دررفتگی شانه ( در رفتن شانه، دررفتگی مفصل شانه، در رفتگی استخوان شانه)

دررفتگی شانه، نوعی آسیب جسمانی است که در آن بالاترین استخوان بازو از حفره فنجانی شکل استخوان کتف بیرون می زند. شانه، یکی از پر حرکت ترین مفاصل بدن است که این امر آن را نسبت به دررفتگی آسیب پذیر می کند.

 در صورت شک به دررفتگی شانه، بلافاصله به اورژانس مراجعه کنید. بیشتر افراد پس از گذشت چند هفته قادر به حرکت دادن شانه هستند. با این وجود، یکبار دررفتگی شانه به معنای امکان سست شدن مفصل و تکرار دررفتگی شانه است.

• شانه تغییر شکا یافته و از محور اصلی خود بیرون زده _ قابل مشاهده با چشم
• تورم و کبودی 
•   درد شدید
•   عدم توانایی در حرکت دادن مفصل

جابه جایی و دررفتگی استخوان شانه ممکن است سبب بی حسی، کرختی، تضعیف عضلات بازو و احساس سوزش شدید در ناحیه گردن یا دست گردد. عضلات شانه ممکن است بعلت این دررفتگی دچار انقباض و اسپاسم شوند که همین عامل شدت درد را در ناحیه آسیب دیده شدیدتر می کند.

با احساس دررفتگی شانه یا دیدن تغییر شکل آن، بلافاصله به اورژانس مراجعه کنید. در این خلال : 

به هیچ عنوام مفصل شانه را حرکت ندهید. با استفاده از تخته یا باند شکسته بندی، مفصل شانه را همانطور که هست به آرامی آتل بندی کنید. شانه را حرکت ندهید و آن را با فشار جا نیندازید. زیرا اینکار به مفصل شانه، عضلات، رباط ها، اعصاب و عروق خونی اطراف آن فشار وارد می کند و باعث آسیب دیدگی بیشتر می شود.

روی شانه دررفته کیسه یخ بگذارید. با اینکار، خونریزی داخلی و مایع تجمع یافته اطراف مفصل شانه کنترل می شود، درد و التهاب ناحیه آسیب دیده کاهش می یابد.

مفصل شانه از مفاصل " دایم دچار دررفتگی " بدن است. از این جهت که این مفصل قادر به حرکت به تمام جهات است، پس دررفتگی آن نیز می تواند به سوی پایین، عقب و جلو، به طور کامل یا جزیی باشد؛ هرچند، اکثر موارد دررفتگی در قسمت جلوی شانه رخ می دهند. علاوه بر این، گودی-کاسه‌ای استخوان کتف، اتصال دهنده ی استخوانهای شانه به هم، می تواند کشیده و یا پاره شود_ یعنی تکمیل دررفتگی شانه.  

معمولا، وارد شدن یک نیروی شدید، مانند یک ضربه ناگهانی به شانه، باعث دررفتگی مفصل شانه می شود. چرخش ناگهانی و شدید مفصل شانه می تواند قسمت توپ مانند استخوان بالای بازو را از حفره شانه خارج کند. دررفتگی جزیی ممکن است رخ دهد_  به این معنا که بخشی از استخوان بالای بازو داخل و بخشی دیگر خارج از حفره شانه است.

دررفتگی استخوان شانه ممکن است بعلت:

•  آسیب های ورزشی. دررفتگی شانه آسیب رایج در ورزش های دارای برخورد بدنی، مانند هاکی یا فوتبال، و رشته های ورزشی دارای " افتادن یا پایین پریدن"، مانند اسکی روی چمن، ژیمناستیک و والیبال، است.
• ضربه جسمی یا تروما غیر مرتبط با ورزش. ضربه سخت به شانه در طول تصادف با وسایل نقلیه موتوری یکی از رایج ترین علل دررفتگی شانه است. 
•  افتادن. مانند افتادن از بالای نردبان یا سر خوردن روی فرش 

آقایان در دوران نوجوانی یا دهه بیست سالگی زندگی خود به شدت فعالیت و تحرک دارند و همین عامل خطر دررفتگی شانه را افزایش می دهد.

•  پارگی عضلات، تاندون ها و عروق خونی که مفصل شانه را مستحکم نگاه می دارند
•  آسیب وارده به عصب و یا عروق خونی داخل یا اطراف مفصل شانه
• بی ثباتی شانه، بخصوص در دررفتگی شدید یا تکرار دررفتگی، که احتمال آسیب دیدگی مجدد را افزایش می دهد

در صورت کشیدگی یا پارگی رباط یا تاندون های داخل شانه و یا آسیب اعصاب یا عروق خونی اطراف مفصل شانه، برای ترمیم این بافتها ممکن است جراحی تنها گزینه ی مناسب درمانی باشد.

بسته به شدت آسیب، دکتر خانوادگی یا عمومی و یا پزشک اورژانس ممکن است توصیه کند که یک جراح ارتوپد آسیب را بررسی کند.

سوالات شما از پزشک
پیش از مراجعه این اطلاعات را در برگه ایی بنویسید:
شرح کاملی از علایم و نحوه ی آسیب دیدگی
اطلاعات در خصوص مشکلات پزشکی قبلی
هر نوع دارویی که در حال حاضر مصرف می کنید، حتی ویتامین یا مکمل گیاهی
سوالاتی که می خواهید از پزشک بپرسید

سوالات را از مهم به کمتر مهم بچینید تا در صورت تمام شدن وقت ویزیت، اطلاعات مهم تر را به دست آورده باشید. سوالاتی مانند:
دچار دررفتگی شانه شده ام؟
چه آزمایشاتی باید انجام دهم؟
درمان مناسب چیست؟ آیا جایگزینی برای گزینه ی درمانی انتخابی وجود دارد؟
چه مدت طول می کشد تا دررفتگی شانه بهبود یابد؟
آیا باید فعالیت ورزشی را متوقف کنم؟ برای چه مدت؟
چگونه می توان از آسیب دیدگی مجدد شانه جلوگیری کرد؟

*** نترسید از پرسیدن سوال و گرفتن اطلاعات. هر سوالی که باعث نگرانی و یا درگیری ذهنیتان است را بدون لحظه ایی تامل بپرسید تا اطلاعات کافی به دست بیاورید.

سوالات پزشک از شما 
چگونه دچار این آسیب دیدگی شدید؟
شدت درد چقدر است؟
آیا علایم دیگری دارید؟
می توانید بازو را حرکت دهید؟
آیا بازو دچار بی حسی و سوزش است؟
سابقه دررفتگی شانه دارید؟
چه شرایطی باعث بهبود علایم می شود؟
چه شرایطی باعث بدتر شدن علایم می شود؟

در طول معاینات فیزیکی، پزشک ناحیه آسیب دیده را از لحاظ حساسیت به لمس، تورم یا تغییر شکل بررسی می کند. عکسبرداری با اشعه ایکس به راحتی دررفتگی، آسیب دیدگی مفصل و شکستگی استخوان شانه را نشان می دهد.

• جا انداختن شانه. پزشک با استفاده از مانورهای معمول، به آرامی استخوان شانه را به عقب و جای خود بر می گرداند. قبل از دستکاری استخوان شانه، بسته به میزان درد و تورم ممکن است یک شل کننده عضلانی و یا آرام بخش_ و یا به ندرت، بیهوشی عمومی_ تجویز شود. با جا انداختن شانه، درد شدید باید بلافاصله بهبود یابد.
• عمل جراحی. با وجود تقویت و توانبخشی مناسب، چنانچه مفصل شانه و یا رباط ها ضعیف و دررفتگی شانه مکرر باشد، ممکن است به جراحی نیاز باشد. در موارد نادر، در صورت آسیب دیدگی اعصاب و یا رگ های خونی به جراحی نیاز است.
• ثابت نگه داشتن. پزشک با استفاده از آتل خاص و یا بانداژ مخصوص برای چند روز تا سه هفته، شانه را بیحرکت نگه می دارد. بسته به ماهیت دررفتگی و زود یا دیر آتل بندی شدن شانه، مدت زمان ثابت نگه داشته شدن تعیین می شود.
• دارو. در طول بهبودی شانه، پزشک ممکن است مسکن یا شل کننده عضلانی تجویز کند.
• توانبخشی. پس از برداشتن آتل، برنامه توانبخشی تدریجی برای بازگرداندن دامنه حرکتی، قدرت و ثبات به مفصل شانه آغاز خواهد شد.

اگر دررفتگی شانه نسبتا ساده و بدون صدمه به عصب بزرگ و یا بافت باشد، مفصل شانه پس از چند هفته بهبود می یابد، اما خطر تکرار دررفتگی در آینده بیشتر می شود. از سرگیری زودهنگام فعالیت پس از دررفتگی شانه ممکن است باعث آسیب دیدگی یا دررفتگی مجدد آن شود.  

• استراحت دادن شانه. فعالیتی که باعث دررفتگی شده و حرکات دردناک را انجام ندهید. تا بهبودی کامل شانه از بلند کردن اجسام سنگین و یا  انجام حرکات در بالای سر پرهیز کنید.
• استفاده کردن از یخ و پس از آن گرما. قرار دادن یخ روی شانه باعث کاهش التهاب و درد می شود. از یک کیسه یخ، کیسه سبزیجات منجمد و یا یک حوله پر از تکه های یخ، به مدت 15 تا 20 دقیقه هر چند ساعت یکبار در روز اول و یا دو روز اول، استفاده کنید. پس از دو یا سه روز، زمانی که درد و التهاب بهبود یافته است، از کیسه آب گرم استفاده کنید تا عضلات دردناک و منقبض، شل و راحت شوند. کیسه آب گرم را بیشتر از 20 دقیقه روی محل آسیب دیده نگذرایید.
• مصرف کردن مسکن. مسکن های بدون نسخه، مانند آسپرین، ایبوپروفن (Advil, Motrin IB و غیره)، ناپروکسن سدیم (Aleve) و یا استامینوفن (Tylenol، و غیره)، ممکن است به تسکین درد کمک کنند. برطبق  دستورالعمل های مندرج روی برچسب مصرف و پس از بهبودی مصرفشان قطع شود. 
• حفظ کردن دامنه حرکتی شانه. پس از یک یا دو روز، تمرینات ملایم تجویز شده توسط دکتر یا فیزیو تراپیست را انجام دهید تا دامنه ی حرکتی شانه حفظ شود. عدم تحرک باعث سفتی مفاصل می شود. علاوه بر این، بی حرکت نگه داشتن شانه برای مدت طولانی می تواند به انجماد شانه منجر شود_ وضعیتی که در آن شانه سفت شده و به سختی می توانید آن را حرکت دهید.

هنگامی که آسیب دیدگی بهبود می یابد و دامنه ی حرکتی شانه بر می گردد، باز هم به انجام تمرینات ادامه دهید. انجام حرکات کششی، تقویتی و ثبات بخش شانه می تواند از تکرار دررفتگی جلوگیری کند. پزشک یا فیزیوتراپیست می تواند در طراحی یک برنامه تمرینی مناسب روزانه کمک کند.

• نیافتادن و سقوط نکردن
• پوشیدن لباس مناسب و استفاده از ابزار و لوازم محافظتی در هنگام انجام ورزش های پر برخورد
• انجام منظم تمرینات کششی، قدرتی و انعطاف پذیری مخصوص مفاصل و عضلات 

یکبار دررفتگی شانه به معنای "مستعد شدن" برای دررفتگی های بعدی است. به منظور جلوگیری از این امر، با کمک پزشک برنامه ی مناسب تمرینی طراحی کنید و به طور منظم آن را انجام بدهید.