نكروز آواسكولار (استئونكروز)

نكروز آواسكولار به از بين رفتن بافت استخواني، بدليل كمبود خون گفته ميشود. نكروز آواسكولار، استئونكروز نيز ناميده ميشود. اين عارضه منجربه ايجاد ترك هاي كوچك در استخوان و در نهايت فروپاشي استخوان ميگردد.
چنانچه استخوان دچار شكستگي و مفاصل دچار در رفتگي شوند، عبور جريان خون به بخشي از استخوان قطع ميشود. نكروز آواسكولار همچنين با مصرف بلند مدت داروهاي استروئيدي با دوز بالا و مصرف بيش از حد الكل نيز در ارتباط است.
هر فردي ميتواند به نكروز آواسكولار مبتلا گردد. با اين حال، اين عارضه در سنين 30 تا 60 سال شايعتر ميباشد. از آنجاييكه اين محدوده سني، جوان محسوب ميشود، نكروز آواسكولار عواقب عمده اي در بلند مدت در بر خواهد داشت. 
 

در مراحل اوليه نكروز آواسكولار، اغلب افراد هيچ علائم خاصي ندارند. به محض تشديد بيماري، تنها با فشار وارد كردن، مفصل مبتلا، آسيب خواهد ديد. در نهايت ممكن است حتي در حالت دراز كشيده نيز مفصل آسيب ببيند.
شدت درد از خفيف تا شديد متغير است و معمولا بصورت تدريجي گسترش ميابد. ممكن است درد ناشي از نكروز آواسكولار ران، كشاله ران، لگن يا باسن را نيز درگير سازد. علاوه بر اين ممكن است نواحي ديگر مانند شانه، زانو، دست و پا را نيز تحت تاثير قرار دهد. برخي افراد بصورت دو جانبه به نكروز آواسكولار مبتلا ميشوند (بطور مثال هر دو مفصل ران يا هر دو زانو).
 

چنانچه دچار درد مداوم ميشويد به پزشك مراجعه كنيد. در صورتيكه حس ميكنيد يكي از استخوانهايتان شكسته، يا يكي از مفاصلتان در رفته است، فورا به پزشك مراجعه كنيد.

نكروز آواسكولار هنگامي رخ ميدهد كه جريان خون به استخوان قطع ميشود يا كاهش ميابد. كاهش خون به دلايل زير اتفاق مي افتد:
-    آسيب مفصل يا استخوان
-    رسوب چربي در عروق خوني
-    بيماري هاي خاص مانند كم خوني داسي شكل يا بيماري گوچر
علت قطع جريان خون در حدود 25% افراد مبتلا به نكروز آواسكولار ناشناخته است.
 

عوامل تشديد كننده نكروز آواسكولار عبارتند از:
-    صدمات و آسيب ديدگي هايي مانند در رفتگي يا شكستگي مفصل ران
-    مصرف استروئيدها با دوز بالا
-    مصرف بيش از حد الكل
-    مصرف بلند مدت بيس فسفونات جهت افزايش تراكم استخوان
-    درمانهاي پزشكي خاص مانند پرتودرماني و پيوند اعضا بويژه كليه

بيماريهاي مرتبط با با نكروز آواسكولار عبارتند از:
-    پانكراتيت
-    ديابت
-    بيماري گوچر
-    ايدز / اچ آي وي
-    لوپوس اريتماتوي سيستميك (SLE)
-    كم خوني داسي شكل

در صورت عدم درمان، نكروز آواسكولار به مرور زمان وخيم خواهد شد و در نهايت استخوان تا حدي ضعيف ميشود كه از هم فروميپاشد. اين عارضه همچنين منجربه از دست دادن شكل صاف استخوان شده و بطور بالقوه اي سبب بروز آرتريت حاد ميگردد.

ممكن است پس از مراجعه به پزشك، به يك متخصص اختلالات مفاصل (روماتولوژيست) يا يك جراح ارتوپد ارجاع داده شويد.
آنچه ميتوانيد انجام دهيد
-    علائم مرتبط و غيرمرتبط با اين مشكل را يادداشت كنيد.
-    اطلاعات پزشكي مهم از جمله هرگونه سابقه درد و آسيب ديدگي مفاصل را يادداشت كنيد.
-    اطلاعات شخصي مهم از جمله تغييرات عمده يا عوامل استرس زاي زندگيتان را يادداشت كنيد.
-    فهرستي از تمام داروها، مكمل ها و ويتامين هايي كه مصرف ميكنيد، تهيه كنيد.
-    جهت يادآوري بهتر، از يك دوست يا فاميل خواهش كنيد در مراجعه به پزشك همراه شما بيايد.
-    سوالاتي كه تصميم داريد از پزشك بپرسيد را يادداشت كنيد.

سوالاتي كه از پزشك خواهيد پرسيد
-    بيشترين علت احتمال اين بيماري چيست؟
-    چه آزمايشاتي لازم است؟
-    در اين زمينه چه درمان هايي موجود است؟
-    من بيماري ديگري دارم. چطور ميتوانم همزمان هردو بيماري را درمان كنم؟
علاوه بر اين ميتوانيد سوالاتي كه خود آماده كرده ايد را از پزشك بپرسيد.

انتظارات شما از پزشك
پزشك سوالات متعددي از شما خواهد پرسيد. آمادگي براي پاسخ دادن به سوالات، نوعي بهره برداري از زمان مراجعه تلقي ميشود. ممكن است پزشك سوالات زير را از شما بپرسد:
-    دقيقا كدام قسمت درد ميكند؟
-    چه مدت است كه درد داريد؟
-    آيا قرارگيري در موقعيت خاصي درد مفصل را بهتر ميكند؟
-    آيا تابحال داروي استروئيدي مانند پردنيزون مصرف كرده ايد؟
-    آيا مشروبات الكلي مصرف ميكنيد؟
 

هنگام مراجعه، ممكن است پزشك اطراف مفاصل را جهت شدت درد فشار دهد. همچنين ممكن است جهت بررسي دامنه كاهش يافته حركت، مفاصل را به حالت هاي مختلفي تغيير دهد.

آزمايشات تصويربرداري
اختلالات بسياري منجربه درد مفاصل ميگردند. آزمايش تصويربرداري ميتواند منبع اصلي درد را تعيين كند. اين آزمايشات عبارتند از:
-    اشعه ايكس
-    ام آر آي و سي تي اسكن
-    اسكن استخوان
 

در اين زمينه، هدف از درمان، پيشگيري از از بين رفتن احتمالي استخوان ها در آينده است. درمان هاي خاص به ميزان آسيب ديدگي فعلي استخوان بستگي دارد.

درمان و داروها
در مراحل اوليه، علائم نكروز آواسكولار با دارو و درمان كاهش ميابد. همچنين پزشك موارد زير را تجويز ميكند:
-    مصرف داروهاي ضد التهابي غير استروئيدي مانند ايبوپروفن يا ناپروكسن سديم
-    مصرف داروهاي پوكي استخوان مانند آلندرونات
-    مصرف داروهاي كاهش دهنده كلسترول و چربي
-    مصرف داروهاي رقيق كننده خون مانند وارفارين
-    استراحت كردن
-    ورزش كردن (تحت نظر يك درمانگر فيزيكي)
-    تحريك الكتريكي

جراحي و ساير روش ها
از آنجاييكه علائم در افراد تا زمان پيشرفته شدن نكروز آواسكولار بروز نميابد، ممكن است پزشك انجام عمل جراحي را توصيه نمايد. روش هاي موجود در اين زمينه عبارتند از:
-    رفع فشار هسته اي. جراح بخشي از لايه داخلي استخوان را برميدارد. بعلاوه، فضاي اضافي بين استخوان سبب تحريك جهت توليد بافت استخواني سالم و عروق خوني جديد ميشود و اين امر به كاهش درد كمك ميكند.
-    پيوند استخوان. اين روش استخوان هاي آسيب ديده  ناشي از نكروز آواسكولار را تقويت ميكند. پيوند استخوان از طريق برداشتن استخواني سالم از ساير اعضاي بدن فرد صورت ميگيرد.
-    برش استخوان (استئوتومي). در اين روش يك قطعه استخوان از بالا يا پايين مفصل تحمل وزن (مانند زانو) برداشته ميشود. برش استخوان به فرد اين امكان را ميدهد تا عمل تعويض مفصل را به تعوبق بياندازد.
-    تعويض مفصل. چنانچه در حال حاضر استخوان آسيب ديده از بين رفته باشد يا ساير روش هاي درماني موثر واقع نشده باشند، نياز به انجام جراحي تعويض مفصل ميباشد. 
-    روش درماني بازسازي كننده. بيرون كشيدن مغز استخوان روشي جديد است كه ممكن است در آينده براي درمان نكروز آواسكولار لگن در مراحل اوليه بكار گرفته شود. سلول هاي بنيادي از مغز استخوان خود فرد گرفته ميشود. 
 

جهت كاهش خطر ابتلا به نكروز آواسكولار و توسعه بهداشت عمومي، رعايت موارد زير الزاميست:
-    اجتناب از مصرف الكل بيش از حد
-    كاهش دادن سطح كلسترول
-    نظارت بر مصرف داروهاي استروئيدي به خصوص با دوز بالا