دیورتیکولی

دیورتیکول بیرون زدگی های کوچک کیسه مانندی است که دیواره ی دستگاه گوارش را می پوشانند. این برآمدگی ها معمولا در قسمت پایین روده ی بزرگ (کولون) پیدا می شود. دیورتیکول ها به ویژه بعد از 40 سالگی بسیار شایع هستند و به ندرت باعث بروز مشکل می شوند. 
به هرحال گاهی یک یا دو تا از این برآمدگی ها تورم یا عفونت می کنند. این شرایط دیورتیکولی نامیده می شود. دیورتیکولی باعث بروز دل دردهای شدید، تب، تهوع و تغییر مشخص در عادت های روده می شود. دیوتیکولی خفیف با استراحت، تغییر رژیم غذایی و آنتی بیوتیک درمان می شود، اما نوع شدیدتر این بیماری نیاز به جراحی خواهد داشت

نشانه های بیماری دیورتیکولی عبارتند از: 
•    دردی که ممکن است چندین روز طول بکشد. این درد معمولا در قسمت تحتانی و سمت چپ شکم حس می شود، اما در سمت راست نیز ممکن است درد احساس شود. 
•    تهوع و استفراغ
•    تب
•    حساسیت به لمس در شکم
•    یبوست یا اسهال (اسهال کمر اتفاق می افتد.).

در صورت مشاهده هرگونه عامل مشکوک یا دل دردهای طولانی، فورا به پزشک مراجعه کنید. 

دیورتیکولی معمولا زمانی بروز می کند که بخش های ضعیف روده ی بزرگ تحت فشار قرار گیرند. این امر باعث می شود برآمدگی های کوچک کیسه مانند از دیواره ی روده بیرون بزنند. دیورتیکولی زمانی اتفاق می افتد که برآمدگی (دیورتیکول) پاره شده و منجر به التهاب یا عفونت یا هر دو شوند.

عوامل زیادی وجود دارند که خطر بروز این بیماری را در فرد افزایش می دهد:
•    افزایش سن: احتمال بروز بیماری دیورتیکولی با افزایش سن نیز بیشتر می شود. 
•    اضافه وزن و چاقی: اضافه وزن احتمال بروز این مشکل را به طور جدی افزایش می دهد. در صورتیکه مشکل چاقی به شکل یک بیماری در آید، درمان دیورتیکولی پیچیده تر خواهد شد و نیاز به روش های تهاجمی تری خواهد بود. 
•    سیگار کشیدن: احتمال بروز بیماری دیورتیکولی در افراد سیگاری بسیار بیشتر از غیرسیگاری هاست. 
•    ورزش نکردن: یکی دیگر از عواملی که باعث افزایش احتمال بروز بیماری دیورتیکولی می شود، ورزش نکردن و کم تحرکی می باشد. 
•    رژیم غذایی با چربی حیوانی بالا و فیبر پایین؛ گرچه نقش فیبر به تنهایی هنوز مشخص نیست. 
•    برخی داروها: داروهای زیادی وجود دارند که با بروز بیماری دیورتیکولی ارتباط مستقیم دارند. این داروها عبارتند از استروئیدها، مواد مخدر، داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن ( Advil،  Motrin IB و غیره) و ناپروکسن. 

حدود 25 درصد از افراد مبتلا به دیورتیکولی حاد دچار عوارضی می شوند که عبارتند از: 
•    آبسه، زمانی رخ می دهد که در کیسه ها چرک جمع شده باشد. 
•    انسداد در روده ی کوچک یا روده ی بزرگ که به خاطر زخم رخ می دهد. 
•    تنگ شدن غیرطبیعی (فیستول) بین بخشی از روده یا روده و مثانه. 
•    پریتونیت؛ زمانی رخ می دهد که محتویات داخل کیسه ی ملتهب یا عفونی پاره شده و داخل حفره ی شکم بریزد. پریتونیت وضعیت اورژانسی بوده و نیاز به مراقبت های فوری پزشکی دارد. 

در این مواقع فرد بیمار به متخصص اختلالات سیستم گوارشی مراجعه خواهد کرد. 
آنچه فرد بیمار می تواند انجام دهد:
•    در مورد محدودیت های لازم پیش از ملاقات آماده شود، به عنوان مثال اجتناب از خوردن غذاهای جامد و سنگین یک روز قبل از مراجعه به پزشک. 
•    علائم مشاهده شده را بنویسد، قبل از مراجعه به پزشک بهتر است هرگونه نشانه ی مشاهده شده را یادداشت کند. 
•    لیستی از تمام داروها تهیه کند، از جمله ویتامین ها و مکمل ها.
•    تمام اطلاعات مهم پزشکی خود را بنویسد، ذکر هرگونه بیماری یا شرایط پزشکی دیگر ضروری می باشد.
•    اطلاعات شخصی مهم خود را بنویسد، از جمله تغییرات مهم و استرس زایی که به تازگی درزندگی وی رخ داده است. 
•    تنها به پزشک مراجعه نکند، بلکه بهتر است از یکی از دوستان یا اقوام خود بخواهد که وی را همراهی کند تا در به خاطر سپردن صحبت های پزشک به وی کمک کند. 
•    سوالات خود را یادداشت کند. 
سوالاتی که فرد مبتلا به دیورتیکولی ممکن است از پزشک بپرسد، عبارتند از:
•    مهم ترین عامل بروز این علائم چیست؟
•    چه آزمایشاتی باید بدهم؟ آیا برای این آزمایشات آمادگی خاصی لازم است؟
•    چه روش های درمانی وجود دارد؟
•    احتمال بازگشت بیماری دیورتیکولی وجود دارد؟
•    آیا غذایی را باید به رژیم خود اضافه یا از آن حذف کنم؟ 
•    من دارای شرایط پزشکی دیگری نیز هستم؛ چگونه به بهترین شکل می توان این شرایط را به طور همزمان مدیریت کرد؟ 
علاوه بر این سوالات، سول های دیگری نیز ممکن است در ذهن بیمار وجود داشته باشد که نباید تردیدی در مورد پرسیدن آنها داشته باشد. 
انتظارات از پزشک 
پزشک نیز از فرد بیمار سوالاتی خواهد پرسید. آمادگی برای پاسخگویی به این سوالات وقت را دخیره کرده و می تواند  در مورد مطالب دیگری صحبت کند. برخی از سوالاتی که پزشک ممکن است بپرسد، عبارتند از:
•    چه زمانی برای اولین بار این علائم را مشاهده کردید و شدت آنها چقدر بود؟ 
•    آیا این علائم مستمر یا موقتی بوده اند؟ 
•    چه عواملی باعث بدتر یا بهتر شدن این علائم می شوند؟
•    آیا تب کرده اید؟
•    چه داروها و ضد دردهایی مصرف می کنید؟ 
•    آیا در دفع ادرار خود دچار مشکل شده اید؟ 
•    آیا تاکنون تست غربالگری برای سرطان روده ی بزرگ (کولونوسکوپی) داده اید؟ 

دیورتیکولی معمولا طی یک حمله ی حاد شناسایی می شود. از آنجایی که دل درد علل مختلفی دارد، لازم است پزشک علت های دیگر مربوط به دل درد را رد کند. پزشک تشخیص بیماری را با یک سری معاینات انجام می دهد مانند بررسی حساسیت شکم. در خانم ها لگن و واژن نیز مورد معاینه قرار می گیرد. 
پس از معاینه پزشک موارد زیر را نیز پیشنهاد خواهد داد:
•    آزمایش خون و ادرار برای بررسی علائم عفونت
•    آزمایش بارداری برای خانم ها
•    تست های عملکرد کبدی، برای رد کردن سایر علل شکم درد
•    آزمایش مدفوع برای بررسی علائم عفونت در افراد مبتلا به اسهال
•    سی تی اسکن که می تواند برآمدگی ها یا کیسه های عفونی و متورم را نشان داده و تشخیص بیماری دیورتیکولی را تایید کند. سی تی اسکن به علاوه می تواند شدت بیماری و روش های درمانی مناسب را نیز مشخص کند. 

روش درمانی این بیماری به شدت علائم و نشانه های آن بستگی دارد. 
دیورتیکول بدون عارضه 
اگر علائم بیماری خفیف باشند، بیماری در خانه نیز درمان می شود. توصیه های پزشک به صورت زیر خواهند بود: 
•    آنتی بیوتیک ها برای درمان عفونت
•    افزایش مصرف مایعات به مدت چند روز تا اینکه روده بهبود یابد. پس از بهبود علائم، می توانید مواد غذایی جامد را نیز به رژیم غذایی خود اضافه کنید. 
•    مصرف ضد دردهای موجود در بازار، مانند استامینوفن ( Tylenol و غیره)
این روش درمانی در 70 تا 100 درصد افراد مبتلا به دیورتیکولی بودن عارضه موفق است. 
دیورتیکولی پیچیده
اگر دچار حملات شدید دیورتیکولی می شوید یا دیگر مشکلات پزشکی دارید، نیاز به بستری شدن خواهید داشت. درمان این نوع شامل مراحل زیر خواهد بود: 
•    آنتی بیوتیک های داخل وریدی
•    وارد کردن یک تیوب به داخل شکم برای خشک کردن آبسه (در صورتی که آبسه تشکیل شده باشد)
جراحی
اگر در دیورتیکولی موارد زیر مشاهده شد، فرد بیمار نیاز به جراحی خواهد داشت:
•    دچار مشکلاتی مانند سوراخ شدن، فیستول، و یا انسداد روده شود. 
•    چند نشانه و عارضه ی مربوط به دیورتیکولی بدون عارضه را مشاهده کند. 
•    دچار مشکلات سیستم ایمنی باشد. 
دو شکل مهم جراحی وجود دارد: 
•    برداشتن روده: جراح قسمتی از روده را که دچار مشکل شده، حذف می کند و سپس بخش های سالم را به یکدیگر مجددا متصل می کند. این امر به فرد اجازه می دهد که دارای حرکات طبیعی در روده ی خود باشد. بسته به میزان التهاب، این جراحی به صورت باز انجام می شود یا تهاجم جراحی به حداقل می رسد ( روش لاپوروسکوپیک). 
•    برداشتن روده به وسیله ی روش کولوستومی: اگر التهاب روده آنقدر زیاد باشد که اتصال مجدد روده ی بزرگ و مقعد کار دشواری باشد، عمل کولوستومی انجام خواهد شد. در این روش برش نسبتا بزرگی در دیواره ی شکم ایجاد شده و بخش سالم روده ی بزرگ به این برش متصل می شود. محتویات داخل روده نیز از طریق این برش خارج می شوند. زمانی که التهاب بهبود یابد، کولوستومی معکوس شده و روده متصل می شود. 
پیگیری درمان
ممکن است 6 هفته پس از بهبود دیورتیکولی، پزشک کولونوسکوپی را پیشنهاد کند، به ویژه اگر طی یک سال گذشته این آزمایش را نداده باشد. به نظر نمی رسد ارتباطی بین بیماری دیورتیکولی و سرطان روده ی بزرگ یا رکتال وجود داشته باشد. اما کولونوسکوپی – که انجام آن در زمان حمله ی دیورتیکولی امکان پذیر نیست – می تواند سرطان روده را به عنوان یکی از علل نشانه ها رد کند. 
گاهی جراحی پیشنهاد می شود. اما توصیه های پیشین برای جراحی بر اساس تعداد حملات مورد سوال قرار می گیرند، چرا که اکثر افراد پس از دو یا چند حمله احساس بهتری دارند. تصمیم گیری در مورد جراحی شخصی است و معمولا بستگی به تعداد حملات و عوارض رخ داده پس از آن دارد.

برای پیشگیری از بروز دیورتیکولی باید:
•    به طور منظم ورزش کرد؛ ورزش کردن عملکرد طبیعی روده را بهبود بخشیده و فشار داخلی روده ی بزرگ را کاهش می دهد. حداقل 30 دقیقه در روز ورزش کنید. 
•    مصرف فیبر بیشتر؛ غذاهای حاوی فیبر بالا، مانند میوه های تازه، سبزیجات و غلات سبوس دار، مواد را نرم کرده و عبور آنها را از روه آسانتر می کند. این امر باعث کاهش فشار داخلی سیستم گوارشی می شود. به هرحال به طور قطع مشخص نشده که رژیم غذایی دارای فیبر بالا خطر ابتلا به دیورتیکولی را افزایش می دهد. خوردن آجیل و دانه ها ازتباطی به ابتلا به بیماری دیورتیکولی ندارد. 
•    نوشیدن مایعات فراوان؛ فیبر مایعات را جذب کرده و ضایعات روده ی بزرگ را افزایش می دهد. اما اگر به اندازه ی کافی مایعات بنوشید، می توانید مایعات جذب شده توسط فیبر را جایگزین کنید. 

برخی متخصصان گمان می کنند افراد مبتلا به دیورتیکولیت ممکن است باکتری های خوب به اندازه ی کافی در روده ی بزرگ خود نداشته باشند. پروبیوتیک – غذاها یا مکمل های حاوی باکتری های مفید – گاهی به عنوان راهی برای جلوگیری از دیورتیکولیت پیشنهاد می شود، اما این مسئله از نظر علمی دارای اعتبار نیست.

برای پیشگیری از این بیماری بهتر است اطلاعات خود را در مورد بیماری و شرایط آن بالا برده و در صورت مشاهده هر یک از علائم مشابه به پزشک مراجعه کنید. 

در مورد حمایت از فرد بیمار با پزشک معالج مشورت کنید.