آستیگماتیسم ( بی نظمی در جلیدیه ی چشم )

آستیگماتیسم، اختلال معمول، خفیف و قابل درمان در انحنای چشم است. این وضعیت می تواند باعث تاری دید شود.

آستیگماتیسم هنگامی رخ میدهد که سطح جلویی (قرنیه) یا عدسی چشم در یک سمت دارای کمی تفاوت در سطح انحنا نسبت به سمت دیگر باشد. به جای این که همه ی سطوح صاف و یک دست باشند، در برخی نقاط صاف تر و یا شیب دارتر هستند.

آستیگماتیسم باعث تاری چشم در همه ی فاصله ها می شود ( نزدیک و دور). در اغلب مواقع، آستیگماتیسم در زمان تولد به وجود می آید و ممکن است در ترکیب با نزدیک بینی یا دوربینی باشد. در بیشتر مواقع به حدی نیست که نیاز به اصلاح دید باشد؛ در صورت نیاز از لنزهای اصلاحی و جراحی استفاده می شود.

• تاری و یا انحراف دید
• خستگی چشم
• سردرد

چنانچه کیفیت دید به حدی پایین آمد که در فعالیت و کارهای روزانه تداخل ایجاد کرد، به چشم پزشک مراجعه کنید. چشم پزشک تشخیص خواهد داد که دچار آستیگماتیسم هستید و یا خیر، و میزان آن چقدر است؛ سپس گزینه های اصلاحی را بیان خواهد کرد.

چنانچه فرد بالغ، سالم، 40 سال به بالا هستید، تا 55 سالگی هر  دو تا چهار سال به چشم پزشکی مراجعه و دید چشمانتان را بررسی کنید. پس از 55 سالگی، باید هر یک تا سه سال و بعد از 65 سالگی، هر یک تا دو سال دید چشمان بررسی شود.

اگر دچار مشکلات چشمی هستید، مانند آستیگماتیسم، نیاز به مراجعه بیشتر است. چنانچه در معرض خطر بیماری های خاص چشم، مانند گلوکوم، و یا مبتلا به دیابت هستید، با پزشک مشورت کنید و از میزان مراجعات جهت معاینه و پیگیری اطلاع حاصل کنید. 

چشم دو بخش دارد که از طریق آنها بر تصاویر متمرکز می شود_ قرنیه و عدسی. در یک چشم سالم، این دو بخش دارای سطح انحنای کاملا صاف هستند، مانند سطح صاف یک توپ. قرنیه یا عدسی با چنین سطح انحنا (منکسر)، همه نور های ورودی را به یک اندازه گرفته و تصویر متمرکزی در پشت چشم (شبکیه) ایجاد می کند.

با این حال، اگر قرنیه یا عدسی به طور مساوی هموار و منحنی نباشند نمی توانند پرتوهای نور را به صورت یکنواخت متمرکز کنند که باعث ایجاد یک عیب انکساری می شود. بنابراین، آستیگماتیسم نوعی عیب انکساری است.

در آستیگماتیسم، قرنیه یا عدسی در یک جهت نسبت به جهت دیگر انحنای بیشتری دارد. آستیگماتیسم قرنیه ایی زمانی رخ می دهد که قرنیه دچار انحراف شود. آستیگماتیسم لنتیکولار یا عدسی زمانی رخ می دهد که عدسی دچار انحراف شود. 

آستیگماتیسم از هر نوعی که باشد باعث تاری دید می شود. تاری دید ممکن است در یک جهت، به صورت افقی، عمودی یا مورب رخ دهد.
آستیگماتیسم ممکن است در ترکیب با دیگر عیوب انکساری رخ دهد:

• نزدیک بینی (میوپی). زمانی رخ می دهد که تحدب قرنیه چشم بیش از حد و یا طول کره ی چشم بزرگتر از حالت طبیعی است. پرتوهای نور به جای این که دقیقا روی شبکیه چشم متمرکز شوند، در مقابل شبکیه چشم تمرکز پیدا کرده و در نتیجه اجسام دور تار دیده می شوند.
• دوربینی (هایپریوپی). زمانی رخ می دهد که تحدب قرنیه چشم کمتر از حد و یا طول کره ی چشم کوچکتر از حالت طبیعی است. برخلاف نزدیک بینی، پرتوهای نور، در حالت استراحت چشم، در پشت شبکیه چشم تمرکز پیدا کرده و در نتیجه اجسام نزدیک تار دیده می شوند.

آستیگماتیسم ممکن است از بدو تولد و یا پس از آسیب چشمی، بیماری یا جراحی ایجاد شود. آستیگماتیسم بر اثر مطالعه در نور کم، نشستن در فاصله ی نزدیک به تلویزیون و یا دوبینی بدتر نمی شود.

در ابتدا، پزشک خانوادگی یا عمومی معاینه خواهد کرد. با این حال، در برخی موارد، در هنگامی تعیین وقت بیمار به طور مستقیم به چشم پزشک ارجا داده می شود.

سوالات شما از پزشک
پیش از مراجعه این اطلاعات را در برگه ایی بنویسید:

• علایمی که مشاهده کرده ایید، حتی علایمی که مربوط به آستیگماتیسم نیستند
• نوشتن اطلاعات پزشکی کلیدی، از جمله شرایط استرس زا و تغییرات اخیر زندگی
• هر نوع دارویی که در حال حاضر مصرف می کنید، حتی ویتامین یا مکمل گیاهی
• سوالاتی که می خواهید از پزشک بپرسید

سوالات را از مهم به کمتر مهم بچینید تا در صورت تمام شدن وقت ویزیت، اطلاعات مهم تر را به دست آورده باشید. سوالاتی مانند:

• علت اصلی و ایجاد کننده ی این علائم چیست؟
• چه عامل دیگری ممکن است ایجاد کننده این علایم باشد؟
• چه آزمایشاتی باید انجام دهم؟
• این وضعیت موقتی و یا دایمی است؟
• چه گزینه های درمانی دارم؟
• آیا جایگزینی برای گزینه ی درمانی انتخابی وجود دارد؟
• با داشتن مشکل جسمانی دیگر، چگونه می توان هر دو را مدیریت و کنترل کرد؟
• از چه چیز هایی باید دوری کنم؟ محدودیتها چه هستند؟
• آیا باید به متخصص قرنیه مراجعه کنم؟
• آیا بروشور یا هر نوع اطلاعات نوشتاری دراختیارم قرار می گیرد تا اطلاعاتم را در این زمینه بالا ببرم؟ 
• سایت و یا وب سایت خاصی را توصیه می کنید؟

*** نترسید از پرسیدن سوال و گرفتن اطلاعات. هر سوالی که باعث نگرانی و یا درگیری ذهنیتان است را بدون لحظه ایی تامل بپرسید تا اطلاعات کافی به دست بیاورید.

سوالات پزشک از شما 

• علایم از چه زمانی شروع شده اند؟
• علایم دایمی و یا موقت هستند؟
• چه شرایطی باعث بهبود علایم می شود؟
• چه شرایطی باعث بدتر شدن علایم می شود؟

برای تشخیص وضعیت ، چشم پزشک به طور کامل علایم را بررسی و چشم را معاینه می کند.

معاینه چشم ممکن است شامل آزمایشات مختلفی باشد مانند:

• تست بینایی. جهت تست بینایی سنجی، پزشک از شما می خواهد که جهت حروف نمایش داده شده را بگویید.
• تست اندازه گیری انحنای قرنیه. با دستگاهی به نام " کرانومتر " ( قرنیه‌ سنج، شاخینه ‌سنج)، میزان انعکاس نور از سطح قرنیه، مقدار انحنای سطح قرنیه و وجود آستیگماتیسم سنجیده می شود. این تست را " کراتومتری " می نامند. تشخیص این انحنا برای تجویز  لنز های تماسی بسیار مهم است. انحنا در آستیگماتیسم نامنظم است. برای اندازه گیری تغییرات در انحنای سطح قرنیه، پزشکان ممکن است از فرآیندی به نام تصویر برداری کامپیوتری قرنیه استفاده کنند. در تصویر برداری کامپیوتری قرنیه، با استفاده از یک کراتوسکوپ ( قرنیه‌ بین، شاخینه ‌بین) مجهز به یک دوربین فیلمبرداری از سطح قرنیه تصویر برداری انجام می شود.
• تست اندازه گیری تمرکز نور.  با استفاده از وسیله ایی به نام " فروپتر " (phoropter)، عدسی های مختلف جلوی چشم قرار داده می شود تا میزان تمرکز و انکسار نور سنجیده شود. همچنین، پزشک با استفاده از وسیله ای به نام "رتینوسکوپ یا شبکیه بین "، با هدایت پرتو های نور به چشم، میزان تمرکز و انکسار چشم را می سنجد. با این روش می توان میزان عیوب انکساری، برای تعیین لنزهای تماسی و عینک، را سنجید.

هدف از درمان آستیگماتیسم، بهبود انحنای ناهموار منجر به تاری دید است. درمان شامل لنزهای اصلاحی و جراحی انکساری است.

لنزهای اصلاحی
استفاده از لنزهای اصلاحی باعث بهبود ناهمواری انحنای قرنیه و درمان آستیگماتیسم است. انواع لنزهای اصلاحی عبارتند از:

• عینک. عینک را می توان با لنز مخصوصی درست کرد که شکل نابرابر چشم را اصلاح کند. علاوه بر آستیگماتیسم، این عینک می تواند دیگر عیوب انکساری، مانند نزدیک بینی یا دوربینی، را اصلاح کند.
• لنزهای تماسی. مانند عینک، می تواند آستیگماتیسم را اصلاح کند. طیف گسترده ای از لنزهای تماسی در دسترس هستند مانند سخت، نرم، طولانی مدت یکبار مصرف، سخت نافذ اکسیژن، و دو کانونی. در مورد جوانب مثبت و منفی هر یک از انواع لنز و گزینه ی مناسب با پزشک صحبت کنید. از لنزهای تماسی در فرایندی به نام " اورتوکراتولوژی "  نیز استفاده می شود. در اورتوکراتولوژی، از لنزهای تماسی سخت نافذ اکسیژن برای چند ساعت در روز استفاده می شود تا زمانی که انحنای چشم بهبود یابد. سپس، از طول مدت بودن لنز در چشمان کاسته می شود تا شکل جدید حفظ شود. با قطع این درمان ، چشم به حالت پیشین خود باز می گردد. استفاده ی طولانی مدت از لنزهای تماسی خطر ابتلا به عفونت چشم را افزایش می دهد.

جراحی اصلاح عیوب انکساری
در این روش درمانی، با تغییر شکل دوباره سطح چشم، آستیگماتیسم اصلاح می شود. قبل از عمل جراحی، پزشک با انجام تست هایی امکان استفاده از این نوع درمان را تایید می کند. جراحی اصلاح عیوب انکساری عبارت است از:

• جراحی لیزیک. در این روش جراح با استفاده از ابزاری به نام " کراتوم "  و یا لیزر مخصوص، یک برش نازک و دایره ایی روی قرنیه ایجاد می کند. سپس، جراح فلپ را بالا برده و با استفاده از یک لیزر اگزایمر به قرنیه شکل می دهد. لیزر اگزایمر متمایز از دیگر لیزرها است به این دلیل که حرارت تولید نمی کند.
• جراحی فوتوریفرکتیو کراتکتومی (PRK). در این روش، جراح پس از برداشتن لایه محافظ بیرونی قرنیه، با استفاده از یک لیزر اگزایمر انحنای قرنیه را اصلاح می کند.
• جراحی لازک. در این روش، یک لایه بسیار نازک تر از قرنیه برداشته می شود و لیزر مستقیما روی سطح قرنیه انجام می شود که آسیب پذیری چشم را کمتر می کند. این روش برای افراد دارای قرنیه نازک و یا  بیشتر در معرض آسیب چشمی _ در محل کار و یا به دلیل فعالیت ورزشی_ مناسب است.