سینوزیت مزمن
chronic sinusitis
سینوزیت مزمن بیماری بسیار رایجی است که اکثر افراد به آن مبتلا می شوند. در این بیماری حفره های اطراف بینی که سینوس نامیده می شوند، ملتهب می شوند. به خاطر تولید مخاط در این بیماری، معمولا تنفس از طریق بینی برای فرد مبتلا دشوار خواهد بود. بیشتر افراد جوان و میانسال به این بیماری مبتلا می شوند.
شرح بیماری
سینوزیت مزمن بیماری رایجی است که در آن حفره های اطراف بینی (سینوس) ملتهب و متورم می شوند – این شرایط با وجود درمان حداقل 8 هفته طول می کشد. این شرایط که رینوسینوزیت مزمن نیز نامیده می شود، باعث ساخت مخاط نیز می شود و در نتیجه برای افراد مبتلا به این بیماری تنفس از طریق بینی سخت خواهد بود. بخش هایی از اطراف چشم ها و صورت فرد متورم می شود و ممکن است دچار درد ضرباندار در صورت شود یا احساس سردرد کند.
سینوزیت مزمن ممکن است به خاطر یک عفونت یا بزرگ شدن سینوس ها (پولیپ های بینی) و یا انحراف تیغه بینی اتفاق بیفتد. بیشتر افراد جوان و میانسال دچار سینوزیت می شوند اما کودکان نیز ممکن است تحت تاثیر این بیماری قرار بگیرند.
نشانه ها
سینوزیت مزمن و حاد دارای علائم مشابهی هستند، اما سینوزیت حاد یک عفونت موقتی در سینوس هاست که معمولا با سرماخوردگی همراه است. برای تشخیص یک سینوزیت حاد حداقل یک یا دو نمونه از نشانه های زیر باید در فرد مشاهده شوند:
• وجود ترشحات زرد یا سبز رنگ در بینی یا پشت حلق
• انسداد یا احتقان بینی که باعث بروز مشکل در تنفس از طریق بینی خواهد شد.
• تورم در اطراف چشم، گونه ها، بینی و پیشانی و حساسیت این بخش ها به لمس
• کاهش حس بویایی و چشایی
دیگر نشانه ها عبارتند از:
• احساس درد در فک و دندان های بالا
• سرفه که شب ها بدتر می شود.
• گلو درد
• بوی بد دهان
• خستگی شدید یا تحریک پذیری
• حالت تهوع
علائم سینوزیت مزمن نیز مشابه سینوزیت حاد هستند، با این تفاوت که نشانه های مربوط به سینوزیت مزمن مدت بیشتری طول می کشند و اغلب باعث خستگی مشخصی می شوند. تب از علائم سینوزیت مزمن نمی باشد، اما ممکن است با سینوزیت حاد اتفاق بیفتد.
زمان مناسب مراجعه به پزشک
شما ممکن است بسیاری از نشانه های سینوزیت حاد را داشته باشید که قبل از بروز سینوزیت مزمن ،کمتر از 4 هفته طول کشیده باشند. برای معاینه و درمان این مشکل احتمالا به متخصص آلرژی یا متخصص گوش، حلق و بینی مراجعه کنید.
در صورتی که دارای شرایط زیر هستید، به پزشک مراجعه کنید:
• چند بار دچار سینوزیت شده اید ولی موفق به درمان آن نشده اید.
• دارای علائم سینوزیت هستید که بیشتر از 7 روز طول کشیده است.
• این علائم پس از مراجعه به پزشک هم بهبود نیافته اند.
اگر علائمی را که در خود مشاهده می کنید می توانند مربوط به یک عفونت جدی باشند، فورا به پزشک مراجعه کنید، که این علائم عبارتند از:
• درد و تورم در اطراف چشم ها
• التهاب پیشانی
• سردرد شدید
• سرگیجه
• دو بینی یا دیگر تغییرات و مشکلات در بینایی
• کوتاه شدن تنفس
علل
علل رایج بروز سینوزیت مزمن عبارتند از:
• پولیپ بینی: رشد این بافت ها ممکن است باعث انسداد مسیر بینی یا سینوس ها شود.
• واکنش های حساسیتی: این واکنش ها عبارتند از عفونت های قارچی سینوس ها
• انحراف تیغه بینی: یک انحراف در تیغه بینی – دیواره بین سوراخ های بینی – ممکن است باعث انسداد یا محدودیت مسیرهای سینوس شود.
• یک اتفاق برای صورت: شکستگی یا ترک خوردن یکی از استخوان های صورت ممکن است باعث انسداد مسیرهای سینوس شود.
• دیگر شرایط پزشکی: عوارض ناشی از فیبروز کیستیک، رفلکس معده به مری، HIV و دیگر بیماری های مربوط به سیستم ایمنی بدن ممکن است باعث انسداد بینی شوند.
• عفونت های دستگاه تنفسی: بروز عفونت در دستگاه تنفسی – اغلب به خاطر سرماخوردگی – می تواند باعث التهاب و ضخیم شدن غشاء سینوسی، انسداد مخاطی و ایجاد شرایطی برای رشد باکتری شود. این عفونت ها ممکن است باکتریایی، ویروسی و یا قارچی باشند.
• حساسیت هایی مانند تب یونجه: التهاب هایی که به خاطر حساسیت اتفاق می افتند، باعث انسداد سینوس های می شوند.
• سلول های سیستم ایمنی: به خاطر بروز برخی بیماری ها سلول های ایمنی موسوم به ائوزینوفیل، می توانند باعث التهاب سینوس ها شوند.
عوامل تشدید
اگر هر کدام از شرایط زیر در شما وجود دارد، خطر بروز سینوزیت در شما بیشتر است:
• نوعی مشکل در مسیر بینی، مانند انحراف تیغه بینی و یا پولیپ بینی
• حساسیت به آسپرین که باعث بروز علائم تنفسی می شود.
• یک اختلال در سیستم ایمنی بدن، مانند HIV/AIDS یا فیبروزکیستیک
• تب یونجه یا شرایط حساسیتی دیگر که سینوس ها را تحت تاثیر قرار می دهند.
• آسم، از هر 5 نفر مبتلا به سینوزیت مزمن، یک نفر مبتلا به آسم می باشد.
• قرار گرفتن در معرض آلودگی، مانند دود سیگار
پیامدهای مورد نظر
پیامدهای مربوط به سینوزیت مزمن عبارتند از:
• حملات آسم. سینوزیت مزمن باعث بروز حملات آسم می شود.
• مننژیت. این عفونت باعث التهاب غشاء و مایع اطراف مغز و نخاع می شود.
• مشکلات بینایی. اگر عفونت به کاسه چشم گسترش یابد، می تواند باعث کاهش دید یا حتی کوری شود.
• آنوریسم و لخته شدن خون. عفونت باعث بروز مشکلاتی در رگ های خونی اطراف سینوس ها می شود و با جریان خون به سمت مغز تداخل پیدا کرده و باعث بروز سکته مغزی می شود.
آمادگی برای ملاقات پزشک
زمانی که به پزشک مراجعه می کنید، سینوس های شما به طور کامل مورد معاینه قرار می گیرد. به علاوه پزشک ممکن است چشم ها، گوش ها، بینی و گلوی شما را نیز معاینه کند. بنابراین بهتر است برای پاسخگویی به سولات مربوط به علائم آماده باشید. سوالاتی که ممکن است از شما پرسیده شود، عبارتند از:
• چه علائمی را در خود مشاهده کرده اید؟
• این علائم چه زمانی شروع شدند؟
• چه عواملی باعث بدتر شدن این علائم می شوند؟
• آیا در حال حاضر دچار سرماخوردگی یا عفونت تنفسی هستید، یا اخیرا دچار این مشکلات شده اید؟
• آیا به چیز خاصی حساسیت دارید؟
• آیا سیگار می کشید یا به طور مداوم در معرض دود سیگار یا دیگر آلاینده های هوا هستید؟
• چه داروهایی مصرف می کنید؟ (هر گونه داروی گیاهی یا مکمل)
• آیا مشکل پزشکی دیگری دارید؟
آماده کردن لیستی از سوالات به شما کمک خواهد کرد تا وقت خود را ذخیره کنید.برخی سوالات مهم مربوط به سینوزیت مزمن که از پزشک خود خواهید پرسید، عبارتند از:
• چه چیزی باعث بروز این علائم و شرایط در من شده است؟
• علاوه بر دلایل بیان شده، چه عوامل دیگری ممکن است؟
• چه آزمایشاتی برای این بیماری لازم است؟
• بهترین کاری که می توان در مورد این بیماری انجام داد، چیست؟
• آیا محدودیتی در مورد من وجود دارد که باید به آنها پایبند باشم؟
• آیا جایگزینی برای داروهای تجویز شده وجود دارد؟
اگر علاوه بر این سوالات، سوال دیگری دارید، بدون تردید بپرسید.
آزمایشات و تشخیص بیماری
برای درک علت علائم مشاهده شده در بیمار، پزشک یه دنبال حساسیت در بینی یا گلوی فرد خواهد بود. برای مشاهده بهتر مسیر بینی بیمار، پزشک اقداماتی را انجام خواهد داد، از جمله:
• استفاده از ابزاری برای باز نگاه داشتن بینی
• تجویز داروهایی که رگ های خونی را در بینی محدود می کند.
• تابش نوری به مسیر بینی برای مشاهده بهتر هرگونه التهاب یا مایع
این بررسی بصری کمک می کند تا شرایطی را که باعث بروز سینوزیت شده اند، مانند پولیپ بینی یا دیگر اختلالات، را رد یا تایید کرد. پزشک از روش های دیگری نیز برای مشاهده عوامل سینوزیت استفاده خواهد کرد، که عبارتند از:
• آندوسکوپی بینی: در این روش یک لوله نازک انعطاف پذیر وارد بینی شده که به پزشک اجازه می دهد تا داخل سینوس ها را مشاهده و بررسی کند. این روش برای معاینه بینی و حنجره نیز استفاده می شود.
• بررسی های تصویری: تصاویری که با استفاده از توموگرافی کامپیوتری (CT) یا MRI گرفته می شوند، جزئیات سینوس و بینی را نشان می دهند. این روش ها یک التهاب عمیق یا انسداد فیزیکی را نیز نشان می دهند که تشخیص آن از طریق آندوسکوپی بسیار مشکل خواهد بود.
• کشت باکتری در بینی و سینوس: کشت باکتری برای تشخیص سینوزیت مزمن ضروری نیستند. به هرحال در مواردی که شرایط به روش درمانی پاسخ نمی دهد یا بهبودی حاصل نمی شود، کشت بافت ها ممکن است به تعیین دقیق علت کمک کند، مانند باکتری ها یا قارچ ها.
• تست حساسیت: اگر پزشک فکر کند که شرایط به وجود آمده به خاطر نوعی حساسیت است، یک تست حساسیت پوست تجویز خواهد کرد. این تست بدون خطر و خیلی سریع انجام می شود و کمک می کند حساسیتی که منجر به وجود این شرایط شده، کشف شود.
درمان و دارو
در درمان سینوزیت مزمن هدف بیشتر بر روی موارد زیر است:
• کاهش التهاب سینوس
• تخلیه نگاه داشتن بینی
• از بین بردن علت های زمینه ای
• کاهش احتمال بروز مجدد سینوزیت
درمان برای از بین بردن علائم:
پزشک روش های درمانی را پیشنهاد می دهد تا به کاهش علائم سینوزیت کمک کند. این روش ها عبارتند از:
• آبرسانی نمکی بینی، که در این روش برای شستشوی بینی به داخل بینی اسپری می شود.
• اسپری های کورتیکواستروئیدی بینی: این اسپری های بینی به پیشگیری و درمان التهاب کمک می کنند. نمونه هایی از این اسپری ها عبارتند از فلوتیکازون (Flonase)، بودزونید و تریامسینولون، مومتازون (Nasonex) و بکلومتازون (Beconase AQ).
• کورتیکواستروئیدهای خوراکی یا تزریقی: این داروها برای تسکین التهاب سینوزیت شدید، به ویژه اگر فرد مبتلا به پولیپ بینی است، استفاده می شوند، مانند پردنیزون و متیل پردنیزون. مصرف طولانی مدت کورتیکواستروئیدها عوارض جانبی بسیار شدیدی در پی خواهد داشت، بنابراین داروی نامبرده تنها برای درمان علائم سینوزیت مصروف می شود.
• ضداحتقان: این داروها بدون نسخه پزشک و به شکل مایعات تجویزی، اسپری های بینی و قرص در دسترس می باشند. مثال هایی ضد احتقان های خوراکی بدون نسخه عبارتند از Sudafed و Actifed. اکسی متازولین هم نمونه ای از اسپری بینی موجود در بازار است. این داروها حداکثر برای چند روز مصرف می شوند، در غیر این صورت باعث بازگشت احتقان می شود.
• ضد دردهای موجود در بازار مانند آسپرین، استامینوفن (تیلنول و غیره) یا ایبوپروفن (ادویل، موترین و غیره). به خاطر خطر بروز سندروم ری (Reye) - نوعی بیماری کشنده – آسپرین ها به افراد جوان تر از 18 سال توصیه نمی شود. برخی از این داروها سینوزیت مزمن را بدتر می کنند، بنابراین قبل از مصرف هر ضد درد ابتدا با پزشک مشورت کنید.
• درمان حساسیت زدایی آسپرین، اگر نسبت به آسپیرینی که باعث سینوزیت شده حساسیت نشان دهید: این روش درمانی معمولا فقط در کلینیک های تخصصی و مراکز پزشکی انجام می شود.
به هرحال روش های موثرتری برای درمان سینوزیت در حال بررسی هستند.
آنتی بیوتیک ها
اگر دچار عفونت باکتریایی باشید، آنتی بیوتیک برای سینوزیت ضروری خواهد بود. به هرحال معمولا عاملی به غیر از باکتری باعث بروز سینوزیت مزمن می شود، بنابراین آنتی بیوتیک ها همیشه موثر نیستند.
سلول های بنیادی
اگر آلرژی ها باعث بروز سینوزیت شوند، درمان آلرژی (سلول های بنیادی) واکنش بدن را در مقابل برخی مواد حساسیت زا کاهش می دهد و در نتیجه به درمان شرایط کمک می کند.
جراحی
در مواردی که بدن در برابر درمان و دارو مقاومت کند، جراحی آندوسکوپی سینوس یک گزینه مناسب است. در این روش درمانی پزشک از آندوسکوپ، یک لوله نازک و قابل انعطاف که به سر آن منبع نور متصل است، استفاده می کند تا مسیر سینوس را بررسی کند. سپس بسته به منبع انسداد، پزشک از روش های مختلف برای رفع آن استفاده خواهد کرد. بزرگ کردن مسیر سینوس نیز یک گزینه مناسب دیگر است.
سبک زندگی و مراقبت در خانه
اقدامات خود درمانی زیر می توانند به کاهش علائم سینوزیت کمک کنند:
• استراحت به بدن کمک می کند تا با التهاب مبارزه کرده و به سرعت بهبود یابد.
• نوشیدن مایعاتی مانند آب و آب میوه به رقیق شدن ترشحات مخاطی و آبرسانی به بینی کمک می کند. از نوشیدن کافئین و الکل نیز اجتناب شود چرا که این مایعات نم زدا هستند. به علاوه نوشیدن الکل می تواند تورم پرده سینوس و بینی را بدتر کند.
• مرطوب کردن حفره های سینوس: می توانید در حالی که بر روی بخار ناشی از ظرف حاوی آب گرم نفس می کشید، حوله ای روی سر خود بیندازید. این بخار را مستقیما به سمت صورت خود هدایت کنید. یا اینکه دوش آب گرم گرفته و در هوای گرم و مرطوب نفس بکشید. این امر درد را کاهش داده و به تخلیه مخاط کمک می کند.
• استفاده از کمپرس گرم برای صورت، که می توان از حوله گرم در اطراف بینی، گونه ها و چشم برای کاهش درد صورت استفاده کرد.
• پاک کردن مسیرهای بینی با استفاده از آب، می توانید از بطری های خاصی که برای این کار طراحی شده اند استفاده کنید، قوطی های حاوی آب شور که برای شستشوی مسیر بینی استفاده می شوند. این درمان خانگی لاواژ بینی نامیده می شود که می تواند به باز شدن سینوس ها کمک کند. اگر خودتان این آب را آماده می کنید، بهتر است آبی باشد که قبلا جوشیده و سرد شده است. به علاوه پس از هر بار مصرف ظرف حاوی آب مورد نظر را تمیز بشویید.
• در حالت خواب سرتان بالاتر قرار گیرد، این امر به تخلیه سینوس ها و کاهش تراکم کمک می کند.
داروهای جایگزین
در مورد داروهای جایگزین مربوط به بیماری سینوزیت مزمن با پزشک خود مشورت کنید.
پیشگیری
برای پیشگیری از این مشکل بهتر است اقدامات زیر را انجام دهید:
• جلوگیری از عفونت های تنفسی: تماس خود را با افراد سرماخورده کم کنید. دستان خود را مرتبا، به خصوص قبل از غذا، بشوئید.
• مدیریت دقیق حساسیت ها: برای کنترل علائم با پزشک خود مشورت کنید.
• اجتناب از دود سیگار و هوای آلوده: دود سیگار و آلاینده های هوا باعث تحریک و ملتهب شدن ریه ها می شوند.
• استفاده از یک مرطوب کننده هوا: اگر هوای خانه خشک است و از گرم کننده هایی در خانه استفاده می کند که این خشکی را تشدید می کنند، مرطوب کردن هوا از بروز سینوزیت ها پیشگیری می کند. اطمینان حاصل کنید که مرطوب کننده هوا تمیز و عاری از هرگونه میکروب است و به علاوه آن را مرتبا تمیز کنید.
همراهی و حمایت
در مورد همراهی و حمایت از بیمار مبتلا به سینوزیت مزمن با پزشک خود مشورت کنید.