصرف دارو باعث واکنش هایی می شود. بدون مشورت با پزشک مصرف دارو را متوقف نکنید.
به هر پزشکی که مراجعه می کنید (برای مثال دندانپزشک) در خصوص مصرف کورتیزون اطلاع رسانی شود.
پزشک ممکن است استفاده از کارت و یا دستبند نشاندهنده مصرف کورتیزون را جهت موارد اورژانسی توصیه کند.
بارداری و کورتیزون
اطلاعات کافی در خصوص تاثیر نامطلوب کورتیزون بر جنین وجود ندارد.
بارداری و یا تصمیم به بارداری در طول مصرف کورتیزون را با پزشک معالج اطلاع دهید.
کورتیزون می تواند به شیر مادر منتقل شود و در نتیجه به نوزاد آسیب برساند. توصیه می شود در طول مصرف این دارو شیردهی انجام نشود.
عوارض جانبی کورتیزون
عوارض جانبی کمتر جدی:
- آکنه، خشکی یا نازک شدن پوست
- کبودی و یا تغییر رنگ پوست
- بیخوابی
- تغییرات خلق و خوی
- افزایش تعرق
- سردرد
- سرگیجه
- تهوع، درد معده/شکم، نفخ
- بهبود آهسته زخم
- تغییر در شکل و یا مکان چربی بدن
عوارض جانبی جدی :
- آنافیلاکسی_ واکنش آلرژیک شدید شامل کهیر، اشکال در تنفس، تورم صورت، لبها، زبان یا گلو که نیاز به مراقبت اورژانسی پزشکی دارد.
- مشکلات بینایی
- ورم
- افزایش سریع وزن
- تنگی نفس
- افسردگی شدید یا افکار یا رفتارهای غیر معمول
- تشنج
- مدفوع خونی یا قیری
- سرفه خونی
- علائم پانکراتیت (درد شدید در قسمت فوقانی معده که به کمر گسترش می یابد؛ تهوع و استفراغ؛ ضربان سریع قلب)
- کاهش پتاسیم
- فشار خون بالا و خطرناک
در صورت ابتلا به دیابت نوع 1 یا نوع 2، سطح قند خون در طول مصرف کورتیزون ممکن است افزایش یابد.
جهت انتخاب بهترین روش تست و درمان عوارض اشاره شده در بالا به پزشک معالج مشورت کنید.
تداخلات کورتیزون
قبل از شروع مصرف کورتیزون، پزشک را از استفاده تمام داروهای با نسخه، بدون نسخه ، مکمل های گیاهی یا ویتامین ها، رژیم غذایی آگاه کنید به ویژه:
- اسپرین
- دیورتیک ها (قرص های آب)
- رقیق کننده خون مانند وارفارین (Coumadin, Jantoven)
- سیکلوسپورین (Restasis, Gengraf, Neoral, Sandimmune)
- انسولین یا سایر داروهای دیابت خوراکی
- کتوکونازول (Nizoral)
- ریفامپین (Rifadin)
- داروهای تشنج مانند فنی توئین (Dilantin) و یا فنوباربیتال (Luminal, Solfoton)
کورتیزون و الکل
در طول درمان با کورتیزون نباید نوشیدنی های الکلی مصرف کرد.
دیگر تداخلات کورتیزون
کورتیزون ممکن است باعث سرگیجه شود. از عوارض جانبی این دارو کامل آگاه باشید _ یعنی کم کردن هشیاری و سرگیجه_ در انجام کارهایی مانند رانندگی، استفاده از ماشین آلات، و یا هر چیزی که نیاز به هوشیاری دارد.
میزان مصرف کورتیزون
دارو را طبق دستور تجویزی پزشک مصرف کنید. میزان بیشتر یا کمتر، دفعات بیشتر یا کمتر، و طولانی تر از مدت تجویز پزشک، دارو را مصرف نکنید. چراکه خطر عوارض جانبی را افزایش می دهد.
عوامل متعددی همچون وضعیت کلی سلامت و بیماری یا شرایط پزشکی بر دوز تجویزی کورتیزون تاثیر دارد.
مصرف بیش از حد کورتیزون
در صورت شک به مصرف بیش از حد کورتیزون بلافاصله با مرکز کنترل مسمومیت و یا اورژانس تماس بگیرید.
در صورت فراموش کردن یک وعده دارویی
در صورت فراموش كردن دوز اين دارو، به محض يادآوری آن را مصرف كنيد. چنانچه زمان دوز بعدی فرا رسيده بود،طبق همان زمانبندی پيش برويد و دوز فراموش شده را تكرار نكنيد. هيچگاه دوز دارو را 2 بار متوالي تكرار نكنيد و برای جبران آن داروی اضافی مصرف نکنید.
