دردهای ناشی از گاز روده

درد ناشی از گاز روده ممکن است در بدترین لحظه ممکن اتفاق بیفتد، به عنوان مثال در یک جلسه مهم یا در یک آسانسور شلوغ. گرچه دفع گاز مسئله خیلی مهمی نیست، اما آزاردهنده و شرم آور است. 
هر چیزی که باعث گاز معده شود و یا با یبوست و اسهال در ارتباط باشد، ممکن است باعث بروز درد ناشی از گاز شود. این دردها عموما زمانی اتفاق می افتند که گاز در روده تشکیل می شود و فرد قادر به خارج کردن آن نیست. اکثر مردم معمولا تا 10 بار در روز دفع گاز را انجام می دهند.  خبر خوب اینکه گرچه نمی توان دردهای ناشی از گاز را متوقف کرد، اما می توان اقداماتی برای کاهش میزان این گازها انجام داد. 

در اکثر افراد مبتلا به دردهای ناشی از گاز روده، علائم بیماری واضح و مشخص است. این علائم عبارتند از:
•    خارج شدن ارادی یا غیرارادی گاز
•    درد شدید و گرفتگی در شکم. این درد در هر نقطه از شکم رخ داده و به سرعت تغییر مکان میدهد و به سرعت نیز بهبود می یابد. 
•    احساس دل پیجه
•    تورم و سفتی در شکم (نفخ)
گاهی درد گاز روده مستمر و آنقدر شدید است که ممکن است اشتباها به عنوان یک مشکل جدی در نظر گرفته شود. گاهی درد گاز با بیماری هایی مانند بیماری قلبی، آپاندیسیت و سنگ کیسه صفرا اشتباه گرفته می شود. 

دفع گاز بین 10 تا 20 بار در روز طبیعی به نظر می رسد، اما این میزان در روزهای مختلف متفاوت خواهد بود. اگر درد گاز با یکی از موارد زیر همراه است، به پزشک مراجعه کنید:
•    درد شکم طولانی مدت
•    مدفوع خونی
•    تغییر در رنگ مدفوع یا دفعات دفع
•    کاهش وزن
•    درد در قفسه سینه
•    تهوع یا استفراغ مداوم
به علاوه اگر این مشکل مداوم یا شدید است، طوری که بر روی زندگی عادی شما تاثیر گذاشته است، با پزشک مشورت کنید. در اغلب موارد درمان می تواند به کاهش درد یا مشکل کمک کند. 

گاز زمانی تشکیل می شود که باکتری در روده بزرگ کربوهیدرات هایی را تخمیر می کند که در روده کوچک هضم نشده اند. متاسفانه غذاهای سالم سرشار از فیبر اغلب این وضعیت را بدتر می کنند. فیبر دارای مزیت های زیدای است، از جمله حفظ یک وضعیت مساعد برای دستگاه گوارش و تنظیم سطح قند خون و کلسترول. اما فیبر به شکل گیری گاز نیز منجر می شود. 
غذاهای دارای فیبر بالا که معمولا باعث بروز درد گاز روده می شوند، که عبارتند از: 
•    میوه ها
•    سبزیجات
•    تمام دانه ها
•    لوبیا و نخود (حبوبات)
مکمل های فیبر که حاوی سیلیوم هستند، مانند متاموسیل، ممکن است باعث بروز چنین مشکلاتی شوند، به ویژه اگر سریع و ناگهانی به رژیم غذایی اضافه شوند. نوشیدنی های گازدار هم باعث شکل گیری گاز خواهند شد. 
دیگر عوامل افزایش گاز روده عبارتند از:
•    بلعیدن هوا: هر زمانی که شما چیزی می خورید یا می نوشید، عصبی هستید، یا خیلی سریع غذا می خورید، آدامس می جوید یا زمان مکیدن آب نبات و نوشیدن از طریق نی، مقداری هوا می بلعید. مقداری از آن هوا وارد قسمت پایین دستگاه گوارش می شود. 
•    دیگر شرایط پزشکی: افزایش گاز روده ممکن است علائم یک شرایط مزمن و خیلی جدی باشد. از جمله شرایطی مانند دیورتیکولیت یا یک بیماری التهابی روده مانند کولیت السراتیو یا بیماری کرون. گاز اضافه و نفخ می تواند علامت رشد بیش از حد باکتری در روده کوچک باشد که در نتیجه بیماری مانند دیابت رخ می دهد. 
•    عدم تحمل غذا: اگر نفخ و ازدیاد گاز پس از خوردن مواد لبنی اتفاق می افتد، به این خاطر است که بدن قادر به شکستن قند (لاکتوز) موجود در لبنیات نیست. عدم تحمل دیگر غذاها، به ویژه گلوتن – پروتئینی که در گندم و برخی دانه وجود دارد – نیز منجر به گاز، اسهال و یا حتی کاهش وزن می شود. 
•    مواد افزودنی مصنوعی: ممکن است سیستم گوارش شما نتواند شیرین کننده های مصنوعی، مانند سوربیتول، مانیتول و زایلیتول را در برخی مواد بدون قند مانند آدامس، آب نبات ها و غذاهای بدون قند، تحمل کند. افراد بسیاری پس از مصرف این شیرینی ها دچار اسهال و ازدیاد گاز روده می شوند. 
•    یبوست: یبوست ممکن است دفع گاز را دشوار کرده و در نتیجه منجر به بروز درد و ناراحتی شود. 

اگر دارای هر یک از شرایط زیر باشید، به ازدیاد گاز روده دجار خواهید شد: 
•    عدم تحمل لاکتوز و گلوتن
•    انتخاب رژیم غذایی  سرشار از میوه ها، سبزیجات، دانه ها و حبوبات
•    مصرف نوشیدنی های گاز دار
•    داشتن شرایط مزمن در روده مانند سندروم روده تحریک پذیر یا بیماری التهابی روده 
نه جنسیت و سن بر روی میزان دفع گاز افراد تاثیر نمی گذارد. 

در رابطه با پیامدهای مورد انتظار این مشکل با پزشک خود مشورت کنید. 

از آنجایی که وقت ملاقات با پزشک کوتاه است، بهتر است قبل از مراجعه به پزشک آمادگی لازم را داشته باشید. 
کاری که می توانید انجام دهید:
قبل از ملاقات پزشک موارد زیر را یادداشت کنید:
•    علائم بیماری، از جمله میزان دفع گاز و شدت دل درد خود
•    اطلاعات شخصی مهم، مانند دیگر شرایط پزشکی که به آن ها دچار هستید و داروهای دیگری که مصرف می کنید، ویتامین ها و مکمل ها
•    سوالاتی که از پزشک خود دارید.
برای درد ناشی از گاز روده برخی سوالات مهمی که می توان از پزشک پرسید، عبارتند از:
•    عامل بروز این علائم چیست؟
•    آیا نیاز به انجام آزمایشی دارم؟
•    آیا روش درمانی و دارویی وجود دارد که بتوان در خانه برای بهبود از آنها استفاده کرد؟
•    آیا لازم است از برخی غذاها و نوشیدنی ها اجتناب کنم؟
•    آیا برای پیشگیری از گاز روده لازم است تغییری در روش زندگی خود اعمال کنم؟
علاوه بر این سوالات ممکن است پرسش دیگری نیز داشته باشید که حتما از پزشک خود بپرسید. 
انتظارات بیمار از پزشک
•    چند وقت است که به این مشکل دچار شده اید؟
•    آیا پس از دفع گاز بهتر می شوید؟
•    چند با در روز گاز از بدن شما دفع می شود؟
•    آیا خوردن برخی غذاها این مشکل را بیشتر می کند؟
•    آیا اخیرا غذا یا نوشیدنی خاصی به رژیم خود اضافه کرده اید؟
•    آیا شما مبتلا به سندروم روده تحریک پذیر یا شرایط دیگری در روده خود هستید؟
•    آیا آنتی بیوتیک یا داروی دیگری مصرف می کنید؟
•    آیا به همراه درد ناشی از گاز دچار تهوع و استفراغ هم می شوید؟
•    آیا بدون اینکه بخواهید دچار کاهش وزن شده اید؟
•    آیا نوشابه های گازدار زیاد می نوشید؟
•    آیا معمولا آدامس می جوید یا از طریق نی نوشیدنی می خورید؟
در این مدت نیز می توانید یادداشت هایی از آنچه می خورید و می نوشید، تهیه کنید. به علاوه تعداد دفعات دفع گاز و دیگر علائمی را که تجربه می کنید، یادداشت کنید. این یادداشت ها را در روز ملاقات با پزشک همراه خود داشته باشید، چرا که می تواند در تشخیص ارتباط بین این مشکل و رژیم غذایی کمک کند. 

پزشک بر اساس موارد زیر علت بروز این مشکل را تشخیص خواهد داد: 
•    سابقه پزشکی
•    بررسی عادت رژیم غذایی
•    معاینه جسمی
در هنگام انجام معاینه جسمی، پزشک شکم بیمار را چک می کند تا ببیند آیا شکم بیمار حالت توخای دارد یا نه؛ پزشک این کار را از طریق ضربه های آرامی که به شکم می زند، انجام می دهد. اگر صدای ناشی از ضربه ها حاکی از توخالی بودن شکم باشد، در واقع نشان دهنده وجود گاز اضافه در شکم است. 
براساس دیگر علائم نیز پزشک آزمایش های بیشتری را توصیه خواهد کرد تا علل جدی تری، مانند انسداد روده، را رد کند. 

اگر بروز گاز روده به خاطر وجود بیماری دیگری باشد، درمان این بیماری می تواند به بهبود شرایط کمک کند. در غیر این صورت گاز آزاردهنده عموما از طریق تغییر رژیم غذایی، تغییر در سبک زندگی و یا برخی داروها درمان می شود. گرچه راه حل درمان برای همه یکسان نیست، اما با کمی آزمایش و خطا اکثر افراد قادر به پیدا کردن روش درمانی مناسب خواهند بود. 
رژیم غذایی
اعمال تغییرات زیر در رژیم غذایی باعث کاهش میزان گاز تولید شده در روده می شود و یا به حرکت سریع گاز در سیستم گوارش کمک می کند. 
•    سعی کنید غذاهایی را که باعث تشدید این علائم شده، شناسایی کرده و از آنها اجتناب کنید. غذاهایی که معمولا برای همه افراد باعث ازدیا تولید گاز می شوند، عبارتند از لوبیا، پیاز، کلم بروکلی، کلم، گل کلم، کلم بروکسل، کنگر فرنگی، مارچوبه، گلابی، سیب، هلو، آلو خشک، جویدن آدامس، آب نبات های بدون قند، نان کامل گندم، غلات سبوس دار، شیر، خامه، بستنی، شیر یخ، آب جو و نوشابه های گازدار. 
•    از مصرف غذاهای سرخ شده و چرب اجتناب کنید. اغلب نفخ در نتیجه مصرف غذاهای چرب رخ می دهد. چربی تخلیه معده را به تعویق می اندازد و باعث بروز نوعی احساس پر بودن می شود. 
•    به طور موقت از مصرف غذاهای حاوی فیبر اجتناب کنید. پس از آن به تدریج و طی چند هفته مجددا آنها را به رژیم غذایی خود اضافه کنید. برای اکثر مردم تا 3 هفته طول می کشد تا بدن به فیبر افزوده شده عادت کند، اما برخی مردم هرگز با این فیبر سازگار نمی شوند. 
•    مکمل های فیبر را برای مدتی قطع کنید. برای مدتی میزان مصرف مکمل های فیبر را کاهش داده و سپس به تدریج مصرف مجدد آنها را آغاز کنید. اگر علائم در شما همچنان باقیست، بهتر است مکمل دیگری را امتحان کنید. به یاد داشته باشید که مکمل های فیبر را با آب زیاد مصرف کنید و در طول روز نیز وایعات زیادی بنوشید. 
•    میزان مصرف لبنیات را کاهش دهید. سعی کنید از غذاهای لبنی حاوی لاکتوز کم استفاده کنید، به عنوان مثال ماست به جای شیر. یا سعی کنید از محصولاتی استفاده کنید که به هضم لاکتوز کمک می کنند. 
کاهش میزان مصرف محصولات شیر یا مصرف آنها با دیگر غذاها نیز موثر خواهد بود و به هضم لاکتوز کمک می کند. به هرحال در برخی موارد ممکن است مجبور به حذف کامل غذاهای لبنی از رژیم خود باشید. 
داروهای بدون نسخه
برخی محصولات ممکن است کمک کنند، اما همیشه موثر نخواهند بود. امتحان کردن موارد زیر را در نظر داشته باشید: 
•    بی نو (Beano). بی نو را به لوبیا و سبزیجات اضافه کنید تا میزان گاز تولید شده در آنها را کاهش دهید. برای اینکه بی نو تاثیر داشته باشد، بهتر است آن را با اولین لقمه غذایی خود مصرف کنید. بی نو زمانی تاثیر بهتری دارد که تنها مقدار کمی گاز در روده کوچک وجود داشته باشد.
•    مکمل های لاکتاز. مکمل های آنزیم لاکتاز که به هضم لاکتوز کمک می کنند، اگر دچار عدم تحمل لاکتوز باشید، موثر خواهند بود. به علاوه مصرف محصولات لبنی بدون لاکتوز یا دارای لاکتوز کم را امتحان کنید. 
•    سایمتیکون. داروهای بدون نسخه که حاوی سایمتیکون هستند (مانند Gas – X، Gelisul، Mylanta، Mylicon) به شکستن حباب های گاز کمک می کنند. گرچه این محصولات به میزان زیادی مصرف می شوند، اما موثر بودن آنها برای درد گاز روده ثابت نشده است. 
•    زغال فعال (کربن فعال). مصرف قرص های کربن فعال قبل و بعد از هر وعده غذایی موثر خواهند بود. مانند سایمتیکون، هیچگونه شواهد قطعی در مورد تسکین کربن فعال بر روی درد گاز روده وجود ندارد. به علاوه اگر این قرص با لباس تماس داشته باشد، ممکن است باعث لکه دار شدن آن شود. 

اعمال برخی تغییرات در شیوه زندگی ممکن است به کاهش و بهبود درد گاز روده کمک کند:
•    کاهش میزان مصرف: بسیاری از مواد غذایی که باعث بروز گاز روده می شوند، بخشی از رژیم غذایی سالم محسوب می شوند. بنابراین بهتر است از غذاهای مشکل ساز میزان کمتری مصرف کنید، شاید بدن بتواند آن را کنترل کرده و هیچ مشکلی در رابطه با ازدیاد گاز روده رخ ندهد. 
•    آهسته غذا بخورید و غذای خود را به خوبی بجوید. بهتر است سرعت غذا خوردن خود را کاهش دهید، این امر تاثیر زیادی بر روی حل مشکل دارد. 
•    از جویدن آدامس، مکیدن آب نبات های سفت و نوشیدن مایعات با نی اجتناب کنید. این ها باعث بلعیدن میزان زیادی هوا می شود. 
•    دندان مصنوعی خود را بررسی کنید. تنظیمات ضعیف و ناقص در اتصالات دندان های مصنوعی باعث بلعیدن هوای اضافه در هنگام خوردن غذا می شود. 
•    سیگار نکشید. سیگار کشیدن میزان بلع هوا را افزایش می دهد. 
•    ورزش کردن. فعالیت جسمی به حرکت کردن هوا در سیستم گوارشی کمک می کند. 
اگر بوی ناشی از گاز دفع شده شما را نگران می کند، بهتر است از غذاهای دارای ترکیبات گوگردی – مانند کلم بروکلی و سایر کلم ها، ابجو و غذاهای حاوی پروتئین بالا – خودداری کنید، زیرا میزان بو کاهش خواهد یافت. 

در رابطه با داروهای جایگزین مربوط به این بیماری با پزشک خود مشورت کنید.

با تغییر در رژیم غذایی و تغییر در شیوه زندگی می توانید از بروز این بیماری پیشگیری کنید. برای دریافت اطلاعات بیشتر می توانید با پزشک مشورت کنید. 

در مورد همراهی و حمایت از افراد مبتلا به این مشکل با پزشک مشورت کنید.