اریتمی قلبی

اشکال درضربان قلب (اریتمی قلبی) زمانی اتفاق می افتد که پالس های الکتریکی که مسئول هماهنگی ضربان قلب هستند بخوبی عمل نمی کنند و باعث می شوند که ضربان قلب تند، کند و یا نامنظم شود.

اریتمی قلبی ممکن است بصورت تکان یا لرزشی احساس شود که بی خطراست.
 درهرحال برخی ازاریتمی قلبی ممکن است مشکل ایجاد کنند. حتی بعضی ازاریتمی ها تهدیدی برای زندگی فرد است. 
 

با درمان این بیماری می شود ضربان نامنظم را کنترل کرد یا ازبین برد. بعلاوه چون بعضی ازاریتمی ها به علت ضعیف بودن قلب و یا آسیبهای قلبی ممکن است وخیمترشوند، بنابراین شما باید با تغییرسبک زندگی خطراریتمی قلب را کاهش دهید.

اریتمی ممکن است علامت و نشانه ای نداشته باشد. درحقیقت احتمال دارد پزشک شما درحین معاینات معمول متوجه اریتمی قلب شما بشود. وجود علائم اریتمی دلیل برمشکلات جدی نیست. 
 

نشانه های قابل توجه اریتمی عبارتند از:
•    احساس ضربان های متغییر در قفسه سینه
•    داشتن ضربان قلب خیلی سریع
•    داشتن ضربان قلب خیلی آهسته
•    درد در قفسه سینه
•    تنگی نفس
•    احساس سبکی سر
•    سرگیجه
•    غش یا حالتی شبیه به آن

 

اریتمی ممکن است باعث شود که احساس کنید ضربان زودتریا اضافه است و قلبتان تند یا کند می زند. سایرعلائم ممکن است مربوط به قلبتان باشد و تندی یا کندی ضربان ربطی به پمپاژقلب نداشته باشد.

این نشانه ها عبارتند از:  
•    تنگی نفس 
•    خس خس سینه
•     ضعف، سرگیجه 
•    احساس سبکی سر 
•    غش 
•    درد یا احساس ناراحتی در قفسه سینه 
اگر به طور ناگهانی و یا مکرر هر یک از این علائم را تجربه کردید سریعاً به پزشک مراجعه کنید.
 

فیبریلاسیون بطنی یک نوع اریتمی است که می تواند کشنده باشد و زمانی اتفاق می افتد که ضربان قلب تند وپالسهای الکتریکی نامنظم هستند و بجای پمپاژخون جهت مشخصی ندارند. دراین صورت فشارخون کاهش یافته و جریان خون بطرف اندامهای حیاتی قطع می شود. فرد مبتلا به فیبریلاسیون بطنی درعرض چند ثانیه نقش زمین شده و تنفس و نبض بیمارقطع می شود.
 

درصورت بروزچنین اتفاقی اقدامات زیررا انجام دهید:
•    با اورژانس تماس بگیرید.
•    احیای قلبی با دست را انجام دهید.
•    انجام شوک قلبی که ضربان قلب را مجددا برگرداند.

 

عوامل بسیاری می تواند منجربه اریتمی قلبی شود:
•    وقوع یک حمله قلبی در همان لحظه
•    آسیب دیدگی بافت قلب به واسطه حمله قلبی که قبلاً اتفاق افتاده
•    تغییر در ساختار قلب مثل تغییری که در اثر کاردیومیوپاتی (cardiomyopathy)ایجاد شده
•    انسداد شریان های اصلی قلب (بیماری عروق کرونر)
•    فشار خون بالا
•    دیابت
•    پرکاری تیروئید
•    مصرف سیگار
•    نوشیدن بیش از حد الکل یا کافئین
•    مصرف مواد مخدر
•    استرس
•    مصرف برخی داروها
•    مکمل های غذایی و یا داروهای گیاهی
•    شوک الکتریکی
•    آلودگی هوا

 ضربان نرمال قلب چگونه است؟

قلب از4 حفره تشکیل شده است. با هر ضربان، یک سیگنال الکتریکی از قسمت بالایی قلب به قسمت پایینی آن ارسال می شود. هر ضربان توسط یک گره سینوسی کنترل می شود که سمت راست قلب واقع شده است. از گره سینوسی، سیگنال الکتریکی از طریق مسیرهای خاصی در دهلیز راست و چپ عبور می کند. این امر موجب می شود دهلیز منقبض شده و خون را به بطن ها پمپاژ نماید.
سپس این سیگنال الکتریکی به  گروهی ازسلول هایی می رسد که گره دهلیز و بطن یا AV نامیده می شوند. در این جا این سیگنال اندکی متوقف می شود این تأخیرباعث ورود خون به بطن ها می شود. سپس بطن ها خون را به ریه ها و بقیه نواحی بدن پمپاژمی کنند.

دریک قلب سالم این روند بخوبی پیش می رود. در نتیجه در حالت استراحت، ضربان قلب بین 60 تا 100 مرتبه در دقیقه می باشد. ضربان قلب ورزشکاران درحال استراحت کمتراز60 ضربه دردقیقه است.
 

انواع اریتمی

•    تاکیکاردیا    به ضربان سریع قلب اطلاق می شود. ضربان بیش از 100 ضربه در دقیقه
•    برادیکاردیا  به ضربان کند قلب اطلاق می شود ضربان کمتر از 60 ضربه در دقیقه در حالت استراحت

همه انواع تاکیکاردیا یا برادیکاردیا به معنای ابتلای فرد به یک بیماری قلبی نیست. برای مثال داشتن تاکیکاردیا در هنگام فعالیت بدنی طبیعی است چون قلب فعالیت خود افزایش می دهد تا اکسیژن بیشتری به بدن برسد. همچنین پایین آمدن ضربان قلب درزمان استراحت و خواب غیرعادی نیست.

انواع تاکیکاردیا دردهلیز:
•    فیبریلاسیون دهلیزی    فیبریلاسیون دهلیزی تند شدن ضربان قلب دراثرپالسهای الکتریکی بی نظم دردهلیزاست. فیبریلاسیون دهلیزی ممکن است به عوارض جدی مانند سکته منجربشود.
•    فلوتردهلیزی     ضربان قلب درفلوتردهلیزی کمترو پالسهای الکتریکی منظم تراز فیبریلاسیون دهلیزی است. فلوتردهلیزی هم ممکن است به عوارض جدی مانند سکته منجربشود.
•    تاکیکاردیای فوق بطنی    تاکیکاردیای فوق بطنی بسیاری از انواع اریتی قلبی را دربرمی گیرد.
•    سندروم ولف پارکینسون وایت    دراین سندرم یک مسیرالکتریکی اضافی بین دهلیز و بطن اززمان تولد وجود دارد.
انواع تاکیکاردیا دربطن

تاکیکاردیای بطنی    دراین بیماری ضربان قلب تند و منظم است همراه با سیگنال های غیرطبیعی. تاکیکاردیای بطنی می تواند یک اورژانس پزشکی باشد. 
      فیبریلاسیون بطنی     فیبریلاسیون بطنی هنگامی رخ می‌دهد که در بطنها موج الکتریکی٬ جهت مشخصی نداشته باشد        یعنی سلول‌های عضلانی بطن به صورت نامنظم تحریک و شل می‌شوند.  به همین دلیل عملکرد بطنها در پمپاژ خون به      رگ‌ها مختل می‌شود. 
سندرم QT طولانی      یک اختلال قلبی است که به علت افزایش سریع و بی نظم ضربان قلب درنتیجه ایجاد نغییردرسیستم الکتریکی قلب اتفاق می افتد که می تواند به غش منجرشده و گاهی باعث مرگ ناگهانی شود. 
برادیکاریا- ضربان کند قلب
هرچند که ضربان کمتراز60 درزمان استراحت هم برادیکاردیا محسوب می شود، اما مشکلی نیست. اگرشما از آمادگی بدنی برخوردارهستید ممکن است کارکرد قلبتان درتأمین خون بدن با ضربان زیر60 دردقیقه هم خوب باشد. استفاده ازبرخی داروها برای درمان بیماری هایی نظیرفشارخون بالا ممکن است ضربان قلب را کاهش دهند. اما اگر ضربان پایین همراه با پمپاژناکافی خون ازقلب دارید ممکن است به یکی ازانواع برادیکاردیا که درزیر آمده مبتلا باشید:
•    سندرم سینوس بیمار  اگرگره سینوسی که مسئول تنظیم سرعت ضربان قلب است، کارخود را درست انجام ندهد، احتمال پایین آمدن ضربان قلب وجود دارد. علت سندرم سینوس بیمار می تواند وجود زخم درنزدیکی گره سینوسی باشد که موجب کاهش، اختلال و یا مسدود شدن ایمپالس الکتریکی شود.
•    بلوک گره سینوسی: انتقال بسیار کند ایمپالس ها از گره سینوسی منجر به کندی غیر طبیعی در ضربان قلب می گردد. علائم خستگی، سرگیجه و غش کردن
ضربان قلب زودرس  یک ضربان زودرس است که ممکن است فکرکنید بطوراتفاقی رخ داده اما درصورت تکرار ممکن است مشکل جدی تری به خصوص درافراد مبتلا به بیماریهای قلبی به دنبال داشته باشد. 
ضربان قلب زودرس معمولا با محرکهایی نظیر کافئین موجود درقهوه، چای و نوشابه و استفاده ازداروهای سرماخوردگی حاوی پزودوافدرین و برخی ازداروهای آسم ایجاد می شود

عوامل خاصی ممکن است خطرابتلا به اریتمی را افزایش دهند که شامل:
•    بیماری عروق کرونر، سایربیماری های قلبی، عمل جراحی قبلی قلب.  شریان های خونی تنگ، عمل قلب، دریچه غیرطبیعی قلب، نارسایی قلبی، کاردیو میوپاتی و دیگرآسیب های قلبی
•    فشار خون بالا
•    بیماری های قلبی مادرزادی
•    مشکلات تیروئیدی
•    مصرف برخی داروها و مکمل ها
•    دیابت
•    اختلال تنفس به هنگام خواب
•    عدم تعادل الکترولیت. برخی مواد موجود در خون مانند پتاسیم، سدیم، کلسیم و منیزیم به عملکرد صحیح ایمپالس های الکتریکی قلب کمک می کنند. سطح خیلی بالا یا خیلی پایین الکترولیت ها می تواند بر این عملکرد اثر گذاشته و موجب ایجاد آریتمی شود.
•    نوشیدن زیاد الکل
•    مصرف کافئین یا نیکوتین

 

اریتمی ممکن است خطرابتلا به بیماریهای زیررا افزایش دهد:
•        سکته مغزی   وقتی قلب نتواند خون را بخوبی پمپ کند ، دریکی ازرگها لخته ایجاد می شود و این لخته ممکن است       زیادی خطرسکته قلبی را کاهش می دهند.
•        نارسایی قلبی   اگر قلب شما دریک دوره طولانی  به علت تاکیکاردیا یا برادیکاردیا نتوانسته  بخوبی عمل پمپاژرا   انجام دهد احتمال نارسایی قلبی وجود خواهد داشت

اگراحتمال می دهید که دچاراریتمی قلبی هستید با دکترخانوادگی تماس بگیرید. هرچه زودترمتوجه بیماری خود شوید، درمان آسانترو مؤثرترخواهد بود. اگراریتمی قلبی بیش ازچند دقیقه طول کشید یا با غش، تنگی نفس و یا درد قفسه سینه همراه بود به اورژانس مراجعه کنید.
 

قبل از مراجعه به متخصص پاسخ سؤالهای زیر را آماده کنید:
•    نوشتن نشانه های بیماری
•    نوشتن سوابق بیماریهای خانوادگی مانند سکته قلبی، فشارخون بالا، دیابت واسترس
•    لیستی ازداروهایی که استفاده می کنید تهیه کنید. 
•    یکی ازافراد خانواده یا دوستان خود را همراه ببرید.
 

ممکن است پزشک چنین سؤالاتی ازشما بپرسد:
•    چه موقع متوجه چنین مشکلی شدید؟
•    آیا بیماری شما شدت و ضعف دارد؟
•    آیا سابقه خانوادگی دراین زمینه دارید؟
•    درچه حالتهایی نشانه های بیماری بدترمی شود؟

 

   
برای تشخیص یک اریتمی قلبی  پزشک شما باید سوابق خانوادگی را بررسی کرده و معاینات بالینی انجام دهد.

همچنین نیازبه انجام آزمایشات قلبی است که شامل:
•    نوارقلب
•    مانیتورهولتر
•    مانیتورقابل حمل برای اریتمی گاهگاهی
•    اکوکاردیوگرام
•    تست استرس
•    تست جدول شیب
•    تست های الکتروفیزیولوژیک و تعیین نقشه قلب

اگراریتمی قلبی دارید تنها درصورتی  نیازبه درمان دارید که علائم قابل توجهی داشته باشید که عامل بروز خطرهستند.
 

درمان ضربان آهسته قلب (برادیکاریا)
چون دارویی برای درمان این بیماری وجود ندارد پزشکان با قراردادن یک ضربان ساز(پیس میکر) که درنزدیکی ترقوه کاشته می شود به ضربان سرعت می بخشند.
 

درمان ضربان سریع (تاکیکاردیا)
درمان تاکیکاردیا می تواند شامل موارد زیرباشد:
 

مانورهای واگال:    مانورهای واگال برعصب واگ vagus nerve مؤثر است، این عصب به تنظیم تپش قلب کمک می‌کند. این مانورها شامل سرفه‌کردن، زورزدن و قراردادن یک  بسته یخ روی صورت است.  مانورواگ برای برای همه انواع اریتمی جواب نمی دهد.
داروها    برای کنترل ضربان قلب پزشک ممکن است داروتجویزکند.
کاردیوورشن    در رویه‌ی کاردیوورشن، از طریق پره‌ها یا بالشتک‌هایی که روی قفسه‌ی ‌سینه قرارداده می‌شود به بیمار شوک می‌دهند. جریان برق بر تکانه‌های الکتریکی قلب تأثیر گذاشته و ریتم طبیعی را  باز می‌گرداند.
کاتتر ابلیشن :   دراین روش، کاتترهایی را از راه رگ‌ خونی وارد قلب می‌کنند. در الکترودهایی که در نوک کاتترها وجود دارند ممکن‌است از گرما، سرمای شدید یا انرژی رادیوفرکانس برای ضربه ‌زدن (ابلشن) به راهگذر الکتریکی اضافی و پیشگیری از ارسال سیگنال‌های الکتریکی استفاده شود. 
 

دستگاه های قابل کاشت
ضربان ساز(پیس میکر)   پیس میکر وسیله‌ی‌ کوچکی است که با عمل جراحی زیر پوست کاشته می‌شود. وقتی این وسیله تپش غیرطبیعی قلب را حس کند، یک پالس الکتریکی ارسال می‌دارد که تپش قلب را طبیعی می‌کند.
کاردیوورتر قابل کاشت:    درصورتی‌که بیمار درمعرض رویداد تاکیکاردیا تهدیدکننده باشد، برایش استفاده از کاردیوورتر توصیه می‌شود. این وسیله با عمل ‌جراحی در قفسه‌ی ‌سینه کاشته می‌شود. دستگاه‌ ICD به ‌صورت دائمی تپش ‌قلب را کنترل می‌کند، افزایش سرعت قلب را نمشان می دهد و شوک الکتریکی دقیقاً مناسبی برای برقراری رتیم طبیعی به قلب می‌فرستد.
درمان های جراحی
روش ماز:   جراح برش کوچکی در بافت قلب می‌دهد تا یک الگو یا ماز ایجاد نماید. ازآنجا که بافت جوشگاه برق را هدایت نمی‌کند این جوشگاه با تکانه‌های الکتریکی سرگردان تداخل می‌کند.  از عمل جراحی،  فقط معمولاً وقتی استفاده می‌شود که درمانهای دیگر مؤثر نباشند یا برای کسانی که عمل قلب را به دلایل دیگرانجام داده اند.
 جراحی بای پس عروق کرونری:   اگرعلاوه برتاکیکاریا به بیماری عروق کرونری هم مبتلا هستید ممکن است پزشک جراحی  بای پس عروق کرونری  را برروی شما انجام دهد.
 

شما با تغییرسبک زندگی می توانید قلب خود را تاجای ممکن سالم نگه دارید:
دراین مورد باید اقدامات زیر را انجام داد:

•      استــفاده از‌غذای سالم    استفاده از رژیم غذایی سالم و کم‌چرب سرشار از میوه، سبزی و غلات‌ کامل 
•    انجام ورزش منظم     هرروز ورزش کنید و فعالیت بدنی خود را افزایش دهید.
•    ترک کردن سیگار
•    حفظ وزن سالم    داشتن اضافه‌وزن سبب افزایش احتمال بروز بیماری قلب می‌شود.
•     کنترل فشارخون و میزان کلسترل   شیوه‌‌زندگی را تغییر داده و برای اصلاح فشارخون بالا و میزان کلسترل      باید داروها را طبق دستـور داده شده، مصرف کرد.
•    قطع مصرف الکل
     

برنامه‌ریزی معاینات :   باید به طور منظم معاینه‌ بالینی انجام داد ونشانه‌ها را به پزشک گزارش کرد.
 

درمان های جایگزین
برخی از انواع طب مکمل ممکن است درکاهش استرس مؤثرباشد مانند:
•    یوگا
•    مدیتیشن
•    انجام تکنیک های تمدد اعصاب
طب سوزنی هم ممکن است دراین زمینه کمک کند. نقش اسیدهای چرب مانند امگا 3 و مواد مغذی درماهی درپیشگیری ازاین بیماری هنوزثابت نشده است

دراین مورد با پزشک معالج خود مشورت کنید.

برای کاهش خطر بیماریهای قلبی سبک زندگی سالم را با رعایت نکات زیرانتخاب کنید:
•    رژیم غذایی سالم برای قلب
•    افزایش فعالیت بدنی
•    نکشیدن سیگار
•    داشتن وزن مناسب
•    محدود کردن کافئین و الکل
•    کاهش استرس و خشم
استفاده بیش ازحد ازداروهای سرماخوردگی و سرفه ممکن است باعث تاکیکاردیا شود.

 

پزشک معالج شما راهنماییهای لازم را دراین مورد به شما خواهد کرد.