اسهال ناشي از مصرف آنتي بيوتيك (اسهال آنتي بيوتيكي)

اسهال ناشي از مصرف آنتي بيوتيك يا اسهال آنتي بيوتيكي به اسهال آبكي و مكرري اطلاق ميشود كه در واكنش به مصرف داروهاي آنتي بيوتيكي جهت درمان عفونت هاي باكتريايي، اتفاق مي افتد.
در اغلب موارد، اسهال آنتي بيوتيكي خفيف است و پس از قطع مصرف آنتي بيوتيك، در مدت زمان كوتاهي برطرف ميگردد. اما در برخي موارد اين نوع اسهال منجربه نوعي التهاب روده بزرگ بنام "كوليت"، يا نوع جدي تر آن بنام "كوليت با غشاي كاذب" ميگردد. هر دو نوع اين بيماري ها منجربه درد شكم، تب و اسهال خوني ميگردند.
اسهال آنتي بيوتيكي خفيف به درمان خاصي نياز ندارد. اما نوع جدي تر آن ممكن است نياز به توقف يا تعويض داروهاي آنتي بيوتيك داشته باشد.
 

علائم و نشانه هاي اسهال آنتي بيوتيكي از خفيف تا شديد متغير ميباشد.

علائم و نشانه هاي شايع
اسهال ناشي از مصرف آنتي بيوتيك در بسياري از افراد منجربه بروز علائم خفيف زير ميگردد:
-    مدفوع شل
-    حركات بسيار مكرر روده
احتمال ابتلا به اسهال آنتي بيوتيكي، پس از گذشت 1 هفته از مصرف آنتي بيوتيك بسيار بالاست. با اين حال گاهي اوقات پس از گذشت چند روز يا چند هفته، حتي پس از درمان با آنتي بيوتيك، ممكن است اسهال و ساير علائم بروز پيدا نكنند.

علائم و نشانه هاي جدي تر
اسهال آنتي بيوتيكي در برخي افراد شديد تر است. هنگاميكه رشد بيش از حد باكتري هاي مضر شديد است، علائم و نشانه هاي كوليت يا كوليت با غشاي كاذب ظاهر ميگردند. اين علائم عبارتند از:
-    اسهال آبكي مكرر
-    گرفتگي و درد شكم
-    وجود مخاط (موكوس) در مدفوع
-    مدفوع خوني
-    از دست دادن اشتها

چنانچه علائم و نشانه هاي اسهال آنتي بيوتيكي حاد رويت شد، فورابه پزشك مراجعه كنيد. اين علائم و نشانه ها در بسياري از بيماري هاي ديگر مشترك ميباشند، بنابراين ممكن است پزشك براي تشخيص علت آن از شما آزمايشاتي را بعمل آورد.

اسهال ناشي از مصرف آنتي بيوتيك هنگامه رخ ميدهد كه داروهاي ضد باكتري (آنتي بيوتيك ها) تعادل باكتري هاي مفيد و مضر را در دستگاه گوارش برهم ميريزند.

آنتي بيوتيك هايي كه بيشتر منجربه اسهال ميشوند
آنتي بيوتيك هايي كه در بروز اسهال آنتي بيوتيكي بيشتر دخيل هستند عبارتند از:
-    سفالوسپورين ها مانند سفيكسيم و سفودوكسيم
-    كليندامايسين
-    پني سيلين، آموكسي سيلين و آمپي سيلين
-    فلوروكينولون مانند سيپروفلوكساسين و لووفلوكساسين

كلستريديوم ديفيسيل منجربه اسهال آنتي بيوتيكي حاد ميشود
اين باكتري تقريبا مسئول بروز كوليت با غشاي كاذب و اسهال آنتي بيوتيكي حاد ميگردد. اغلب افراد در طول مدت بستري بودن در بيمارستان يا آسايشگاه، پس از دريافت آنتي بيوتيك به عفونت كلستريديوم ديفيسيل مبتلا ميشوند.
 

ممكن است اسهال ناشي از مصرف آنتي بيوتيك در هر فردي كه با مصرف آنتي بيوتيك تحت درمان است، اتفاق بيافتد. اما چنانچه فرد داراي موارد زير باشد، احتمال ابتلا به اسهال آنتي بيوتيكي در وي بيشتر است:
-    داشتن سابقه ابتلا به اسهال آنتي بيوتيكي 
-    سن بالاي 65 سال
-    عمل جراحي دستگاه گوارش
-    بستري شدن در بيمارستان يا آسايشگاه
-    وجود يك بيماري روده اي جدي، مانند بيماري التهابي روده، بيماري سلياك يا بيماري كرون
 

شديدترين شكل اسهال ناشي از مصرف آنتي بيوتيك، كوليت با غشاي كاذب، به ندرت ميتواند منجربه پيامدهاي تهديد كننده و خطرناك شود. اين پيامدها عبارتند از:
-    دهيدراسيون (كم آبي بدن). اسهال شديد منجربه از دست دادن بيش از حد مايعات و الكتروليت ها (مواد ضروري مانند سديم و پتاسيم) ميگردد. از دست دادن بيش از حد مايعات منجربه بروز پيامدهاي جدي ميشود. علائم و نشانه هاي دهيدراسيون شامل خشكي دهان، تشنگي شديد، دفع ادرار كم، ادرار نكردن و ضعف شديد ميباشد.
-    سوراخ شدن جدار روده (پرفوراسيون روده). آسيب شديد به جدار روده بزرگ منجربه ايجاد يك سوراخ در جدار روده ميگردد كه براي ترميم آن به عمل جراحي نياز است.
-    گشاد شدگي حاد كولون (مگاكولون توكسيك). در اين شرايط روده قادر به خارج ساختن گاز و مدفوع نميباشد، و در نتيجه شديدا متسع ميگردد. علائم و نشانه هاس مگاكولون توكسيك شامل تورم و درد شكم، تب و ضعف ميباشد. مگاكولون توكسيك يك عارضه بسيار جدي است كه ميتواند منجربه عفونت يا پارگي روده بزرگ شود. 
-    مرگ. عوارض شديد ناشي از اسهال آنتي بوتيكي ميتواند منجربه مرگ شود.
 

چنانچه علائم اسهال ناشي از مصرف آنتي بيوتيك در شما بروز پيدا كرد، به پزشك خانوادگيتان مراجعه نماييد. پزشك علل و علائم بالقوه شما را بررسي مينمايد.
از آنجاييكه جلسات ملاقات با پزشك كوتاه است، بهتر است برخي اطلاعات مورد نياز را از قبل آماده كنيد.

آنچه شما ميتوانيد انجام دهيد
-    از محدوديت هاي پيش از ملاقات با پزشك آگاه باشيد.
-    علائم مرتبط و غير مرتبط به بيماري خود را يادداشت كنيد.
-    فهرستي از داروها، مكمل ها و ويتامين هاي مصرفيتان تهيه كنيد.
-    يكي از اعضاي خانواده يا دوستانتان را همراه با خود به مطب ببريد.
-    سوالاتي را كه تصميم داريد از پزشك بپرسيد يادداشت نماييد.

سوالاتي كه توصيه ميشود حين مراجعه به پزشك از وي بپرسيد به شرح زير است:
-    چه چيزي سبب بروز علائم شده است؟
-    آيا علت احتمال ديگري براي بروز علائم وجود دارد؟
-    چه آزمايشاتي لازم است؟
-    چه روش درماني را توصيه ميكنيد؟
-    آيا ممكن است داروها داراي عوارض جانبي باشند؟
-    من به بيماري ديگري نيز مبتلا هستم. چطور ميتوانم در آن واحد هر دو بيماري را درمان كنم؟
-    امن ترين راه جهت مصرف آب كدام است؟
-    چه محدوديت هايي را در رژيم غذايي بايد دنبال كنم؟ و براي چه مدت؟
-    پس از شروع درمان، چقدر طول ميكشد تا بهبودي حاصل شود؟
-    چگونه ميتوانم خطر ابتلا به اين بيماري را در آينده كاهش دهم؟
بعلاوه ميتوانيد سوالات ديگري را كه خودتان آماده كرده ايد از پزشكتان بپرسيد.

انتظارات شما از پزشك
ممكن است پزشكتان سوالات متعددي از شما بپرسد. آمادگي براي پاسخ به اين سوالات نوعي بهره برداري از زمان در مراجعه به پزشك تلقي ميشود. ممكن است پزشك سوالات زير را از شما بپرسد:
-    اولين بار چه زماني علائم بروز يافت؟
-    آيا علائمتان كمتر شده يا وخيم تر شده است؟
-    آيا اخيرا آنتي بيوتيك مصرف كرده ايد؟
-    آيا اخيرا در بيمارستان يا آسايشگاه بستري شده ايد؟
-    آيا سابقه بيماري ديگري مانند كوليت اولسراتيو يا بيماري كرون و ساير بيماري هاي التهابي را داريد؟
-    آيا در اطراف شما اخيرا كسي به اين بيماري مبتلا بوده است؟

در عين حال ميتوانيد جهت مقابله با اسهال تا پيش از ملاقات با پزشك موارد زير را انجام دهيد:
-    براي جبران آب از دست رفته از طريق اسهال، آب و مايعات فراوان بنوشيد.
-    غذاهاي ملايم و سبك ميل نماييد و از خوردن غذاهاي چرب و پر ادويه كه اسهال را تشديد ميكنند، بپرهيزيد.
-    بجاي وعده هاي اصلي و بزرگ، غذا را در چند وعده كوچك ميل نماييد.
 

ممكن است پزشك براي تشخيص اسهال ناشي از مصرف آنتي بيوتيك موارد زير را انجام دهد:
-    سوال درباره سابقه پزشكي. انتظار ميرود پزشك در خصوص سوابق پزشكيتان از جمله درمان با آنتي بيوتيك يا بستري شدن در بيمارستان از شما سوالاتي بپرسد.
-    بررسي نمونه مدفوع. چنانچه علائم در شما شديد باشد، ممكن است از شما درخواست ارائه يك نمونه مدفوع شود. نمونه مدفوع براي تشخيص وجود باكتري به آزمايشگاه فرستاده ميشود. اين آزمايش و بررسي به پزشك جهت تشخيص و درمان مناسب كمك خواهد كرد.
 

درمان اسهال ناشي از مصرف آنتي بيوتيك بسته به شدت علائم و نشانه هاي آن متفاوت است.

درمان اسهال آنتي بيوتيكي خفيف
معمولا اسهال آنتي بيوتيكي خفيف پس از گذشت چند روز از مصرف آنتي بيوتيك ظاهر ميگردد. گاهي ممكن است پزشك بشما توصيه كند كه مصرف آنتي بيوتيك را متوقف سازيد تا اسهال فروكش كند. در عين حال، پزشك روش هاي مراقبه در خانه را بشما توصيه خواهد كرد.

درمان اسهال آنتي بيوتيكي حاد
چنانچه به كوليت يا كوليت با غشاي كاذب مبتلا هستيد، ممكن است پزشك براي از بين بردن باكتري هاي مضر كه منجربه اسهال ميشوند، آنتي بيوتيك تجويز نمايد. در بسياري از افراد اين امر سبب بروز علائم و نشانه هايي ميگردد. براي افراديكه به كوليت با غشاي كاذب مبتلا هستند، امكان بازگشت علائم اسهال وجود دارد، و لذا نيازمند تكرار درمان ميباشند.
 

جهت مقابله با اسهال ناشي از مصرف آنتي بيوتيك سعي كنيد:
-    مقدار زيادي مايعات بنوشيد.
-    غذاهاي سبك و سهل الهضم مصرف نماييد.
-    پروبيوتيك مصرف نماييد.
-    بجاي وعده هاي اصلي و بزرگ، غذا را در چند وعده كوچك ميل نماييد.
-    از مصرف مواد غذايي تحريك كننده بپرهيزيد.
-    در خصوص داروهاي ضد اسهال اطلاعات كسب كنيد.
 

جهت كمك به پيشگيري از اسهال ناشي از مصرف آنتي بيوتيك سعي كنيد:
-    تنها در مواقع ضروري آنتي بيوتيك مصرف نماييد.
-    از افراديكه از شما مراقبت ميكنند درخواست نماييد تا دستانشان را بخوبي شستشو نمايند.
-    چنانچه در گذشته به اسهال ناشي از مصرف آنتي بيوتيك مبتلا شده ايد، پزشكتان را در جريان قرار دهيد.
-    چنانچه در گذشته به اسهال ناشي از مصرف آنتي بيوتيك مبتلا شده ايد، پروبيوتيك بيشتر مصرف نماييد.