بیماری سرخرگ های قلب یا عروق کرونر

بیماری سرخرگ های قلبی یا عروق کرونر زمانی رخ می دهد که رگ های حونی اصلی که خون، اکسیژن و مواد غذایی قلب را تامین می کنند، آسیب دیده یا بیمار شوند. رسوب حاوی کلسترول (لخته خون) در شریان ها و التهاب آنها معمولا بیماری سرخرگ های قلبی را در پی دارند. 
زمانی که لخته خون ساخته می شود، باعث تنگی عروق کرونر می شوند و در نتیجه جریان خون به قلب کاهش می یابد. در نهایت این کاهش جریان خون ممکن است باعث بروز درد در قفسه سینه (آنژین)، تنگی نفس و دیگر نشانه های مربوطبه این بیماری شود. انسداد کامل نیز حمله قلبی در پی خواهد داشت. 
از آنجایی که بیماری سرخرگ های قلب طی سال ها اتفاق می افتد، تا زمان بروز علائم واشح بیماری یا حمله قلبی متوجه مشکل نخواهید شد. اما روش های زیادی برای پیشگیری و درمان این بیماری وجود دارد. انتخاب یک زندگی سالم بسیار موثر خواهد بود.

اگر عروق کرونر تنگ شده باشند، نمی توانند خون دارای اکسژن کافی به قلب برسانند – به ویژه زمانی که قلب به سختی در حال تپیدن می باشد، به عنوان مثال هنگام ورزش کردن. در ابتدا کاهش جریان خون هیچ گونه علائمی مربوط به بیماری عروق کرونر نشان ندهد. اما با ادامه تشکیل لخته های خون، علائم و نشانه های این بیماری نیز برز خواهند کرد، که علائم آن عبارتند از: 
•    درد قفسه سینه (آنژین): فرد در این حالت،  احساس فشار و سفتی در قفسه سینه خود می کند، انگار که جسم سنگینی روی قفسه سینه وی وجود دارد. این درد تحت عنوان آنژین قلبی مطرح می شود که معمولا در وسط یا سمت چپ قفسه سینه بروز می کند و به طور کل آغاز آن با فشارهای روحی و جسمی می باشد. این درد معمولا چند دقیقه پس از توقف فعالیت اضطراب آور متوقف می شود. در برخی افراد، به ویژه خانم ها، این درد ممکن است گسترش یابد و در گردن، بازوها و یا پشت هم احساس شود. 
•    تنگی نفس: اگر قلب نتواند خون کافی پمپاژ کند تا نیازهای بدن را برآورده سازد، تنگی نفس یا خستگی شدید در فرد بروز خواهد کرد. 
•    حمله قلبی: انسداد کامل عروق کرونر باعث بروز حمله قلبی می شود. علائم حمله قلبی عبارتند از فشار خرد شونده در قفسه سینه و درد در شانه و بازو و گاهی تنگی نفس و عرق کردن. 
خانم ها کمتر از آقایان علائم حمله قلبی، مانند درد در گردن و یا فک، را تجربه می کنند. گاهی اوقات حمله قلبی بدون هیچ گونه نشانه ای رخ می دهد. 

اگر علائم حمله قلبی را در خود مشاهده می کنید، به اورژانس مراجعه کنید. اگر به خدمات پزشکی اورژانس دسترسی ندارید، از کسی بخواهید شما را به نزدیکترین بیمارستان برساند. رانندگی اتومبیل توسط خودتان آخرین گزینه باشد. 
اگر عوامل تشدید کننده بیماری عروق کرونر در شما وجود دارد – مانند فشار خون بالا، کلسترول بالا، مصرف دخانیات و سابقه خانوادگی و اضافه وزن – با پزشک خود مشورت کنید. پزشک شرایط را در شما آزمایش خواهد کرد، به ویژه اگر علائم شریان تنگ مشاهده شود. 

تصور می شود بیماری عروق کرونر با صدمه به لایه داخلی شریان کرونر آغاز خواهد شد، برخی اوقات این مشکل از دوران کودکی آغاز می شود. عوامل مختلفی باعث بروز این آسیب می شوند، از جمله:
•    سیگار کشیدن
•    فشار خون بالا
•    کلسترول بالا
•    دیابت یا مقاومت در برابر انسولین
•    کم تحرکی
هنگامی که دیواره داخلی شریان آسیب ببیند، رسوب چربی (لخته خون) ساخه شده از کلسترول و دیگر زباله های سلولی در فرایندی به نام آترواسکلروز،  تمایل به تجمع در محل آسیب دیدگی را دارند. اگر سطح لختگی خون پارگی پیدا کند، سلول های خونی به نام پلاکت، در محل انباشته شده و تلاش می کنند تا عروق را ترمیم سازند. این تجمعع باعث مسدود شدن عروق و در نتیجه حمله قلبی می شود. 

عوامل تشدید کننده بیماری عروق کرونر عبارتند از:
•    سن و سال: افزایش سن خطر تنگ شدن و آسیب دیدگی عروق را افزایش می دهد. 
•    جنسیت: مردها به طور کل بیشتر در معرض خطر این بیماری هستند. با این حال خطر این بیماری در خانم ها پس از یائسگی افزایش می یابد. 
•    سابقه خانوادگی: وجود سابقه خانوادگی از بیماری قلبی، خطر ابتلا به این بیماری را در فرد افزایش می دهد، به ویژه اگر یکی از اقوام نزدیک در سنین جوانی دچار مشکل قلبی شود. اگر پدر یا برادرتان قبل از 55 سالگی مبتلا به بیماری قلبی باشند و یا خواهرتان قبل از 65 سالگی به این بیماری مبتلا شود، خطر بروز بیماری در شما نیز خیلی بیشتر خواهد بود. 
•    سیگار کشیدن: افرادی که سیگار می کشند، به شدت در معرض ابتلا به بیماری های قلبی هستند. به علاوه قرار گرفتن در معرض دود سیگار نیز خطر بروز بیماری عروق کرونر را افزایش می دهد. 
•    فشار خون بالا: فشار خون بالای کنترل نشده، منجر به سفت و ضخیم شدن عروق و باریک شدن مسیر جریان خون خواهد شد. 
•    کلسترول بالا در خون: کلسترول بالا در خون خطر تشکیل لخته خون و آترواسکلروز را افزایش می دهد. کلسترول بالا به خاطر سطح بالایی از لیپوپروتئین (LDL) با چگالی کم، که کلسترول بد نامیده می شود، به وجود می آید. سطح پایین لیپوپروتئین با چگالی بالا (HDL)، که کلسترول خوب نامیده می شود، نشانه ای از آترواسکلروز می باشد. 
•    دیابت: دیابت نیز خطر بروز بیماری عروق کرونر را افزایش می دهد. دیابت نوع 2 و بیماری عروق کرونر دارای عوامل تشدید کننده مشابهی هستند، از جمله اضافه وزن و فشار خون بالا. 
•    اضافه وزن یا چاقی: وزن اضافه معمولا دیگر عوامل خطرساز را تشدید می کند. 
•    کم تحرکی: ورزش نکردن و فعالیت کم با بروز بیماری عروق کرونر و عوامل تشدید کننده آن در ارتباط می باشد. 
•    اضطراب شدید: اضطراب می تواند به عروق آسیب رسانده و عوامل تشدید کننده آن را نیز بدتر سازد. 
عوامل خطر معمولا به صورت خوشه ای رخ می دهند و هر یک باعث بروز دیگری خواهند شد، به عنوان مثال چاقی باعث بروز دیابت نوع 2 و فشار خون بالا می شود. زمانی که این عوامل با هم جمع شوند، خطر بروز این بیماری را بسیار زیاد خواهند کرد. به عنوان مثال سندروم متابولیک – که در گروه فشار خون، تری گلیسرید بالا، انسولین بالا و چربی های اضافه دور کمر قرار می گیرد – خطر بروز بیماری عروق کرونر را افزایش می دهد. 
گاهی بیماری عروق کرونر بدون عامل خطری رخ می دهد. محققان در حال تحقیق در مورد دیگر عوامل ممکن هستند، از جمله:
•    آپنه خواب: این اختلال باعث می شود که هنگام خواب به طور مکرر دچار ایست موقت تنفسی شوید. افت ناگهانی اکسیژن خون که به خاطر آپنه خواب رخ می دهد، فشار خون را افزایش داده و باعث افزایش فشار به سیستم قلبی و عروقی خواهد شد که احتمالا بیماری عروق کرونر را در پی دارد. 
•    پروتئین واکنشی CPR: این پروتئین نوعی پروتئین معمولی است که زمانی که در قسمت هایی از بدن التهاب وجود داشته باشد، در مقادیر بالا پیدا می شود. مقدار بالای پروتئین CPR یک عامل تشدید کننده برای بیماری عروق کرونر خواهد بود. تصور می شود که با تنگ شدن عروق کرونر، میزان پروتئین CPR در خون افزایش می یابد. 
•    تری گلیسرید بالا: تری گلیسرید نوعی چربی (لیپید) در خون است. سطح بالای تری گلیسرید خطر بیماری عروق کرونر را، به ویژه در خانم ها افزایش می دهد. 
•    هموسیستئن: هموسیستئین اسید آمینه ای است که بدن برای ساخت پروتئین و همچنین ساخت و حفظ بافت ها استفاده می کند. اما سطح بالای هموسیستئین خطر ابتلا به بیماری عروق کرونر را افزایش می دهد. 

بیماری عروق کرونر پیامدهای زیر را در پی خواهد داشت: 
•    درد در قفسه سینه (آنژین) : زمانی که شریان های کرونری تنگ می شوند، قلب در زمان نیاز بالا خون کافی دریافت نمی کند – به ویژه در هنگام انجام فعالیت های جسمی. این امر باعث بروز درد قفسه سینه (آنژین) و یا تنگی نفس شود. 
•    حمله قلبی: اگر پلاک کلسترول و لخته خون پاره شود، انسداد کامل عروق قلب رخ داده و حمله قلبی رخ می دهد. کمبود جریان خون به قلب باعث آسیب رسیدن به عضلات قلب می شود. میزان این آسیب دیدگی بستگی به سرعت درمان دارد. 
•    نارسایی قلبی: اگر برخی مناطق قلب به خاطر پایین بودن جریان خون، به طور مزمن دچار کمبود اکسیژن و مواد مغذی هستند، یا اگر قلب به خاطر حمله قلبی آسیب دیده باشد، در نتیجه قلب قلب ضعیف شده و نمی تواند خون به اندازه کافی پمپ کند و نیازهای بدن برآورده نخواهند شد. این ویژگی نارسایی قلبی نامیده می شود. 
•    ریتم غیرطبیعی قلب (آریتمی): نرسیدن خون کافی به قلب یا آسیب رسیدن به بافت قلب می تواند با تکانه های الکتریکی قلب تداخل داشته باشد و باعث ریتم غیرطبیعی قلب شود.

پیش از مراجعه به پزشک سوالات خود را آماده کرده و آمادگی لازم برای مراجعه به پزشک را داشته باشید. به این طریق می توانید از زمان ملاقات حداکثر استفاده را داشته باشید. 

پزشک در مورد سابقه بیماری سوالاتی خواهد پرسید، معاینات پزشکی انجام خواهد داد و انجام آزمایشات منظم خون را توصیه خواهد کرد. برای تشخیص بیماری، پزشک چند آزمایش توصیه خواهد کرد که عبارتند از: 
•    نوار قلب (ECG): نوار قلب یا الکتروکاردیوگرام سیگنال های الکتریکی قلب را ضبط می کند. نوار قلب اغلب شواهدی از یک حمله قلبی یا حمله در حال پیشرفت را نشان می دهد. 
در موارد دیگر، کنترل هولتر توصیه می شود. با این نوع نوار قلب، بیمار به مدت 24 ساعت یک مانیتور قابل حمل می پوشد. اختلالات خاص جریان ناکافی خون به قلب را نشان می دهند. 
•    اکوکاردیوگرام (Echocardiogram): این روش از امواج صوتی برای ایجاد تصاویری از قلب استفاده می کند. در زمان انجام اکوکاردیوگرام، پزشک می تواند تعیین کند که آیا همه قسمت های دیواره قلب در حال کمک به پمپاژ قلب هستند یا خیر. 
بخش هایی که ضعیف کار می کنند، ممکن است در زمان حمله قلبی آسیب دیده باشند یا اکسیژن خیلی کمی دریافت کرده باشند. این آزمایش بیماری عروق کرونر یا شرایط مختلف دیگر را نشان می دهد. 
•    آزمایش فشار: اگر علائم شما اکثر اوقات در زمان ورزش کردن رخ می دهند، پزشک به شما توصیه می کند که در زمان انجام ECG روی ترد میل پیاده راه بروید یا روی یک دوچرخه ثابت رکاب بزنید. در برخی موارد پزشک برای تحریک قلب، به جای ورزش، از دارو استفاده خواهد کرد. 
برخی از آزمایش های فشار با استفاده از اکوکاردیوگرام انجام می شوند. به عنوان مثال، قبل و بعد از تمرین روی تردمیل یا دوچرخه، پزشک سونوگرافی انجام خواهد داد، یا اینکه برای تحریک قلب در زمان انجام اکوکاردیوگرام دارو تجویز کند. 
یک آزمایش فشار دیگر که آزمایش فشار هسته ای نامیده می شود، کمک می کند میزان جریان خون را به عضله های قلب در زمان استراحت و در زمان انجام فعالیت اندازه گیری می کند. این آزمایش مشابه آزمایش های فشار معمول می باشد که با تصاویر ECG انجام می شود. یک ردیاب به خون تزریق می شود که دارای یک دوربین خاص است و می تواند بخش هایی از قلب را که خون کمی دریافت می کنند، شناسایی کند. 
•    کاتتریزاسیون قلبی یا آنژیوگرام: برای مشاهده جریان خون از طریق قلب، پزشک نوعی رنگ  خاص را به عروق کرونر تزریق می کند. این عمل آنژیوگرام نامیده می شود. این رنگ از طریق یک لوله بلند، نازک و انعطاف پذیر (کاتتر) در قلب تزریق می شود که معمولا از طریق یک رگ در پا به عروق قلب می رسد. 
این روش کاتتریزاسیون قلبی نامیده می شود. رنگ نقاط تنگ شده و مسدود شده را روی اشعه ایکس نشان می دهد. اگر انسدادی در قلب وجود داشته باشد که نیاز به درمان باشد، یک بالن با فشار وارد کاتتر می شود و متورم شده و به بهبود جریان خون در عروق کمک می کند. پس از آن لوله ای به نام استنت برای باز نگاه داشتن عروق مورد استفاده قرار می گیرد. 
•    اسکن قلب: فن آوری توموگرافی کامپیوتری (CT) می تواند به پزشک کمک کند تا رسوب کلسیم را در شریان ها مشاهده کند. اگر مقدار قابل توجهی از کلسیم در این قسمت ها مشاهده شود، احتمال بروز بیماری عروق کرونر زیاد خواهد بود. 
در سی تی آنژیوگرافی عروق کرونر، که در آن در طی انجام سی تی اسکن مایع رنگی به رگ تزریق می شود، می تواند تصاویری از عروق قلب نیز ایجاد کند.

درمان بیماری عروق کرونر معمولا شامل تغییر در سبک زندگی و، در صورت نیاز، استفاده از دارو و فرایندهای پزشکی می باشد.
دارو 
داروهای زیادی برای درمان عروق کرونر استفاده می شوند که عبارتند از:
•    داروهای تعدیل کننده کلسترول: با کاهش میزان کلسترول خون، به خصوص لیپوپروتئین با چگالی کم (LDL یا کلسترول بد)، این داروها مواد اولیه ای را که در عروق کرونر رسوب می کنند، کاهش می دهد. پزشک می تواند از طیف وسیعی از داروها، مانند استاتین ها، نیاستین، فیبرات و داروهای کاهنده چربی خون (bile acid sequestrants)، برای این بیماری استفاده می کند. 
•    آسپرین: ممکن است پزشک مصرف روزانه آسپرین یا دیگر رقیق کننده های خون را تجویز کند. این داروها میزان لخته شدن خون را کاهش می دهند که به پیشگیری از انسداد عروق قلبی کمک می کند. 
اگر دچار حمله قلبی شده اید، آسپرین از بروز حملات بعدی پیشگیری خواهد کرد. موارد دیگری وجود دارد که آسپرین داروی مناسبی نیست، از جمله اگر بیمار به اختلالات خونریزی نیز مبتلا باشد و یا اینکه از داروی رقیق کننده خون دیگری استفاده می کنید، بنابراین قبل از شروع مصرف آُسپرین با پزشک مشورت کنید. 
•    مسدود کننده های بتا: این داروها ضربان قلب و فشار خون را کاهش می دهند که در نتیجه میزان نیاز قلب به اکسیژن نیز کاهش می یابد. اگر قبلا دچار سکته قلبی شده اید، مسدود کننده های بتا احتمال بروز مجدد آن را کاهش می دهند. 
•    نیتروگلیسرین: قرص ها و اسپری های نیتروگلیسرین به طور موقت عروق کرونر را گشاد کرده و درد قفسه سینه را کنترل می کنند و میزان نیاز قلب به اکسیژن را کاهش می دهند. 
•    بازدارنده های آنزیم مبدل آنژیوتانسین (ACE) و آنتگونیست گیرنده آنژیوتانسین (ARB): این داروهای مشابه فشار خون را کاهش داده و از بروز بیماری عروق کرونر پیشگیری می کنند. 
فرایندهایی برای بازگرداندن و بهبود جریان خون 
گاهی اوقات درمان های تهاجمی تر برای این بیماری نیاز خواهند بود که در ادامه به برخی از آنها اشاره می کنیم: 
•    آنژیوپلاستی و قرار دادن استنت: در این روش پزشک لوله بلند و باریکی (کاتتر) را وارد بخش تنگ شده عروق می کند. یک سیم با یک بالن بدون هوا از طریق کاتتر وارد منطقه تنگ شده می شود. این بالن سپس باد می شود و به دیواره های عروق فشار وارد می آورد. 
استنت معمولا در داخل شریان باقی می ماند تا به باز ماندن آن کمک کند. بعضی استنت ها به آرامی دارویی آزاد می کنند تا به باز ماندن شریان کمک کنند. 
•    جراحی بای پس سرخرگ کرونر: جراح با استفاده از پیوند عروق از بخش دیگری از بدن بیمار در محل گرفتگی در واقع گرفتگی را دور می زند یا یک مسیر میانبر ایجاد می کند. این امر باعث می شود جریان خون محل مسدود شده یا تنگ شده را دور بزند. از آنجایی که این روش نیازمند عمل باز قلب می باشد، معمولا برای مارد گرفتگی متعدد استفاده می شود. 

اعمال تغییرات زیر در سبک زندگی و پایبندی به آنها و به طور کل انتخاب شیوه زندگی سالم، یک روش موثر در پیشگیری از بروز بیماری عروق کرونر می باشد: 
•    ترک کردن سیگار
•    خوردن غذاهای سالم
•    منظم ورزش کردن
•    کم کردن وزن اضافه
•    کم کردن اضطراب

اسیدهای چرب امگا 3 نوعی اسید چرب اشباع نشده هستند که تصور می شود التهاب سراسر بدن را کاهش دهند و یک عامل کمک کننده به بیماری عروق کرونر می باشند. با این حال تحقیقات اخیر سودمندی این داروها را مشخص نکرده اند. در واقع تحقیقات بیشتری لازم است. 
•    ماهی و روغن ماهی: ماهی و روغن ماهی از منابع اصلی اسیدهای چرب امگا 3 هستند. ماهی های چرب – مانند ماهی آزاد، شاه ماهی و ماهی تن – شامل اسیدهای چرب امگا 3 هستند و دارای مزایای زیادی هستند. مکمل های روغن ماهی نیز می توانند موثر باشند، اما خوردن ماهی بیشتر توصیه می شود. 
•    کتان و روغن بذر کتان: کتان و روغن بذر کتان نیز حاوی اسیدهای چرب امگا 3 می باشند، هر چند مطالعات تاثیر این منابع را به اندازه ماهی تایید نکرده اند. پوسته بذر کتان خام حاوی فیبر محلول است که می تواند کلسترول خون را کاهش دهد. 
•    دیگر منابع غذایی اسیدهای چرب امگا3: دیگر منابع غذایی اسیدهای چرب امگا 3 عبارتند از روغن کانولا، سویا و روغن سویا. این غذاها حاوی مقادیر کمتری از اسیدهای چرب امگا 3 نسبت به ماهی و روغن ماهی هستند و شواهد مربوط به تاثر آنها بر روی سلامت قلب خیلی قوی نیست. 
دیگر مکمل هایی که به کاهش فشار خون یا سطح کلسترول، دوعامل مهم در بروز بیماری عروق کرونر، کمک می کنند، عبارتند از: 
•    آلفا لینولنیک اسید (ALA)
•    کنگر فرنگی
•    جو
•    بتا سیتوسترول (Beta-sitosterol): در برخی مکمل های خوراکی و برخی مارگارین ها یافت می شود. 
•    کاکائو
•    کوآنزیم Q10
•    سیر
•    سبوس جو دو سر 
•    سیتوستانول (Sitostanol)؛ در مکمل های خوراکی و برخی مارگارین ها مانند بنکول (Benecol) موجود می باشد. 

با انتخاب یک سبک سالم زندگی و کم کردن اضطراب می توان از بروز این بیماری پیشگیری کرد. با این حال می توانید در مورد جزئیات پیشگیری از بیماری عروق کرونر با پزشک خود مشورت کنید. 

در مورد همراهی و حمایت از افراد مبتلا به بیماری عروق کرونر با پزشک مشورت کنید.