لوسمی سلول مویی
hairy cell leukemia
لوسمی سلول مویی نوعی سرطان خون بسیار کمیاب است که روند پیشوری بسیار کندی دارد. در این نوع سرطان مغز استخوان بیش از حد سلول B یا لنفوسیت تولید می کند. نکته دیگر در رابطه با این بیماری این است که بیشتر در بین مردان شایع می باشد تا زنان.
شرح بیماری
لوسمی سلول مویی نوعی سرطان خون کمیاب با رشد آهسته می باشد که در آن مغز استخوان بیش از حد سلول های B (لنفوسیت ها) تولید می کند؛ سلول B نوعی سلول سفید خون است که با عفونت مبارزه می کند. سلول های B افزوده شده، غیرطبیعی هستند و در زیر میکروسکوپ مودار به نظر می رسند. با افزایش تعداد سلول های لوسمی، از تعداد سلول های سالم سفید خون، سلو های قرمز و پلاکت ها کاسته می شود.
بیماری لوسمی سلول مویی در بین مردان شایع تر است و بیشتر در افراد میان سال یا مسن بروز می کند. لوسمی سلول مودار یک بیماری مزمن است و ممکن است هرگز به طور کامل درمان نشود، گرچه درمان آن به بهبودی برای سال های زیادی منجر خواهد شد.
نشانه ها
برخی افراد هیچ نشانه ظاهری از بیماری نشان نمی دهند، بلکه آزمایش خون که به منظور دیگری انجام می شود، وجود این بیماری را در بدن نشان می دهد یا شرایط بیماری به نحو دیگری خود را نشان دهد.
گاهی اوقات نیز افراد مبتلا به این بیماری علائمی از خود نشان می دهند که برخی از آنها عبارتند از:
• احساس پر بودن شکم که باعث بروز ناراحتی در معده شده و فرد نمی تواند غذای زیادی بخورد.
• خستگی بیش از اندازه
• به آسانی کبود شدن
• تکرار عفونت
• ضعف
• کاهش وزن
زمان مناسب مراجعه به پزشک
اگر علائم مداوم و نگران کننده ای در خود مشاهده می کنید، به پزشک مراجعه کنید.
علل
علت بروز بیماری لوسمی سلول مویی مشخص نیست. پزشک ها می دانند که سرطان زمانی رخ می دهد که سلول ها در DNA خود دچار مشکل می شوند. در مورد لوسمی سلول مویی، جهش در DNA باعث می شود سلول های بنیادی مغز استخوان بیش از حد سلول های سفید خون تولید کنند که به درستی هم کار نمی کنند. پزشکان هنوز علت جهش در DNA را که منجر به لوسمی سلول مویی می شود، کشف نکرده اند.
عوامل تشدید
برخی عوامل خطر بروز لوسمی سلول مویی را افزایش می دهند. تمام تحقیقات انجام شده در مورد عوامل تشدید کننده این بیماری توافق ندارند. برخی تحقیقات خطر ابتلا به این بیماری براساس عوامل زیر افزایش می یابد:
• قرار گرفتن در معرض پرتو: افرادی که در معرض پرتو قرار می گیرند، مانند کسانی که با دستگاه های اشعه ایکس کار می کنند یا کسانی که تحت پرتودرمانی قرار دارند، بیشتر در معرض ابتلا به لوسمی سلول مویی هستند، اما نتایج تایید نشده اند.
• قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی: مواد شیمیایی صنعتی و کشاورزی می توانند باعث بروز لوسمی سلول مودار شوند. با این حال برخی تحقیقات این عامل را رد کرده اند.
• قرار گرفتن در معرض خاک اره: برخی تحقیقات نوعی ارتباط بین کار با چوب و خاک اره و افزایش خطر ابتلا به لوسمی سلول مودار پیدا کرده اند. اما این ارتباط نیز تایید نشده است.
• قومیت: مردان برخی قومیت ها بیشتر از دیگران به این بیماری مبتلا می شوند.
پیامدهای مورد نظر
پیشروی لوسمی سلول مویی خیلی آهسته می باشد و گاهی برای سال ها بدون پیشروی باقی می ماند. به همین دلیل این بیماری دارای پیامدهای خیلی کمی است.
این بیماری اگر درمان نشود، پیشروی کرده و سلول های سالم خون را کاهش می دهد و پیامدهای خیلی جدی در پی خواهد داشت، از جمله این پیامدها عبارتند از:
• عفونت: پایین آمدن تعداد سلول های سفید خون خطر بروز عفونت های مختلف را افزایش می دهد.
• خونریزی: به خاطر کم شدن تعداد پلاکت های خون، متوقف کردن خونریزی برای بدن دشوار خواهد شد. اگر دچار کمبود خفیف پلاکت در خون باشید، بدن شما به راحتی کبود می شود. کمبود شدید پلاکت نیز باعث خونریزی بینی و لثه ها می شود.
• کم خونی: کم بودن تعداد سلول های قرمز خون به معنای کاهش سلول هایی که عمل حمل اکسیژن را در بدن انجام می دهند. این مسئله کم خونی نامیده می شود و باعث خستگی می شود.
افزایش خطر سرطان دوم
برخی بررسی ها نشان داده اند که افراد مبتلا به لوسمی سلول مودار بیشتر در معرض ابتلا به سرطان دوم نیز هستند. اما علت بروز سرطان دوم ممکن است مربوط به تاثیر لوسمی سلول مودار بر روی بدن باشد یا داروهایی که برای درمان این بیماری مصرف می شود. به هرحال این مسئله نیز نامشخص است.
سرطان دوم که در افراد مبتلا به لوسمی سولو مودار بروز می کند، لنفوم غیرهوچکین (non-Hodgkin lymphoma) می باشد.
آمادگی برای ملاقات پزشک
برای درمان این بیماری می توانید به هماتولوژیست مراجعه کنید. به هرحال قبل از مراجعه به پزشک آمادگی لازم را داشته باشید. زمان شما در ملاقات با پزشک محدود می باشد، بنابراین آمدگی برای این ملاقات به صرفه جویی وقت کمک خواهد کرد. در ادامه اطلاعاتی ارائه می شوند که به شما کمک می کنند تا آمادگی لازم برای این ملاقات را داشته باشید.
اقداماتی که می توانید انجام دهید:
• از محدودیت های قبل از ملاقات آگاه باشید، محدودیت هایی مانند نخوردن برخی غذاهای خاص قبل از معاینه.
• تمام نشانه های خود را یادداشت کنید، از جمله هر گونه علائمی که بی ارتباط به موضوع مراجعه به پزشک می رسند.
• تمام اطلاعات پزشکی مهم خود را یادداشت کنید، از جمله اگر به بیماری دیگری مبتلا هستید.
• اطلاعات شخصی مهم خود را یادداشت کنید، از جمل تغییراتی که اخیرا در زندگی شما رخ داده است.
• لیستی از تمام داروهایی که مصرف می کنید، بنویسید، از جمله ویتامین ها و مکمل ها
• از یکی از دوستان یا اعضای خانواده خود بخواهید شما را در این ملاقات همراهی کنند، زیرا به خاطر سپردن اطلاعات برای شما راحت تر خواهد بود.
• سوالات خود را یادداشت کنید.
زمان شما با پزشک محدود خواهد بود، بنابراین آماده کردن سوالاتی که قرار است از پزشک بپرسید، کمک خواهد کرد تا در وقت خود صرفه جویی کنید. بهتر است ابتدا سوالات مهم تر خود را بپرسید. برخی سوالات مهم مربوط به لوسمی سلول مودار عبارتند از:
• چه نوع آزمایشاتی باید انجام دهم؟
• آیا بیماری من نیاز به درمان دارد؟
• آیا اگر درمانی انجام ندهم، این بیماری شدیدتر خواهد شد؟
• اگر به درمان احتیاج دارم، چه روش های درمانی موجود می باشد؟
• آیا این روش درمانی لوسمی سلول مودار را در من درمان خواهد کرد؟
• عوارض جانبی هر روش درمانی چیست؟
• کدام روش درمانی برای من بهتر است؟
• این روش درمانی سرطان چه تاثیری بر زندگی روزمره من خواهد داشت؟
• من به بیماری دیگری نیز مبتلا هستم، چگونه می توانم این بیماری ها را با هم مدیریت کنم؟
• آیا لازم است محدودیتی را دنبال کنم؟
• آیا بروشور یا منبعی برای آشنایی بیشتر با این بیماری وجود دارد؟
• چه وب سایتی را معرفی می کنید؟
علاوه بر این ها، اگر سوال دیگری داشتید، از پزشک خود بپرسید.
انتظارات بیمار از پزشک
پزشک نیز سوالاتی از بیمار خواهد پرسید. آمادگی برای پاسخ به این سوالات به صرفه جویی در وقت کمک خواهد کرد. برخی سوالات مهمی که پزشک می پرسد، عبارتند از:
• اولین بار چه زمانی علائم بیماری را مشاهده کردید؟
• آیا این علائم مداوم هستند یا موقت؟
• شدت این علائم چقدر است؟
• چه عواملی باعث بهبود علائم می شوند؟
• چه عواملی علائم را بدتر می کنند؟
آزمایشات و تشخیص بیماری
برای تشخیص لوسمی سلول مویی پزشک آزمایش هایی را پیشنهاد خواهد کرد که عبارتند از:
• معاینه جسمی: با بررسی طحال و احساس آن، پزشک می تواند بزرگ شدن آن را تعیین کند – طحال یک عضو بیضی شکل در سمت چپ و قسمت فوقانی شکم می باشد. بزرگ شدن طحال ممکن است احساس پربودن شکم را به وجود آورد که ناراحت کننده است و اشتهای فرد را کم می کند. پزشک بزرگ شدن غدد لنفاوی را نیز بررسی می کند که ممکن است دارای سلول های سرطانی باشند.
• آزمایشات خون: پزشک از آزمایشات خون برای کنترل سلول های خونی استفاده می کند. افراد مبتلا به لوسمی سلول مودار دارای سطوح پایینی از انواع سلول های خونی – سلول های خونی قرمز و سفید و پلاکت های خونی – هستند. یکی دیگر از آزمایشات خون، اسمیر خون محیطی نامیده می شود و به دنبال نمونه های سلول های لوسمی مودار در یک نمونه خونی می باشد.
• نمونه برداری از مغز استخوان: در این روش مقدار کمی از مغز استخوان از ناحیه ران برداشته می شود. این نمونه برای جستجوی سلول های مودار و نظارت بر سلول های سالم خون مورد استفاده قرار می گیرد.
• توموگرافی کامپیوتری (سی تی اسکن): سی تی اسکن تصاویر دقیقی از داخل بدن نشان می دهد. پزشک سی تی اسکن را برای مشاهده طحال و غدد لنفاوی بیمار توصیه می کند.
درمان و دارو
برای افراد مبتلا به لوسمی سلول مویی همیشه درمان لازم نیست. این نوع سرطان خیلی آهسته پیشروی می کند و گاهی نیز هیچگونه پیشروی ندارد، به همین دلیل برخی افراد ترجیح می دهند تنها زمانی به درمان این سرطان بپردازند که علائم آن بروز کند. اکثر افراد مبتلا به لوسمی سلول مویی در نهایت نیازمند درمان خواهند بود.
اگر علائم این بیماری در شما بروز کرده، در نهایت درمان بیماری را متحمل خواهید شد. هیچ درمانی برای این بیماری وجود ندارد، اما درمان هایی وجود دارند که تا سال های سال باعث بهبود آن می شوند.
شیمی درمانی
پزشک ها داروهای شیمی درمانی را اولین روش درمانی برای لوسمی سلول مودار در نظر می گیرند. بسیاری از مبتلایان از طریق شیمی درمانی بهبود کامل یا نسبی از بیماری دریافت خواهند کرد.
دو نوع داروی شیمی درمانی که برای لوسمی سلول مودار استفاده می شوند، عبارتند از:
• کلادربین (Cladribine): درمان لوسمی سلول مودار معمولا با داروی کلادربین آغاز می شود. این دارو طی چندین روز و به طور مداوم به رگ بیمار تزریق می شود. اکثر افرادی که از کلادربین استفاده کرده اند، بهبودی کامل داشته اند که سال های سال طول کشیده است. در صورت بازگشت مجدد این بیماری، می توانید مجددا با کلادربین درمان شوید. عوارض جانبی مربوط به کلادربین عفونت و تب می باشند.
• پنتوستاتین (Nipent): پنتوستاتین نیز مانند کلادربین باعث بهبود بیماری می شود، اما این دارو طی یک برنامه متفاوت تجویز می شود. افرادی که با پنتوستاتین درمان می شوند، به مدت 3 تا 6 ماه به صورت هفته درمیان این دارو را دریافت می کنند. عوارض جانبی این دارو نیز تب، تهوع و عفونت می باشند.
درمان های بیولوژیک
درمان بیولوژیکی سعی می کند تا سلول های سرطانی را به سیستم ایمنی بشناساند. زمانی که سیستم ایمنی سلول های سرطانی را تشخیص داد، می تواند برای از بین بردن آن تنظیم شود.
دو نوع درمان بیولوژیکی وجود دارند که برای بیماری لوسمی سلول مودار مورد استفاده قرار می گیرند:
• اینترفرون: روش اینترفرون برای بیماری لوسمی سلول مودار در صورتی مورد استفاده قرار می گیرد که شیمی درمانی موثر نباشد یا اینکه استفاده از روش شیمی درمانی برای بیمار ممکن نباشد.
بسیاری از افراد با استفاده از روش اینترفرون درمان نسبی خواهند شد که به مدت 1 سال طول خواهد کشید. عوارض جانبی این روش عبارتند از علائمی مانند آنفلوآنزا مانند خستگی و تب.
• ریتوکسیماب (ریتوکسان): این روش یک روش آنتی بادی مونوکلونال است که برای درمان لنفوم غیرهوچکین و لوسمی لنفوسیتی مزمن تایید شده است و گاهی اوقات نیز برای درمان لوسمی سلول مودار نیز مورد استفاده قرار می گیرد.
اگر روش شیمی درمانی بر روی فرد موثر نباشد، پزشک روش ریتوکسیماب را پیشنهاد خواهد کرد. عوارض جانبی این روش نیز تب و عفونت می باشند.
جراحی
اگر طحال دچار پارگی شده باشد یا بزرگ شده و درد داشته باشد، از طریق جراحی طحال برداشته می شود. گرچه برداشتن طحال نیز لوسمی سلول مودار را درمان نمی کند، اما معمولا تعداد سلول های خونی را به حالت طبیعی باز می گرداند.
اسپلنکتومی معمولا برای درمان لوسمی سلول مودار استفاده نمی شود، اما در شرایط خاص مفید خواهد بود. هر عمل جراحی دارای خطر خونریزی و عفونت می باشد.
سبک زندگی و مراقبت در خانه
در مورد سبک زندگی و مراقبت از فرد مبتلا به این بیماری در خانه با پزشک مشورت کنید.
داروهای جایگزین
برخی افراد مبتلا به سرطان درمی یابند که درمان های مکمل و جایگزین می توانند در مقابله با عوارض جانبی مربوط به درمان سرطان موثر باشند. داروهای مکمل و جایگزین لوسمی سلول مویی را درمان نمی کنند، بلکه روش هایی موثری برای مقابله با آن در حین درمان و پس از درمان ارائه می دهند. اگر علاقمند به استفاده از روش ها و داروهای زیر هستید، با پزشک خود مشورت کنید:
• طب سوزنی: درمانگران طب سوزنی طی یک جلسه درمان، سوزن های کوچکی را در نقاط دقیق وارد می کنند. طب سوزنی به بهبود تهوع و استفراغ ناشی از شیمی درمانی کمک می کند.
طب سوزنی زمانی که توسط پزشک تجویز شود، بدون خطر خواهد بود. پزشک شما یک متخصص مطمئن در این زمینه را به شما معرفی خواهد کرد. اگر سلول های خونی شما کم هستند و یا از رقیق کننده های خون استفاده می کنید، طب سوزنی روش مناسبی نیست.
• آروماتراپی: آروماتراپی استفاده از روغن های معطر است که دارای عطر دلپذیری هستند، مانند روغن اسطوخودوس. این روغن ها روی پوست ماساژ داده می شوند، در آب حمام ریخته می شوند و یا گرم می شوند تا عطر خود را منتشر کنند. آروماتراپی باعث بهبود خلق و خو شده و استرس را کاهش می دهد. آروماتراپی یک روش بی خطر است، اما اگر از روغن ها روی پوست خود استفاده می کنید مراقب واکنش های حساسیتی باشید، بنابراین اگر اولین بار از این روغن ها استفاده کردید ترکیبات آن ها را با دقت بررسی کنید.
• ماساژ: یک فرد متخصص در ماساژ دادن از دستان خود برای گرم کردن عضلات و بافت ها استفاه می کند. ماساژ به کم شدن اضطراب و خستگی کمک می کند. بسیاری از مراکز سرطان متخصصین ماساژ دارند که به مبتلایان به سرطان کمک می کنند.
بیمار سرطانی در صورتی که دارای کمبود سلول های خونی است، نباید ماساژ درمانی شود. می توان از متخصص ماساژ خواست از فشارهای عمیق خودداری کند. ماساژ نباید باعث آسیب شود، بنابراین اگر احساس درد کردید به درمانگر خود اطلاع دهید.
• درمان ذهن و بدن: درمان ذهن و بدن به آرامش بیمار و کاهش درد کمک می کند. درمان ذهن و بدن شامل تکنیک های مدیتیشن و تمدد اعصاب می شود. این روش درمانی معمولا بی خطر است.
پیشگیری
در مورد پیشگیری از بروز این بیماری با پزشک خود مشورت کنید.
همراهی و حمایت
پزشک ها بیماری لوسمی سلول مویی را نوعی سرطان مزمن در نظر می گیرند، زیرا هرگز به طور کامل از بین نمی رود. حتی اگر فرد بهبود یابد، نیاز به مراجعات بعدی به پزشک خواهد داشت تا سرطان و تعداد سلول های خونی وی را کنترل کند.
آگاهی از این واقعیت که هر زمان ممکن است سرطان مجددا بازگردد، باعث اضطراب فرد می شود. برای مقابله با این گونه احساسات، اقدامات زیر را انجام دهید:
• اطلاعات کافی در مورد بیماری خود به دست آورید، یادگیری در مورد بیماری لوسمی سلول مویی و روش های درمانی آن به فرد برای تصمیم گیری در رابطه با روش درمانی خود اعتماد به نفس بیشتری خواهد داد.
با آگاهی از اینکه از درمان بیماری و دوره پس از درمان چه انتظاراتی می توان داشت، به فرد کمک می کند تا بهتر بیماری خود را کنترل کند. در مورد منابع موثق برای گرفتن اطلاعات در مورد بیماری با پزشک خود مشورت کنید.
• با دیگر بازمانده های سرطان ارتباط برقرار کنید؛ گرچه دوستان و خانواده حامیان خوبی برای مقابله با سرطان محسوب می شوند، اما همیشه رویارویی با این بیماری را درک نمی کنند. دیگر مبتلایان به سرطان به نوعی می توانند حامیان منحصر به فردی باشند. می توانید به تیم های حمایت کننده از بیماران ملحق شوید.
• از خود مراقبت کنید؛ شما بازگشت مجدد لوسمی سلول مویی را نمی توانید کنترل کنید، اما می توانید مراقب دیگر جنبه های سلامتی در خود باشید. با انتخاب یک رژیم غذایی مناسب و خوردن میوه و سبزیجات زیاد و ورزش کردن منظم، از خود مراقبت کنید. بدن سالم راحت تر می تواند با عفونت مقابله کرده و اگر قرار باشد مجددا تحت درمان بیماری سرطان قرار بگیرید، بهتر است توانایی مقابله با عوارض جانبی آن را نیز داشته باشید.