شپش سر

شپش ها حشرات بسیار کوچکی هستند که از خون سر انسان تغذیه می کند. آلودگی شپش سر اغلب کودکان را تحت تاثیر قرار می دهد و معمولا ناشی از انتقال مستقیم شپش از موی فری به فرد دیگر می باشد. 
آلودگی شپش سر به معنای بهداشت فردی ضعیف یا محیط زندگی کثیف نیست. شپش سر بیماری باکتریایی یا ویروسی محسوب نمی شود. 
داروهای بدون نسخه موجود در بازار برای درمان این آلودگی استفاده می شوند. دنبال کردن دستورالعمل های درمانی برای رهایی از این حشرات و تخم های آنها بسیار مهم است. 
روش های خانگی و طبیعی نیز برای شپش سر وجود دارند، اما هیچگونه شواهد پزشکی در مورد اثربخشی این روش ها وجود ندارد. 

فرد ممکن است متوجه علائم آلودگی نشود. با این حال علائم رایج این بیماری عبارتند از: 
•    خارش. خارش سر، گردن و گوش ها رایج ترین علائم ناشی از آلودگی شپش سر می باشد. این خارش در واقع نوعی واکنش آلرژیک به بزاق شپش می باشد. وقتی فرد برای اولین بار دچار این آلودگی می شود، خارش 2 تا 6 هفته پس از آلودگی بروز نمی کند. 
•    شپش روی سر. شپش ها روی سر قابل رویت هستند، اما تعیین مکان آنها کار دشواری است، زیرا این حشرات بسیار کوچک هستند، از نور فرار می کنند و خیلی سریع حرکت می کنند. 
•    تخم های شپش بر روی تارهای مو. تخم های این حشرات به سختی قابل رویت هستند، زیرا بسیار ریز هستند و برای پنهان شدن به تارهای مو می چسبند. آنها به راحتی در اطراف گوش ها و خط موی گردن باقی می مانند. یافتن تخم های خالی راحت تر است، زیرا دارای رنگ روشن تری هستند و از پوست سر دورتر می باشد. با این حال وجود تخم شپش لزوما نشان دهنده آلودگی و شپش فعال نیست. 

اگر فکر می کنید شما یا فرزندتان مبتلا به آلودگی شپش هستید، پیش از شروع هر گونه درمان به پزشک مراجعه کنید. بررسی ها نشان داده اند که بسیاری از کودکان بدون اینکه به آلودگی شپش فعال مبتلا باشند، تحت درمان این بیماری قرار گرفته اند.
مواردی که معمولا با آلودگی ناشی از شپش اشتباه گرفته می شوند، عبارتند از: 
•    تخم های خالی یا مرده ناشی از آلودگی قبلی 
•    شوره سر
•    باقیمانده محصولات مو 
•    بافت های مرده مو در ساقه مو 
•    بافت مربوط به زخم، گرد و غبار یا آلودگی دیگر
•    دیگر حشرات کوچک موجود در مو 

شپش سر حشره ای قهوه ای مایل به زرد یا خاکستری است که به اندازه تخم توت فرنگی می باشد. این حشره از خون سر انسان تغذیه می کند. شپش ماده یک ماده چسبنده تولید می کند که هر تخم را به ساقه مو می چسباند. هر تخم تقریبا با فاصله 4 میلی متر از پایه به مو چسبیده می شود – محیطی است که یک دمای ایده آل برای رشد تخم را ایجاد می کند. 
چرخه زندگی شپش
شپش پس از 8 یا 9 روز از تخم خارج می شود. آنچه از تخم خارج می شود یک شکل نابالغ از شپش نمف می باشد. نمف پس از 9 تا 12 روز به شکل یک شپش بالغ در می آید و به مدت 3 تا 4 هفته زندگی می کند. 
انتقال 
شپش سر می خزد، اما نمی تواند بپرد یا پرواز کند. اغلب انتقال شپش از تماس مستقیم با شخص آلوده انجام می شود. بنابراین انتقال اغلب در بین اعضای خانواده یا کودکانی که در تماس نزدیک با یکدیگر هستند، مانند مدرسه یا در هنگام بازی، رخ می دهد. 
انتقال غیرمستقیم انجام نمی شود، اما شپش به روش های زیر ممکن است از فردی به فرد دیگر منتقل شود: 
•    شال و کلاه
•    شانه ی سر
•    لوازم آرایشی مو 
•    هدفون و هدست
•    بالش
•    حوله 
•    روسری یا هر چیزی که برای پوشاندن سر استفاده می شود. 
انتقال غیرمستقیم از طریق لباس هایی که در کنار یکدیگر قرار گرفته اند نیز ممکن می باشد. به عنوان مثال شال و کلاهی که در یک مکان آویزان شده اند. 

از آنجایی که شپش سر با تماس سر با سر رخ می دهد، در بین افراد جوان و کودکانی که با هم بازی می کنند یا در یک مدرسه هستند، خطر انتقال بیشتر است. 

اگر کودک مبتلا به این آلودگی دچار خارش بیش از حد باشد، احتمال زخم شدن پوست و بروز عفونت وجود دارد. 

اگر نسبت به آلودگی شپش در خود و یا فرزندتان تردید دارید، به پزشک مراجعه کنید. بهترین راه برای تعیین آلودگی شپش سر در فرد، تشخیص نمف زنده یا شپش بالغ می باشد. پزشک با دقت سر کودک را بررسی می کند و در صورت نیاز موارد مشکوک را زیر میکروسکوپ تجزیه خواهد کرد و سپس تشخیص خود را اعلام می کند. 

 دستورالعمل هایی وجود دارد که بیان می کنند تشخیص شپش سر با شناسایی نمف یا یک شپش بزرگسال زنده انجام می شود. این دستورالعمل ها پیشنهاد می کنند که موی مرطوب شده با محصولات آرایشی مو معاینه شود. پزشک با دقت موهای کودک را با یک شانه دندانه ریز از پایه مو تا انتهای آن شانه خواهد زد. اگر هیچ شپش زنده ای یافت نشود، تمام مراحل معاینه برای بار دوم انجام خواهد شد. 
تشخیص تخم های شپش 
پزشک تخم های شپش را نیز در سر کودک جستجو می کند. برای یافتن تخم ها، از نور خاصی استفاده می شود که تخم ها را به رنگ آبی نشان می دهد. اما یافتن تخم ها لزوما به معنای تایید تشخیص و وجود شپش زنده در سر نیست. 
یک تخم زنده برای باز شدن باید نزدیک به پوست سر باشد. تخم هایی که در فاصله بیشتر از 6 میلی متری از پوست سر یافت می شوند، اغلب مرده هستند. تخم های مشکوک با میکروسکوپ مورد بررسی قرار می گیرند. اگر هیچ تخم زنده ای در سر یافت نشد، موارد پیدا شده بازمانده های آلودگی های پیشین هستند. 

پزشک داروهایی را برای از بین بردن شپش ها و تخم های آنها تجویز خواهد کرد. این داروها تخم هایی را که به تازگی گذاشته شده اند، از بین نمی برند. بنابراین دوره دوم درمان نیز برای از بین بردن نمف ها قبل از بزرگسال شدن، لازم است. 
برخی بررسی ها حاکی از این است که درمان دوم 9 روز پس از درمان اول انجام شود، اما برنامه های درمانی دیگری نیز وجود دارد. در مورد برنامه ملاقات های بعدی با پزشک خود مشورت کنید. 
محصولات و داروهای بدون نسخه 
داروهای بدون نسخه براساس ترکیب شیمیایی pyrethrin هستند که استخراج شده از گل داوودی می باشند که برای شپش نوعی سم محسوب می شود. قبل از استفاده از این روش های درمانی، موهای کودک خود را با شامپویی بدون حالت دهنده بشویید. آغشته کردن مو به سرکه سفید قبل از شستشو می تواند به جدا کردن تخم ها از ساقه مو کمک کند. برای استفاده از دارو و مدت زمان ماندن آن بر روی مو طبق دستورالعمل دارویی عمل کرده و موها را با آب گرم شستشو دهید. 
برخی از این داروها عبارتند از: 
•    پرمترین (نیکس Nix). پرمترین نسخه مصنوعی از pyrethrin می باشد. عوارض جانبی این دارو عبارتند از قرمزی و خارش پوست سر. 
•    Pyrethrin با مواد افزودنی. در این داروها Pyrethrin با داروهای دیگری ترکیب شده است که سمیت آنها را افزایش می دهد. عوارض جانبی این داروها نیز قرمزی و خارش پوست سر می باشد. اگر کودک به گل داوودی یا آبروسیا حساسیت دارد، Pyrethrin نباید مورد استفاده قرار کیرد. 
تجویز دارو 
در برخی مناطق جغرافیایی شپش ها به داروهای بدون نسخه مقاومت نشان می دهند. به علاوه استفاده از داروهای بدون نسخه به دلیل استفاده نادرست، مانند عدم تکرار درمان در زمان مناسب، گاهی موفق نیست. در صورت موثر نبودن این داروها، پزشک داروهایی را تجویز خواهد کرد. این داروها عبارتند از: 
•    بنزیل الکل. این محصول برای شپش ها سم محسوب نمی شود، اما با محروم کردن آنها از اکسیژن باعث مرگشان می شود. عوارض جانبی ناشی از این دارو عبارتند از قرمزی و خارش پوست سر. استفاده از بنزیل الکل برای ضدعفونی کردن دستگاه های پزشکی نشان داده است که این ماده باعث تشنج و سایر واکنش های شدید در نوزادان تاز متولد شده می شود.بنابراین استفاده از بنزیل الکل برای کودکان کمتر از 6 ماه تایید نمی شود. 
•    مالاتیون (Ovide). مالاتیون برای استفاده در افراد 6 سال به بالا تایید شده است. این شامپوی دارویی بر روی موها قرار می گیرد تا خود به خود پس از 8 تا 12 ساعت خشک می شود. این دارو دارای میزان بالایی الکل است و می توان پس از مصرف آن را با سشوار خشک کرد. 
•    لیندان. این شامپوی دارویی دارای عوارض جانبی شدید، از جمله تشنج، می باشد و تنها زمانی استفاده می شود که دیگر روش های درمانی موثر واقع نشوند. این شامپو برای کودکان به هیچ وجه توصیه نمی شود. سازمان غذا و داروی امریکا (FDA) هشدار داده است که افراد دارای وزن کمتر از 50 کیلوگرم (110 پوند)، خانم های باردار و شیرده، افرادی که دارای سابقه تشنج هستند و افراد مبتلا به عفونت HIV نباید از این شامپو استفاده کنند. 

اگر ترجیه می دهید که برای درمان شپش سر از دارو استفاده نکنید، باید به دنبال روش های درمانی خانگی باشید. شواهد پزشکی بسیار کمی در رابطه با اثربخشی این روش های درمانی وجود دارد. 
شانه کردن موی خیس
شانه کردن موها در حالیکه خیس هستند با استفاده از یک شانه دندانه ریز به حذف شپش ها و تخم های آنها از سر کمک می کند. تحقیقات در مورد اثربخشی این روش بی نتیجه بوده است. 
مو باید خیس باشد و باید چیزی، مانند حالت دهنده های مو، برای چرب کردن مو مورد استفاده قرار گیرد. موهای تمام سر، از پایه موها تا نوک آنها حداقل دو بار در هر جلسه باید شانه شوند. این فرایند باید به مدت چند هفته و 3 تا 4 روز در هر هفته انجام شود – این کار حداقل تا دو هفته پس از از بین رفتن تمام شپش ها از سر باید ادامه پیدا کند. 
روغن های ضروری 
بررسی های پزشکی نشان داده اند که روغن های برخی گیاهان دارای اثر سمی بر روی پشه ها و تخم های آنها هستند. این گیاهان عبارتند از: 
•    روغن درخت چای
•    روغن انس
•    روغن یلانگ یلانگ 
•    نرولیدول، ترکیبی شیمیایی موجود در بسیاری از روغن های گیاهی 
به هرحال این محصولات توسط سازمان FDA تایید نشده اند. 
عوامل پوشاننده 
برخی محصولات خانگی نیز برای درمان شپش سر مورد استفاده قرار می گیرند. این محصولات از رسیدن هوا به شپش و تخم های آن ها جلوگیری می کنند. محصولات مورد نظر روی مو قرار می گیرند و سپس تمام موها با یک کلاه پوشانده می شود و به مدت یک شب روی سر باقی می مانند. محصولات مورد استفاده برای این منظور عبارتند از: 
•    سس مایونز
•    روغن زیتون
•    کره 
محصولات خطرناک 
برخی مواد قابل اشتعال، مانند نفت سفید یا بنزین، به هیچ عنوان برای از بین بردن پشه ها مورد استفاده قرار نگیرند. 
پشه ها معمولا اگر از پوست سر تغذیه نشوند، بیشتر از یک روز زنده نمی مانند و تخم های آنها نیز در دمایی خارج از دمای نزدیک به سر باز نمی شوند. بنابراین شانس زنده ماندن پشه ها با وجود محصولات خانگی کم می باشد. 
برای احتیاط بیشتر تمام لوازمی را که فرد آلوده طی دو روز گذشته استفاده کرده است، تمیز کنید. فرایندهای پاکسازی این لوازم عبارتند از: 
•    وسیله مورد نظر را با آب داغ بشویید. ملافه و لباس ها را در آب گرم و صابون بشویید – دمای حداقل 55 درجه سانتی گراد – و در حرارت بالا خشک کنید. 
•    وسایل مراقبت از مو را پاک کنید. شانه، برس و دیگر لوازم مربوط به مو را در آب گرم و صابون بشویید. 
•    لوازم را در بسته های پلاستیکی بگذارید. لوازمی را که قابل شستشو نیستند، به مدت دو هفته در کیسه های پلاستیکی قرار دهید. 
•    از جارو برقی استفاده کنید. کف زمین و مبلمان را با استفاده از جارو برقی تمیز کنید. 

 در مورد داروهای جایگزین مربوط به شپش سر با پزشک خود مشورت کنید.

پیشگیری از پخش شدن شپش در مناطق شلوغ و جاهایی که بچه های زیادی در کنار هم هستند، مانند مدرسه و مهدکودک، کار بسیار سختی است، زیرا در این مکان ها تماس های نزدیک زیادی بین افراد وجود دارد.
بهتر است کودکان لباس های خود را روی گیره های مجزا آویزان کنند و از شانه و برس های مشترک استفاده نکنند. به هرحال با وجود نگرانی در مورد انتقال شپش استفاده از کلاه های ایمنی برای دوچرخه سواری یا موتور سواری، حتی به صورت مشترک، ضروری است. 

 در مورد همراهی های لازم مربوط به شپش سر با پزشک خود مشورت کنید.