انسداد مجرای اشک

انسداد مجرای اشک زمانی رخ می هد که اشک به طور معمول از چشم  تخلیه نشود و باعث تحریک چشم شود .این بیماری توسط یک انسداد نسبی یا کامل در سیستم اشک ایجاد می شود.

انسداد مجرای اشک در نوزادان بسیار شایع است. این بیماریمعمولا  بدون درمان و در طول سالهای اولیه زندگی بهبود می یابد . در بزرگسالان انسداد مجرای اشک ممکن است در اثر آسیب، عفونت یا تومور بوجود اید .

اغلب انسداد مجرای اشک برطرف می شود اما درمان به علت انسداد و سن فرد آسیب دیده بستگی دارد .
 

علائم و نشانه های انسداد مجرای اشک عبارتند از:

• ریزش اشک بیش از حد 
• قرمزی قسمت سفید چشم
• عفونت یا التهاب مکرر چشم (چشم صورتی)
• تورم و درد در نزدیکی گوشه داخلی چشم
• پوسته پوسته شدن پلک
• ترشح مخاط یا چرک از پلک ها و سطح چشم
• تاری دید
   

اگر  به طور مداوم و به مدت چندین روز دچار ریزش اشک شدید و یا اگر چشم هایتان بارها و بارها یا به طور مستمر دچار عفونت شد ، به دکتر مراجعه کنید . انسداد مجرای اشک  ممکن است توسط فشار توموری بر روی سیستم اشک ایجاد شود. 

انسداد مجرای اشک می تواند در هر سنی رخ دهد ، حتی ممکن است کودکی بهنگام تولد (مادرزادی) با این عارضه بدنیا بیاید . علل عبارتند از:

انسداد مادرزادی : بسیاری از نوزادان با انسداد مجرای اشک به دنیا می آیند. ممکن است سیستم اشک به طور کامل تکمیل نشود و یا ممکن است اختلالی در مجرا اشک وجود داشته باشد . اغلب غشایی نازکی بر روی مجرای اشکی باقی می ماند.

تغییرات وابسته به سن : با افزایش سن،  دهانه کوچکی که باعث بوجود آمدن اشک می شود ، ممکن است باریک شود و در نتیجه باعث انسداد شود .

عفونت یا التهاب: عفونت مزمن یا التهاب چشم ، سیستم اشک یا بینی می تواند باعث پارگی مجرا به انسداد شود .

آسیب یا تروما : آسیب به صورت می تواند باعث صدمه به استخوان یا زخم در نزدیکی سیستم مجرای اشکی و اختلال در جریان طبیعی اشک از طریق کانالهای اشکی شود . حتی ذرات کوچک خاک و یا شلی سلول های پوست شل در مجرا می تواند باعث انسداد شود.

تومور : تومور در بینی یا هر نقطه از سیستم اشکی می تواند باعث انسداد شود.

قطره های چشمی : به ندرت، استفاده طولانی مدت از برخی داروها، مانند قطره های چشمی برای درمان گلوکوم  می تواند منجر به انسداد مجرای اشک شود.

درمان سرطان: انسداد مجرای اشک می تواند در اثر داروهای شیمی درمانی و پرتو درمانی برای سرطان رخ دهد .

عوامل خاصی  خطر ابتلا به انسداد مجرای اشک را افزایش می دهد :

• سن و جنس : زنان سالمند در معرض خطر ابتلا به انسداد مجاری اشک قرار داند و این به دلیل تغییرات وابسته به سن است.
• التهاب مزمن چشم : اگر به طور مستمر چشمانتان  قرمز و ملتهب (ورم ملتحمه) می شود، شما در معرض خطر ابتلا به انسداد مجرای اشک قرار دارید .
• جراحی  : جراحی های اخیر چشم ، پلک، بینی یا سینوس ممکن است باعث زخم سیستم مجرای اشک شود و در نتیجه موجب انسداد مجرای اشک شود .
• گلوکوم : داروهای ضد گلوکوم اغلب به صورت موضعی بر روی چشم استفاده می شود . اگر از این  داروها و یا سایر داروهای موضعی چشم استفاده می کنید ، ممکن است در معرض خطر ابتلا به انسداد مجرای اشک قرار گیرید.
• درمان سرطان :  اگر برای درمان سرطان تحت  شیمی درمانی قرار گرفته باشید ، به خصوص اگر تابش بر روی صورت یا سرتان متمرکز بوده است ، شما در معرض خطر ابتلا به انسداد مجرای اشک قرار دارید .
   

از آنجا که اشک از آنجایی که باید تخلیه شود ، نمی شود ، اشک در سیستم های مجرای اشکی راکد می ماند . در نتیجه این امرمنجر به  رشد باکتری ها، ویروس ها و قارچ ها شده و موجب عفونت مکرر و التهاب چشم می شود.

هر بخشی از سیستم اشک، از جمله غشای سطح چشم (ملتحمه)، می تواند در اثر انسداد مجرای اشک ، آلوده یا ملتهب شود.
 

در ابتدا به دکتر عمومی مراجعه کنید . او ممکن است شما را به یک متخصص در درمان اختلالات چشم (چشم پزشک) ارجاع دهد . در برخی موارد، چشم پزشک ممکن است شما را به یک متخصص در جراحی پلاستیک چشم ارجاع دهد .
چه کاری می توانید انجام دهید:
تمام علائم بیماری تان را یادداشت کنید،از جمله علائمی که از نظر شما به علت مراجعه شما به پزشک ارتباطی ندارد.

اطلاعات شخصی مهم خود را یادداشت کنید، از جمله هرگونه استرس یا تغییر عمده که به تازگی در زندگی تان رخ داده است.
فهرستی از داروهای تان تهیه کنید،همچنین ویتامین ها یا مکمل هایی که مصرف می کنید.

یکی از اعضای خانواده یا دوستان تان را به همراه خود ببرید.برخی از مواقع درک تمام اطلاعات ارائه شده از طرف پزشک مشکل است. فردی که همراه شماست ممکن است مسئله ای که شما فراموش کرده اید را به خاطر بسپارد.
سوال هایی که می خواهید از پزشک بپرسید را یادداشت کنید.

هنگام معاینه، وقت تان محدود است، بنابراین تهیه فهرست سوالات مورد نظرتان به شما کمک می کند تا به نحو احسن از وقت تان استفاده کنید. در صورت کمبود وقت، سوالاتتان را به ترتیب اهمیت اولویت بندی کنید.

سئوالات شما از پزشک

• حتمال می دهید چه چیزی باعث این علائم شده است ؟
• آیا علل احتمالی دیگری وجود دارد؟
• آیا برای تایید تشخیص نیاز به انجام آزمایش خاصی است ؟
• چه روشهای درمانی را توصیه می کنید؟
• باید منتظر چه عوارض جانبی باشم ؟
• آیا این بیماری به اختلال دیگر پزشکی مرتبط است ؟
• آیا بروشور یا کتابی وجود دارد که بتوان به آن مراجعه کرد؟ چه وب سایتی را پیشنهاد می کنید؟

سئوالات پزشک از شما

• چه علائمی دارید ؟
• اولین مرتبه ای که متوجه این علائم شدید ، کی بود ؟
• آیا علائم شما موقتی است یا دائمی ؟
• آیا از قطره های چشمی برای رفع این مشکل استفاده می کنیدد؟
• آیا اخیرا تحت  عمل جراحی چشم یا پلک قرار گرفته اید ؟
• آیا  اخیرا ضربه ای به صورتتان وارد آمده است ؟
• آیا تا به حال تحت شیمی درمانی یا جراحی قرار گرفته اید ؟
• آیا تا به حال دچار بیماری فلج بل شده اید ؟.
• آیا مبتلا به بیماری های دیگری مانند دیابت یا اختلالات پوستی طولانی مدت مانند درماتیت آتوپیک هستید ؟
• آیا تا به حال تشخیص داده شده است که دچار اختلال تیروئیدی هستید ؟
• آیا از لنز استفاده میکنید؟ آیا در گذشته از لنزهای تماسی استفاده می کردید ؟
   

برای تشخیص این بیماری ، دکتر در ابتدا به پرسیدن سوالاتی در مورد علائم بیماری می پردازد و سپس با معاینه چشم و  تجویز چندین آزمایش تشخیص خود را تکمیل می کند  . او همچنین ممکن است درون بینی را برای تعیین هر گونه اختلالات ساختاری بینی که باعث انسداد شده را مورد بررسی قرار می دهد . اگر دکتر مشکوک به انسداد  مجرای اشکی شود ،انجام  آزمایشات دیگری را  برای یافتن محل انسداد پیشنهاد می کند .

آزمایشات لازم برای تشخیص  انسدا مجرای اشک عبارتند از:

تست اشک آور : در این تست میزان سرازیر شدن  سرعت اشک را اندازه گیری می کند . قطره ای خاص بر روی سطح هر چشم ریخته می شود . اگر بعد از گذشت  پنج دقیقه ، بیشتر آن ماده در سطح چشم باشد ممکن است دچار انسداد مجرای اشکی شده باشید .

شستشوی چشم و پروب : در این روش ممکن است دکتر محلول شوری را داخل سیستم اشکی بریزد تا نحوه ی ریزش اشک را بررسی کند . یا ممکن است ابزار بلند و باریکی (پروب) را وارد سوراخ کوچک در گوشه ای چشم کند تا انسداد را بررسی کند  . در برخی موارد در این آزمایشات ممکن است مشکل رفع شود .

تست عکسبرداری از چشم : در این روش، ماده حاجبی را در گوشه ای از چشم می ریزند. سپس توسط  اشعه ایکس، توموگرافی کامپیوتری (CT) یا تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) تصاویری برای یافتن محل و علت انسداد گرفته می شود .
 

درمان این بیماری  به علل انسداد مجرای اشک بستگی دارد . ممکن است برای رفع مشکل نیاز به چندین بیش  رویکرد باشد . اگر توموری باعث انسداد مجرای اشکی شده باشد ، درمان بر علت تومور تمرکز خواهد کرد . ممکن است برای برداشتن تومور نیاز به عمل جراحی باشد .

داروهای مقابله کننده با عفونت : اگر دکتر مشکوک به وجو عفونت شود ممکن است قرص یا قطره های چشمی آنتی بیوتیک را تجویز کند.
ماساژ درمانی : برای ماساژ لازم است که دست خود را بشویید و انگشت اشاره خود را روی کناره داخلی (سمت بینی) چشم قرار دهید و به سمت پایین فشار دهید. 

اگر آسیب به صورت باعث انسداد  مجاری اشک شده باشد ، ممکن است پزشک توصیه کند که چندین ماه برای بهبود این بیماری صبر کنید .

Balloon dacryoplasty : در این روش یک بالون در گوشه چشم و داخل مجرای اشکی کار گذاشته می شود. در ابتدا این بالون توسط یک مایع استریل به مدت 90 ثانیه منبسط می شود و سپس مایع خارج می شود و مجددا" بالون به مدت 60 ثانیه منبسط شده و در انتها مایع خارج می شود. میزان موفقیت این روش بین 100-80% گزارش شده است.

استنت یا لوله گذاری : در این روش معمولا از بیهوشی عمومی استفاده می شود. یک لوله بسیار کوچک، ساخته شده از سیلیکون و یا پلی اورتان ، از طریق یک یا هر دو puncta در گوشه ای از پلک قرار داده می شود . این لوله سپس از طریق سیستم اشک به بینی منتقل می شود.

عمل جراحي

عمل جراحی که معمولا برای درمان انسداد مجرای اشکی استفاده می شود ، داکریوسیستورهینوستومی  dacryocystorhinostomy  نامیده می شود . این روش  محل تخلیه اشک را باز می کند .اگر عمل سرپایی انجام شود ، بیهوشی عمومی و یا بی حسی موضعی انجام می شود.
در موارد نادری که کودکان علیرغم اقدامات درمانی فوق همچنان اشک ریزش دارند ممکن است در کودکان مانند بزرگسالان DCR  یا dacryocystorhinostomy انجام شود. این روش که درمان اصلی در اکثر بیماران مبتلا به انسداد اکتسابی نیز می باشد باید در افرادی مورد استفاده قرار گیرد که داکریوسیستیت راجعه، بازگشت مایع موکوئیدی، اتساع دردناک کیسه اشکی و یا اشک ریزش آزاردهنده دارند. اگر چه روش های مختلفی برای درمان این حالت وجود دارد اما تکنیک اصلی در همه آنها باز کردن یک راه عبور از داخل کیسه اشکی به فضای بینی است.

اندوسکوپی  : در این روش، جراح با استفاده از  دوربین میکروسکوپی و سایر ابزارها داخل بینی و  سیستم مجرای اشک را مشاهده می کند . این روش نیازی به هیچ گونه برشی ندارد . اما میزان موفقیت کمتری نسبت به عمل های جراحی دیگری ، دارد .
بعد از عمل جراحی باید از اسپری بینی ضد احتقان و قطره های چشمی برای جلوگیری از عفونت و کاهش التهاب استفاده کنید. پس از سه تا شش ماه باید برای خارج نمودن استنت به  مطب دکتر  مراجعه نمود .
 

برای کاهش خطر ابتلا به انسداد مجرای اشک  در مراحل بعدی زندگی، بهنگام مشاهده التهاب یا عفونت چشم به پزشک مراجعه نموده و سریعا درمان را اغاز نمایید  . راه کارهای پیشگیرانه عبارتند از:

• شستن دست ها به طور کامل
• عدم مالش چشم 
• تغییر لوازم آرایشی از جمله خط چشم و ریمل .
• عدم اشتراک گذاری  لوازم آرایشی چشمی.
• اطمینان از تمیز بودن لنزهای تماسی