سرماخوردگی (گریپ‌، نزله‌، زکام‌ حاد، نازوفارنژیت، رینوفارنژیت)

سرماخوردگی، عفونت ویروسی دستگاه تنفسی فوقانی است_ بینی و گلو. معمولا، سرماخوردگی بی ضرر است، اگر چه در زمان بیماری این طور به نظر نمی رسد. علایم سرماخوردگی دو گروه اصلی دارد: 1)  آبریزش بینی، گلو درد و سرفه، 2) چشم اشک آلود، عطسه و احتقان؛ 3) در برخی موارد همه ی موارد بالا. از آنجا که از هر 100 ویروس یکی می تواند باعث سرماخوردگی شود، علایم متغیر و متفاوت می شود.

کودکان پیش دبستانی بیشتر دچار سرماخوردگی می شوند، اما بزرگسالان سالم نیز در طول سال چندین بار دچار این بیماری می شوند.

در اکثر موارد، پس از یک یا دو هفته علایم بهبود می یابند، در غیر این صورت باید به پزشک مراجعه شود. 

• آبریزش یا گرفتگی بینی
• خارش و یا درد گلو 
• سرفه 
• تولید خلط و گرفتگی
• بدن درد و یا سردرد خفیف
• عطسه
• چشمان اشک آلود
• تب خفیف
• خستگی خفیف

در طول دوره ی سرما خوردگی، ترشحات بینی ضخیم، زرد یا سبز رنگ می شود. تفاوت سرما خوردگی با دیگر عفونت های ویروسی در این است که تب بالا دیده نمی شود و فرد دچار خستگی مفرط نمی شود.  

بزرگسالان

• تب 39.4 درجه سانتی گراد ( 103 درجه فارنهایت) و یا بالاتر
• تب همراه با عرق، لرز و سرفه خونی
• تورم  قابل توجه غدد
• درد شدید سینوس ها

کودکان
در حالت کلی، در هنگام سرما خوردگی، کودکان مریض تر از بزرگسالان دیده می شوند و عوارضی همچون گوش درد دارند. سرماخوردگی معمولی نیاز به مراجعه به پزشک ندارد. اما، در صورت مشاهده ی هر یک از علایم زیر سریع به پزشک مراجعه کنید:

• تب 38 درجه سانتی گراد (  100.4 فارنهایت)، در نوزادان تا 12 هفتگی
• تب که بارها و بارها بالای 40 درجه سانتی گراد ( 104 فارنهایت ) می رود، همه ی گودکان در هر سنی 
• نشانه های کم آبی، مانند ادرار کمتر از حد معمول
• ننوشیدن کافی مایعات 
• تب که بیش از 24 ساعت در کودک کوچک تر از 2 سال طول بکشد
• تب که بیش از سه روز در کودک بزرگتر از 2 سال طول بکشد
• استفراغ یا درد شکم
• خواب آلودگی غیر معمول
• سردرد شدید
• گرفتگی گردن
• اشکال در تنفس
• گریه مداوم 
• گوش درد
• سرفه مداوم

اگر چه بیش از 100 نوع ویروس می تواند باعث سرماخوردگی شود، اما رینوویروس شایع ترین علت و بسیار مسری است.

ویروس سرماخوردگی از طریق دهان، چشم یا بینی وارد بدن می شود. ویروس از طریق قطرات پخش شده در هوا به دلیل سرفه، عطسه و صحبت کردن انتقال پیدا می کند. اما، از طریق تماس دست ها ( دست دادن) و یا استفاده ی مشترک وسایل آلوده به ویروس مانند  ظروف، حوله، اسباب بازی و یا گوشی تلفن منتقل می شود. در صورت لمس چشم، بینی یا دهان پس از اینگونه تماس ها، فرد دچار سرماخوردگی می شود.

• سن. نوزادان و کودکان پیش دبستانی بیشتر دچار سرماخوردگی می شوند، زیرا هنوز مقاومت لازم در برابر بسیاری از ویروس ها را پیدا نکرده اند. سیستم ایمنی نابالغ تنها علت آسیب پذیری راحت کودکان نیست، دلایل دیگر آن عبارتند از ارتباط دایم این کودکان با یکدیگر، نشستن دست ها، و نپوشاندن دهان و بینی در هنگام سرفه و عطسه. سرماخوردگی در نوزادان مشکل ساز است اگر با شیر دهی و یا تنفس از طریق بینی تداخل داشته باشد.
• سیستم ایمنی. با بالا رفتن سن، سیستم ایمنی بدن در مقابل اکثر ویروس ها ی رایج و ایجاد کننده ی سرماخوردگی مصونیت و مقاومت پیدا می کند. میزان سرماخوردگی بزرگسالان کمتر از کودکان است. با این حال، هنوز هم بزرگسالان می توانند توسط ویروسی دچار سرما خوردگی و ضعف سیستم ایمنی شوند که همه ی این عوامل، خطر ابتلا به سرماخوردگی را افزایش می دهد.
• فصل. در پاییز و زمستان، کودکان و بزرگسالان بیشتر مستعد ابتلا به سرماخوردگی هستند. زیرا، کودکان به مدرسه می روند و اکثر افراد زمان بیشتری را در خانه صرف می کنند. در آب و هوای گرمتر، با اینکه افراد کمتر در خانه هستند، در فصل هایی که باران های مکرر وجود دارد، سرما خوردگی بیشتر است. 

• عفونت حاد گوش (عفونت گوش میانی). عفونت گوش زمانی رخ می دهد که باکتری یا ویروس به فضای پشتی پرده گوش نفوذ می کند. این عارضه یکی از علایم سرماخوردگی در کودکان است. علایم معمول عبارتند از گوش درد، در برخی موارد ترشحات سبز یا زرد رنگ  بینی و یا بازگشت تب. نوزادان و یا کودکانی که هنوز توانایی سخن گفتن ندارند با گریه یا بد خوابی حالت خود را نشان می دهند. کودکانی که بیش از حد جوان به فعل پریشانی خود ممکن است به سادگی گریه و یا خواب بی می باشد. کشیدن گوش نشانه قابل اعتمادی برای سرما خوردگی نیست.
• خس خس. سرماخوردگی می تواند باعث خس خس سینه در کودکان مبتلا به آسم شود.
• سینوزیت. در بزرگسالان و یا کودکان، سرماخوردگی درمان نشده  ممکن است منجر به سینوزیت شود_ التهاب و عفونت سینوس ها.
• سایر عفونت های ثانویه. این عفونت ها عبارتند از گلو درد (گلودرد استرپتوکوکی)، ذات الریه، خناق و یا برونشیولیت در کودکان. برای درمان نیاز به مراجعه به پزشک است.

پزشک خانوادگی، عمومی یا متخصص کودکان معاینات اولیه را انجام می دهد.

سوالات شما از پزشک
پیش از مراجعه این اطلاعات را در برگه ایی بنویسید:

• شرح کاملی از علایم، مدت زمان شروع آنها
• اخیرا هر نوع ارتباط با فرد مبتلا به سر ماخوردگی
• اطلاعات پزشکی کلیدی، مانند مشکلات پزشکی دیگر، داروهای مصرفی
• سوالاتی که می خواهید از پزشک بپرسید

سوالات را از مهم به کمتر مهم بچینید تا در صورت تمام شدن وقت ویزیت، اطلاعات مهم تر را به دست آورده باشید. سوالاتی مانند:

• علت اصلی و ایجاد کننده ی این علایم چیست؟
• چه عامل دیگری ممکن است ایجاد کننده این علایم و شرایط باشد؟
• چه آزمایشاتی باید انجام دهم؟
• درمان مناسب چیست؟
• از چه درمانی باید اجتناب شود؟
• چه مدت طول می کشد تا علایم از بین بروند؟ 
• این نوع سرماخوردگی مسری است؟ چه وقت می توانیم به مدرسه یا محل کار برگردیم؟
• درمانهای خانگی مناسب چه هستند؟
• با داشتن مشکل جسمانی دیگر، چگونه می توان هر دو را مدیریت و کنترل کرد؟

*** نترسید از پرسیدن سوال و گرفتن اطلاعات. هر سوالی که باعث نگرانی و یا درگیری ذهنیتان است را بدون لحظه ایی تامل بپرسید تا اطلاعات کافی به دست بیاورید.

سوالات پزشک از شما

• علایم از چه زمانی شروع شده اند؟ شدت آنها چقدر است؟
• با گذشت زمان علایم تغییر کرده اند؟
• آیا علایم بهبود یافته و دوباره وخیم شده اند؟
• یکی از علایم "داشتن تب" است؟ تب چند درجه؟
• در دو هفته گذشته با فردی دارای علایم مشابه تماس داشته ایید؟
• چه شرایطی باعث بهبود علایم می شود؟ چه شرایطی باعث بدتر شدن علایم می شود؟
• در حال حاضر چه نوع دارویی مصرف می کنید؟ حتی ویتامین یا مکمل گیاهی
• تا به حال تحت درمان برای بیماری دیگری قرار گرفته ایید؟
• وزن از دست داده ایید؟

در خلال آمادگی برای ویزیت 
تا زمان ویزیت پزشک می توانید استراحت کنید و مقدار زیادی مایعات بنوشید.

هیچ درمانی برای سرماخوردگی وجود ندارد. آنتی بیوتیک و داروهای بدون نسخه (OTC) نمی توانند سرماخوردگی را زودتر از حد معمول درمان کنند و حتی عوارض جانبی هم دارند. حال، به جوانب مثبت و منفی برخی از داروهای سرماخوردگی معمول نگاهی می اندازیم:

• مسکن ها. بسیاری از افراد برای درمان تب، گلو درد و سردرد، استامینوفن (Tylenol, و غیره) و یا دیگر مسکن های خفیف مصرف می کنند. اگر استامینوفن مکرر و بیشتر از دوز پیشنهادی مصرف شود به کبد آسیب می رساند.  به کودکان زیر 3 ماه استامینوفن ندهید و در هنگام دادن آن به کودکان بزرگتر هم مراقب باشید، زیرا دستورالعمل مربوط به دوز مناسب می تواند گیج کننده باشد. به عنوان مثال، اندازه ی قاشق برای شربت در نوزادان متفاوت از کودکان بزرگتر است. کودکان و نوجوانان باید با احتیاط آسپرین مصرف کنند. اگرچه آسپیرین برای کودکان بزرگتر از 2 سال تایید شده است، اما کودکان و نوجوانانی که دوره نقاهت آبله مرغان یا آنفولانزا را می گذرانند هرگز نباید آسپیرین مصرف کنند. زیرا آسپرین، سندرم ری موجود در این کودکان را بر می انگیزد_ یک بیماری نادر اما تهدید کننده زندگی.
• اسپری های بینی ضد احتقان. بزرگسالان، بیشتر از چند روز نباید این نوع اسپری ها را استفاده کنند، زیرا استفاده طولانی مدت می تواند باعث التهاب مزمن غشای مخاطی شود.  کودکان هرگز نباید از قطره یا اسپری ضد احتقان استفاده کنند. شواهد اندکی مبنی بر موثر بودن آنها بر کودکان وجود دارد و ممکن است عوارض جانبی ایجاد کنند.
• شربت سرفه. هرگز نباید به کودکان کمتر از 2 سال این شربت را داد. داروها و شربت سرفه بدون نسخه (OTC) نمی توانند علت زمینه ایی و سرماخوردگی را زودتر از حد معمول درمان کنند. این داروها عوارض جانبی بالقوه نیز دارند، مانند ضربان سریع قلب و تشنج. در خصوص کودکان بزرگتر تحقیقات هنوز ادامه دارد. هنوز هم این داروها و شربت سرفه بدون نسخه (OTC) نمی توانند علت زمینه ایی و سرماخوردگی را زودتر از حد معمول درمان کنند و عوارض جانبی بالقوه نیز دارند. با این حال، در صورت مصرف باید به دقت دستورات روی برچسب رعایت شود. هرگز دو داروی دارای مواد تشکیل دهنده فعال یکسان _ مانند آنتی هیستامین، ضد احتقان یا مسکن_ را هم زمان به کودک خود ندهید، زیرا می تواند منجر به علایم اووردوز ( مصرف بیش از حد) شود.

• نوشیدن مقدار زیادی مایعات. آب، آب میوه، سوپ و یا آب لیمو شیرین گرم گزینه های خوبی هستند. آنها، مایعات از دست رفته در طول تولید خلط و یا تب را جایگزین می کنند. از مصرف الکل و کافئین_ باعث از دست دادن آب می شوند_ و کشیدن سیگار_ می تواند علایم را تشدید کند_ اجتناب کنید.
• خوردن سوپ مرغ. نسلی از پدر و مادرها در هنگام سرماخوردگی، سوپ مرغ را به زور و قاشق قاشق به کودکان بیمار خود می خوراندند. با دیدن این رویه، دانشمندان شروع به آزمایش سوپ مرغ کردند و متوجه شدند که این سوپ به دو طریق در تسکین علایم سرماخوردگی و آنفلوآنزا موثر است: 1) با مهار جنبش نوتروفیل ها_ سلول های سیستم ایمنی که در پاسخ بدن به التهاب کمک می کنند_ مانند یک ضد التهاب عمل می کند. 2) به طور موقت سرعت حرکت خلط در بینی را بیشتر می کند تا از گرفتگی و مدت زمان تماس ویروس با دیواره بینی کم کند.
• استراحت کردن. در صورت امکان، در هنگام داشتن تب، سرفه شدید یا خواب آلودگی پس از مصرف دارو در خانه بمانند و به محل کار یا مدرسه نروید تا هم استراحت کنید و هم دیگران را مبتلا نکنید. در صورت زندگی یا کار با فرد مبتلا به    بیماری مزمن یا سیستم ایمنی ضعیف حتما از ماسک استفاده کنید.
• تنظیم کردن دمای و رطوبت محل زندگی. گرم نگه داشتن خانه، اما نه زیاد، مفید است. اگر هوا خشک است، یک دستگاه بخور یا بخارساز می تواند هوا را مرطوب و به گرفتگی و سرفه کمک کند. مرطوب کننده را همیشه تمییز نگه دارید تا از رشد باکتری و قارچ جلوگیری شود. 
• تسکین دادن گلو. غرغره ی آب نمک_   1/4 تا 1/2 قاشق چای خوری نمک حل شده در 8 لیتر آب گرم_ به طور موقت می تواند درد یا خارش گلو را کاهش دهد.
• استفاده کردن از قطره نمکی بینی. برای تسکین احتقان بینی استفاده می شود. این دارو را می توان بدون نسخه تهیه کرد و موثر، ایمن و غیر تحریک کننده هستند، حتی برای کودکان. در نوزادان، متخصصین توصیه می کنند که قبل از شیردهی به نوزاد، چند قطره در یک سوراخ بینی ریخته و به آرامی با سرنگ مخصوص ساکشن شود. اینکار را برای سوراخ بینی دیگر هم انجام دهید. انجام این کار باعث شیرخوارگی بهتر و بهبود خواب می شود. گاهی اوقات، اسپری نمکی بینی را می توان برای کودکان بزرگتر نیز استفاده کرد.

• ویتامین C. مصرف ویتامین C از ابتلا به سرماخوردگی جلوگیری نمی کند اما طول مدت آن را کاهش می دهد. 
• سرخارگل (اکیناسه). مطالعات نتایج متفاوتی دارند. برخی مطالعات نشان دادند که هیچ سودی ندارد. برخی دیگر، کاهش قابل توجه در شدت و طول مدت علایم سرماخوردگی در مراحل اولیه را نشان می دهند. علت این تفاوت در نتایج ممکن است به نوع گیاه و نحوه ی آماده سازی آن مربوط باشد. تحقیقات در خصوص موثر بودن یا نبودن این گیاه  ادامه دارد. با این حال، اگر دارای سیستم ایمنی سالم هستید و از داروهای تجویزی استفاده نمی کنید، مصرف مکمل های اکیناسه باعث آسیب می شود.
• روی. تحقیقات انجام شده بر تاثیر یا عدم تاثیر روی دارای فراز و نشیب بسیاری است.  زیرا، بسیاری از این مطالعات دارای کاستی های زیادی هستند و به این دلیل نادرستند. برخی مطالعات نشان دادند که روی موثر است اگر در 24 ساعت اولیه شروع سرماخوردگی مصرف شود. مصرف روی با مواد غذایی ممکن است عوارض جانبی، مانند طعم بد و تهوع، را کاهش دهد. استفاده ی روی از طریق بینی می تواند باعث آسیب دایمی به حس بویایی شود. 

• شستن دست ها. دستهای خود را به طور کامل و مداوم بشوریید و اهمیت شستن دستان را به کودکان آموزش دهید.
• تمیز کردن وسایل. وسایل آشپزخانه و حمام را تمیز نگه دارید، به ویژه هنگامی که کسی در خانواده مبتلا به سرماخوردگی است. در فواصل معین اسباب بازی های کودکان را بشوریید.
• استفاده از دستمال کاغذی. همیشه در دستمال کاغذی عطسه و سرفه کنید و آن را بلافاصله دور بیاندازید و دستهای خود را بشوریید. به کودکان بیاموزید که در هنگام نداشتن دستمال کاغذی در خم آرنج خود عطسه یا سرفه کنند. به این ترتیب بدون استفاده از دستان، دهان خود را می پوشانند.
• شریک نشدن. لیوان یا ظروف را به طور مشترک استفاده نکنید. برای افراد بیمار از ظروف و لیوان های یکبار مصرف استفاده کنید. و یا اسم فرد بیمار را روی لیوان یا ظروف بچسبانید. 
• دوری از فرد سرماخورده. از تماس طولانی مدت با افراد سرماخورده اجتناب کنید.
• انتخاب بهترین مرکز پزشکی برای کودکان. مرکزی را انتخاب کنید که از بهداشت مناسب و سیاست درست در مورد نگه داشتن کودکان بیمار در خانه برخوردار است.