امفیزم

آمفیزم به تدریج به کیسه های هوایی (آلوئول ها) در ریه ها آسیب می رساند و نفس های بیمار کوتاه می کند. آمفیزم یکی از چندین بیماری شناخته شده به عنوان بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD) می باشد. سیگار کشیدن علت اصلی بروز آمفیزم می باشد. 
آلوئول های ریه شبیه خوشه های انگور هستند. در آمفیزم دیواره داخلی کیسه های هوایی تضعیف شده و در نهایت پاره می شوند – در نتیجه یک فضای بزرگتر به جای چند فضای کوچک برای هوا ایجاد می شود. این امر سطح ریه ها را کاهش داده و در نتیجه میزان اکسیژن که وارد جریان خون می شود نیز کاهش می یابد. 
با بروز این مشکل در هنگام بازدم، آلوئول های آسیب دیده به درستی کار نمی کنند و هوای قدیمی در ریه باقی می ماند و جای کافی برای هوای تازه و سرشار از اکسیژن باقی نمی گذارد. درمان می تواند سرعت پیشرفت آمفیزم را کم کند اما نمی تواند آسیب دیدگی را برطرف سازد. 

ممکن است سالها مبتلا به آمفیزم باشید بدون اینکه هیچگونه علائمی از آن را در خود مشاهده کنید. مهم ترین نشانه آمفیزم تنگی نفس است که معمولا به تدریج آغاز می شود. ممکن است از انجام فعالیت هایی که باعث بروز تنگی نفس می شوند، اجتناب کنید، بنابراین این نشانه نیز تا زمانی که باعث بروز مشکل در کارهای روزانه نشود، مشکل آفرین نیست. در نهایت آمفیزم باعث تنگی نفس، حتی در زمان استراحت می شود. 

اگر مدت نسبتا طولانی دچار تنگی نفس شده اید، به ویژه اگر تنگی نفس بر روی فعالیت های روزانه شما تاثیر گذاشته و یا بدتر می شود، به پزشک مراجعه کنید. سعی نکنید بروز این مشکل را به سن و یا وزن خود نسبت دهید و بلافاصله به پزشک مراجعه کنید، به ویژه اگر موارد زیر را مشاهده می کنید:
•    نفس شما آنقدر دچار مشکل می شود که نمی توانید از پله ها بالا بروید. 
•    با انجام فعالیت لب ها یا ناخن های دست شما آبی یا خاکستری می شود. 
•    هوشیاری ذهنی شما کاهش می یابد. 

علت اصلی بروز آمفیزم قرار گرفتن طولانی مدت در مقابل محرک های موجود در هواست، برخی از این محرک ها عبارتند از: 
•    دود سیگار
•    دود ماری جوانا
•    آلودگی هوا
•    دود سوخت ها
به ندرت رخ می دهد که آمفیزم به خاطر کمبود پروتئین محافظ سازه الاستیک در ریه ها بروز کند. آین بیماری آمفیزم ناشی از کمبود alpha-1-antitrypsin نامیده می شود. 

عواملی که خطر بروز آمفیزم را افزایش می دهند، عبارتند از:
•    سیگار کشیدن: آمفیزم در بین افراد سیگاری بسیار رایج است، اما دود پیپ هم می تواند باعث این بیماری شود. مدت مصرف سیگار و میزان مصرف تنباکو خطر بروز این بیماری را افزایش می دهد. 
•    سن و سال: گرچه آسیب ریه که در آمفیزم رخ می دهد، به تدریج بیشتر می شود، افرادی که به خاطر مصرف تنباکو به این بیماری مبتلا می شوند، علائم مربوط به آن را بین سنین 40 تا 60 سال مشاهده خواهند کرد. 
•    قرار گرفتن در معرض دود سیگار: دود سیگار که دود سیگار منفعل یا زیست محیطی نیز نامیده می شود، دودی است که فرد در معرض سیگار کشیدن دیگران استنشاق می کند. قرار گرفتن در معرض دود سیگار خطر ابتلا به آمفیزم را افزایش می دهد. 
•    قرار گرفتن در معرض بخارات یا گرد و غبار در محیط کار: اگر دود مواد شیمیایی خاص یا گرد و غبار غلات، پنبه و چوب تنفس می کنید، احتمال ابتلا به آمفیزم در شما افزایش می یابد. این خطر با دود سیگار حتی بیشتر خواهد شد. 
•    قرار گرفتن در معرض آلودگی محیط داخلی و خارجی: تنفس آلاینده های داخلی، مانند سوخت های گرمایشی، یا آلاینده های فضای باز – به عنوان مثال اگزوز خودرو – خطر ابتلا به آمفیزم را افزایش می دهد. 

افرادی که به آمفیزم مبتلا هستند، در معرض ابتلا به بیماری های زیر نیز هستند:
•    انحطاط ریه (پنوموتوراکس): انحطاط ریه در افراد مبتلا به آمفیزم شدید بسیار تهدید کننده است، چرا که در این شرایط عملکرد ریه دچار مشکل می شود. این حالت معمولا رایج نیست، اما در صورت بروز بسیار جدی و خطرناک است. 
•    مشکلات قلبی: آمفیزم به شریان هایی که قلب و ریه ها را به یکدیگر مرتبط می کنند، فشار وارد می کند. این مسئله نیز باعث بروز شرایطی به نام نارسایی قلبی می شود که قلب را ضعیف می کند. 
•    بروز حفره های بزرگ در ریه ها (تاول های بزرگ): در ریه برخی افراد مبتلا به آمفیزم فضاهای خالی به نام تاول بروز می کند. این تاول های بزرگ نیمی از ریه را فرا می گیرند. این تاول ها علاوه بر اینکه فضای هوایی ریه را کاهش می دهند، خطر بروز پنوموتوراکس را نیز افزایش می دهد. 

در صورت مشاهده علائم بیماری آمفیزم اولین بار به متخصص بیماری های ریوی مراجعه خواهید کرد. 
پیش از ملاقات پزشک بهتر است آماده پاسخگویی به سوالات زیر باشید: 
•    آیا سیگار می کشید؟ چه تعداد در روز؟ سیگار کشیدن را از چه زمانی آغاز کردید؟ 
•    آیا در معرض دود سیگار دیگران قرار می گیرید؟
•    آیا به خاطر شغل خود در معرض سوخت های شیمیایی یا گردهای صنعتی قرار می گیرید؟
•    آیا در خانواده شما کسی به بیماری های ریوی مبتلا است؟
•    چه داروها و مکمل هایی را به طور مرتب مصرف می کنید؟
علاوه بر اینها، پزشک نیز سوالاتی از شما خواهد پرسید که عبارتند از:
•    آیا هر روز سرفه می کنید؟ سرفه های شما چه زمانی شروع شدند؟
•    اگر سیگاری هستید، آیا تاکنون سعی کرده اید ترک کنید؟
•    اولین بار چه زمانی متوجه تنگی نفس در خود شدید؟
•    آیا در خانواده شما فرد مبتلا به آمفیزم وجود دارد؟
•    آیا تنگی نفس باعث بروز مشکلات در زندگی روزمره شما شده است؟
•    آیا تاکنون ناخن ها و یا لب هایتان آبی شده اند؟ 
•    آیا اخیرا دچار اضافه وزن یا کاهش وزن شده اید؟ 

برای تایید بیماری آمفیزم در فرد، پزشک آزمایش های زیادی را توصیه خواهد کرد، از جمله آزمایش های زیر. 
آزمایش های تصویربری
استفاده از اشعه ایکس برای قفسه سینه می تواند به تشخیص آمفیزم پیشرفته و رد کردن دیگر علل تنگی نفس کمک کند. به علاوه اشعه ایکس می تواند یافته های طبیعی مربوط به آمفیزم را نشان دهد. توموگرافی کامپیوتری (سی تی اسکن) ترکیب تصاویر اشعه ایکس است که ازجهات مختلف برای ایجاد یک دید مقطعی از اندام داخلی ارائه می شود. اگر لزوم جراحی ریه در بیمار تشخیص داده شود، پزشک به بیمار سی تی اسکن توصیه خواهد کرد. 
انجام برخی آزمایش ها در آزمایشگاه
خونی که از رگ واقع در مچ دست گرفته می شود برای تعیین چگونگی کارکرد ریه ها در انتقال اکسیژن و از بین بردن دی اکسید کربن از جریان خون استفاده می شود. 
آزمایش هایی مربوط به عملکرد ریه ها
این آزمایش های غیرتهاجمی برای اندازه گیری میزان هوای نگهداری شده در ریه و جریان هوا به داخل و خارج ریه مورد استفاده قرار می گیرند. این آزمایش ها چگونگی انتقال اکسیژن به جریان خون را نیز مشخص می کنند. ساده ترین آزمایش از این نوع از دستگاهی به نام اسپیرومتر استفاده می کند که فرد بیمار در این دستگاه نفس می کشد. 

امفیزم قابل درمان نیست، اما علائم آن قابل بهبود هستند و به علاوه می توان جلوی پیشروی بیماری را گرفت. 
داروها
بسته به شدت علائم بروز کرده، پزشک داروهای زیر را پیشنهاد خواهد کرد: 
•    گشادکننده های برونش: این داروها می توانند با شل کردن راه های تنگ شده هوا به تسکین سرفه، تنگی نفس و مشکلات تنفسی کمک کنند، اما این داروها آنقدر که در درمان آسم و برونشیت موثر هستند، در درمان آمفیزم موثر نیستند. 
•    استنشاق استروئید: داروهای کورتیکو استروئید استنشاقی، به عنوان افشانه ها استنشاق می شوند که به تسکین تنگی نفس کمک می کنند. استفاده طولانی مدت از این داروها باعث تضعیف استخوان ها، افزایش خطر ابتلا به فشار خون بالا، آب مروارید و دیابت می شود. 
•    آنتی بیوتیک ها: اگر شما مبتلا به عفونت باکتریایی مثل برونشیت حاد یا ذات الریه هستید، آنتی بیوتیک ها مناسب شما هستند. 
درمان 
•    توانبخشی ریوی: برنامه توانبخشی ریوی تمرینات و تکنیک هایی را آموزش می دهد که به کاهش تنگی نفس و بهبود توانایی برای نفس کشیدن کمک می کند. 
•    تغذیه درمانی: برای داشتن تغذیه سالم بهتر است با مشاور تغذیه مشورت شود. بسیاری از مبتلایان در مراحل اولیه آمفیزم نیاز به کاهش وزن دارند و در مراحل آخر این بیماری نیز افزایش وزن لازم می شود. 
•    مکمل اکسیژن: اگر شما به آمفیزم شدید با سطح پایین اکسیژن مبتلا هستید، استفاده منظم از اکسیژن در خانه و در هنگام ورزش کردن باعث بهبود علائم بیماری می شود. بسیاری از افراد در 24 ساعت شبانه روز اکسیژن استفاده می کنند. این اکسیژن از طریق لوله های باریک و از راه بینی وارد بدن می شود. 
جراحی
بسته به شدت امفیزم، پزشک روش های مختلف جراحی را پیشنهاد می کند، از جمله:
•    جراحی برای کاهش حجم ریه: در این روش، جراح بخش کوچکی از بافت آسیب دیده ریه را حذف می کند. حذف بافت آسیب دیده به بافت باقیمانده ریه کمک می کند تا گسترش یابد و به کار موثرتر و بهبود تنفس کمک کند. 
•    پیوند ریه: اگر مبتلا به آمفیزم شدید هستید و دیگر روش های درمانی موفق نبوده اند، پیوند ریه یک گزینه مناسب می باشد. 

اگر به آمفیزم مبتلا هستید، می توانید اقداماتی را انجام دهید تا پیشروی آن را به تعویق بیندازید و خود را از پیامدهای آن محافظت کنید:
•    ترک کردن سیگار: ترک کردن سیگار مهم ترین اقدامی است که برای بهبود سلامتی خود انجام دهید و تنها روشی است که می تواند پیشروی آمفیزم را متوقف کند. برای ترک سیگار به مشاور مراجعه کنید. تا حد امکان از قرار گرفتن در معرض دود سیگار نیز اجتناب کنید. 
•    از دیگر تحریک کننده های دستگاه تنفسی اجتناب کنید؛ تحریک کننده های دستگاه تنفسی عبارتند از دود ناشی از رنگ و اگزوز خودروها، بوی پخت و پز، برخی عطرهای خاص، شمع در حال سوختن و بخور. تهویه منظم هوا برای کم کردن آلاینده ها ضروریست. 
•    ورزش کردن منظم: سعی کنید اجازه ندهید که مشکلات تنفسی شما را از انجام فعالیت های بدنی بازدارند، چرا که فعالیت های بدنی می توانند به طور قابل توجهی ظرفیت ریه را افزایش دهند. 
•    محافظت از خود در مقابل هوای سرد: هوای سرد می تواند باعث گرفتگی نایژه ها شده و نفس کشیدن را سخت تر کند. به همین دلیل استفاده از شال یا ماسک برای گرم کردن هوای ریه در هوای سرد ضروری است. 
•    جلوگیری از بروز عفونت های تنفسی: دریافت واکسن ذات الریه که توسط پزشک توصیه می شود، روش موثری است. به علاوه دریافت واکسن سالانه نیز ضروری می باشد. نهایت سعی خود را بکنید تا از تماس با افراد سرماخورده یا مبتلا به آنفلوآنزا اجتناب کنید. اگر در طول فصل سرما مجبور به معاشرت با افراد زیادی هستید، به طور مرتب از ماسک استفاده کنید و دست های خود را با آب و صابون بشویید. 

در رابطه با داروهای جایگزین مربوط به بیماری آمفیزم با پزشک خود مشورت کنید.

برای پیشگیری از آمفیزم سیگار نکشید و از قرار گرفتن در معرض دود سیگار نیز اجتناب کنید. اگر در محل کار خود با سوخت های شیمیایی یا گرد و غبار مواجه هستید، با پوشیدن ماسک از ریه های خود محافظت کنید. 

تنگی نفس که به آمفیزم مربوط می شود، می تواند به شدت بر روی فعالیت های روزمره بیمار تاثیر بگذارد. بسیاری از بیماران افسرده و منزوی می شوند. برای مقابله با تغییراتی که آمفیزم در زندگی فرد بیمار ایجاد کرده، انجام اقدامات زیر لازم است:
•    بیان احساسات: آمفیزم باعث محدود شدن برخی فعالیت های روزمره شده و به طور غیر قابل پیش بینی بر روی برخی برنامه ها تاثیر می گذارد. اگر می توانید در خانواده به راحتی در مورد نیازهای خود صحبت کنید، راحت تر می توانید با چالش های مربوط به آن برخورد کنید. 
•    مشارکت با گروه های حمایت کننده: ملحق شدن به گروهی دارای افراد مبتلا به آمفیزم تاثیر مثبتی خواهد داشت. این گروه ها منبع اطلاعاتی خوبی برای بیماران هستند. به علاوه بیمار را تشویق می کنند تا زمانی را با افرادی دارای شرایطی مشابه شرایط خود بگذراند.