سوء هاضمه

سوء هاضمه که ناراحتی معده نیز نامیده می شود، وضعیتی است که ناراحتی بخش قسمت فوقانی شکم را توصیف می کند. سو هاضمه یک بیماری نیست، اما به هرحال پس از خوردن غذا دچار علائمی می شوید، از جمله درد و احساس پری معده. گرچه سو هاضمه یک مشکل رایج است، اما علائم آن در افراد مختلف یکسان نیست. این علائم ممکن است هر از گاهی بروز کنند یا به شکل یک مشکل هر روزه در آیند. 
سوء هاضمه ممکن است علائم ناشی از یک بیماری گوارشی دیگر باشد. سو هاضمه ای که علت زمینه ای، مانند وجود یک بیماری گوارشی، ندارد با تغییر سبک زندگی و مصرف دارو برطرف می شود. 

افراد مبتلا به سو هاضمه ممکن است برخی علائم زیر را نشان دهند: 
•    سیر شدن خیلی سریع طی یک وعده غذایی: در این حالت فرد هنوز مقدار زیادی از غذای خود را نخورده است، اما تقریبا احساس سیری می کند و نمی تواند بیشتر از آن بخورد. 
•    احساس پر بودن ناراحت کننده پس از یک وعده غذایی: احساس پر بودن معده بیشتر از حد طبیعی طول می کشد. 
•    ناراحتی در بخش فوقانی شکم: در این حالت بین استخوان پایینی قفسه سینه و بالای ناف فرد احساس درد خفیف یا شدید می کند. 
•    سوزش قسمت فوقانی معده: بین استخوان پایینی قفسه سینه و بالای ناف فرد احساس گرما یا سوزش ناراحت کننده ای می کند. 
•    نفخ در قسمت بالای شکم: فرد در این قسمت احساس ناراحتی و سفتی می کند. 
•    تهوع 
دیگر علائمی که به ندرت رخ می دهند عبارتند از استفراغ و آروغ زدن. 
گاهی افراد مبتلا به سو هاضمه احساس سوزش سر دل خواهند کرد؛ اما سوزش سر دل و سو هاضمه دو بیماری کاملا مجزا هستند. سوزش سر دل نوعی درد یا سوزش در مرکز قفسه سینه است که در هنگام خوردن غذا یا پس از آن به سمت گردن یا پشت پخش می شود. 

سو هاضمه خفیف معمولا نگران کننده نیست. اگر ناراحتی بیشتر از دو هفته طول کشید، به پزشک مراجعه کنید. در صورتی که درد شدید است یا با یکی از موارد زیر همراه است، بلافاصله به پزشک مراجعه کنید: 
•    کاهش وزن یا کم شدن اشتها
•    استفراغ های مکرر یا استفراغ همراه با خون 
•    مدفوع سیاه رنگ 
•    مشکل در بلع که به مرور زمان بدتر می شود. 
•    خستگی یا ضعف که ممکن است علائم کم خونی باشند. 
در صورت بروز موارد زیر به کمک های اورژانسی نیاز خواهید داشت: 
•    تنگی نفس، عرق کردن یا درد قفسه سینه که به فک، گردن و دست ها نیز می رسد. 
•    درد قفسه سینه در هنگام فعالیت یا اضطراب 

سو هاضمه دااری علل مختلفی است. اغلب سو هاضمه مربوط به سبک زندگی نادرست بوده و ممکن است با غذا خوردن، مصرف نوشیدنی یا دارو آغاز شود. علل رایج سو هاضمه عبارتند از: 
•    پرخوری یا سریع غذا خوردن 
•    خوردن غذاهای چرب یا دارای ادویه 
•    سیگار کشیدن 
•    اضطراب
•    برخی آنتی بیوتیک ها، ضد دردها و مکمل های آهن 
گاهی سو هاضمه به دلیل شرایط دیگر بروز می کند، از جمله این شرایط عبارتند از: 
•    ورم معده
•    زخم های گوارشی
•    بیماری سلیاک 
•    سنگ کیسه صفرا 
•    یبوست 
•    التهاب پانکراس (پانکراتیت)
•    سرطان معده 
•    انسداد روده 
•    کاهش جریان خون در روده (ایسکمی روده)
سو هاضمه بدون دلیل سو هاضمه عمکردی یا درد معده بدون زخم نامیده می شود. 

در مورد عوامل تشدید کننده مشکل سوء هاضمه با پزشک خود مشورت کنید.

گرچه سوء هاضمه معمولا دارای پیامدهای جدی نیست، اما به خاطر بروز ناراحتی و کم غذا خوردن بر روی کیفیت زندگی افراد تحت تاثیر می گذارد. زمانی که سو هاضمه به دلیل یک بیماری دیگر بروز می کند، این بیماری نیز مکن است دارای پیامدهای خاص خود باشد. 

در این شرایط بهتر است به پزشک متخصص بیماری های گوارشی مراجعه کنید. در ادامه اطلاعاتی ارائه می شوند که به شما کمک می کنند برای این ملاقات آمادگی لازم را در خود ایجاد کنید. 
آنچه می توانید انجام دهید: 
•    در مورد محدودیت های پیش از معاینه اطلاعات کافی کسب کنید: قبل از اینکه به پزشک مراجعه کنید در مورد تمام اقدامات قبل از معاینه، مانند رعایت رژیم غذایی خاص، با پزشک مشورت کنید. 
•    تمام علائمی را که تجربه کرده اید، یادداشت کنید: هر یک از علائمی که تصور می کنید به ملاقات شما با پزشک ارتباطی ندارد، یادداشت کنید. 
•    اطلاعات شخصی مهم خود را یادداشت کنید: از جمله هر گونه تغییری که اخیرا در زندگی شما رخ داده را یادداشت کنید. 
•    لیستی از همه داروهایی که مصرف می کنید، آماده کنید؛ اعم از ویتامین ها و مکمل هایی که مصرف می کنید. 
•    سوالاتی را که از پزشک خود دارید، آماده کنید.
برخی سوالات مهم در زمینه بیماری سو هاضمه عبارتند از: 
•    چه عاملی باعث بروز علائم من شده است؟ 
•    آیا این علائم مزمن هستند یا موقت؟
•    چه آزمایشاتی باید انجام دهم؟ 
•    چه روش های درمانی به من کمک می کند؟
•    آیا لازم است رژیم غذایی خاصی را دنبال کنم؟
علاوه بر سوالاتی که به آنها اشاره شد، اگر سوال دیگری نیز دارید بدون تردید بپرسید. 
انتظارات بیمار از پزشک 
برای پاسخ دادن به سوالاتی که پزشک می پرسد، آماده باشید، برخی از این سوالات عبارتند از: 
•    چه زمانی این علائم را در خود مشاهده کردید و شدت آنها چه میزان بود؟ 
•    آیا این علائم در شما موقت هستند یا مداوم؟ 
•    چه عواملی باعث بهبود یا وخیم شدن علائم در شما می شوند؟ 
•    در یک روز معمولا چه چیزهایی می خورید و می نوشید؟ الکل چطور؟ 
•    آیا اخیرا دچار مشکلات روحی شده اید؟ 
•    آیا از دخانیات استفاده می کنید؟ از چه دخانیاتی، سیگار می کشید یا از نوع جویدنی آن استفاده می کنید یا هر دو؟ 
•    آیا در حالت خالی بودن معده این علائم بهتر می شود یا بدتر؟ 
•    آیا استفراغ می کنید؟ خون یا ماده سیاهی بالا آورده اید؟ 
•    آیا در دفع مدفوع دچار تغییرات شده اید؟ به عنوان مثال آیا اخیرا مدفوع شما سیاه رنگ شده است؟ 

پزشک فرایند درمان را با بررسی سابقه پزشکی شما و معاینات جسمی شروع خواهد کرد. اگر سو هاضمه شما خفیف است یا علائم خاصی را در خود مشاهده نمی کنید – علائمی مانند کاهش وزن و استفراغ مکرر – این معاینات کافی خواهند بود. 
اما اگر سو هاضمه به طور ناگهانی شروع شود و دچار علائم شدید هستید یا بیشتر از 50 سال سن دارید، پزشک موارد زیر را توصیه خواهد کرد: 
•    تست های آزمایشگاهی برای بررسی مشکل تیروئید یا دیگر اختلالات متابولیک 
•    آزمایش های تنفس و مدفوع برای بررسی هلیکوباکتر پیلوری (H. pylori)، نوعی باکتری که با زخم های گوارشی در ارتباط است و باعث بروز سو هاضمه می شود. 
•    آندوسکوپی: برای بررسی اختلالات در قسمت فوقانی دستگاه گوارش. در این حالت نمونه ای از بافت بخشی از سیستم گوارش برای بررسی برداشته می شود (نمونه برداری یا بیوپسی). 
•    آزمایش های تصویری (اشعه ایکس و سی تی اسکن)، برای بررسی انسداد روده ای استفاده می شوند. 
اگر آزمایش های اولیه علت را مشخص نکنند، پزشک سو هاضمه عملکردی را تشخیص می دهد. 

تغییر سبک زندگی به بهبود سو هاضمه کمک می کند. پزشک نیز موارد زیر را پیشنهاد می کند: 
•    اجتناب از غذاهایی که باعث بروز سو هاضمه می شوند. 
•    خوردن 5 یا 6 وعده غذایی سبک به جای 3 وعده غذایی سنگین. 
•    اجتناب از مصرف الکل 
•    اجتناب از مصرف برخی ضد دردها، از جمله آسپرین، ایبوپروفن و ناپروکسن. 
•    یافتن جایگزین برای داروهایی که باعث بروز سو هاضمه می شوند. 
•    کنترل اضطراب 
اگر سو هاضمه تداوم پیدا کند، مصرف دارو موثر خواهد بود. آنتی اسیدهای موجود در بازار اولین انتخاب در این مواقع می باشند. دیگر گزینه ها عبارتند از: 
•    مهار کننده های پمپ پروتئین (PPI) که باعث کاهش اسید معده می شوند. در صورتی که همراه با سو هاضمه به سوزش سر دل نیز مبتلا شوید، این داروها توصیه خواهند شد. 
•    آنتاگونیست گیرنده  H-2 ، این دارو نیز باعث کاهش اسید معده می شود. 
•    Prokinetic، این دارو به خالی کردن آهسته معده کمک می کند. 
•    آنتی بیوتیک ها، در صورتی مصرف می شوند که باکتری H. pylori باعث بروز سو هاضمه شده باشد. 
•    داروهای ضد افسردگی و ضد اضطراب، باعث آرامش ذهنی شده و در نتیجه به بهبود سو هاضمه که در نتیجه اضطراب رخ می دهد، کمک می کنند. 

سو هاضمه خفیف معمولا با تغییر در سبک زندگی بهبود می یابد. این تغییرات عبارتند از: 
•    کم غذا خوردن اما در دفعات بیشتر، غذای خود را به آرامی و به طور کامل بجوید. 
•    از مصرف عوامل آغاز کننده سو هاضمه اجتناب کنید، این عوامل بارتند از غذاهای چرب و دارای ادویه، غذاهای فرآوری شده، نوشیدنی های گاز دار، کافئین، الکل و سیگار کیدن. 
•    داشتن یک وزن سالم و متعادل، اضافه وزن به معده فشار آورده و معده را به سمت بالا می کشد و باعث می شود اسید معده به داخل مری بازگردد. 
•    مرتب ورزش کنید. ورزش کردن باعث سوزاندن چربی های اضافه و کم کردن وزن می شود و به هضم بهتر غذا کمک می کند. 
•    مدیریت اضطراب. در زمان خوردن غذا محیطی آرام را برای خود ایجاد کنید. تکنیک های تمدد اعصاب را تمرین کنید، این تکنیک ها عبارتند از نفس عمیق کشیدن، مدیتیشن و یوگا. کارهایی را انجام دهید که برایتان لذت بخش هستند. به اندازه کافی بخوابید. 
•    داروهای خود را تغغیر دهید. با مشورت و تایید پزشک مصرف ضد دردهای آزار دهنده را قطع کنید. اگر داروی مصرفی شما گزینه جایگزینی ندارد، حتما داروی خود را همراه با غذا مصرف کنید. 

روش های درمانی جایگزین و مکمل به بهبود سو هاضمه کمک می کنند، گرچه هیچ یک از این روش ها به خوبی مورد مطالعه و بررسی قرار نگرفته اند. این داروهای جایگزین و روش ها عبارتند از: 
•    چای گیاهی با نعناع 
•    Iberogast، یک مایع مکمل می باشد که حاوی عصاره گیاهانی مانند برگ نعناع، زیره سیاه و ریشه شیرین بیان است. این دارو از طریق کاهش اسید معده تاثیر گذار است. 
•    عصاره برگ کنگر فرنگی، که به عنوان یک مکمل در دسترس می باشد. این دارو از طریق تحریک جریان صفرا از کبد به بهبود سو هاضمه کمک می کند. برخی افراد ممکن است به این دارو واکنش های آلرژیک نشان دهند. 
•    درمان های روانشناسی، از جمله اصلاح رفتار، تکنیک های تمد اعصاب، درمان شناختی رفتاری و هیپنوتیزم. 
•    طب سوزنی، از طریق مسدود کردن مسیر عصب هایی که انتقال دهنده درد هستند، تاثیر می گذارد. 
همیشه قبل از مصرف هر دارو و مکملی با پزشک خود مشورت کنید و از ایمنی و تداخل پیدا نکردن آن با دیگر داروها اطمینان پیدا کنید. 

در مورد پیشگیری از مشکل سوء هاضمه با پزشک خود مشورت کنید.

در مورد همراهی و حمایت از فرد مبتلا به مشکل سوء هاضمه با پزشک خود مشورت کنید.