هپاتیت B
hepatitis b
عامل بیماری هپاتیت B ویروس هپاتیت B یا HBV می باشد. این بیماری نوعی عفونت کبدی جدی است که به دو شکل حاد و مزمن بروز می کند.
شرح بیماری
هپاتیت B یک عفونت جدی کبدی است که ویروس هپاتیت B یا HBVعامل آن می باشد. در برخی افراد هپاتیت B به شکل یک بیماری مزمن در می آید، به این معنا که بیش از 6 ماه طول می کشد. ابتلا به هپاتیت B به شکل مزمن خطر بروز مشکلات کبدی، سرطان کبد یا سیروز – شرایطی که باعث زخم شدن دائم کبد می شود – را افزایش می دهد.
اکثر افراد مبتلا به هپاتیت B به طور کامل بهبود پیدا می کنند، حتی اگر علائم بیماری شدید باشند. نوزادان و کودکان بیشتر در معرض ابتلا به هپاتیت B به شکل مزمن می باشند. با استفاده از واکسن می توان از بروز هپاتیت B پیشگیری کرد، اما درمانی برای این بیماری وجود ندارد. با انجام اقدامات احتیاطی می تواند از انتشار ویروس HBV به دیگران جلوگیری کرد.
نشانه ها
نشانه های هپاتیت B خفیف یا شدید می باشد و معمولا یک تا چهار ماه پس از ابتلا به ویروس نشانه های آن ظاهر می شوند. نشانه های هپاتیت B به شرح زیر می باشند:
- درد شکم
- تیره شدن ادرار
- تب
- درد مفاصل
- از دست دادن اشتها
- تهوع و استفراغ
- ضعف و خستگی
- زرد شدن پوست و سفیدی های چشم
زمان مناسب مراجعه به پزشک
اگر می دانید در معرض ویروس هپاتیت B قرار گرفته اید، بلافاصله به پزشک مراجعه کنید. درمان پیشگیرانه خطر ابتلا به عفونت را به طور چشمگیری کاهش می دهد (اگر درمان ظرف 24 ساعت انجام شود).
اگر تصور می کنید علائم این بیماری را دارید، به پزشک مراجعه کنید.
علل
عامل بیماری هپاتیت B ویروس هپاتیت B می باشد. این ویروس از طریق خون، مایع منی و دیگر ترشحات بدن از فرد بیمار به دیگران منتقل می شود. رایج ترین راه های انتقال HBV به دیگران عبارتند از:
- رابطه جنسی. اگر با شخص آلوده رابطه جنسی محافظت نشده برقرار کرده و خون، بزاق، مایع منی یا ترشحات واژن وی وارد بدن شما شود، ممکن است شما نیز به این ویروس آلوده شوید.
- استفاده از سرنگ مشترک. HBV به راحتی از طریق سوزن یا سرنگ آلوده منتقل می شود. استفاده از داروهای درون وریدی مشترک شما را در معرض ابتلا به بیماری هپاتیت B قرار می دهد.
- فرو رفتن تصادفی سوزن آلوده به بدن. بیماری هپاتیت B یک نگرانی برای کارکنان مراکز بهداشتی و افرادی است که با خون انسان در تماس هستند.
- مادر به فرزند. خانم های باردار که به HBV آلوده هستند، در هنگام زایمان ممکن است ویروس را به نوزاد خود انتقال دهند. با این حال در تمام موارد نوزاد تازه متولد شده می تواند واکسینه شود تا از ابتلا به این آلودگی جلوگیری شود. اگر باردار هستید یا قصد حامله شدن دارید، بهتر است مورد آزمایشات هپاتیت B قرار بگیرید.
هپاتیت B حاد در مقابل مزمن
عفونت هپاتیت B ممکن است کوتاه مدت (حاد) یا بلند مدت (مزمن) باشد.
- شکل حاد عفونت هپاتیت B. کمتر از 6 ماه طول می کشد. سیستم ایمنی احتمالا می تواند هپاتیت B حاد را از بدن پاک کند و فرد بیمار طی چند ماه به طور کامل بهبود پیدا می کند. اکثر بزرگسالان به شکل حاد این بیماری مبتلا می شوند، اما ممکن است به شکل مزمن نیز درآید.
- شکل مزمن عفونت هپاتیت B. این حالت 6 ماه یا بیشتر طول می کشد. زمانی که سیستم ایمنی بدن نمی تواند با شکل حاد هپاتیت B مقابله کند، عفونت مدت طولانی تر دوام پیدا کرده و ممکن است منجر به بیماری های خطرناکی از جمله سیروز و سرطان کبد شود.
هر چه سن ابتلا به این بیماری کمتر باشد، خطر تبدیل شدن آن به نوع مزمن بیشتر خواهد بود – به ویژه نوزادان تازه متولد شده و کودکان کمتر از 5 سال. شکل مزمن این بیماری ممکن است تا مدت های زیادی تشخیص داده نشده باقی بماند تا اینکه فرد به طور جدی دچار بیماری های کبدی می شود.
عوامل تشدید
هپاتیت B از طریق تماس با خون، مایع منی یا دیگر ترشحات بدن فرد آلوده منتشر می شود. عوامل زیر احتمال آلوده شدن شما به این عفونت را افزایش می دهند:
- برقراری رابطه جنسی محافظت نشده با فرد آلوده یا داشتن چند شریک جنسی
- استفاده از سوزن و سرنگ مشترک در زمان مصرف داروهای درون وریدی
- رابطه جنسی دو مرد با یکدیگر
- زندگی با فرد مبتلا به عفونت HBV مزمن
- تولد نوزاد از مادر مبتلا به هپاتیت B
- سفر به مناطق پرخطر که میزان شیوع بیماری هپاتیت B در آنها بالاست، مانند افریقا، آسیای مرکزی و جنوب شرقی و اروپای شرقی
پیامدهای مورد نظر
ابتلا به شکل مزمن بیماری هپاتیت B منجر به بروز پیامدهای جدی می شود، از جمله:
- زخم شدن کبد (سیروز). التهاب مربوط به عفونت هپاتیت B ممکن است منجر به بروز زخم گسترده در کبد (سیروز) شود که باعث بروز اختلال در عملکرد کبد خواهد شد.
- سرطان کبد. افراد مبتلا به شکل مزمن بیماری هپاتیت B به شدت در معرض خطر ابتلا به سرطان کبد هستند.
- نارسایی کبد. .نارسایی حاد کبد شرایطی است که به سبب آن عملکردهای حیاتی کبد مختل می شوند. زمانی که این مشکل بروز می کند پیوند کبد ضروری خواهد بود.
- دیگر شرایط و بیماری ها. افراد مبتلا به هپاتیت B مزمن ممکن است دچار بیماری کلیوی، التهاب عروق خونی یا کم خونی شوند.
آمادگی برای ملاقات پزشک
در این شرایط بهتر است بلافاصله به متخصص مراجعه کنید. پزشکانی که متخصص درمان هپاتیت B هستند، عبارتند از:
- پزشکانی که بیماری های گوارشی را درمان می کنند (متخصصان گوارش)
- پزشکانی که بیماری های کبدی را درمان می کنند (هپاتولوژیست)
- پزشکانی که بیماری های عفونی را درمان می کنند.
در ادامه اطلاعاتی ارائه می شود که به شما کمک می کنند خود را برای این ملاقات آماده کنید.
- از محدودیت های قبل از مراجعه آگاه باشید. زمانی که قرار ملاقات را تنظیم می کنید، در رابطه با اقدامات قبل از مراجعه، مانند محدودیت در رژیم غذایی، بپرسید.
- تمام علائمی را که تجربه کرده اید، یادداشت کنید: حتی علائمی که تصور می کنید به ملاقات شما با پزشک ارتباطی ندارد، یادداشت کنید.
- اطلاعات شخصی مهم خود را یادداشت کنید: از جمله هر گونه تغییری که اخیرا در زندگی شما رخ داده را یادداشت کنید.
- لیستی از همه داروهایی که مصرف می کنید، آماده کنید؛ اعم از ویتامین ها و مکمل هایی که مصرف می کنید.
- یکی از دوستان یا اعضای خانواده را همراه خود ببرید: گاهی اوقات به خاطر سپردن تمام اطلاعات ارائه شده توسط پزشک کار مشکلی است. اگر شخص دیگری شما را همراهی کند، می تواند در به خاطر سپردن این اطلاعات به شما کمک کند.
- سوالاتی را که از پزشک خود دارید، آماده کنید.
آماده کردن سوالات به شما کمک می کند تا از زمانی که دارید نهایت استفاده را ببرید. برخی سوالات مهم مربوط به بیماری هپاتیت B که می توان از پزشک پرسید، عبارتند از:
- چه عاملی باعث بروز علائم و شرایط موجود شده است؟
- علاوه بر عاملی که احتمال می رود، چه عوامل دیگری ممکن است باعث بروز این نشانه ها شده باشند؟
- چه آزمایشاتی لازم است انجام دهم؟
- آیا شرایط به وجود آمده موقت است یا مزمن؟
- آیا بیماری هپاتیت B به کبد من آسیب رسانده یا باعث پیامدهای دیگری مانند مشکلات کبدی، شده است؟
- بهترین اقدامی که می توان انجام داد، چیست؟
- آیا برای درمان پیشنهادی شما جایگزینی وجود دارد؟
- من به بیماری های دیگری نیز مبتلا هستم، چگونه می توان این شرایط را با هم مدیریت کرد؟
- آیا لازم است محدودیت خاصی را دنبال کنم؟
- آیا لازم است خانواده من نیز تحت آزمایشات هپاتیت B قرار گیرند؟
- برای داروهای تجویز شده جایگزینی وجود دارد؟
- آیا بروشور یا جزوه ای برای مطالعه در رابطه با بیماری هپاتیت B وجود دارد؟
- چه وب سایتی را معرفی می کنید؟
انتظارات بیمار از پزشک
پزشک نیز سوالاتی خواهد پرسید که عبارتند از:
- چه زمانی نشانه های بیماری شروع شدند؟
- آیا این نشانه ها مداوم بوده یا گاه به گاه بروز می کنند؟
- شدت علائم شما چه اندازه است؟
- آیا عاملی وجود دارد که به بهبود این نشانه ها کمک کند؟
- آیا عاملی وجود دارد که باعث بدتر شدن این نشانه ها شود؟
- آیا تا به حال انتقال خون داشته اید؟
- آیا دارو تزریق می کنید؟
- آیا اخیرا رابطه جنسی محافظت نشده برقرار کرده اید؟
- آیا دارای شرکای جنسی متعدد هستید؟
- آیا مبتلا به هپاتیت تشخیص داده شده اید؟
آزمایشات و تشخیص بیماری
اگر پزشک مظنون به هپاتیت B باشد، شما را مورد معاینه قرار داده و احتمالا آزمایش خون تجویز کند. آزمایش خون می تواند وجود ویروس را در سیستم بدن تعیین کرده و حاد یا مزمن بودن آن را نیز مشخص کند. به علاوه ممکن است از کبد شما نمونه برداری شود تا برای تعیین آسیب های کبدی مورد آزمایش قرار گیرد. در زمان نمونه برداری از کبد پزشک یک سوزن نازک از طریق پوست وارد بدن و سپس وارد کبد می کند و نمونه از بافت کبد را برای تجزیه و تحلیل در آزمایشگاه برمی دارد.
غربالگری افراد سالم برای بیماری هپاتیت B
پزشکان گاهی برخی افراد سالم را مورد آزمایش هپاتیت B قرار می دهند، زیرا این ویروس قبل از نشان دادن هر گونه علائم و نشانه باعث آسیب کبد می شود. اگر دارای شرایط زیر هستید، در مورد تست غربالگری هپاتیت B با پزشک مشورت کنید:
- با شخص مبتلا به هپاتیت B زندگی می کنید.
- با شخص مبتلا به هپاتیت B رابطه جنسی برقرار کرده اید.
- تست آنزیم کبدی شما دارای نتایج غیرطبیعی و غیرقابل توضیح است.
- مبتلا به HIV یا هپاتیت C هستید.
- خود شما یا والدین شما یا فرزند خوانده هایتان از مکان های پرخطر، جاهایی که هپاتیت B رایج است، آمده اند. مکان های پر خطر مانند آسیا، جزایر اقیانوس آرام، آفریقا و شرق اروپا.
- مواد مخدر تزریق می کنید.
- زندانی هستید.
- مردی هستید که با مردان دیگر رابطه جنسی برقرار می کنید.
- دیالیز می شوید.
- داروهای مهار کننده سیستم ایمنی مصرف می کنید، به عنوان مثال داروهایی که پس از پیوند عضو تجویز می شوند.
- باردار هستید.
درمان و دارو
درمان هایی برای پیشگیری از هپاتیت B پس از قرار گرفتن در معرض ویروس آن
اگر می دانید که در معرض ویروس هپاتیت B قرار گرفته اید، بلافاصله به پزشک خود اطلاع دهید. اگر قبلا واکسن این ویروس را استفاده نکرده اید یا در مورد آن مطمئن نیستید، تا 12 ساعت پس از تماس با این ویروس باید داروی ایمونوگلوبولین هپاتیت B را دریافت کنید تا از ابتلا به این عفونت پیشگیری شود. همزمان به این بیماری واکسینه شوید.
درمان برای عفونت هپاتیت B حاد
اگر پزشک تشخیص دهد که هپاتیت B که شما به ان مبتلا شده اید از نوع حاد است، نیازی به درمان نخواهید داشت و در کوتاه مدت این بیماری بهبود پیدا می کند. به هرحال پزشک به شما توصیه خواهد کرد که استراحت کنید و مواد مغذی و مایعات فراوان ممصرف کنید تا بدن با این عفونت مقابله کند.
درمان برای عفونت هپاتیت B مزمن
اگر پزشک تشخیص دهد که هپاتیت B که شما به ان مبتلا شده اید از نوع مزمن است، درمان هایی برای کاهش خطرات ناشی از بیماری های کبدی و پیشگیری از انتشار عفونت به دیگر بخش های بدن آغاز خواهد شد. این روش های درمانی عبارتند از:
- داروهای ضد ویروس. چندین داروی ضد ویروس – مانند لامیوودین، آدفوویر، تلبیوودین و انتکاویر – برای مقابله با ویروس هپاتیت B و کم کردن توانایی آن برای آسیب رساندن به کبد تجویز می شوند. در مورد اثر بخشی آنها با پزشک خود مشورت کنید.
- اینترفرون آلفا 2B (اینترون A). این نسخه مصنوعی از ماده ای است که در بدن برای مقابله با عفونت تولید می شود و معمولا برای افراد جوانی استفاده می شود که به هپاتیت B مبتلا هستند و نمی توانند درمان های طولانی مدت را تحمل کنند یا خانم هایی که طی چند سال آینده تمایل به بچه دار شدن دارند. این دارو تزریق می شود و دارای عوارضی نیز می باشد، از جمله افسردگی، مشکل تنفسی و تنگی نفس.
- پیوند کبد. اگر کبد شما به شدت آسیب دیده باشد، پیوند کبد لازم خواهد بود. در زمان انجام این پیوند جراح کبد آسیب دیده را برمی دارد و یک کبد سالم به جای آن می گذارد. اکثر اوقات کبدهای پیوندی مربوط به افراد متوفی هستند، اما تعداد کمی نیز وجود دارند که زنده هستند و بخشی از کبد خود را اهدا می کنند.
داروهای دیگری برای درمان هپاتیت B در حال بررسی هستند.
سبک زندگی و مراقبت در خانه
اگر به ویروس هپاتیت B آلوده شده اید، اقدامات زیر را انجام دهید تا این ویروس به دیگران منتقل نشود.
- رابطه جنسی بی خطر برقرار کنید. اگر از نظر جنسی فعال هستید، به شریک جنسی خود اطلاع دهید که مبتلا به ویروس HBV می باشید و در مورد خطرات انتقال این ویروس صحبت کنید. هر بار برای برقراری رابطه جنسی از کاندوم جدید استفاده کنید. به یاد داشته باشید که کاندوم خطر انتقال بیماری را کاهش می دهد، اما از بین نمی برد.
- به شریک جنسی خود توصیه کنید پس از برقراری رابطه جنسی حتما آزمایش بدهد. هرکسی که با شما رابطه جنسی برقرار می کند، لازم است آزمایش هپاتیت B بدهد.
- از ادوات تزریق به طور مشترک استفاده نکنید. اگر از داروهای تزریقی استفاده می کنید، هرگز سرنگ و سوزن مشترک به کار نبرید. تیغ ریش تراشی و مسواک نیز از مواردی هستند که نباید به هیچ عنوان به صورت مشترک استفاده شوند.
پیشگیری
واکسن هپاتیت B معمولا در 3 یا 4 نوبت طی 6 ماه تزریق می شود. از واکسن مبتلا به هپاتیت B نمی شوید. واکسن هپاتیت B برای افراد زیر توصیه می شود:
- نوزادان تازه متولد شده
- کودکان و نوجوانانی که در زمان تولد واکسینه نشده اند.
- هرکسی که به یک عفونت مقاربتی، مانند HIV مبتلاست.
- افراد معلول که در یک مرکز خاص زندگی می کنند.
- کارکنان مراکز بهداشتی و درمانی و دیگر افرادی که با خون انسان در تماس هستند.
- مردانی که با دیگر مردان رابطه جنسی دارند.
- افرادی که دارای شرکای جنسی متعدد هستند.
- افراد مبتلا به بیماری های مزمن کبدی
- افرادی که مواد مخدر تزریق می کنند.
- افرادی که با فرد مبتلا به هپاتیت B زندگی می کنند.
- افراد مبتلا به بیماری های کلیوی در مراحل نهایی
- شرکای جنسی افرادی که به هپاتیت B مبتلا هستند.
- مسافران و افرادی که قصد سفر به مناطقی را دارند که میزان بروز عفونت هپاتیت B بالاست.
اقدامات احتیاطی برای پیشگیری از ابتلا به HBV
دیگر روش ها برای کاهش خطر ابتلا به HBV عبارتند از:
- قبل از برقراری رابطه جنسی با هرکسی از عدم ابتلای وی به این ویروس اطمینان حاصل کنید. رابطه جنسی محافظت نشده برقرار نکنید مگر اینکه کاملا مطمئن شوید شریک جنسی تان سالم و مبتلا به عفونت هپاتیت B یا هر عفونت مقاربتی دیگر نیست.
- اگر در مورد سلامت شریک جنسی خود مطمئن نیستید، در هر بار برقراری رابطه جنسی از یک کاندوم جدید استفاده کنید. به یاد داشته باشید گرچه کاندوم می تواند خطر انتقال بیماری را کاهش دهد، اما کاملا آن را از بین نمی برد.
- مصرف هرگونه مواد مخدر را متوقف کنید. اگر نمی توانید مصرف آنها را متوقف کنید، هر بار برای تزریق مواد خود از سرنگ استریل استفاده کنید و هرگز از سرنگ یا سوزن مشترک استفاده نکنید.
- در هنگام سوراخ کردن یا خالکوبی بدن احتیاط کنید. اگر تصمیم به خالکوبی یا سوراخ کردن بخشی از بدن خود دارید، حتما این کار را در یک مرکز معتبر و مطمئن انجام دهید. در مورد چگونگی تمیز کردن تجهیزات سوال بپرسید. مطمئن شوید که مسئل انجام این کار از سوزن استریل استفاده می کند. اگر کمی در مورد این مسائل مردد هستید، به مرکز دیگری مراجعه کنید.
- قبل از مسافرت در مورد واکسن هپاتیت B تحقیق کنید. اگر به منطقه ای سفر می کنید که هپاتیت B در آن رایج است، در مورد دریافت واکسن این بیماری قبل از سفر با پزشک مشورت کنید. این واکسن معمولا در 3 مرحله طی یک دوره 6 ماهه تزریق می شود.
همراهی و حمایت
اگر به بیماری هپاتیت B تشخیص داده شده اید، توصیه های زیر به مقابله با این بیماری کمک خواهند کرد:
- اطلاعات خود را در مورد بیماری هپاتیت B بالا برید. مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها شروع خوبی می توانند باشند.
- ارتباط خود را با خانواده و دوستان حفظ کنید. ویروس هپاتیت B از طریق تمساس های معمول پخش نمی شود، بنابراین ارتباط خود را با افرادی که می توانند حامی شما باشند، قطع نکنید.
- مراقب خود باشید. رژیم غذایی سالم سرشار از میوه ها و سبزیجات انتخاب کنید، به طور منظم ورزش کنید و به اندازه کافی بخوابید.
- مراقب کبد خود باشید. از نوشیدن الکل اجتناب کنید، بدون مشورت پزشک از داروهای بدون نسخه استفاده نکنید، مورد آزمایش هپاتیت A و C قرار بگیرید و اگر واکسن هپاتیت A را دریافت نکرده اید، حتما این کار را انجام دهید.