سردرد خوشه ای

این نوع از سردرد در بازه های زمانی مشخصی  مجددا برو زمیکند و به همین دلیل چنین نامی داردو یکی از درناک ترین انواع سردرد هااست.این سردرد معمولا در نیمه های شب اغاز شده  و شما را با درد وحشتناکی  حول  و یا درون یک چشم بیدار میکند.
طول مدت حملات سردردی  و یا دورانهای خوشه ای  ممکن است از یک هفته تا یک ماه متفاوت باشدو پس  از ان هم دوره بهبود بیماری اغاز میگردد که در ان سردرد به کلی متوقف میشودو ممکن است چند ماه تا چند سال این سردرد ها در این دوره عود نکنند.
این بیماری نادر بوده و خطرناک نیست و درمانها میتوانند حملات این بیماری را کوتاه تر و خفیف تر نمایند.ا زدارو درمانی هم به منظور کاهش تعداد سردرد های خوشه ای استفاده میشود.

این بیماری به طور ناگهانی و بدون هشدار های قلبی بروز میکند و نشانه های ان عبارتند از :
•    درد شدید به خصوص در ناحیه اطراف چشم که به دیگر اعضای بدن منتشر میشود مانند صورت،سر،گردن و شانه ها .
•    درد یک طرف بدن
•    بی قراری 
•    قرمزی چشم در سمت دردناک
•    گرفتگی و یا ابریزش بینی در سمتی از بینی که  درد دارد
•    تعریق و رنگ پریدگی صورت
•    تورم ناحیه دور چشم در منطقه دردناک
•    افتادگی پلک
•    خروج بیش از اندازه اشک
درد این بیماری معمولا با صفاتی همچون سوزاننده،تیز و عمیق توصیف میشود .افراد مبتلا به این نوع از سردرد،درد ان را همانند فرورفتن یک سیخ داغ در چشمانشان  و یا بیرون کشیدن چشم از حدقه ان توصیف میکنند.
این افراد تحریک پذیر میشوند و ممکن است در طی حملات کمی ارام شوندو برعکس افراد مبتلا به میگرن نمیتوانند در طی حملات بخوابند زیرا درد انها بیشتر میشود.
تعدادی از علائم شبه میگرن همانند تهوع،حساسیت به نور و صدا میتواند افراد  مبتلا به سردرد های خوشه ای را هم دچار کند.
ویژگی های دوران حملات 
این حملات معمولا بین 6 تا 12 هفته ادامه می یابندو زمان اغاز و مدت تداوم انها در هر دوره یکسان است.مثلا ممکن است این سردرد ها در هر فصل رخ میدهند مانند هر بهار و یا پاییز.
بیشتر افراد به سردرد های اپیزودیک مبتلا هستند که مدت انها از یک هفته تا یک سال متفاوت میباشد و پس از ان دوران بهبودی اغاز میگردد که حداقل 12 ماه پیش از اغاز حملات بعدی طول میکشد.
انواع مزمن این سردرد میتوانند بیش از یک سال طول بکشند یا انواع بدون درد ان کمتر از یک ماه طول میکشند.
در طی دوران حملات سردرد :
•    سردرد هر روز بروز میکندو ممکن است تا چند بار در روز هم اتفاق بیفتد.
•    یک حمله از یک ربع تا 3 ساعت میتواند طول بکشد
•    حملات در ساعاتهای معینی در یک روز بروز میکنند
•    بیشتر حملات در شب اغاز میشوند،یک تا دو ساعت پس از رفتن به رختخواب
این درد به صورت ناگهای اغاز شده و تمام میشود و شدت ان به سرعت کم میشود و بیشتر افراد پس از حملات دردی را حس نمیکنند ولی خسته هستند.
 

در صورتی که به تازگی به این بیماری مبتلا شده اید،پزشک خود را ملاقات نمایید تا در خصوص درمانهای ممکن با وی مشورت کنید و دیگر اختلالات را بشناسید.
معمولا سردرد های شدید به دلیل یک بیماری بنیادی بروز میکنند ولی خود این سردرد ها نشان دهنده  اختلالات دیگر هستند مانند تومور مغزی و یا پارگی یک رگ خونی.
در صورتی که شما مبتلا به سردرد هستید و روند ان تغییر میکند و یا به طور ناگهانی عوض میشود،حتما به پزشک مراجعه نمایید.
در صورت بروز هر یک از این علائم به اورژانس مراجعه نمایید :
•    سردرد های ناگهانی وشدید 
•    سردرد هایی که با تهوع و گرفتگی گردن ،گیجی ذهنی ،حمله ،بی حسی و یا مشکلات گفتاری همراهند که میتوانند نشانه ای از مشکلات مانند سکته ،مننژیت ،ورم مغزی و یا تمور مغزی باشند.
•    سردرد پس از ضربه به سر حتی اگر خفیف باشد و در طی زمان بیشتر شود.
•    سردرد ناگهانی وشدیدی که هیچ گاه تجربه نکرده اید.
•    سردردی که روند متغیری دارد و در طی زمان وخیم میشود

دلیل اصلی بروز این بیماری ناشناخته است ولی به نظرمیرسد که اختلالات عملکردی هیپوتالاموس نقش مهمی در این میان دارد .این بیماری در ساعتهای منظمی از روز بروز میکند و چرخه ان مطابق با اغاز فصل هاست.این حالت نشان میدهد که ساعت بیولوژیک بدن هم در این تنظیم دخیل است که در هیپوتالاموس قرار دارد و در مرکز مغز واقع است.
اختلالات هیپوتالاموس میتواند زمان بندی و طبیعت چرخه ای این نوع از سردرد ها را نشان دهد .سردرد های خوشه ای برعکس میگرن و سردرد های تنشی با محرک ها بدتر نمیشوند مانند غذاها،تغییرات هورمونی و استرس .تعدادی از افراد علائمی مشابه به میگرن مانند تهوع را قبل از اغاز حملات تجربه میکنند.
پس از اغاز حملات،مصرف الکل میتواند سردرد ها را دو بخشی کند و به همین دلیل باید از مصرف الکل در طی دوران حملات خودداری نمود.مصرف نیتروگلیسیرین به عنوان یک دارو ی قلب هم میتواند در برو زاین بیماری موثر باشد.
.====

عوامل موثر در ابتلا به سردرد خوشه ای  عبارتند از :
•    سن : ابتلا به این بیماری در بین افراد 20 تا40 سال شایع تر است ولی ممکن است در هر سنی بروز کند.
•    جنسیت:مردها بیشتر از زنان در معرض ابتلا به این نوع از سردرد هستند
•    سیگار کشیدن:افراد سیگاری بیش از دیگران در معرض ابتلا به این بیماری هستند.
•    مصرف الکل:اگر شما در خطر ابتلا به سردرد خوشه ای باشید،الکل احتمال بروز ان را افزایش میدهد.
•    سابقه خانوادگی :اگر خانواده شما به این بیماری مبتلا بوده اند؛احتمال ابتلای شما بیشتر خواهد شد.

پیامد های این بیماری به عوامل مختلفی وابسته هستند مانند سن،دلیل عفونت،شدت بیماری اولیه و مدت زمان بین اغاز بیماری تا درمان .
در بیشتر موارد افراد یکه به نوع خفیف ورم مغزی مبتلا شده اند،در طی چندین هفته بهبود می یابند  و پیامد های طولانی مدت نخواهند داشت.
پیامد های انواع شدید ورم مغزی 
اسیب به مغز به دلیل تورم میتواند بر اثر موارد متفاوتی بوجود اید و بیشتر انواع حاد ورم مغزی به کما و مرگ می انجامند.
پیامد های دیگر که شدت متفاوتی دارند ممکن است ماهها ادامه یابند و یا دائمی شوند :
•    خستگی دائمی 
•    ضعف و یا عدم همکاری عضلانی 
•    تغییرات شخصیتی 
•    اختلالات حافظه 
•    فلج
•    اختلالات شنیداری و یا دیداری 
•    اختلالات گفتاری 

احتمالاشما به یک متخصص اعصاب  ارجاع داده میشوید و بهتر است پیش از ملاقات خود را کاملا اماده نمایید .
•    اطلاعاتی را در خصوص زمان اغاز حملات،طول انها ،شدت انها ،موادمحرک سردرد تهیه نمایید 
•    لیستی از تمام دارو های مصرفی خود تهیه نمایید 
•    سوالاتی را که میخواهید از پزشک بپرسید را یادداشت نمایید 
•    علائم خود پیش از اغاز سردرد را یاداشتت نمایید 
•    در صورتی که دردتان پس از زمانی بهیود یافته است ان را یادداشت نمایید.
میتوانید این سوالات را از پزشک خود بپرسید 
•    دلیل ابتلا به این ببماری  چیست ؟و علائم ان کدامند ؟
•    ایا نیازی به ازمایش وجود دارد ؟
•    ایا باید دارو مصرف کرد ؟
•    چگونه میتوان علائم را کاهش داد ؟
•    ایا لازم است که رژیم غذایی خود را تغییر دهم ؟
•    چگونه میتوانم بیماری های دیگر را در کنار این بیماری مدیریت کنم ؟
•    عوارض جانبی دارو های مصرفی چیست ؟

پزشکتان ممکن است این سوالات را از شما بپرسد :
•    چه زمانی علائم  شما اغاز شد ؟
•    ایا روشی وجود دارد که درتان را افزایش یا کاهش دهد ؟
•    شدت علائم چقدر است ؟
•    ایا مصرف الکل درد تان را بیشتر میکند ؟
•    ایا حملات در زمان و روز مشخصی بروز میکنند ؟

تشخیص این بیماری با توجه به ویژگیهای حملات مانند درد،موقعیت و شدت درد و دیگر علائم مرتبط صورت میگیرد
در صورتی که شما به سردرد های مزمن و یا عود کننده مبتلا باشید،پزشکتان با این روش ها سعی میکند تا نوع و دلیل سردرد را تشخیص دهد :
ارزیابی عصبی 
در این روش نشانه های فیزیکی این سردرد تشخیص داده میشود .گاهی اوقات پلک چشم می افتد و یا مردمک چشم کوچکتر به نظر میرسد.
عکس برداری 
در صورتی که شما مبتلا به سردرد های پیچیده و یا اختلالاتی در ارزیابی فیزیکی باشید،پزشکتان روش های دیگری را به کار میبرد تا دلایل بروز سردرد مانند تومور مغز و یا انوریسم مشخص شود مانند :
•    سی تی اسکن :در این روش از مجموعه ای از پرتوهای ایکس به منظور گرفتن عکسهای مقطعی از مغز استفاده میشود .
•    ام ار ای :در این روش از میدان های مغناطیسی قوی و امواج رادیویی به منظور گرفتن عکسهای دقیق از مغز و رگهای خونی استفاده میشود.

این بیماری قابل درمان نیست ولی هدف ان کاهش شدت درد و طول  ان و پیشگیری از حملات بعدی است.درد این بیماری به طور ناگهانی اغاز میشود و ممکن است پس از مدت کوتاهی ناپدید شود و به همین  دلیل ارزیابی و درمان ان دشوار است و به درمانهای سریع نیاز دارد.تعدادی از دارو های درمانی سریع میتوانند به سرعت درد را کاهش دهند .روش های ذیل بنا بر تحقیقات انجام شده به عنوان بهترین روش های درمانی سریع و پیشگیری کننده شناخته میشوند :
درمانهای کوتاه مدت 
•    اکسیژن :استنشاق 100 درصد اکسیژن از طریق یک ماسک در نرخ کمینه ی 12 لیتر بر دقیقه میتواند به میزان زیادی وضعیت بیمار را بهبود بخشد و تاثیرات این روش ارزان و موثر در طی 15 دقیقه  بروز میکنند.ولی باید سیلندر اکسیژن و تنظیم کننده را با خود همراه ببرید و به همین دلیل کمی درمان سخت خواهد شد .از واحد های کوچک و متحرک هم میتوان استفاده نمود  ولی برای عده ای باز هم غیرکاربردی است.
•    تریپتن :نوع تزریقی سوماتریپتن  که برای درمان میگرن به کار برده میشود،برای درمان این بیماری هم مناسب است . در طی ارزیابی پزشکی،تزریق انجام میگیرد و ممکن است تعدادی از افراد نوع استنشاقی ان را استفاده نمایند ولی تزریق برای بیشتر افراد موثر تر خاهد بود. در صورتی که شما به فشار خون بالا و یا بیماری های قلبی مبتلا هستید،نباید از این دارو مصرف کنید.نوع دیگر این دارو به نام زولمی تریپتن به صورت قرص و یا اسپری تجویز میشود .در صورتی که شما نتوانید از دیگر دارو های درمانی مصرف کنید ،این دارو تجویز میشود.
•    آکتری اتاید :این دارو یک نسخه ترکیبی و تزریقی از هورمون سوماتوستاتین است که برای درمان این سردرد موثر میباشد.
•    بیحس کننده های موضعی :حالت بی حسی ناشی از این دارو ها مانند لیدوکائین در تزریق از تریق بینی میتواند در درمان یردرد موثر باشد.
•    دای هایدرو اورگاتومین :نوع درون وریدی این دارو میتواند علائم سردرد های خوشه ای تعدادی از افراد را کاهش دهد.نوع اشتنشاقی ان هم موجود میباشد که تاثیر ان در درمان هنوز مشخص نشده است.
روش های پیشگیری کننده :
این روش های درمانی در اغاز بیماری به کاربرده میشوند تا حملات سردرد را سرکوب نمایند.انتخاب داروی مصرفی با توجه به نظم و طول اپیزود های بیماری متفاوت است .با مشورت با پزشک میتوانید زمانی مصرف دارو را قطع کنید که اپیزود های بیماری پایان یافته باشد.
مسدود کننده های کانالهای کلسیمی :وراپمیل اولین انتخاب برای پیشگیری از برو ز این سردرد هاست و با دارو های دیگر مصرف میشود ولی به منظور درمان سردرد های خوشه ای مزمن باید مدت زیادی از این دارو استفاده نمود.اگرشما به تازگی به این نوع از سردرد مبتلا شده باشید و یا الگوی درد ان کوتاه مدت باشد،پزشکتان از دارو های کورتیکواستروئیدی استفاده میکند که گزینه کوتاه مدت خوبی هستند ولی عوارضی همانند دیابت،فشار خون  و اب مروارید باعث میشوند تا گزینه بلند مدت مناسبی نباشند.
•    لیتیوم کربنات :از این  ماده برای درمان اختلال دو قطبی استفاده میشود و میتواند در پیشگیری از بروز این نوع از سردرد موثر باشد و این در حالی است که دیگر دارو های در این زمنیه موثر نباشند.عوارض جانبی ان عبارتند از :تومور،افزایش تشنگی و اسهال .پزشکتان ممکن است دوز مصرفی را به گونه ای تنظیم نماید تا بتواند عوارض ان را به حداقل برساند.در زمان مصرف این دارو،شما مورد ارزیابی خونی قرار میگیرید تا امکان بروز عوارض جدی تری همانند اسیب های کلیوی مشخص شود.
•    انسداد اعصاب :تزریق یک ماده بی حسی به همراه کورتیکواستروئید حول عصب پس سری میتواند در بهبود این بیماری کمک نماید .میتوان تا زمانی که دارو های درمانی بلند مدت بر بیماری تاثیر میگذارند،از این روش استفاده نمود.
•    ارگوتامین :که به صورت فرص تجویز میشود  و باید زیر زبان گذاشته شود؛باید قبل از خواب مصرف گردد تا از بروز حملات شبانه جلوگیری نماید.دایهیدروارگوتامین تزریقی هم میتواند موثر باشد.در صورتی که این دارو ها در اغاز حملات مصرف گردند،میتوانند موثر باشند ولی نباید با دارو های دیگر همانند تریپتن استفاده شود و برای مصرف کوتاه مدت مناسب میباشند.
•    ملاتونین :با توجه به مطالعات 10 میلی گرم از ملاتونین درهنگام غروب میتواند تناوب سردرد های خوشه ای را کاهش دهد .
•    دیگر دارو های ضد تشنج همانند دایولپروئکس و توپیرمیت بدین منظور به کاربرده میشوند.
جراحی 
به ندرت پزشکان به بیمارن مبتلا به سردرد خوشه ای که بر اثر مصرف دارو های سریع الاثر بهبود نمی یابند و یا انهایی که نمیتوانند عوارض جانبی دارو ها را تحمل نمایند،جراحی را پیشنهاد میکنند.
این جراحی میتواند به  اعصاب مسئول درد اسیب برساند مانند عصب سه قلو که دور و پشت چشم ها قرار دارد .ولی نتایج بلند مدت این جراحی مشخص نشده است مانند شعف عضلانی  فک و یا فقدان حواس در بخش هایی از صورت و سر که به ندرت رخ میدهد.
تحقیقات انجام گرفته در خصوص درمان سردر های خوشه ای 
هر چه اطلاعات دانشمندان در خصوص علت برو زاین نوع از سردرد بیشتر شود،انها بهتر میتوانند درمانهای جدیدی را بیابند.انها در حال تحقیق بروی یک روش جدید به نام تحریک عصب سه قلو میباشند که در ان جراح چندالکترود را در پشت سر قرار میدهد و انها را به یک ژنراتور وصل میکند .الکترود پالس هایی را میفرستد تا عصب یاد شده را تحریک نماید که میتواند سیگنالهای درد را مسدود و یا بهبود دهد.
نتایج حاصل زا این ازمایش نشان میدهند که این روش میتواند درد افراد مبتلا به سردرد های خوشه ای را کاهش دهد.
همچنین تحقیقاتی در خصوص تحریک مغزی انجام گرفته است که در ان الکترودی در هیپوتالاموس قرار داده میشود که مسئولیت زمان بندی بدن را به عهده دارد و جراح الکترود را به یک ژنراتور متصل میکند که پالسهای الکتریکی مغز را تغییر میدهد و به کاهش درد کمک میکند.
تحریک شدید تر مغز میتواند  به بهبود علائم افراد مبتلا به سردرد های حاد کمک نماید که با دارودرمانی بهبود نیافته اند.دانشمندان در حال تحقیق بروی انواع دیگر  تحریکات عصبی  و مغزی میباشند تا بتوانند از بروز سردرد های خوشه ای پیشگیری نمایند و ان را درمان کنند.

با این روش ها میتوانید از حملات سردرد در طی بیماری جلوگیری نمایید :
•    برنامه خواب خود را به صورت منظم حفظ کنید:زمانی که برنامه خواب شما به هم میریزد،این نوع از سردرد ها برو زمیکنند .
•    از مصرف الکل بپرهیزید:الکل موجود در اب جو و یا شراب میتواند باعث بروز این نوع از سردرد شود .

از انجایی که سردرد های خوشه ای بسیار دردناک میباشند،ممکن است شما بخواهید از روش های درمانی جایگزین استفاده نمایید .مطالعه ای بروی افراد یکه از روش هایی مانند طب سوزنی،لمس درمانی ،طب فشاری،کایروپراکتیک و هموپاتی را انجام دادند ،نشان میدهد که کمتر از 10 درصد انان این روش ها را موثر میدانند .
تعدادی از روش های درمانی ارزش امتحان را دارند مثلا عصاره کودوزو،یک نمونه شراب در کشور های اسیایی میتواند شدت و تناوب و طول این حملات را کاهش دهدولی نمیتواند طول چرخه های عود کننده را کاهش دهد .ملاتونین هم در کاهش حملات شبانه موثر میباشد.

از انجایی که دلیل اصلی بروز این بیماری مشخص نیست،نمیتوان از ان پیشگیری نمودولی میتوان استراتژی های پیشگیری کننده ای را انتخاب نمود تا بتوان این حملات را بهتر میدریت نمود و از ان در کنار درمانهای دارویی حملات بهره جست.
پیشگیری میتواند شدت و تناوب حملات سردرد و خطر مصرف بیش از اندازه دارو های درمانی سردرد را کاهش دهد . درمانهای پیشگیری کننده  میتوانند میزان تاثیر  دارو ها را افزایش دهند.
همچنین میتوانید با عدم مصرف نیکوتین و الکل ،امکان بروز حملات بعدی را کاهش دهید.

زندگی با این بیماری دشوار است و ممکن است به شما و خانواده و دوستانتان اسیب بزند.علاوه بر نشانه های فیزیکی ،درد شدید این سردرد ها میتواند شما را مضطرب و افسرده نماید و در نهایت بر رابطه شما با دیگران موثر باشد و کیفیت زندگی تان را کاهش دهد.
مشورت با یک مشاور و یا درمانگر میتواند به شما در جهت سازگاری با بیماری کمک نمایدو گروههای پشتیبانی این نوع از سردرد ها هم برای شما به منزله منابع اطلاعاتی عمل میکنند.انها مکانی مناسب برای در میان گذاشتن تجریباتتان با دیگر افراد هستند . میتوانید از پزشکتان در خصوص این  گروههای سوال نمایید .