عفونت ژیاردیا (ژیاردیازیس)

عفونت ژیاردیا نوعی عفونت روده ایی است که با گرفتگی های شکمی، نفخ، تهوع و اسهال آبکی همراه است. عفونت ژیاردیا به دلیل انگل میکروسکوپی است که در سراسر جهان، به ویژه در مناطق دارای بهداشت نامناسب و آب ناسالم، وجود دارد.

عفونت ژیاردیا (ژیاردیازیس) یکی از شایع ترین علل بیماری منتقله از راه آب است. این انگل نه تنها در جریان های برون شهری مانند دریاچه ها بلکه در جریان های درون شهری همچون منابع آب شهری، استخر های شنا، جاکوزی و چاه های آب نیز وجود دارد. عفونت ژیاردیا می تواند از طریق مواد غذایی و تماس فردی نیز منتقل شود.

عفونت ژیاردیا معمولا در عرض چند هفته از بین می رود اما مشکلات روده ممکن است مدت ها پس از کشته شدن انگل باقی بمانند. چندین دارو برای درمان انگل ژیاردیا استفاده می شوند، اما برای همه ی افراد مبتلا موثر نیستند. پیشگیری بهترین درمان است.

برخی افراد مبتلا به عفونت ژیاردیا هرگز نشانه ایی از عفونت بروز نمی دهند، اما قادر به پخش عفونت از طریق مدفوع خود هستند.  علائم ابتلا معمولا یک تا سه هفته بعد از آلودگی ظاهر می شوند:

• اسهال آبکی، گاهی اوقات بد بو_ که ممکن است با مدفوع نرم و چرب جایگزین شود
• خستگی یا ضعف
• گرفتگی عضلات شکم و نفخ
• گاز یا نفخ شکم
• حالت تهوع
• کاهش وزن

علائم عفونت ژیاردیا ممکن است دو تا شش هفته باقی بمانند_ البته در برخی افراد این زمان طولانی تر و در برخی نیز عود شونده است. 

در صورت شل بودن مدفوع، نفخ شکم و تهوع ماندگار تر از یک هفته و یا کم شدن آب بدن به پزشک مراجعه کنید. در شک به ابتلا به عفونت ژیاردیا را به پزشک اطلاع دهید_ حال به دلیل داشتن کودک مهدکودکی، سفر اخیر به مناطق دارای بیماری همه گیر بومی، آشامیدن آب از دریاچه. 

انگل ژیاردیا در روده انسان و حیوان زندگی می کند. قبل از رسیدن انگل میکروسکوپی به مدفوع درون پوسته ایی سخت به نام " کیست "_ برای زنده ماندن در خارج از روده برای ماه ها_ محافظت می شود. به محض ورود به بدن میزبان، کیست حل شده و انگل پخش می شود.

عفونت زمانی رخ می دهد که به طور تصادفی کیست انگل از طریق آشامیدن آب آلوده، خوردن مواد غذایی آلوده و یا تماس فردی خورده شود.

آشامیدن آب آلوده
رایج ترین روش ابتلا به عفونت ژیاردیا آشامیدن آب آلوده است. انگل ژیاردیا در دریاچه ها، حوضچه ها، رودخانه ها و جریانات سراسر جهان و همچنین در منابع آب، چاه ها، مخازن، استخرهای شنا، پارک های آبی و چشمه های معدنی شهرها وجود دارد. زمین و آب های سطحی به دلیل رواناب کشاورزی، تخلیه فاضلاب و یا مدفوع حیوانات آلوده می شوند. کودکان پوشک شده و افراد مبتلا به اسهال به طور تصادفی می توانند استخر ها و چشمه های معدنی را آلوده کنند.

خوردن غذای آلوده
انگل ژیاردیا می تواند از طریق مواد غذایی منتقل شود_ حال به دلیل نشستن دستها و یا شستن مواد غذایی خام با آب آلوده. از آنجا که پختن مواد غذایی باعث کشته شدن ژیاردیا می شود، مواد غذایی کمتر از آب، به ویژه در کشورهای صنعتی، منبع ژیاردیا هستند.

تماس فردی
تماس تصادفی با مدفوع _ مثلا والدین در هنگام تعویض پوشک کودک_ احتمال ابتلا به ژیاردیازیس را بالا می برد. بنابراین، احتمال ابتلا در مهدهای کودک بالا است. انگل ژیاردیا می تواند از طریق رابطه جنسی مقعدی نیز منتقل شود.

انگل ژیاردیا یکی از انگل های بسیار رایج روده است. اگر چه هر کسی می تواند آلوده به انگل ژیاردیا شود اما امکان ابتلا در افراد زیر بیشتر است: 

• اطفال. عفونت ژیاردیا در کودکان شایعتر از بزرگسالان است. احتمال تماس کودکان با مدفوع بیشتر است. خطر ابتلا به عفونت ژیاردیا در افرادی که با کودکان سر و کار دارن و یا زندگی می کنند نیز بالاتر است.
• افراد بدون دسترسی به آب آشامیدنی سالم. هر کجا بهداشت ناکافی است یا آب سالم برای نوشیدن وجود ندارد، ژیاردیازیس شایع تر است. احتمال ابتلا با سفر به نقاط ژیاردیازیس خیز، به خصوص دقت نکردن به خوردن و نوشیدن، بیشتر است. خطر ابتلا در مناطق روستایی یا بیابانی بالاتر است.
• افراد دارای رابطه جنسی مقعدی. داشتن رابطه جنسی مقعدی بدون استفاده از کاندوم خطر ابتلا به عفونت ژیاردیا و همچنین عفونت های جنسی را بیشتر می کند.

عفونت ژیاردیا تقریبا هرگز منجر به مرگ در کشورهای صنعتی نمی شود، اما می تواند نشانه ها و عوارض جدی و طولانی مدت، به خصوص در نوزادان و کودکان، ایجاد کند. شایع ترین عوارض عبارتند از:

• کم شدن آب بدن. کم آبی اغلب به دلیل اسهال شدید رخ می دهد و بدن آب کافی برای انجام عملکرد طبیعی خود ندارد.
• اختلال رشد. اسهال مزمن ناشی از عفونت ژیاردیا می تواند به سوء تغذیه و اختلال در رشد جسمی و ذهنی کودکان منجر شود.
• عدم تحمل لاکتوز. بسیاری از افراد مبتلا به عفونت ژیاردیا دچار عدم تحمل لاکتوز _ ناتوانی در هضم درست قند شیر _ می شوند که مدت ها پس از درمان عفونت نیز باقی می ماند.

ابتدا پزشک خانوادگی یا عمومی معاینات را انجام می دهد. در صورت نیاز به متخصص گوارش/ اختلالات دستگاه گوارشی ارجا می دهد.

سوالات شما از پزشک
پیش از مراجعه این اطلاعات را در برگه ایی بنویسید:

• زمان شروع علائم
• عملکردی که باعث بهتر یا بدتر شدن علائم می شود
• سروکار داشتن با کودکان یا داشتن فرزند کوچک
• هر نوع دارویی که در حال حاضر مصرف می کنید، حتی ویتامین یا مکمل گیاهی، و رژیم غذایی

سوالات را از مهم به کمتر مهم بچینید تا در صورت تمام شدن وقت ویزیت، اطلاعات مهم تر را به دست آورده باشید. 

*** نترسید از پرسیدن سوال و گرفتن اطلاعات. هر سوالی که باعث نگرانی و یا درگیری ذهنیتان است را بدون لحظه ایی تامل بپرسید تا اطلاعات کافی به دست بیاورید.

سوالات پزشک از شما
در طول معاینه فیزیکی، پزشک ممکن است از بیمار بخواهد تا دراز بکشد و به آرامی بخش های مختلف شکم را فشار دهد تا مناطق دردناک مشخص شوند. او همچنین ممکن است دهان و پوست را از لحاظ نشانه های کم آبی بررسی کند. در نهایت، نمونه مدفوع گرفته می شود.

جهت تشخیص ژیاردیازیس، پزشک نمونه ایی از مدفوع می گیرد. جهت صحت تست از بیمار خواسته میشود تا نمونه هایی از مدفوع خود را در زمان های معین از روز جمع آوری کند. سپس درآزمایشگاه نمونه ها از لحاظ دار بودن انگل بررسی می شوند. نمونه مدفوع جهت بررسی اثربخشی هر نوع درمان انجام گرفته نیز استفاده می شود.

کودکان و بزرگسالان مبتلا به عفونت ژیاردیا بدون علائم معمولا نیازی به درمان ندارند مگر اینکه انگل در آنها شروع به رشد کند. بسیاری از افرادی اغلب به خودی خود طی چند هفته بهبود می یابند.

در صورت شدید بودن علائم و یا تداوم عفونت، پزشکان معمولا ژیاردیازیس را با داروهای زیر درمان می کنند:

• مترونیدازول (Flagyl). مترونیدازول شایع ترین آنتی بیوتیک مورد استفاده جهت درمان عفونت ژیاردیا است. عوارض جانبی شامل تهوع و طعم فلزی در دهان است. در طول درمان با این دارو نباید الکل مصرف شود.
• تینیدازول (Tindamax). تینیدازول عملکردی همانند و عوارض جانبی مشابه با مترونیدازول دارد. این دارو را می توان به صورت تک دوز تجویز کرد.
• نیتازوکسانید (Alinia). این دارو به شکل مایه می باشد و برای درمان کودکان گزینه ی مناسبی است. عوارض جانبی شامل تهوع، نفخ شکم، چشم زرد رنگ و ادرار زرد روشن است.

هیچ داروی برای درمان ژیاردیازیس در دوران بارداری توصیه نمی شود زیرا این داروها ممکن است اثرات جانبی بر جنین داشته باشند. در صورت خفیف بودن علائم، پزشک ممکن است درمان را تا بعد از سه ماهه اول به تاخیر بیندازد. در صورت نیاز به درمان باید با پزشک مشورت و با در نظر گرفتن تمامی جوانب درمان مناسب انتخاب شود.

هیچ دارو یا واکسنی از عفونت ژیاردیا جلوگیری نمی کند. اما انجام اقدامات احتیاطی عمومی می تواند از ابتلا و یا گسترش عفونت به دیگران جلوگیری کند:

• شستن دست ها. ساده ترین و بهترین راه برای جلوگیری از انواع مختلف عفونت است. دست ها را پس از توالت، تعویض پوشک و قبل از خوردن و تهیه غذا بشویید. در صورت در دسترس نبودن آب و صابون، ضد عفونی کننده های الکلی جایگزین عالی هستند.
• تصفیه کردن آب. از نوشیدن آب تصفیه نشده چاه های کم عمق، دریاچه ها، رودخانه ها، چشمه ها، استخرها، و نهرها اجتناب شود، مگر اینکه تصفیه شده و یا برای حداقل 10 دقیقه در دمای 70 درجه سانیگراد (158 درجه فارنهایت) جوشانده شود.
• بسته نگه داشتن دهان. سعی کنید در هنگام شنا در استخر، دریاچه و یا رودخانه آب قورت ندهید.
• نوشیدن آب معدنی/درون بطری. هنگام سفر به نقاطی از جهان با سیستم نا امن تصفیه آب، آب معدنی بیاشامید و دندان های خود را با آن بشویید_ آب معدنی که خود در آن را باز کرده ایید. یخ استفاده نکنید، و میوه و سبزیجات خام _ آنهایی که خود پوست گرفته ایید_ مصرف نکنید.
• داشتن رابطه جنسی ایمن تر. در رابطه جنسی مقعدی حتما کاندوم استفاده کنید. بدون استفاده از وسایل محافظتی از رابطه جنسی دهانی _ مقعدی خودداری کنید.