اختلال اضطراب بیماری یا خود بیمار انگاری

     اختلال اضطراب بیماری که گاهی هیپوکندریا یا خودبیمار انگاری یا اضطراب سلامت نامیده می شود، شرایطی است که در آن شما به شدت نگران مبتلا شدن به یک بیماری جدی هستید، در حالیکه هیچگونه علائم جسمی در شما مشاهده نمی شود. یا ممکن است تصور کنید که حساسیت های طبیعی بدن و یا علائم خفیف مربوط به یک بیماری جدی است، هر چند معاینات پزشکی هیچگونه بیماری را در بدن شما نشان ندهند. 
اگر دچار شرایط پزشکی خاصی باشید یا در معرض خطر ابتلا به یک بیماری باشید، نگرانی در شما شدت می یابد. در این شرایط اضطرابی مبنی بر وجود یک بیماری را تجربه خواهید کرد، در حالیکه ممکن است وجود آن بیماری آنقدر هم ترسناک نباشد. این اضطراب بیش از حد – به جای علائم خود بیماری – باعث پریشانی شدید می شود که می تواند ناتوان کننده باشد. 
     اختلال اضطراب بیماری یک شرایط طولانی مدت است که به شدت در نوسان است. این اختلال با افزایش سن و به مرور زمان افزایش می یابد. اما مشاوره های روحی و روانی (روان درمانی) و گاهی تجویز دارو می توانند به بهبود اضطراب و نگرانی کمک کنند. 
هیپوکندریا یا خودبیمار انگاری 
افراد مبتلا به هیپوکندریا ممکن است در یکی از تقسیم بندی های زیر قرار بگیرند: 
•    اختلال اضطراب بیماری، به ویژه اگر هیچگونه علائم جسمی وجود نداشته باشد و یا این علائم خفیف باشند. 
•    اختلال علائم جسمی، به خصوص اگر علائم فیزیکی متعدد یا عمده وجود داشته باشد. 

     علائم خود بیمار انگاری شامل مشغله ذهنی نسبت به ابتلا به یک بیماری جدی است که بر اساس حساسیت های طبیعی بدن (مانند معده پر سرو صدا) و یا علائم جزئی (مانند بثورات خفیف پوستی)  شکل می گیرند. علائم این اختلال عبارتند از: 
•    بروز مشغله ذهنی در مورد ابتلا به یک بیماری جدی یا شرایط پزشکی
•    نگرانی در مورد علائم خفیف و یا عملکردهای طبیعی بدن 
•    به راحتی نگران وضعیت سلامتی خود شدن
•    فرد نسبت به نتایج درمان و صحبت های پزشک ک حاکی از سالم بودن وی است، اطمینان حاصل نمی کند.
•    به شدت نگران بروز یک بیماری خاص است که قبلا در خانواده وی مشاهده شده است.
•    به شدت نگران بروز بیماری هایی است که کار کردن را برای وی سخت می کند. 
•    به طور مداوم بدن خود را برای کشف علائم بیماری چک می کند. 
•    به طور مداوم به پزشک مراجعه می کند تا در مورد سلامت خود اطمینان حاصل کند – یا به خاطر ترس از تشخیص بیماری های سخت، از مراجعه به پزشک اجتناب می کند. 
•    به خاطر ترس ابتلا به بیماری، از برخی فعالیت ها و قرار گرفتن در برخی مکان ها و ملاقات برخی افراد اجتناب می کند. 
•    به طور مکرر در اینترنت علت علائمی را در خود جستجو می کند. 

     از آنجا که علائم ممکن است مربوط به مشکلات جسمی باشند، بهتر است توسط پزشک مورد ارزیابی قرار گیرند. اگر تشخیص پزشک این است که شما مبتلا به اختلال خود بیمار انگاری هستید، شما را به یک روانپزشک یا روانشناس معرفی خواهد کرد. 
     داشتن اضطراب نسبت به سلامت می تواند باعث بروز ناراحتی های جدی برای فرد شود و اطمینان حاصل کردن همیشه موثر نیست. گاهی اوقات این اطمینان می تواند اوضاع را بدتر سازد و باعث اضطراب در خانواده و بروز مشکل در روابط شود. در چنین شرایطی بهتر است فرد را تشویق کنید تا به متخصص سلامت روان مراجعه کند و راه هایی برای مقابله با اختلال خود بیمار انگاری فرا گیرد. 

     علت اصلی بروز اختلال خود بیمار انگاری یا اضطراب بیماری مشخص نیست، اما برخی عوامل می توانند در بروز این بیماری نقش مهمی داشته باشند، از جمله: 
•    اعتقادات: فرد عملکردهای بدن را درک نمی کند یا درک ضعیفی نسبت به بیماری ها دارد و یا هر دو. این امر باعث می شود فرد تصور کند تمام عملکردها و حساسیت های بدن جدی هستند و در نتیجه در جستجوی شواهدی برای تایید نوعی بیماری در خود برآید. 
•    خانواده: اگر والدین شما مدام نگران سلامت خود بوده اند، احتمال بروز این اختلال در شما نیز افزایش می یابد. 
•    تجربیات گذشته: ممکن است تجربه بیماری سخت در دوران کودکی داشته باشید، بنابراین حساسیت های جسمی به نوعی برای شما ترسناک و جدی به نظر خواهند رسید. 
     اختلال اضطراب بیماری معمولا در اوایل یا نیمه دوره بزرگسالی بروز می کند و با افزایش سن بدتر می شود. در مورد افراد مسن، همیشه اضطراب از دست دادن حافظه وجود دارد. 

عوامل تشدید کننده ی اختلال اضطراب بیماری عبارتند از: 
•    یک دوره اضطراب در زندگی
•    تهدید یک بیماری جدی که معلوم می شود جدی نیست. 
•    مورد سوء استفاده قرار گرفتن در دوران کودکی
•    یک بیماری جدی در دوران کودکی یا بیمار شدن یکی از والدین
•    نگران بودن مداوم شخص
•    مطالعه بیش از حد برخی مطالب در اینترنت

اختلال اضطراب بیماری، ممکن است پیامدهایی در پی داشته باشد، از جمله:
•    بروز مشکل در روابط با دوستان و اقوام به خاطر نگرانی بیش از حد
•    بروز مشکلات عملکردی در زندگی روزانه که ممکن است منجر به ناتوانی شود. 
•    بروز مشکلات اقتصادی به خاطر مراجعه های مداوم به پزشک 
•    بروز اختلالات روانی دیگر، از قبیل اختلالات جسمانی، سایر اختلالات اضطرابی، افسردگی و یا اختلال شخصیتی

     در این شرایط، به عنوان بخشی از ارزیابی پزشکی، به متخصصین سلامت روح و روان مانند روانپزشک یا روانشناس، معرفی خواهید شد. در ادامه اطلاعاتی ارائه خواهد شد که به شما کمک می کند تا برای ملاقات پزشک آماده باشد. 
اقداماتی که می توانید انجام دهید
پیش از ملاقات پزشک، لیستی از موارد زیر را آماده کنید: 
•    علائم خود، از جمله اولین بار که این علائم بروز کردند و تاثیر آنها بر روی زندگیتان 
•    اطلاعات شخصی مهم، از جمله وقایع آسیب زا که در گذشته رخ داده و همچنین وقایع استرس زا و مهم
•    اطلاعات پزشکی، از جمله شرایط جسمی و روحی که به آنها مبتلا هستید. 
•    داروها، مانند ویتامین ها و دیگر مکمل هایی که مصرف می کنید و همچنین میزان آنها
•    سوالات خود از پزشک 
از یکی از دوستان یا اعضای خانواده خود بخواهید که در این ملاقات شما را همراهی کنند تا بتوانید به خوبی اطلاعات ارائه شده توسط پزشک را به خاطر بسپارید. 
سوالات بیمار از پزشک 
سوالاتی که در این شرایط از پزشک خواهید پرسید، عبارتند از: 
•    آیا من مبتلا به اختلال اضطراب بیماری هستم؟
•    چه روش های درمانی پیشنهاد می کنید؟
•    آیا این روش درمانی برای من موثر است؟
•    تا چه مدت به روش درمانی شما نیاز خواهم داشت؟
•    تا چند وقت باید به مصرف دارو ادامه دهم؟
•    آیا داروهای تجویز شده دارای عوارض جانبی هم هستند؟
•    چگونه بهبود بیماری مرا کنترل می کنید؟ 
•    آیا اقدامات خود درمانی برای کمک به من وجود دارد؟ 
•    آیا بروشور یا جزوه ای برای شناخت بیشتر این بیماری وجود دارد؟ 
•    چه وب سایتی را معرفی می کنید؟ 
در صورتی که پرسش دیگری هم دارید، بدون تردید بپرسید. 
انتظارات بیمار از پزشک
پزشک نیز سوالاتی از بیمار خواهد پرسید که عبارتند از: 
•    علائم بیماری شما چیست و اولین بار چه زمانی بروز کرد؟ 
•    این علائم چه تاثیری بر روی زندگی روزمره و روابط شما گذاشته اند؟
•    آیا شما یا کسی در بین اعضای خانواده تان به اختلالات روحی مبتلا بوده اید؟ 
•    آیا تاکنون به بیماری مبتلا بوده اید؟ 
•    آیا از الکل و مواد مخدر شادی آور استفاده می کنید؟ هر چند وقت یک بار؟
•    آیا به طور منظم ورزش می کنید؟ 

     برای تشخیص بیماری، فرد مورد معاینه جسمی قرار خواهد گرفت و آزمایش های تعیین شده توسط پزشک را انجام خواهد داد. پزشک می تواند به درمان هرگونه شرایط پزشکی به وجود آمده کمک کند. به علاوه وی فرد بیمار را به متخصص بیماری روحی و روانی معرفی خواهد کرد. 
پزشک اقدامات زیر را انجام می دهد:
•    انجام یک ارزیابی روانی برای صحبت در مورد علائم بیمار، شرایط استرس زا، سابقه خانوادگی، ترس یا نگرانی، مشکلات به وجود آمده در روابط و دیگر مسائل موثر بر زندگی بیمار
•    ارائه یک ارزیابی روانی شخصی یا پرسشنامه به بیمار، که توسط بیمار پر می شود. 
•    پرسیدن سوال هایی در مورد الکل و دیگر مواد مخدر
معیار تشخیص
     راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (ویرایش پنجم)، منتشر شده توسط انجمن روانپزشکی امریکا، بر معیارهای تشخیص اختلال اضطراب بیماری تاکید می کند: 
•    شما دچار مشغله ذهنی در مورد ابتلا به یک بیماری جدی می شوید. 
•    به راحتی در مورد وضعیت جسمی و سلامتی خود نگران می شوید. 
•    هیچگونه علائم جسمی از بیماری نشان نمی دهید و اگر علائمی وجود دارد، بسیار خفیف هستند. 
•    اگر شما یا یکی از اعضای خانواده تان قبلا دچار نوعی بیماری بوده اید، این نگرانی بیشتر خواهد شد. 
•    در این شرایط رفتارهای احتیاطی و درمانی بیش از حد انجام می دهید، از جمله بررسی بدن برای علائم هر گونه بیماری یا اجتناب از مراجعه به پزشک به خاطر ترس از تشخیص بیماری
•    نگرانی در مورد بیماری حداقل 6 ماه طول کشیده، در حالیکه بیماری خاصی که از آن می ترسیدید، به مرور زمان برطرف شده است. 
•    دغدغه شما نسبت به وجود بیماری با دیگر اختلالات روانی، مانند اختلال علائم جسمی، اختلال هراس و یا اختلال اضطراب قابل توضیح نیست. 

     هدف از درمان این اختلال بهبود علائم و توانایی فرد برای انجام عملکردهای روزانه است. روان درمانی، به ویژه از نوع شناخت رفتار، برای اختلال اضطراب یا خود بیمار انگاری مفید است. گاهی ممکن است داروهایی نیز تجویز شوند. 
روان درمانی
     از آنجا که عملکردهای فیزیکی را می توان به پریشانی روانی و اضطراب مربوط دانست، بنابراین روان درمانی – که گفتار درمانی نیز نامیده می شود – برای اختلال اضطراب بیماری مفید خواهد بود. نوعی روان درمانی به نام درمان رفتار شناختی (CBT) می تواند در یادگیری مهارت هایی برای کنترل اختلال اضطراب بیماری موثر باشد. روش CBT به صورت فردی یا در گروه ارائه می شود. 
CBT در موارد زیر به شما کمک می کند: 
•    ترس ها و اعتقادات خود را در مورد ابتلا به یک بیماری جدی، می شناسید. 
•    با تلاش برای تغییر افکار غیر مفید، راه های جایگزین برای مشاهده عملکردهای بدن خود فرا خواهید گرفت. 
•    متوجه خواهید شد که نگرانی های شما چگونه بر روی شما و رفتارتان تاثیر می گذارند. 
•    چگونگی پاسخ گویی خود را به عملکردها و نشانه های بدن خود تغییر می دهید. 
•    مهارت هایی فرا خواهید گرفت که می توانید از طریق آنها با اضطراب مقابله کنید. 
•    رفتارهایی مانند بررسی مکرر سلامت جسمی و علائم بیماری ها کاهش خواهد یافت. 
•    عملکردهای روزانه در خانه، محل کار و روابط با دیگران در موقعیت های اجتماعی مختلف بهبود خواهند یافت. 
•    بر روی سایر اختلالات روانی، مانند افسردگی نیز تاثیر می گذارد. 
دیگر روش های درمانی، مانند مدیریت استرس و موقعیت درمانی نیز موثر خواهند بود. 
داروها 
     ضدافسردگی ها، مانند مهار کننده های بازجذب سروتونین (SSRI)، می توانند به درمان اختلال اضطراب بیماری یا خود بیمار انگاری کمک کنند. داروهایی که برای درمان اختلالات خلقی و اضطراب به کار می روند نیز تاثیر گذار خواهند بود. 
در مورد گزینه های دارویی و عوارض جانبی احتمالی داروها با پزشک خود مشورت کنید. 

درمان اختلال خودبیمار انگاری نیازمند روش های درمانی پیشرفته و حرفه ای می باشد، اما در عین حال اقدامات خود درمانی نیز وجود دارند: 
•    از پزشک خود کمک بخواهید؛ با پزشک یا روانپزشک خود مشورت کنید و بخواهید برای شما برنامه ای برای ملاقات های منظم تنظیم کند تا در مورد نگرانی های خود بحث کنید و یک رابطه مبنی بر اعتماد ایجاد کنید. در مورد محدودیت های منطقی موجود در آزمایش ها، معاینات و ارجاع به متخصصین بحث کنید. از مراجعه به پزشک های مختلف و اورژانس اجتناب کنید، زیرا این مسئله مراقبت از شما و هماهنگی شما با پزشک را دشوار می سازد و ممکن است مجبور به انجام آزمایش های تکراری شوید. به کمک پزشک خود سعی کنید روش هایی برای مدیریت نگرانی ها و اضطراب های خود پیدا کنید. 
•    روش های مدیریت اضطراب و تمدد اعصاب را تمرین کنید: یادگیری مدیریت اضطراب و روش های تمدد اعصاب به کاهش اضطراب کمک می کنند. 
•    فعالیت های جسمی خود را بیشتر کنید: یک برنامه فعالیتی می تواند یک تاثیر آرام بخش بر روی خلق و خو و روحیات شما داشته باشد، اضطراب را کاهش داده و به بهبود عملکرد جسمی کمک می کند. 
•    در فعالیت های مختلف شرکت کنید: در کارها و فعالیت های اجتماعی و خانوادگی شرکت کنید. 
•    از مصرف الکل و داروهای شادی آور اجتناب کنید: مصرف مواد مخدر باعث می شود درمان شما سخت تر شود. اگر برای ترک مواد نیاز به کمک دارید، با پزشک خود مشورت کنید. 
•    از جستجوهای اینترنتی برای رسیدن به بیماری های ممکن اجتناب کنید: وجود حجم زیادی از اطلاعات که ممکن است به موقعیت و علائم شما هیچ ارتباطی نداشته باشند، فقط باعث سردرگمی شما خواهند شد. اگر علائم شما را نگران می کنند، با پزشک خود مشورت کنید. 

در رابطه با داروهای جایگزین مربوط به اختلال خود بیمار انگاری با پزشک مشورت کنید.

در مورد پیشگیری از اختلال خود بیمار انگاری یافته های کمی وجود دارد، به هرحال این یافته ها ممکن است موثر باشند: 
•    اگر دچار مشکلات اضطرابی شده اید، بلافاصله به دنبال کمک های پزشکی حرفه ای باشید تا بتوانید این علائم را متوقف کنید. 
•    سعی کنید زمان مضطرب شدن خود و تاثیر آن را بر روی بدن خود تشخیص دهید – و به طور منظم تکنیک های مدیریت اضطراب و تمدد اعصاب را تمرین کنید. 
•    برنامه درمانی خود را دنبال کنید تا از وخیم شدن علائم و بروز مجدد بیماری پیشگیری شود. 
 

در رابطه با همراهی و حمایت از فرد مبتلا به اختلال خود بیمار انگاری با پزشک مشورت کنید.