ژنیکوماستی (بزرگ شدن خوش خیم پستان مردان)

تورم بافت پستان در پسران و یا مردان به دلیل عدم تعادل هورمون های استروژن و تستوسترون را " ژنیکوماستی " می نامند. ژنیکوماستی می تواند بر یک یا هر دو پستان تاثیر بگذارد_ گاهی اوقات به طور غیر یکنواخت. به دلیل تغییرات طبیعی در سطح هورمون ها ممکن است نوزادان، پسران در حال بلوغ و مردان مسن دچار ژنیکوماستی  بشوند_ البته علل دیگری نیز برای این بیماری وجود دارد. 

به طور کلی، ژنیکوماستی یک مشکل جدی نیست، اما کنار آمدن با این حالت ممکن است سخت باشد. گاهی اوقات، مردان و پسران مبتلا به ژنیکوماستی دچار درد در پستان خود می شوند و ممکن است احساس خجالت داشته باشند.

ژنیکوماستی به خودی خود درمان می شود؛ در غیر اینصورت با دارو یا عمل جراحی آن را درمان می کنند.

• تورم بافت غده پستان 
• حساسیت به لمس پستان

در صورت مشاهده ی هر یک از علایم زیر به پزشک مراجعه کنید:

• ورم
• درد
• التهاب و حساسیت
• ترشح از نوک پستان در یک یا هر دو پستان

با کاهش مقدار هورمون تستوسترون در مقایسه با استروژن، ژنیکوماستی شروع می شود. علت این کاهش می تواند بیماری جلوگیری  کننده از اثر و یا کاهنده سطح تستوسترون یا یک بیماری افزایش دهنده سطح استروژن باشد. موارد زیر می توانند تعادل هورمونی را بهم بزنند:

1) تغییرات طبیعیهورمونی

هورمون های تستوسترون و  استروژن، هر دو مسئول ویژگی های جنسی در مردان و زنان هستند. تستوسترون صفات مردانه، مانند توده عضلانی و موهای بدن، و استروژن صفات زنانه، مانند رشد پستان ها، را کنترل می کنند.

اکثر افراد بر این باورند که استروژن یک هورمون منحصرا زنانه است، اما مردان نیز آن را تولید می کنند_ هر چند در مقادیر پایین. بنابراین، تغییر سطح استروژن نسبت به تستوسترون و یا تولید بیش از حد آن می تواند باعث ژنیکوماستی در مردان شود.

• ژنیکوماستی در نوزادان. به دلیل اثرات استروژن بدن مادر، بیش از نیمی از نوزادان پسر با پستان های بزرگ به دنیا می آیند. به طور کلی، بافت متورم پستان ظرف دو تا سه هفته پس از تولد از بین می رود.
• ژنیکوماستی در دوران بلوغ. ژنیکوماستی ناشی از تغییرات هورمونی در دوران بلوغ نسبتا شایع است. در اغلب موارد، بافت متورم پستان بدون درمان ظرف شش ماه تا دو سال از بین می رود.
• ژنیکوماستی در مردان. ژنیکوماستی بین سنین 50 تا 80 دوباره اتفاق می افتد. از هر 4 مرد حداقل 1 نفر در این گروه سنی دچار ژنیکوماستی می شوند.

2) داروها

تعدادی از داروها می توانند باعث ژنیکوماستی شوند:

• آنتی آندروژن های مورد استفاده در درمان بزرگ شدن پروستات، سرطان پروستات و برخی بیماری های دیگر. مثالها عبارتند از فلوتامید، فیناستراید (Proscar, Propecia) و اسپیرونولاکتون (Aldactone).
• استروئیدهای آنابولیک و آندروژن.
• داروهای ایدز. درمان ضد رتروویروسی بسیار فعال (HAART) می تواند باعث ژنیکوماستی شود. یکی از داروهایی که بیشتر از دیگر داروهای ایدز موجب ژنیکوماستی می شود افاویرنز (Sustiva) است.
• داروهای ضد اضطراب. مانند دیازپام (Valium)
• داروهای ضد افسردگی تری سیکلیک.
• آنتی بیوتیک ها.
• داروهای زخم معده. مانند سایمتیدین (Tagamet)
• درمان سرطان (شیمی درمانی).
• داروهای قلبی. مانند دیگوکسین (Lanoxin) و مسدود کننده های کانال کلسیم

3) مواد مخدر خیابانی و الکل
مواد ایجاد کننده ی ژنیکوماستی عبارتند از:

• الکل
• آمفتامین
• ماری جوانا
• هروئين
• متادون

4) بیماری ها
بیماری های تاثیرگذار بر تعادل طبیعی هورمون ها و ایجاد کننده ژنیکوماستی عبارتند از:

• هیپوگنادیسم. هر بیماری که در تولید طبیعی تستوسترون دخالت کند، مانند سندرم کلاین فلتر و یا نارسایی هیپوفیز، می تواند باعث ژنیکوماستی شود.
• بالا رفتن سن. تغییرات هورمونی که به صورت طبیعی و با افزایش سن رخ می دهند می توانند موجب ژنیکوماستی شوند، به خصوص در مردانی که اضافه وزن دارند.
• تومور. برخی تومورهای موثر بر بیضه، غدد فوق کلیوی یا غده هیپوفیز می توانند تعادل هورمونی زنانه - مردانه را برهم بزنند.
• پرکاری تیروئید. در این وضعیت، غده تیروئید بیش از حد هورمون تیروکسین تولید می کند.
• نارسایی کلیه. حدود نیمی از افراد تحت درمان همودیالیز به علت تغییرات هورمونی دچار ژنیکوماستی می شوند.
• نارسایی کبد و سیروز. نوسانات هورمونی مربوط به مشکلات کبدی و همچنین داروهای درمان کننده ی سیروز می توانند باعث ژنیکوماستی شوند.
• سوء تغذیه و گرسنگی. هنگامی که بدن به صورت مناسب تغذیه نمی شود، سطح تستوسترون پایین می آید اما سطح استروژن ثابت باقی می ماند که این امر باعث عدم تعادل هورمونی می شود. با این حال، ژنیکوماستی می تواند در تغذیه طبیعی نیز رخ دهد.

5) محصولات گیاهی
روغن های گیاهی، مانند برگ درخت چای یا اسطوخودوس، مورد استفاده در شامپو، صابون و یا لوسیون ها می توانند موجب  ژنیکوماستی شوند. این امر ممکن است به دلیل فعالیت استروژنی ضعیف آنها رخ دهد.

• بلوغ
• سن بالا
• استفاده از استروئیدهای آنابولیک و یا آندروژن به منظور افزایش عملکرد ورزشی
• برخی بیماری ها از جمله بیماری کبدی و کلیوی، بیماری تیروئید، تومور فعال هورمونی و سندرم کلاین فلتر

ژنیکوماستی عوارض جسمی زیادی ندارد، اما می تواند مشکلات روانی یا عاطفی ناشی از تغییر ظاهری را ایجاد کند.

پزشک در خصوص تاریخچه و سوابق پزشکی فردی و سوابق بیماری خانوادگی و داروهای مصرفی سوالاتی خواهد پرسید. سپس، معاینه فیزیکی شامل ارزیابی دقیق بافت پستان ها، شکم و اندام تناسلی را انجام خواهد داد.

آزمایش های اولیه برای تعیین علت ژنیکوماستی عبارت است از:

• آزمایش خون
• ماموگرافی

بسته به نتایج تست های اولیه ممکن است آزمایش های بیشتری نیاز باشد، از جمله:

• سی تی اسکن (CT)
• ام آر آی (MRI) 
• سونوگرافی بیضه
• بیوپسی بافت

بیماری هایی ایجاد کننده علایم مشابه

• بافت پستان چرب. برخی مردان و پسران دارای غدد چربی در بافت پستان هستند که شبیه ژنیکوماستی است که به نام ژنیکوماستی کاذب (pseudogynecomastia) شناخته می شود. 
• سرطان پستان. این بیماری در مردان غیر معمول است اما می تواند رخ دهد. بزرگ شدن یک پستان یا وجود توده باعث افزایش نگرانی در خصوص ابتلا به سرطان پستان در مردان می شود.
• آبسه پستان (ماستیت). عفونت بافت پستان باعث این وضعیت می شود. 

اغلب موارد ژنیکوماستی در طول زمان و بدون درمان از بین می روند. با این حال، اگر ژنیکوماستی به دلیل یک بیماری زمینه ای مانند هیپوگنادیسم، سوء تغذیه و یا سیروز کبدی ایجاد شود به درمان نیاز است. اگر داروهای مصرفی باعث ژنیکوماستی شود، پزشک ممکن است مصرف آنها را متوقف کرده و یا با داروهای دیگری جایگزین کند.

در نوجوانان با هیچ علت مسلم، پزشک ممکن است هر سه تا شش ماه ارزیابی دوره ای انجام دهد تا برطرف شدن  ژنیکوماستی را بررسی کند. ژنیکوماستی اغلب بدون درمان و در کمتر از دو سال بهبود می یابد. با این حال، درمان ممکن است لازم باشد اگر ژنیکوماستی به خودی خود درمان نشود و یا اگر باعث درد قابل توجه، حساسیت به لمس و یا خجالت شود.

درمان دارویی
داروهای درمان کننده سرطان پستان و دیگر بیماری ها، مانند تاموکسی فن (Soltamox) و رالوکسیفن (Evista )، ممکن است برای برخی مردان مبتلا به ژنیکوماستی مفید باشند. اگرچه این داروها مورد تایید FDA هستند اما تاثیر و استفاده آنها در درمان ژنیکوماستی تصویب نشده است.

جراحی جهت برداشتن بافت اضافی پستان
چنانچه بزرگ شدن پستان قابل توجه باشد و با درمان های اولیه از بین نرود، پزشک ممکن است عمل جراحی را توصیه کند. دو گزینه جراحی ژنیکوماستی عبارتند از:

• لیپوساکشن. در این عمل جراحی، چربی و نه بافت غده پستان برداشته می شود.
• ماستکتومی. در این نوع عمل جراحی، بافت غده پستان برداشته می شود که اغلب به صورت آندوسکوپی انجام می شود؛ به این معنی که تنها از برش های کوچک استفاده می شود. این نوع جراحی کمتر تهاجمی بوده و زمان بهبودی آن نیز پایین است.

• استفاده نکردن از مواد غیرقانونی. مثالها عبارتند از استروئیدها و آندروژن، آمفتامین، هروئین و ماری جوانا.
• مصرف نکردن الکل. الکل ننوشید و یا در حد اعتدال استفاده کنید.
• جایگزین کردن داروهای مصرفی. چنانچه داروی مصرفی باعث ژنیکوماستی است از پزشک معالج بخواهید تا آنها را جایگزین کند.

برای یک مرد، بزرگ شدن پستان ها می تواند استرس زا و شرم آور باشد. مخفی کردن ژنیکوماستی می تواند دشوار بوده و بر روابط عاشقانه تاثیر بگذارد. در دوران بلوغ، بزرگ شدن پستان ها می تواند بهانه ایی برای آزار دیدن از سوی همسالان باشد. این امر می تواند فعالیت هایی مانند شنا یا تعویض لباس در رختکن را مشکل کند. 

در هر سنی که باشید این شرایط ممکن است این فکر را در شما ایجاد کند که بدنتان به شما خیانت کرده است و احساس نارضایتی از خود داشته باشید. این احساسات طبیعی هستند، ولی می توانید آنها را بهبود ببخشید:

• دریافت مشاوره. مشاوره می تواند اضطراب و افسردگی ناشی از بزرگ شدن پستان ها را کم کند. همچنین، شرایط شما را برای شریک جنسی و یا اعضای خانواده به درستی توضیح می دهد.
• صحبت با خانواده و دوستان. صحبت در خصوص ژنیکوماستی با افراد نزدیک ممکن است باعث احساس خجالت و سخت باشد. اما، توضیح وضعیت روابط را تقویت و استرس را کاهش می دهد.
• ارتباط با دیگر افراد مبتلا. می توانید از طرق مختلف با دیگر افراد مبتلا ارتباط برقرار کرده و از تجربیات آنها استفاده کنید. می توانید از پزشک معالج در این خصوص کمک بگیرید.