دلیریووم یا روان آشفتگی

دلیریووم یا روان آشفتگی یک اختلال در توانایی ذهنی که در نتیجه گیجی و کاهش آگاهی محیط اطراف صورت    می پذذیرد. روان‌آشفتگی، درحقیقت اختلال کلیِ اعمالِ شناختی و عدم هشیاری است. دلیریوم حاد (از چند ساعت تا چند روز) سیری کوتاه دارد و وقتی عوامل سببی حذف شوند با بهبود سریع همراه است. دلیریووم اغلب می تواند به یک یا چند عامل مرتبط باشد مانند بیماری شدید یا مزمن ، تغییرات در تعادل متابولیکی (مانند سدیم کم)، دارو، عفونت، جراحی، ترک الکل و یا مواد مخدر.
از آنجا که علائم هذیان و زوال عقل می تواند مشابه هم باشد، برای تشخیص دقیق  پزشک ،توضیح علائم توسط اعضای خانواده یا پرستار بسیار مهم است.

دلیریووم یا روان آشفتگی معمولا به مدت چند ساعت یا چند روزطول می کشد و اغلب در طول روز در حال نوسان است و ممکن است در این دوره هیچ علامتی نداشته باشد.
علائم و نشانه های اولیه این بیماری عبارت است از:
کاهش آگاهی از محیط زیست :
 در نتیجه ممکن است:
ناتوانی درتمرکز بر یک موضوع و یا سوئیچ به موضوعات
گیرکردن  بر یک موضوع به جای پاسخ به سوالات و گفتگو
 به راحتی توسط  چیزهای بی اهمیت پریشان شدن
آرام نشستن در گوشه ای ، فعالیتی کم و یا هیچ و یا پاسخ کمی به محیط زیست
مهارت های تفکر ضعیف (اختلال شناختی)
اینها ممکن است اینگونه به نظر برسد:
حافظه ضعیف، به خصوص در یادآوری  وقایع اخیر
سردرگمی، برای مثال، نمی دانند که شما کی هستید و یا کجا هستید
مشکل در صحبت کردن یا یادآوری کلمات
صحبت کردن درهم و برهم یا مزخرف
مشکل با درک صحبت
با سختی خواندن یا نوشتن 
تغییرات رفتاری
اینها ممکن است شامل:
دیدن چیزهایی که وجود ندارد (توهم)
بی قراری، اضطراب و یا رفتار مبارز
فریاد، ناله یا ایجاد صداهای دیگر
 آرام و ساکت - به خصوص در افراد مسن
 آهسته تکان خوردن یا بی حالی
عادات خواب آشفته
واژگونی شب و روز چرخه خواب و بیداری
اختلالات عاطفی
اینها ممکن است اینگونه به نظر برسد
اضطراب، ترس و یا پارانویا
افسردگی
تحریک پذیری یا خشم
احساس وجد (سرخوشی)
بی علاقگی
تغییرات خلق و خوی غیر قابل پیش بینی و سریع
تغییرات شخصیتی
انواع دلیریووم
دلیریووم بیش فعال یا هایپراکتیو: تشخیص این نوع دلیریووم به آسانی صورت می پذیرد و علائم این نوع  دلیریووم شامل : بی قراری ، تغییرات سریع خلق و خوی ، توهم و هیجان است.
دلیریووم هایپو اکتیو: علائم این نوع  دلیریووم شامل :خواب آلودگی غیر عادی، خیرگی و عدم فعالیت است.
 دلیریووم مختلط (درهم آمیخته): این نوع  دلیریووم شامل هر دو علائم  هایپراکتیو و هایپواکتیو می باشد. این نوع افراد ممکن است سریعا از هایپراکتیو به هایپواکتیو تغییر حالت دهند.
دلیریووم و دمانس(زوال عقل) : تشخیص این دو نوع بیماری ازهم به سختی صورت می گیرد و ممکن است یک نفر دچار هر دو بیماری شود. در حقیقت اغلب دلیریووم در افرادی با بیماری دمانس اتفاق می افتد.
دمانس :به زوال تدریجی عقل و از دست دادن دیگر مهارتهای تفکر به علت اختلال تدریجی و از بین رفتن سلولهای مغز می گویند.
 

اگر علائم و نشانه های دلیرییوم را در بستگان ، خانواده یا دوستان خود مشاهده کردید ، سریعا وی را به کتر نشان دهید. شاید شما بهتر از خود فرد این بیماری را تشخیص دهید. اگر علائم و نشانه های دلیرییوم را در فرد تحت مراقبت بیمارستان یا آسایشگاه مشاهده نمودید ، لطفا این علائم را به پزشک گزارش نمایید. سالمندانی که در حال گذراندن دوره نقاهت در بیمارستان یا در مرکزهای مراقبتی هستند بیشتر در معرض خطر ابتلا به دلریووم می باشند. 
 

دلیرییوم به هنگام دریافتن و فرستادن سیگنال به مغز دچار اختلال می شود و بروز می کند. هذیان  یا دلیریووم ممکن است  یک یا بیش از یک علت، مانند یک وضعیت پزشکی و سمیت دارو داشته باشد و گاهی اوقات هم می تواند بدون علت باشد.
علل محتمل عبارتند از:
برخی داروها یا سمیت مواد مخدر
سوء مصرف الکل و مواد مخدر
وضعیت پزشکی
عدم توازن در متابولیکها مانند کمبود سدیم و کلسیم
بیماریهای مزمن و حاد
قرار کرفتن در معرض سم
سوء تغذیه یا کم شدن آب بدن
ناراحتی های عاطفی
تب و عفونتهای شدید
محرومیت از خواب
مصرف برخی داروها یا ترکیبی از چندین دارو متواند باعث دلریووم شود که برخی از آنها شامل :
داروهایی  اختلال رفتاری
داروهای خواب آور
داروهای ضد حسایت مانند آنتی هستامین ها
داروهای ضد درد
داروهای ضد اسپاسم و تشنج
داروهای آسم
داروهای بیماری پارکینسون
 

شرایطی که منجر به ماندن در بیمارستان شود مخصوصا در بخش مراقبت های ویژه و با بعد از عمل جراحی خطر ابتلا به دلریووم را افزایش می دهد.
شرایطی که خطر ابتلا به دلریووم را افزایش می دهند عبارت است از:
اختلالات مغزی مانند : دمانس ، سکته مغزی و بیماری پارکینسون
سالمندی
حادثه های قبلی دلریووم
اختلال بینایی و شنوایی
داشتن مشکلات متعدد پزشکی
 

دلیریووم ممکن است تنها چند ساعت یا  چند هفته یا چند ماه طول بکشد. اگرمسائل  مرتبط با دلیریووم سریع شناخته شود، اغلب زمان بهبودی کوتاه ترخواهد بود.
درجه بهبودی بستگی به سلامت و وضعیت ذهنی قبل از شروع توهم  دارد. افراد مبتلا به زوال عقل، برای مثال، ممکن است یک کاهش کلی قابل توجهی در مهارت های حافظه و تفکر را تجربه کنند.احتمال بهبودی کامل در افرادی که از سلامتی بهتری برخوردار باشند ،بیشتراست.
افراد مبتلا به بیماری های جدی، مزمن و یا پایانی امکان ندارد سطح عملکرد و مهارت های تفکر قبل از شروع دلیریووم را بدست آورند. دلیریووم در افرادی که  به طور جدی بیمار هستند ممکن است منجر به:
کاهش سلامت عمومی 
بهبودی کم بعد از عمل جراحی
نیاز به مراقبت نهادی
افزایش خطر مرگ، به خصوص با دلیریووم هایپواکتیو 
 

چه کاری میتوانید انجام دهید
تمام علائم بیماریتان را یادداشت کنید،از جمله علائمی که از نظر شما به علت مراجعه شما به پزشک ارتباطی ندارد. نام و اطلاعات تماس هر گونه ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی، درمانگران و یا سایر پزشکان که ازفرد بیمار مراقبت میکردند.
زمانی که علائم آغاز شده، توصیف تمام علائم و تغییرات جزئی در رفتارهای است که قبل علائم هذیان
اطلاعات شخصی مهم خود را یادداشت کنید، زمانی که علائم آغاز شده، توصیف تمام علائم و تغییرات جزئی در رفتارها قبل ازعلائم هذیان،از جمله هرگونه استرس یا تغییر عمده که به تازگی در زندگیتان رخ داده است.
فهرستی از داروهایتان تهیه کنید،همچنین ویتامینها یا مکملهایی که مصرف میکنید.
یکی از اعضای خانواده یا دوستانتان را به همراه خود ببرید.برخی از مواقع درک تمام اطلاعات ارائه شده از طرف پزشک مشکل است. فردی که همراه شماست ممکن است مسئلهای که شما فراموش کردهاید را به خاطر بسپارد.
سوالهایی که میخواهید از پزشک بپرسید را یادداشت کنید.
هنگام معاینه، وقتتان محدود است، بنابراین تهیه فهرست سوالات مورد نظرتان به شما کمک میکند تا به نحو احسن از وقتتان استفاده کنید. در صورت کمبود وقت، سوالاتتان را به ترتیب اهمیت اولویتبندی کنید.

سئوالات شما از پزشک
این بیماری چه علائم و نشانه هایی دارد؟
آیا نیاز به مصرف دارو می باشد؟
آیا  نیاز به آزمایش یا درمان خاصی است؟
آیا  دستورالعمل خاصی برای مصرف دارو وجود دارد؟
آیا داروهای دیگری برای درمان  این شرایط وجود دارد؟
اگر علائم بیماری  پس از درمان عود کرد چه می توان کرد ؟
سئوالات پزشک از شما
 چه علائمی دارید واز چه زمانی شروع شده است؟
آیا تشخیصی برای زوال عقل وجود دارد؟
آیا اخیرا دچار تب، سرفه و یا عفونت مجاری ادراری شده اید؟
آیا اخیرا ضربه یا آسیب های دیگری به سرتان وارد شده است ؟
قبل از آغازاین علائم حافظه فرد و دیگر مهارت های تفکرفرد چگونه بوده است؟
قبل از شروع علائم انجام فعالیت های روزمره فرد چگونه  بوده است؟
آیا می تواند به طور مستقل عمل کند؟
چه شرایط پزشکی دیگر تشخیص داده شده است؟
آیا داروهای تجویز شده  صبق دستور مصرف می شود؟ آخرین دوزی که استفاده نموده کی بوده است؟
آیا داروهای جدیدی استفاده کرده است؟
آیا  فرد به تازگی مواد مخدر یا الکل استفاده کرده است؟ آیا شخص دارای سابقه مصرف الکل یا موادمخدر می باشد؟ آیا هر گونه تغییر در الگوی مصرف، مانند افزایش یا متوقف کردن استفاده وجود دارد؟
آیا فرد به تازگی، افسرده، بسیار غمگین و یا گوشه گیر به نظر می رسد ؟
تا فرد احساس ناامنی کرده است ؟
آیا نشانه از پارانویا وجود دارد؟
آیا علائم فیزیکی جدیدی وجود دارد؟
 

دکتردلیریووم را براساس تاریخچه پزشکی ، آزمایش ارزیابی وضعیت ذهنی و شناسایی عوامل موثر امکان پذیر تشخیص می دهد. 
معاینه ممکن است شامل:
ارزیابی وضعیت ذهنی. دکتردر ابتدا با ارزیابی آگاهی، توجه و تفکر کار خود را شروع می کند. این ممکن است به صورت غیررسمی از طریق گفتگو ، آزمایش و یا نمایش فیلم برای  ارزیابی وضعیت روانی، گیجی، ادراک و حافظه انجام شود.
آزمایشات فیزیکی و عصبی،دکتر برای چک کردن علائم مشکلات سلامت یا بیماری زمینه ای یک معاینه فیزیکی انجام می دهد. 
آزمایش نورولوژیک ( چک کردن بینایی، تعادل، هماهنگی و رفلکس) می تواند به تعیین اینکه آیا سکته مغزی یا بیماری های عصبی دیگری باعث دلیریووم  شده باشد کمک کند.
سایر آزمایشات ، ممکن است دکترآزمایش خون، ادرار و سایر تست های تشخیصی را تجویز نماید. آزمایش عکسبرداری از مغز ممکن است هنگامی که  نتوان با دیگر اطلاعات موجود  این بیماری را تشخیص داد تجویز شود.
 

اولین هدف برای درمان دلیریووم توقف استفاده از داروهای خاص و یا درمان عفونت می باشد. درمان سپس بر روی ایجاد بهترین محیط برای بهبود بدن و آرامش مغزتمرکز می کند.

برای جلوگیری از عوارض و هدف از مراقبت های حمایتی  عبارتند از:
حفاظت از مسیر جریان هوا
تامین مایعات و تغذیه
کمک کردن درحرکت 
درمان درد
اجتناب از استفاده از محدودیت های فیزیکی و لوله های مثانه
اجتناب از تغییرات در محیط و مراقبان 
تشویق مشارکت اعضای خانواده و یا افراد آشنا

با دکترصحبت کنید تا داروهایی را که باعث دلیریووم می شود را متوقف یا به حداقل برساند ،ممکن است برخی از داروها  خاص لازم برای کنترل دردی  که باعث توهم می شود لازم باشد.
انواع دیگر داروها ممکن است به آرامش افرادی که  که محیط زیست را درک نمی کنند به روشی که منجر به پارانویا شدید، ترس و یا توهم، تحریک شدید یا سردرگمی شود، کمک کند. 
این داروها ممکن است زمانی لازم باشدکه رفتار خاصی مانند:
جلوگیری از عملکرد یک آزمون پزشکی یا درمان
به مخاطره می اندازد شخص یا ایمنی دیگران را تهدید
آیا با درمان های بدون دارو نمی کاهد
این داروها معمولا در کاهش دوز یا قطع زمانی که هذیان برطرف می شود.

موفق ترین روش برای جلوگیری از دلیریوم  هدف قرار دادن عوامل خطرساز که ممکن است  محرک یک  حادثه باشد ،است . محیط های بیمارستانی ، چالش های خاص ،تغییرات  مکرراتاق ، روش های تهاجمی، صداهای بلند، نور ضعیف و عدم نور طبیعی می تواند سردرگمی را بدتر کند.
شواهد نشان می دهد استراتژی هایی مانند:  ترویج عادات خواب خوب، کمک به آرامش فردی،  کمک به پیشگیری از مشکلات پزشکی و یا عوارض دیگر  می تواند از شدت هذیان  جلوگیری و یا کاهش دهد.

اگر شما یکی از بستگان یا مراقب کسی که در معرض خطر و یا دوره نقاهت بعد از هذیان است ، هستید، شما می توانید گامهایی را برای کمک به بهبود سلامت فرد، جلوگیری از عود و مدیریت مسئولیت  انجام دهید.
ترویج و بهبود عادات خواب خوب
برای ترویج و بهبود عادات خواب خوب:
ایجاد محیط آرام
در هر زمان از روز روشنایی داخل را مناسب نگه دارید .
 برای خواب بی وقفه  در شب برنامه ریزی کنید
به فرد کمک کنید تا در طول روز یک برنامه منظم داشته باشد
به هنگام مراقبت از خود و فعالیت در طول روز وی را تشویق کنید
ایجاد آرامش 
برای کمک به آرام  بودن:
تهیه ساعت و تقویم به طور منظم در طول روز برای مراجعه به پزشک
صحبت در مورد تغییر در فعالیت، مانند زمان برای ناهار و یا زمان خوابیدن
اجتناب از یک محیط شلوغ 
نگه داشتن اجسام و تصاویر آشنا و مورد علاقه در اطراف شخص بیمار
با آرامش به فرد نزدیک شدن 
شناساندن خود و یا افراد دیگر به طور منظم
جلوگیری از نزاع 
پرت کردن سطح حواس او نسبت به سر و صدا 
تهیه عینک و سمعک
جلوگیری از بروز مشکلات پیچیده
 جلوگیری از مشکلات پزشکی شامل:
دادن داروی مناسب طی یک برنامه منظم
نوشیدن مقدار زیادی مایعات و انجام رژیم غذایی سالم
تشویق به یک فعالیت بدنی منظم
درمان  مشکلات مانند عفونت و یا عدم تعادل در سوخت و ساز بدن
مراقبت توسط پرستار
مراقبت منظم از فردی با بیماری دلیریووم می تواند ترسناک و طاقت فرسا باشد.
 به هنگام مراقبت از این افراد باید بیش از حد مراقبت از خود باشید.
 برای مراقبت به یک گروه پشتیبانی بپیوندید.
اطلاعات بیشتری در مورد این شرایط  کسب کنید.
برای  ارائه مواد آموزشی و یا منابع دیگر از یک ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی، سازمان های غیر انتفاعی، خدمات سلامت و بهداشت جامعه و یا سازمان های دولتی بپرسید.
برای مراقبت از این افراد با خانواده و دوستان که آشنا هستند برای استراحت ،این مراقبت را با خانواده و دوستانی که آشنا هستند  به اشتراک بگذارید.
 سازمانهایی که ممکن است اطلاعات مفید ارائه دهند عبارتند از: انجمن وابسته به مراقبت ملی و موسسه ملی سالمندان.