بیماری آدیسون

زمانی که غده فوق کلیه به اندازه کافی هورمون تولید نکند ، بیماری آدیسون رخ می دهد . در بیماری آدیسون، مقدار کمی کورتیزول و آلدوسترون تولید می شوند .همچنین بیماری آدیسون ، نارسایی غده فوق کلیه نامیده می شود .  
بیماری آدیسون در تمام گروه های سنی رخ می دهد و بر هر دو جنس تاثیر می گذارد. بیماری آدیسون می تواند حیات را تهدید کند.

درمان بیماری آدیسون شامل هورمون درمانی برای جایگزین کردن مقدار کافی هورمون توسط غدد آدرنال است .
 

علائم بیماری آدیسون معمولا به آرامی و اغلب بعد از چندین ماه ظاهر می شود ، این علائم عبارتند از:

• خستگی شدید
• کاهش وزن و کاهش اشتها
• تیرگی پوست  (هیپرپیگمانتاسیون)
• فشار خون پایین(غش)
• میل زیاد به مصرف نمک
• قند خون پایین (هیپوگلیسمی)
• تهوع، اسهال یا استفراغ
• درد شکم
• دردهای مفصلی یا عضلانی
• کج خلقی
• افسردگی
• ریزش موهای بدن یا اختلال در عملکرد جنسی در زنان

علائم نارسایی حاد غده فوق کلیه

گاهی اوقات، علائم و نشانه های بیماری آدیسون به طور ناگهانی ظاهر می شود. علائم نارسایی حاد غده فوق کلیه عبارتند از :

• درد در پائین کمر ، شکم یا پا
• استفراغ و اسهال شدید (که منجر به کم آبی بدن شود)
• کاهش فشار خون
• عدم هوشیاری
• افزایش پتاسیم (هیپرکالمی) و کاهش سدیم (هیپوناترمی)
   

اگر دچار علائم زیر شدید ؛ سریعا به دکتر مراجعه کنید :

• تیره شدن  پوست (هیپرپیگمانتاسیون)
• خستگی شدید
• کاهش وزن ناخواسته
• مشکلات گوارشی مانند تهوع، استفراغ و درد شکم
• سبکی سر و غش
• میل زیاد به خوردن نمک
• دردهای مفصلی یا عضلانی
   

زمانی که غده فوق کلیه به اندازه کافی هورمون تولید نکند ، بیماری آدیسون رخ می دهد . در بیماری آدیسون، مقدار کمی کورتیزول و آلدوسترون تولید می شوند

این غدد در بالای کلیه ها واقع شده اند .درهر بخشی از سیستم غدد درون ریز ، هورمون هایی تولید می شوند  که دستورالعمل هایی را به تمامی اعضا و بافت بدن ارسال می کند  .

غدد آدرنال از دو بخش تشکیل شده است. فضای داخلی (مدولا) که آدرنالین تولید می کند و لایه بیرونی (کورتکس) گروهی از هورمونها به نام کورتیکواستروئیدها، که گلوکوکورتیکوئیدها، مینرالوکورتیکوئیدها و هورمونهای جنسی مردانه (آندروژن) را تولید می کند.

تولید برخی از هورمونهای کورتکس برای زندگی ضروری هستند (گلوکوکورتیکوئیدها و مینرالوکورتیکوئیدها ).

گلوکوکورتیکوئیدها ؛ این هورمون، که شامل کورتیزول است ، بر توانایی بدن برای تبدیل کردن مواد غذایی به انرژی تاثیر می گذارد . این هورمون نقش بسزایی در پاسخ التهابی سیستم ایمنی بدن دارد  و به بدن برای مقابله با استرس کمک می کند .

مینرالوکورتیکوئیدها ؛ این هورمون که شامل آلدوسترون می شود ، میزان سدیم و پتاسیم در بدن را تنظیم می کند و میزان فشار خون را در حد طبیعی نگه می دارد.

آندروژن ؛ این هورمون های جنسی مردانه در مقادیر کم توسط غدد فوق کلیوی در مردان و زنان تولید می شود . این هورمونها باعث رشد جنسی در مردان ، میل جنسی در هر دو جنس مرد  و زن می شود .

نارسایی اولیه غده فوق کلیه

این نوع از بیماری آدیسون وقتی رخ می‌دهد که کورتکس غده فوق کلیه آسیب ببیند و به مقدار کافی هورمون تولید نکند.
 یکی از دلایل این نارسایی، بیماری خود ایمنی بدن می‌باشد، یعنی سیستم ایمنی بدن، کورتکس غده فوق کلیه را نمی‌شناسد و در نتیجه به آن حمله می‌کند.

سایر علل نارسایی غده فوق کلیه عبارتند از:

• بیماری سل
• عفونت های غده فوق کلیه
• گسترش سرطان به غده فوق کلیه
• خونریزی در غذه فوق کلیه 
• نارسایی ثانویه غده فوق کلیه

نارسایی غده فوق کلیه می‌تواند در اثر بیماری غده هیپوفیز باشد.

غده هیپوفیز هورمونی به نام آدرنوکورتیکوتروپیک ( ACTH) ترشح می‌کند. این هورمون باعث تحریک کورتکس غده فوق کلیه و ساخت هورمون‌های این بخش می‌شود. لذا اگر به مقدار کافی  ACTH ساخته نشود، موجب تولید کم هورمون‌های غده فوق کلیه می‌گردد. لازم به ذکر است، حتی در مواقعی که غده فوق کلیه سالم است، کمبود ترشح  ACTH منجر به نارسایی فوق کلیه می‌گردد. به همین خاطر این عارضه را به نام نارسایی ثانویه غده فوق کلیه می‌خوانند.

از دلایل دیگر این نارسایی عبارت است از: افراد مصرف کننده کورتیکواستروئیدها مثل بیماران آسمی و آرتریتی. همین طور بیمارانی که، به طور ناگهانی کورتیکواستروئید را قطع می‌کنند.

در ابتدا فرد بیمار باید به پزشک عمومی مراجعه نماید . گرچه ، در برخی موارد ممکن پزشک شما را  به متخصص غدد ارجاع دهد .

چه کاری می­توانید انجام دهید:

• تمام علائم بیماری­تان را یادداشت کنید،از جمله علائمی که از نظر شما به علت مراجعه شما به پزشک ارتباطی ندارد. 
• اطلاعات شخصی مهم خود را یادداشت کنید، از جمله هرگونه استرس یا تغییر عمده که به تازگی در زندگی­تان رخ داده است.
• فهرستی از داروهای­تان تهیه کنید،همچنین ویتامین­ها یا مکمل­هایی که مصرف می­کنید.
• یکی از اعضای خانواده یا دوستان­تان را به همراه خود ببرید.برخی از مواقع درک تمام اطلاعات ارائه شده از طرف پزشک مشکل است. فردی که همراه شماست ممکن است مسئله­ای که شما فراموش کرده­اید را به خاطر بسپارد.
• سوال­هایی که می­خواهید از پزشک بپرسید را یادداشت کنید.
• هنگام معاینه، وقت­تان محدود است، بنابراین تهیه فهرست سوالات مورد نظرتان به شما کمک می­کند تا به نحو احسن از وقت­تان استفاده کنید. در صورت کمبود وقت، سوالاتتان را به ترتیب اهمیت اولویت­بندی کنید.

سئوالات شما از پزشک

• احتمال می دهید چه چیزی باعث این علائم شده است ؟
• آیا علل احتمالی دیگری وجود دارد؟
• انجام چه آزمایشاتی نیاز است ؟ 
• آیا آمادگی خاصی باید داشت ؟
• آیا این بیماری موقت است یا دائمی ؟
• چه روشهای درمانی را توصیه می کنید؟
• من دچار بیماری دیگری هستم ،  چگونه می توانم این دو بیماری را باهم مدیریت کنم ؟

علاوه بر پرسش هایی که آماده کرده اید تا دکترتان بپرسید، اگر در همان لحظه سوالی به ذهنتان رسید ، دریغ نکنید.

سئوالات پزشک از شما

• چه علائمی دارید ؟
• اولین مرتبه ای که متوجه این علائم شدید ، کی بود ؟
• آیا علائم شما موقتی است یا دائمی ؟
• آیا  چیزی علائم شما را بهبود می بخشد ؟
• آیا  چیزی علائم شما را تشدید می کند ؟
   

ابتدا دکتر در مورد سوابق پزشکی و علائم و نشانه های این بیماری سوالاتی را از شما می پرسد . اگر دکتر احساس کند که دچار بیماری آدیسون شده اید ، ممکن است انجام برخی آزمایشات زیر را تجویز نماید :

آزمایش خون : اندازه گیری میزان سدیم، پتاسیم، کورتیزول و ACTH خون به دکتر کمک می کند تا متوجه نشانه های اولیه نارسایی غده فوق کلیه شود . آزمایش خون نیز می تواند آنتی بادی مرتبط با بیماری خود ایمنی آدیسون نشان دهد .

تست تحریک ACTH :  مقدار هورمون کورتیزول را قبل و بعد از تزریق ACTH مصنوعی اندازه می‌گیرند. ACTH باعث ساخته شدن کورتیزول در غده فوق کلیه می‌شود. اگر در این آزمایش، مقدار کورتیزول کم بود یا وجود نداشت، نشان می دهد غده فوق کلیه آسیب دیده است. 

آزمایش وابسته به انسولین :  اگر پزشک شک کند که آیا غده هیپوفیز، موجب نارسایی غده فوق کلیه شده است یا نه، این آزمایش را درخواست می‌کند. انسولین را تزریق می‌کند و در فواصل مختلف، قند خون و کورتیزول را اندازه گیری می‌کند. در افراد سالم، مقدار قند کم و مقدار کورتیزول زیاد می‌شود.
 

آزمایشات تصویربرداری : دکتر ممکن است انجام توموگرافی کامپیوتری (CT) اسکن شکمی را بررسی اندازه غده فوق کلیه و سایر اختلالات  که ممکن است موجب علت نارسایی غده فوق کلیه شود ، تجویز نماید . 
 

درمان بیماری آدیسون شامل هورمون درمانی می شود . برخی از گزینه های درمانی عبارتند از:

کورتیکواستروییدهای خوراکی : هیدروکورتیزون (Cortef)، پردنیزولون یا استات کورتیزون ممکن است به جای کورتیزول استفاده شود . دکتر ممکن است فلودروکورتیزون را به جای آلدوسترون تجویز کند .

تزریق کورتیکواستروئید : اگر بیمار نتواند داروهای خوراکی را مصرف کند و بلافاصله استفراغ کند ، ممکن است از طریق تزریق دارو وارد بدن فرد بیمار شود .

مصرف نمک به مقدار فراوان : اگر ورزش های سنگین انجام می دهید ، زمانی که هوا گرم است و یا اگر دچار ناراحتی های گوارشی مانند اسهال هستید از سدیم فراوان استفاده کنید . اگر با یک موقعیت استرس زا، مانند عمل جراحی، عفونت یا یک بیماری جزئی روبرو شوید ، احتمال دارد دکنر میزان دارو را به طور موقتی افزایش دهد .

بحران آدیسون : یک خطر جدی برای سلامتی می‌باشد، چراکه فشار خون و قند خون پایین می‌آید و پتاسیم خون بالا می‌رود. این بحران را باید درمان کرد. این درمان شامل تزریق داخل وریدی هیدروکورتیزون، محلول سالین و شکر (دکستروز) می‌باشد.

انجام این مراحل به فرد بیمار کمک می کند تا بهتر به مقابله  با  بیماری آدیسون بپرداز :

بهمراه داشتن یک کارت هشدار پزشکی و دستبند در تمام زمانها ؛ بهنگام بروز وضعیت اورژانسی ، پزشکان فوریت های اورژانسی با مشاهده دستبند و یا کارت شناسایی که نشان دهنده بیماری آدیسون است ، می توانند بهتر به فرد بیمار کمک کند .

داروها را در دسترس خود قرار دهند. یک روز مصرف نکردن دارو، ممکن است خطرناک باشد. بهتر است مقدار کمی از داروهای خود را در محل کار و کیف مسافرتی داشته باشند.

 با دکترتان در تماس باشید .  نگه داشتن ارتباط مستمر با دکتر می تواند به روند بهبودی بیماری کمک کند  . اگر با مصرف داروها  مشکلات مداومی داشته باشید پزشک با مشاهده این وضعیت می تواند میزان و یا زمان بندی دارو را تنظیم کند .