نارسایی دهانه رحم یا گردن رحم ناکارآمد

نارسایی سرویکس یا نارسایی و عدم کفایت دهانه رحم شرایطی است که زمانی رخ می دهد که بافت ضعیف دهانه باعث رحم تولد زودرس نوزاد یا سقط جنین سالم می شود. 
قبل از بارداری، دهانه رحم – پایین ترین بخش رحم که به واژن متصل می شود – به طور طبیعی بسته و سفت است. با پیشرفت بارداری و آمادگی مادر برای تولد نوزاد، دهانه رحم به تدریج نرم شده، طول آن کاهش پیدا می کند و باز می شود (گشاد تر می شود). اگر شما مبتلا به نارسایی دهانه رحم باشید، همین امر باعث می شود دهانه رحم خیلی زودتر از حد معمول باز شود و منجر به تولد زودرس می شود. 
تشخیص و در نتیجه درمان بی کفایتی دهانه رحم کار سختی است. اگر دهانه رحم زودتر از حد معمول شروع به باز شدن کند، پزشک درمان های پیشگیرانه در دوران بارداری توصیه می کند، از جمله فرکانش های فراصوت یا فرایندی که دهانه رحم را با بخیه قوی می بندد (سرکلاژ سرویکس). 

اگر مبتلا به نارسایی دهانه رحم هستید، ممکن است هیچ گونه علائمی مشاهده نکنید تا زمانی که در اوایل دوران بارداری دهانه رحم شروع به باز شدن می کند. ناراحتی خفیف یا لکه بینی در طول دوره از چند روز تا چند هفته ممکن است که بین هفته 14 تا 20 بارداری شروع می شود. مراقب موارد زیر باشید: 
•    احساس فشار در لگن 
•    کمردرد
•    گرفتگی خفیف در شکم 
•    تغییر در ترشحات واژن 
•    خونریزی خفیف واژینال 

این مشکل در دوران بارداری و پس از مراجعه به پزشک شناخته می شود و قبل از بارداری تشخیص داده نمی شود. 

در مورد علل بروز نارسایی دهانه رحم با پزشک مشورت کنید. 

عوامل مختلفی خطر بروز نارسایی دهانه رحم را افزایش می دهند، از جمله: 
•    شرایط مادرزادی: اختلالات رحم و اختلالات ژنتیکی بر روی نوعی فیبر پروتئین تاثیر می گذارند که بافت های همبند (کلاژن) بدن شما را تشکیل می دهد و این امر ممکن است باعث بروز نارسایی دهانه رحم شود. قرار گرفتن در معرض دی اتیل استیل بسترول (DES)، یک فرم ترکیبی از هورمون استروژن، قبل از تولد نیز با نارسایی دهانه رحم مرتبط است. 
•    بروز سانحه برای دهانه رحم: اگر طی یک کار سخت یا تولد نوزاد قبلی خود دچار پارگی دهانه رحم شده باشید، ممکن است دچار نارسایی دهانه رحم شوید. دیگر فرایندهای جراحی بر روی دهانه رحم، مانند آزمایش پاپ اسمیر غیرطبیعی، ممکن است باعث آسیب رسیدن به دهانه رحم و منجر به بروز نارسایی دهانه رحم شود. 
•    اتساع و کورتاژ: این فرایند برای تشخیص و درمان بیماری های مختلف رحم استفاده می شود مانند خونریزی شدید؛ یا تمیز کدن پوشش داخلی رحم پس از سقط جنین. در موارد نادر این فرایند ممکن است باعث آسیب های ساختاری به دهانه رحم شود. 

نارسایی دهانه رحم نوعی خطر برای بارداری محسوب می شود، به ویژه در سه ماهه دوم، و ممکن است موارد زیر را به دنبال داشته باشد: 
•    تولد زودرس
•    سقط جنین 

اگر باردار هستید و فکر می کنید در معرض ابتلا به کم کاری دهانه رحم می باشید یا برخی ازعلائم آن را در خود مشاهده می کنید، به ویژه در سه ماهه دوم بارداری، بلافاصله به پزشک مراجعه کنید. بسته به شرایط ممکن است نیاز به مراقبت های پزشکی فوری داشته باشید. 
در ادامه اطلاعاتی ارائه می شوند که به شما کمک می کنند تا برای ملاقات پزشک آماده شوید. 
قبل از ملاقات پزشک، توجه به نکات زیر موثر خواهند بود:  
•    در مورد محدودیت های قبل از ملاقات از با پزشک مشورت کنید. در اکثر موارد فورا باید به پزشک مراجعه کنید، اما اگر اینگونه نبود، در مورد محدودیت هایی که قبل از مراجعه به پزشک باید رعایت شوند، از پزشک خود بپرسید. 
•    یکی از دوستان یا نزدیکان خود را همراه خود ببرید. ترس و اضطراب ممکن است تمرکز شما را نسبت به صحبت های پزشک کم کند. داشتن یک همراه می تواند به تمرکز بیشتر شما کمک کند. 
•    سوالاتی را که از پزشک دارید، یادداشت کنید. به این طریق موارد مهمی را که قرار است از پزشک بپرسید، فراموش نخواهید کرد. 
در ادامه سوالات مهمی که می توانید در مورد نارسایی دهانه رحم از پزشک بپرسید، بیان می شوند. اگر علاوه بر اینها، سوال دیگری در ذهن دارید نیز تردید نکنید. 
•    آیا دهانه رحم من باز شده؟ اگر باز شده میزان آن چقدر است؟ 
•    آیا می توانم برای طولانی شدن دوران بارداری خود کاری انجام دهم؟ 
•    آیا درمانی برای طولانی شدن دوران بارداری من یا کمک به نوزاد وجود دارد؟ 
•    آیا لازم است استراحت کنم؟ چه مدت باید استراحت کنم؟ چه نوع فعالیت هایی را می توانم انجام دهم؟ آیا لازم است در بیمارستان بستری شوم؟
•    چه اتفاقی برای نوزاد می افتد اگر اکنون متولد شود؟ 
پزشک نیز ممکن است سوالاتی بپرسد که عبارتند از: 
•    اولین بار چه زمانی علائم خود را مشاهده کردید؟ 
•    آیا انقباض یا تغییر در ترشحات واژن خود مشاهده کرده اید؟ 
•    آیا سابقه حاملگی یا سقط جنین یا جراحی دهانه رحم را دارید؟ 
•    در مواقع اضطراری چه مدت طول می کشد تا به بیمارستان رسانده شوید؟
•    اگر نیاز به استراحت داشته باشید، آیا دوست یا اقوامی در نزدیکی شما هستند که از شما مراقبت کنند؟ 

نارسایی دهانه رحم فقط در دوران بارداری قابل تشخیص است و حتی پس از آن تشخیص این مشکل کار سختی است. به ویژه در زمان اولین بارداری راحت تر تشخیص داده می شود. برای تشخیص نارسایی دهانه رحم تمام علائمی را که تجربه کرده اید، بررسی خواهد کرد. 
به علاوه پزشک در مورد سوابق پزشکی شما نیز سوالاتی خواهد پرسید. اگر قبلا سابقه سقط جنین در سه ماهه دوم بارداری را داشته اید یا در زمان زایمان دچار پارگی دهانه رحم شده اید، حتما به پزشک خود اطلاع دهید. 
در صورت تایید موارد زیر، پزشک تشخیص می دهد که شما مبتلا به نارسایی دهانه رحم هستید: 
•    سابقه اتساع بدون درد دهانه رحم و زایمان در سه ماهه دوم 
•    سابقه زایمان های زودرس در حاملگی های قبل 
•    باز شدن پیشرونده دهانه رحم قبل از هفته بیست و چهارم بارداری، بدون انقباضات دردناک و خونریزی، پاره شدن کیسه آب یا عفونت. 
آزمایش ها و فرایندهایی که به تشخیص نارسایی رحم در 3 ماهه دوم کمک می کنند، عبارتند از: 
•    سونوگرافی ترانس واژینال: اگر لایه های جنینی در دهانه رحم یا مهبل شما نباشد، پزشک برای ارزیابی طول و گشادی دهانه رحم و همچنین لایه های جنینی سونوگرافی ترانس واژینال را توصیه خواهد کرد. در زمان انجام این سونوگرافی یک مبدل بلند و باریک در واژن قرار می گیرد تا امواج صوتی را اسال کند و انعکاسات دهانه رحم و پایین آن را روی یک مانیتور جمع اوری کند. 
•    معاینه رحم: پزشک رحم را معاینه می کند تا بررسی کند که آیا کیسه آمنیوتیک باز شدن را آغاز کرده است. اگر لایه های جنینی در دهانه رحم یا واژن شما باشند، در واقع دارای ی دهانه رحم بی کفایت هستید. 
پزشک هر گونه شرایط جسمی یا پارگی رحم را که ممکن است منجر به نارسایی دهانه رحم شود، بررسی خواهد کرد. به علاوه انقباضات دهانه رحم را بررسی کرده و در وصرت نیاز آنها را کنترل می کند. 
آزمایش ها: اگر لایه های جنینی قابل مشاهده باشند و سونوگرافی علائمی از التهاب را نشان دهد، اما هیچگونه علائمی از عفونت مشاهده نشود پزشک نمونه ای از مایع آمنیوتیک را بررسی می کند تا وجود عفونت در کیسه و مایع آمنیوتیک را تشخیص داده یا رد کند. 
آزمایشی وجود ندارد تا بتوان قبل از بارداری نارسایی دهانه رحم را تشخیص داد. اما برخی آزمایش ها هستند که می توانند اختلالات رحم را تشخیص دهد که برخی از این اختلالات منجر به نارسایی دهانه رحم خواهند شد. 
به عنوان مثال قبل از بارداری پزشک سونوگرافی یا MRI را توصیه می کند. در برخی موارد نیز هیستروسالپنگوگرافی – یک روش که با استفاده از اشعه ایکس به بررسی داخل رحم، لوله های فالوپ و مناطق اطراف آن می پردازند – توصیه می شود. 

روش های درمانی برای نارسایی دهانه رحم عبارتند از: 
•    مکمل پروژسترون: اگر سابقه تولد نوزاد نارس داشته باشید، پزشک تزریق هفتگی هورمون پروژسترون را در سه ماهه دوم بارداری توصیه خواهد کرد که پروژسترون کاپروات نامیده می شود. با این حال مصرف و تاثیر پروژسترون تحقیقات بیشتری نیاز دارد. در حال حاضر مصرف پروژسترون برای بارداری های دوقلو یا بیشتر توصیه نمی شود. 
•    استفاده از امواج فراصوت: اگر سابقه سابقه تولد نوزاد زودرس داشته باشید یا در جراحی ها و زایمان های قبل دهانه رحم شما آسیب دیده باشد، پزشک با استفاده از امواج فراصوت دهانه رحم شما را کنترل خواهد کرد، به این صورت که از هفته پانزدهم تا بیست و چهارم بارداری هر دو هفته یک بار میزان باز شدن یا طول دهانه رحم بررسی می شود و اگر تغییر غیر طبیعی مشاهده شود، پزشک سرکلاژ سرویکس را توصیه خواهد کرد. 
•    سرکلاژ سرویکس: اگر از دوران بارداری شما کمتر از 24 هفته گذشته باشد یا سابقه تولد زودرس دارید و امواج فراصوت باز شدن دهانه رحم را نشان می دهند، یک جراحی به نام سرکلاژ سرویکس انجام می شود که از تولد زودرس نوزاد پیشگیری می کند. در این جراحی دهانه رحم با استفاده از بخیه قوی بسته می شود. این بخیه در ماه های آخر بارداری یا در زمان زایمان باز می شوند. 
اگر سابقه تولد نوزاد زودرس داشته باشید، احتمالا به خاطر نارسایی دهانه رحم است. در این شرایط پزشک ممکن است قبل از باز شدن دهانه رحم سرکلاژ سرویکس را توصیه کند. این عمل معمولا قبل از هفته چهاردهم بارداری انجام می شود. 
به هرحال سرکلاژ سرویکس برای همه افرادی که در خطر تولد نوزاد زودرس هستند، مناسب نیست. به عنوان مثال این عمل برای خانم هایی که دو قلو یا بیشتر باردار هستند، توصیه نمی شود. در مورد خطرها و مزایای این عمل با پزشک مشورت کنید. 
گاهی پزشک از دستگاه هایی استفاده می کند که در داخل واژن قرار می گیرند و طوری طراحی شده اند که به کم شدن فشار به رحم کمک می کنند. در این رابطه تحقیقات بیشتری نیاز است. 

اگر مبتلا به نارسایی دهانه رحم هستید، پزشک توصیه خواهد کرد که در دوران بارداری رابطه جنسی خود و انجام برخی فعالیت ها را محدود کنید. در برخی موارد حتی استراحت مطلق توصیه می شود. 

در مورد داروهای جایگزین مربوط به نارسایی دهانه رحم با پزشک خود مشورت کنید.

نارسایی دهانه رحم قابل پیشگیری نیست، اما می توانید برای بهبود سلامت و کامل کردن دوران باردای اقدامات زیادی می توانید انجام دهید. به عنوان مثال:
•    مراقبت های منظم دوران باردای ضروریست. مراجعه منظم به پزشک می تواند به تضمین سلامت مادر و نوزاد کمک کند. حتما علائم نگران کننده را به پزشک اطلاع دهید. معاینات دندانپزشکی منظم در این دوران نیز مهم هستند. 
•    رژیم غذایی سالم داشته باشید. در طول دوره بارداری به فولیک اسید، کلسیم، آهن و سایر مواد مغذی بیشتر نیاز خواهید داشت. مصرف روزانه ویتامین های دوران بارداری – که بهتر است مصرف آنها چند ماه قبل از لقاح شروع شود – می تواند کمبودهای رژیم غذایی را جبران کند. 
•    افزایش وزن عاقلانه داشته باشید. افزایش وزن مناسب می تواند سلامت کودک را تضین کند. برای خانم هایی که قبل از بارداری دارای وزن مناسبی هستند، افزایش حدودا 11 تا 16 کیلوگرم ایده آل می باشد. 
•    از مصرف مواد مخاطره آمیز اجتناب کنید. سیگار کشیدن را ترک کنید. از مصرف الکل و مواد مخدر نیز اجتناب کنید. به علاوه مصرف برخی داروها در این دوران نیز نیازمند احتیاط می باشند. قبل از مصرف هر گونه دارو و مکمل ابتدا با پزشک خود مشورت کنید. 
اگر دچار نارسایی دهانه رحم هستید، در معرض خطر تولد زودرس یا سقط جنین هستید. اگر تصمیم به بارداری مجدد دارید، در مورد خطرات ممکن با پزشک خود مشورت کنید. 

دانستن اینکه به نارسایی دهانه رحم مبتلا هستید، بسیار سخت است. این مشکل باعث بروز اضطراب می شود. در مورد روش های سالم بارداری با پزشک خود مشورت کنید. 
اگر قبلا سابقه تولد نوزاد نارس دارید، لازم است برای پیشگیری از بروز مجدد آن اقداماتی انجام دهید. اگر در رابطه با این مشکل احساس گناه می کنید، با پزشک و همسر خود مشورت کنید.