بیماری دست، پا و دهان

بیماری دست، پا و دهان – یک عفونت خفیف ویروسی و مسری در بین اطفال  می باشد که به شکل زخم در دهان و بثورات پوستی بر روی دست و پا نمایان می شود. این بیماری اغلب توسط ویروس کوکساکی ایجاد می شود. 
برای بیماری دست، پا و دهان هیچ درمان خاصی وجود ندارد. شما می توانید از طریق رعایت بهداشت و ارائه آموزش های بهداشتی لازم به فرزند خود، وی را از ابتلا به این بیماری حفظ کنید. 

بیماری دست، پا و دهان ممکن است تمام یا بخشی از علائم زیر را نشان دهد: 
•    تب
•    گلو درد
•    احساس بیماری (ضعف)
•    ضایعاتی دردناک و قرمز به شکل تاول بر روی زبان، لثه و داخل گونه ها
•    لکه های سرخ رنگ بدون خارش، اما گاهی همراه با تاول در کف دست ها، پاها و گاهی اوقات بر روی باسن 
•    تحریک پذیری در کودکان و نوزادان نوپا
•    از دست دادن اشتها 
فاصله زمانی بین شروع عفونت و نمایان شدن علائم 3 تا 6 روز می باشد. معمولا تب اولین نشانه بیماری دست، پا و دهان می باشد که پس از آن گلو درد و گاهی کم اشتهایی و بی قراری نیز رخ می دهد. 
یک یا دو روز پس از شروع تب، زخم های دردناک در دهان و گلو مشاهده می شوند. پس از یک یا دو روز نیز بثورات پوستی بر روی دست ها، پاها و احتمالا روی باسن مشاهده می شود.

بیماری دست، پا و دهان معمولا یک بیماری خفیف است که تنها رز باعث بروز تتب شده و دارای علائم نسبتا خفیفی است. اگر زخم های دهان و گلو درد برای کودک شما باعث بروز مشکل در نوشیدن مایعات شد به پزشک مراجعه کنید. به علاوه اگر پس از گذشت چند روز علائم کودک بدتر شد به پزشک اطلاع دهید. 

شایع ترین علت بیماری دست، پا و دهان عفونت با ویروس کوکساکی A16 است. ویروس کوکساکی متعلق به گروهی از ویروس ها به نام نانپولیو آنتروویروس ها (nonpolio enteroviruses) می باشد که گاهی باعث بروز بیماری دست، پا و دهان می شود. 
بلعیدن مهم ترین منبع انتقال ویروس کوکساکی و بروز بیماری دست، پا و دهان می باشد. این بیکاری از طریق تماس فرد به فرد منتقل می شود و فرد آلوده از طریق موارد زیر این ویروس را انتقال می دهد: 
•    ترشحات بینی یا گلو 
•    بزاق
•    مایع مربوط به تاول 
•    مدفوع
•    قطرات تنفسی که پس از یک عطسه و سرفه در هوا پخش می شوند. 
موارد لازم برای مراقبت از کودک 
بیماری دست، پا و دهان در بین کودکان و در مراکز مراقبت از کودکان رایج می باشد، زیرا پوشک آنها به طور مکرر تعویض می شود و کودکان نیز عادت دارند دست خود را در دهان خود قرار می دهند. 
گرچه کودک در هفته اول ناقل بیماری دست، پا و دهان است، اما ویروس تا مدت ها پس از برطرف شدن علائم بیماری در بدن وی باقی می مانند و این بدان معناست که کودک هنوز می تواند دیگران را آلوده کند. برخی افراد، به ویژه بزرگسالان، بدون نشان دادن هیچگونه علائمی از بیماری می توانند این بیماری را انتقال دهند. 
بیماری دست، پا و دهان متفاوت از بیماری پا و دهان می باشد. 
بیماری دست، پا و دهان ارتباطی با بیماری پا و دهان ندارد. بیماری پا و دهان یک عفونت ویروسی است که در بین حیوانات مزرعه مشاهده می شود. اما بیماری دست، پا و دهان را از حیوانات نمی گیرید و نمی توانید این بیماری را به حیوانات انتقال دهید. 

بیماری دست، پا و دهان در درجه اول کودکان زیر 10 سال و به ویژه کودکان کم سن و سال تر و زیر 5 سال را تحت تاثیر قرار می دهد. کودکانی که در مراکز مراقبت از کودکان هستند بسیار در معرض خطر ابتلا به این بیماری هستند، زیرا این بیماری از فردی به فرد دیگر منتقل می شود و کودکان کم سن و سال نیز بسیار حساس هستند. 
کودکان با ساختن آنتی بادی ها پس از قرار گرفتن در معرض ویروس بیماری و با افزایش سن در مقابل بیماری دست، پا و دهان ایمن می شوند. با این حال احتمال بروز این بیماری در سن بلوغ و در بین بزرگسالان نیز وجود دارد. 

مهم ترین پیامد ناشی از بیماری دست، پا و دهان کم آب شدن بدن است. این بیماری باعث بروز زخم هایی در دهان و گلو می شود و بلعیدن را دچار مشکل می سازد. 
به دقت مراقب باشید که کودک در طول دوره بیماری مایعات را بنوشد. اگر کم آبی شدید باشد، آبرسانی داخل وریدی لازم خواهد بود. بیماری دست، پا و دهان یک بیماری جزئی است که معمولا باعث چند روز تب می شود. یک شکل نادر و گاهی جدی از ویروس کوکساکی می تواند مغز را درگیر کرده و موجب بروز عوارض جدی شود: 
•    مننژیت ویروسی: این بیماری نوعی عفونت نادر و التهاب غشاء (مننژ) و مایع مغزی نخاعی در اطراف مغز و نخاع می باشد. 
•    آنسفالیت: این بیماری شدید و تهدید کننده است و شامل التهاب مغزی ناشی از یک ویروس می باشد. آنسفالیت یک بیماری نادر است. 

در زمان مراجعه به پزشک، نهایت استفاده از زمان خود را داشته باشید. به این منظور قبل از مراجعه به پزشک اطلاعاتی را یادداشت کنید که این اطلاعات عبارتند از: 
•    تمام علائمی که کودک در حال تجربه است. 
•    مدت زمانی که کودک به این علائم دچار شده است. 
•    اینکه کودک اخیرا در مرکز مراقبت از کودکان یا محیط های دیگری که احتمال انتقال بیماری وجود دارد، بوده است. 
•    سوالاتی که از پزشک دارید. 
برخی سوالاتی که در مورد این بیماری از پزشک می پرسید، عبارتند از: 
•    چه عاملی باعث بروز این علائم شده است؟ 
•    آیا عوامل دیگری وجود دارد؟ 
•    آیا لازم است کودک آزمایش خاصی انجام دهد؟
•    بهترین روش درمانی چیست؟ 
•    آیا لازم است کودک داروی خاصی مصرف کند؟
•    برای اینکه کودک در خانه راحت تر باشد، چه کارهایی می توان انجام داد؟ 
انتظارات بیمار از پزشک
پزشک نیز در رابطه با بیماری سوالاتی خواهد پرسید که مهم ترین آنها عبارتند از: 
•    اولی بار چه زمانی علائم بیماری را مشاهده کردید؟ 
•    شدت علائم چگونه است؟ 
•    آیا اخیرا کودک شما در معرض فرد بیمار قرار گرفته است؟ 
•    آیا در مدرسه یا مهد فرزند خود اخیرا بیماری مشاهده شده است؟ 
•    آیا عاملی به بهبود علائم کمک می کند؟
•    آیا عاملی وجود دارد که باعث بدتر شدن علائم شود؟ 
در این فاصله می توانید اقداماتی انجام دهید تا کودک کمتر احساس ناراحتی کند. پزشک توصیه هایی خواهد کرد، از جمله: 
•    استراحت کردن 
•    نوشیدن مایعات – تحمل مایعات حاوی شیر راحت تر از مایعات دارای اسید، مانند آب پرتقال و نوشابه، است. 
•    در صورت نیاز از ضد دردهای موجود در بازار استفاده کنید. برای کودکان به غیر از آسپیرین می توانید از استامینوفن و ایبوپروفن به یک میزان مناسب متناسب با سن و وزن کودک استفاده کنید. اما برای تب خفیف نیازی به استفاده از دارو نیست. 
•    با استفاده از دهان شویه و اسپری دهان، درد دهان را کاهش دهید. 

پزشک با استفاده از ارزیابی های زیر می تواند بیماری دست، پا و دهان را تشخیص دهد: 
•    سن فرد مبتلا 
•    الگو و شکل علائم 
•    ظاهر بثورات و زخم ها 
پزشک نمونه ای از زخم های گلو یا مدفوع را برای انجام آزمایش به آزمایشگاه می فرستد تا نوع ویروس عامل این بیماری را تعیین کند. 

درمان خاصی برای بیماری دست، پا و دهان وجود ندارد. علائم بیماری معمولا طی 7 تا 10 روز برطرف می شوند. نوعی بی حسی موضعی برای گلو به کاهش دردهای ناشی از زخم های گلو کمک می کند. ضد دردهای موجود در داروخانه ها، مانند ایبوپروفن و استامینوفن، برای کاهش درد و ناراحتی موثر خواهند بود. برای کودکان آسپیرین استفاده نکنید. 

برخی نوشیدنی ها باعث تحریک تاول های روی زبان یا داخل دهان و گلو می شوند. نکات زیر را رعایت کنید تا در هنگام نوشیدن مایعات و خوردن غذا درد و ناراحتی ناشی از تاول ها را کمتر کنید: 
•    مکیدن قطعه های یخ را امتحان کنید. 
•    بستنی و شربت خنک بخورید. 
•    نوشیدنی های سرد مانند آب سرد و شیر مصرف کنید. 
•    از خوردن غذاها و میوه های اسیدی، مانند مرکبات، آب میوه ها و نوشابه، اجتناب کنید. 
•    از خوردن غذاهای تند و شور اجتناب کنید. 
•    از غذاهای نرم که جویدن زیادی نیاز ندارد، مصرف کنید. 
•    دهان خود را پس از غذا با آب گرم بشویید. 
اگر کودک قادر به شستن دهان خود می باشد، شستن دهان با آب نمک گرم باعث تسکین درد و ناراحتی می شود. کودک را تشویق کنید تا این کار را چند بار در روز انجام دهد تا درد و التهاب در دهان و گلو کاهش یابد. 

در مورد داروهای جایگزین مربوط به بیماری دست، پا و دهان با پزشک مشورت کنید.

برخی احتیاط ها خطر بروز بیماری دست، پا و دهان را کاهش می دهد، از جمله: 
•    دست ها را با دقت بشویید: حتما دست ها را در وطول روز به طور مرتب بشویید، به ویژه بعد از دستشویی یا عوض کردن پوشک کودک و قبل از آماده کردن و خوردن غذا. اگر آب و صابون در دسترس نیست، می توانید از ژل ها و دستمال های ضد عفونی کننده یا الکل استفاده کنید. 
•    مناطق پر کاربرد را ضد عفونی کنید. سعی کنید سطوح و بخش هایی را که پرکاربرد هستند با آب و صابون تمیز کنید و از محلول های ضد عفونی کننده موجود استفاده کنید. مراکز مراقبت از کودکان باید برنامه های دقیق و منظمی برای مرتب کردن محیط داشته باشند، از جمله تمیز کردن و ضد عفونی کردن اسباب بازی ها. پستانک کودک را مرتب تمیز کنید. 
•    به کودکان بهداشت را آموزش دهید: به کودکان خود آموزش دهید که چگونه در حفظ بهداشت خود تلاش کنند. به آنها آموزش دهید که انگشت های خود و یا اجسام دیگر را وارد دهان خود نکنند. 
•    از افرد بیمار دوری کنید. بیماری دست، پا و دهان یک بیماری مسری است، بنابراین اگر فردی مبتلا به این بیماری شده بهتر است در از دیگران دور باشد و تا بهبود بیماری در مدرسه یا مهد حاضر نشود. فرد سالم نیز از قرار گرفتن در معرض فرد بیمار اجتناب کند. در بیماری دست، پا و دهان تا زمانی که تب و زخم های موجود در دهان و گلو برطرف نشده اند، فرد باید در خانه بماند. 

در مورد همراهی و حمایت از کودک مبتلا به بیماری دست، پا و دهان با پزشک مشورت کنید.