مسمومیت با سرب

مسمومیت با سرب زمانی رخ می دهد که ماه ها و یا سال ها سرب در بدن باقی بماند. حتی مقدار بسیار کم سرب می تواند باعث مشکلات جدی شود. در کودکان کمتر از 6 سال این آسیب می تواند بر رشد ذهنی و جسمی آنها تاثیر بگذارد. سطح بسیار بالای سرب می تواند کشنده باشد.

رنگ های سرب دار و گرد و غبار آلوده ساختمان های قدیمی شایع ترین منابع مسمومیت سرب کودکان هستند. هوا، آب و خاک آلوده منابع دیگر مسمومیت هستند. بزرگسالانی که شغلشان در تماس با باطری، نوسازی منازل، تعمیر خودرو است احتمال مسمومیت با سرب در آنها بالاتر است. 

مسمومیت با سرب درمان دارد، اما انجام برخی اقدامات احتیاطی ساده می تواند از ابتلا جلوگیری کند.

باید بدانید که تشخیص مسمومیت با سرب آسان نیست و حتی افراد به ظاهر سالم نیز می توانند سطوح بالایی از سرب در خون داشته باشند. علائم معمولا ظاهر نمی شوند مگر زمانی که مقدار خطرناکی از سرب در خود جمع شود. 

علائم مسمومیت با سرب در کودکان

• تاخیر در رشد
• مشکلات یادگیری
• کج خلقی
• از دست دادن اشتها
• کاهش وزن
• کندی و خستگی
• درد شکم
• استفراغ
• یبوست
• از دست دادن شنوایی
• تشنج
• خوردن چیزهایی مانند تراشه های رنگ، که مواد غذایی نیستند

علائم مسمومیت با سرب در نوزادان

• تولد پیش از موعد 
• وزن کم هنگام تولد 
• رشد کند 

علائم مسمومیت با سرب در بزرگسالان

• فشار خون بالا
• درد مفاصل و عضلات
• اختلال حافظه یا تمرکز
• سردرد
• درد شکم
• اختلالات خلقی
• کاهش تعداد اسپرم و اسپرم های غیر طبیعی
• سقط، جنین مرده و یا زودرس در زنان باردار

سرب فلزی است که به طور طبیعی در پوسته زمین وجود دارد اما فعالیت های انسانی همچون استخراج معادن و تولید و سوزاندن سوخت های فسیلی باعث گسترش بیشتر آن شده است. زمانی سرب در تهیه رنگ ها و بنزین استفاده می شد و هنوز هم در ساخت باتری، لحیم، لوله، سفال، سقف مواد، و برخی لوازم آرایشی استفاده می شود.

سرب در رنگ
رنگ های سرب دار برای خانه، اسباب بازی کودکان و مبلمان خانگی استفاده می شدند که ممنوع گشتند. اما، این رنگ های قدیمی هنوز باقی مانده اند. بشتر مسمومیت های کودکان ناشی از خوردن پوسته های رنگ است.

لوله های آب و محصولات وارداتی کنسروی
لوله های سربی، تجهیزات لوله کشی، لوله لحیم برنج و مس با سرب می تواند ذرات سرب را در آب آزاد کند. لحیم سرب در قوطی های مواد غذایی ممنوع است اما هنوز هم در برخی کشورها استفاده می شود.

منابع دیگر 

• خاک. ذرات سرب بنزین و یا رنگ سرب دار در خاک می تواند سالها باقی بماند. خاک آلوده به سرب هنوز هم یک مشکل عمده در سراسر بزرگراه ها و در برخی مناطق شهری است. خاک های نزدیک به دیوارهای خانه های قدیمی دارای سرب هستند.
• گرد و غبار خانگی. گرد و غبار خانگی می تواند از طریق پوسته رنگ و یا خاک آلوده بیرون دارای سرب شود.
• کوزه گری. برخی لعاب های سرامیک، ظروف چینی و پرسلن حاوی سرب هستند که می تواند به مواد غذایی منتقل شده و یا در سفال باقی بماند.
• اسباب بازی. گاهی اوقات و در برخی کشورها، در ساخت اسباب بازی و دیگر محصولات از سرب استفاده می شود.
• لوازم آرایشی. مارک Tiro ، لوازم آرایشی چشم ساخته شده در نیجریه، منجر به مسمومیت با سرب می شود.
• درمان گیاهی یا بومی. مسمومیت با سرب با درمان های بومی گرتا و آزارکان، داروهای سنتی اسپانیایی، و همچنین برخی داروهای هند، چین و کشورهای دیگر ایجاد می شود.
• آب نبات مکزیکی. تمبر هندی، عنصر مورد استفاده در برخی آب نبات های ساخته شده در مکزیک ممکن است دارای سرب باشد.
• گلوله سربی. شلیک می تواند فرد را در معرض سرب قرار دهد.
• شغل. افرادی که شغلشان با سرب در ارتباط است_ تعمیر خودرو،، معدن، اتصالات لوله، تولید باتری، نقاشی، ساخت و ساز و غیره _می توانند آن را با خود به خانه بیاورند (مثلا از طریق لباسهایشان).

• سن. نوزادان و کودکان خردسال نسبت به کودکان بزرگتر در معرض سرب هستند. آنها ممکن است پوسته رنگ دیوار یا مواد چوبی را بخورند و یا دستهایشان با خاک دارای سرب آلوده شود. جذب سرب در کودکان خردسال نسبت به بزرگسالان و کودکان بزرگتر آسان تر است.
• سکونت در خانه های قدیمی ساز. اگر چه استفاده از رنگهای دارای سرب ممنوع شده است اما در خانه های قدیمی از این رنگها استفاده شده است. نوسازی این خانه ها امکان ابتلا به مسمومیت سرب را بالا می برد.  
• برخی سرگرمی ها. ساخت شیشه رنگی و برخی جواهرات نیاز به جوش سرب دارد. ترمیم مبلمان قدیمی نیز منجر به تماس با رنگ دارای سرب می شود.
• زندگی در کشورهای در حال توسعه. کشورهای در حال توسعه نسبت به کشورهای توسعه یافته اغلب قوانین سختی در مورد قرار گرفتن در معرض سرب ندارند. خانواده هایی که کودک از این کشورها به فرزندی قبول می کنند باید تست سرب انجام دهند. کودکان مهاجر و پناهنده نیز باید تست شوند.

سرب می تواند به جنین نیز منتقل شود، بنابراین زنان باردار یا دارای قصد برای بارداری باید مراقب باشند. 

قرار گرفتن در معرض سرب، حتی در پایین ترین سطح، در دراز مدت باعث آسیب، به ویژه در کودکان، می شود. بزرگترین خطر آسیب به مغز است که غیرقابل بازگشت می باشد. سطوح بالاتر می تواند به کلیه ها و سیستم عصبی کودکان و بزرگسالان آسیب برساند. سطح بسیار بالا سرب ممکن است باعث تشنج، بیهوشی و مرگ شود.

در صورت شک به آلوده شدن خود یا فرزندتان با سرب به پزشک مراجعه کنید. با انجام آزمایش خون سطح سرب سنجیده می شود.

سوالات شما از پزشک
پیش از مراجعه این اطلاعات را در برگه ایی بنویسید:

• علائم و تغییرات رفتاری
• اطلاعات فردی کلیدی، از جمله محل زندگی و قرار گرفتن در معرض منابع آلوده به سرب
• هر نوع دارویی که در حال حاضر مصرف می کنید، حتی ویتامین یا مکمل گیاهی، و دوز آنها
• سوالاتی که می خواهید از پزشک بپرسید

سوالات را از مهم به کمتر مهم بچینید تا در صورت تمام شدن وقت ویزیت، اطلاعات مهم تر را به دست آورده باشید. سوالاتی مانند:

• علت اصلی و ایجاد کننده ی این علایم چیست؟
• چه آزمایشاتی باید انجام دهم؟ 
• این شرایط موقتی و یا دایمی است؟
• درمان مناسب چیست؟ 
• آیا بروشور یا هر نوع اطلاعات نوشتاری در اختیارم قرار می گیرد تا اطلاعاتم را در این زمینه بالا ببرم؟  سایت و یا وب سایت خاصی را توصیه می کنید؟

*** نترسید از پرسیدن سوال و گرفتن اطلاعات. هر سوالی که باعث نگرانی و یا درگیری ذهنیتان است را بدون لحظه ایی تامل بپرسید تا اطلاعات کافی به دست بیاورید.

سوالات پزشک از شما

• آیا به تازگی به محل یا مدرسه جدید نقل مکان کرده ایید؟
• منزلتان در چه سالی ساخته شده است؟ آیا نوسازی انجام داده ایید؟
• آیا شغلتان را عوض کرده اید و در آن با سرب در ارتباط هستید؟
• کودکتان خواهر، برادر یا همبازی مبتلا به مسمومیت با سرب دارد؟

در طول چک آپ های معمول، متخصص اطفال ممکن است سطح سرب کودک را بررسی کند. 

در مناطق دارای ساخت قدیمی (مانند منازل مسکونی) امکان مسمومیت با سرب بالاتر است. کودکان و بزرگسالان ساکن در این مناطق باید نسبت به بررسی سطح سرب خون هوشیار باشند. کودکان 1 تا 2 سال بیشتر در معرض مسمومیت با سرب هستند و بهتر است مورد بررسی قرار گیرند. کودکان بزرگتری که تا به حال بررسی نشده اند نیز می توانند از این لحاظ آزمایش شوند. 

به راحتی و با انجام آزمایش خون می توان مسمومیت با سرب را تشخیص داد. مقدار کمی خون از انگشت و یا از رگ گرفته می شود. سطح سرب در خون در میکروگرم یا دسی لیتر (میکروگرم / دسی لیتر) اندازه گیری می شود.

وجود سرب در خون خطرناک است و هیچ سطح ایمنی برای آن وجود ندارد. با این حال، سطح 5 میکروگرم / دسی لیتر برای کودکان خطرناک است و باید به طور منظم تست شوند. سطوح بالاتر در کودکان_ 45 میکروگرم / دسی لیتر یا بالاتر_ باید تحت درمان قرار گیرند.

اولین گام در درمان مسمومیت با سرب حذف منبع آلودگی است تا مشکلات مربوط به آنهم از بین برود. برای مثال، بجای تراشیدن رنگهای قدیمی دارای سرب روی آنها بتونه زده و رنگ های بدون سرب استفاده کنید.  

از مراکز بهداشت کمک بگیرید تا روشهای شناسایی و کاهش سرب در خانه و جامعه را آموزش دهند.

اجتناب از قرار گرفتن در معرض سرب راه حلی ساده برای کودکان و بزرگسالان با سطح سرب نسبتا پایین جهت کاهش فشار خون است.

درمان سطوح بالاتر

• درمان کی لیت (Chelation). در این درمان، داروی خوراکی به سرب چسبیده و از طریق ادرار دفع می شود. این درمان برای کودکان با سطح خونی 45 میکروگرم / دسی لیتر یا بیشتر و بزرگسالان با سطح بالا سرب خون و نشانه های مسمومیت با سرب توصیه می شود.
• درمان کی لیت ئی - دی - تی – آ (EDTA) . روش درمانی برای بزرگسالان با سطح سرب بیشتر از 45 میکروگرم / دسی لیتر و کودکانی که نمی توانند داروی مورد استفاده در درمان کی لیت را تحمل کنند. ئی - دی - تی – آ (EDTA) تزریقی است.

• شستن دست ها و اسباب بازی ها. جهت کاهش انتقال غبار یا خاک از دست به دهان، دستهای کودکان را پس از بازی در فضای باز، قبل از غذا خوردن و هنگام خواب بشویید. اسباب بازی ها را به طور منظم بشویید.
• تمیز کردن سطوح دارای گرد و خاک. مبلمان، طاقچه ها و دیگر سطوح دارای گرد و خاک را با پارچه مرطوب تمیز کنید.
• وارد نشدن با کفش به خانه. از این طریق خاک دارای سرب وارد خانه نمی شود.
• باز گذاشتن آب. چنانچه  لوله کشی قدیمی است قبل از استفاده از آب آن را حداقل یک دقیقه باز بگذارید. از آب گرم برای تهیه شیر خشک نوزاد و پخت و پز استفاده نکنید.
• جلوگیری کردن از خاک بازی کودکان. برای کودکان گودال ماسه تهیه کنید. زمانی که کودک در آن بازی نمی کند روی گودال را بپوشانید. چمن بکارید و خاک لخت را با کود گیاهی بپوشانید.  
• داشتن رژیم غذایی سالم. وعده های غذایی منظم و تغذیه مناسب ممکن است جذب سرب را کاهش دهد. به ویژه، کودکان نیاز به میزان کافی کلسیم، ویتامین سی (C) و آهن دارند.
• تمیز نگه داشتن خانه. چنانچه از رنگهای دارای سرب برای نقاشی خانه استفاده کرده ایید به طور منظم چک کنید تا هر پوسته پوسته شدن یا ریختن رنگ را ترمیم کنید. سنباده زدن و کارهای گرد و غبار دار در خانه انجام ندهید.