زردی در نوزادان

به رنگ پریدگی و زردی پوست و چشمان نوزاد تازه متولد شده زردی گفته می شود. دلیل زردی نوزاد این است که خون نوزاد حاوی مقدار زیادی بیلی روبین، رنگدانه های زرد سلول های قرمز خون، می باشد. 
زردی نوزاد به ویژه در بین نوزادانی که قبل از هفته 38 ام بارداری متولد می شوند (نوزادان نارس) و برخی نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می کنند، یک مشکل رایج است. زردی به این دلیل بروز می کند که کبد نوزاد به اندازه کافی بالغ نشده تا بیلی روبین خون را دفع کند. در برخی موارد یک بیماری دیگر باعث بروز زردی می شود. 
درمان زردی اغلب ضروری نیست و بیشتر مواردی که نیازمند درمان هستند، به روش های درمانی غیرتهاجمی نیز به سادگی پاسخ می دهند. گرچه این بیماری معمولا پیامدی ندارد، سطح بالای بیلی روبین در خون یا عدم درمان آن باعث بروز آسیب های مغزی می شود. 

زرد شدن پوست و سفیدی چشم ها یکی از علائم زردی در نوزادان است که معمولا بین روز دوم و چهارم پس از تولد بروز می کند. برای اینکه تشخیص دهید نوزادتان زردی دارد یا خیر، روی پیشانی یا بینی نوزاد را به آرامی فشار دهید. اگر نوزاد زردی نداشته باشد، رنگ پوست برای لحظه ای پس از فشار دادن باید روشن تر از حالت معمول باشد. این کار را بهتر است در نور طبیعی روز انجام دهید. 

اکثر بیمارستان ها برای معاینه و درمان زردی نوزاد اقداماتی را قبل از مرخص کردن نوزاد انجام می دهند. آکادمی اطفال امریکا توصیه می کند نوزاد قبل از مرخص شدن از بیمارستان تحت معاینه و درمان زردی قرار گرفته و به این منظور هر 8 تا 12 ساعت در بیمارستان معاینه شود. 
نوزاد در روزهای سوم تا هفتم پس از تولد معاینه می شود، در این زمان میزان بیلی روبین خون در اوج خود می باشد. اگر نوزاد زودتر از 72 ساعت پس از تولد از بیمارستان مرخص شد، تا دو روز پس از مرخص شدن مراجعات منظم به پزشک انجام دهید تا زردی نوزاد مورد بررسی قرار گیرد. 
موارد زیر علائم مربوط به زردی شدید یا پیامدهای بیلی روبین بالا را نشان می دهند، در صورت بروز عر یک از موارد زیر بلافاصله به پزشک مراجعه کنید: 
•    پوست نوزاد زردتر می شود.
•    پوست نوزاد در ناحیه شکم، دست ها و پاها زردتر به نظر می رسد. 
•    سفیدی چشمان نوزاد زرد شده است. 
•    نوزاد بی توجه و بیمار به نظر می رسد و یا بیدار کردن آن دشوار است. 
•    نوزاد وزن اضافه نمی کند یا تغذیه ضعیفی دارد. 
•    نوزاد با صدای خیلی بلند گریه می کند. 
•    نوزاد علائمی نشان می دهد که نگران کننده به نظر می رسند. 
•    زردی بیشتر از 3 هفته طول می کشد. 

بیلی روبین بالا در خون مهم ترین دلیل زردی است. بیلی روبین عامل بروز رنگ زرد در این بیماری است، رنگدانه های طبیعی خون است که از شکستن سلول های قرمز استفاده شده در خون آزاد می شود. 
به طور طبیعی کبد بیلی روبین خون را فیلتر کرده و آن را وارد دستگاه گوارش می کند. کبد نابالغ نوزاد تازه متولد شده نمی تواند بیلی روبین را به سرعت از خون خارج کند و باعث افزایش بیلی روبین خون می شود. زردی که ناشی از شرایط طبیعی نوزاد تازه متولد شده است، زردی فیزیولوژیک نامیده می شود و معمولا در روز دوم و سوم زندگی ظاهر می شود. 
دلایل دیگر بروز زردی
وجود یک اختلال نیز باعث بروز زردی می شود. این نوع زردی معمولا خیلی زودتر یا درتر از زردی فیزیولوژیک بروز می کند. بیماری ها یا شرایطی که باعث بروز زردی می شوند، عبارتند از: 
•    خونریزی داخلی 
•    عفونت در خون کودک (سپسیس)
•    سایر عفونت های ویروسی یا باکتریایی
•    ناسازگاری بین خون مادر و خون نوزاد 
•    نقص در عملکرد کبد
•    کمبود آنزیم 
•    اختلال در سلول های قرمز خون نوزاد که باعث شکسته شدن آنها می شود. 

مهم ترین عوامل تشدید کننده زردی، به ویژه نوع شدید آن که پیامدهایی به دنبال دارد، عبارتند از: 
•    تولد زودهنگام – نوزادی که قبل از هفته 38 متولد شود شاید قادر نباشد بیلی روبین را مانند یک نوزاد کامل دفع کند. به علاوه چنین نوزادی تغذیه کمتری نسبت به دیگر نوزادان دارد و بنابراین حرکت روده و دستگاه گوارش وی آهسته تر خواهد بود و در نتیجه بیلی روبین کمتری از طریق مدفوع دفع می شود. 
•    آسیب دیدن در زمان تولد – اگر نوزاد در زمان تولد دچار آسیب دیدگی شود، به دلیل شکستن تعداد بیشتری از سلول های قرمز خون ممکن است سطح بیلی روبین بیشتری داشته باشد. 
•    نوع خون – اگر نوع خون مادر و نوزاد با هم متفاوت باشند، نوزاد ممکن است آنتی بادی هایی را از طریق جفت دریافت کند که باعث می شوند سلول های خون نوزاد خیلی سریعتر بشکنند. 
•    شیر مادر – نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می شوند، به ویژه نوزادانی که در دریافت شیر یا تغذیه کافی دچار مشکل هستند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به زردی می باشند. کم آب شدن بدن یا دریافت کالری کم منجر به زردی خواهد شد. با این حال به دلیل مزایای شیر مادر، متخصصان شیر مادر را توصیه می کنند. به هرحال اطمینان حاصل کنید که نوزاد به اندازه کافی شیر دریافت کرده و دچار کم آبی نمی شود. 

سطح بالای بیلی روبین که باعث بروز زردی شدید می شود، اگر درمان نشود پیامدهای جدی در پی خواهد داشت. 
انسفالوپاتی بیلی روبین حاد
بیلی روبین برای سلول ها مغز سمی است. اگر نوزاد دچار زردی شدید باشد، خطر ورود بیلی روبین به مغز وجود دارد که این شرایط انسفالوپاتی بیلی روبین حاد نامیده می شود. درمان به موقع و سریع از بروز آسیب های جدی و ماندگار پیشگیری می کند. موارد زیر نشان دهنده وجود این مشکل در نوزاد می باشند: 
•    بی میلی یا مشکل در بیدار کردن نوزاد 
•    گریه کردن با صدای بلند
•    مکیدن ضعیف یا تغذیه ضعیف 
•    قوس به سمت عقب در گردن و بدن 
•    تب
•    استفراغ

 کرنیکتروس
کرنیکتروس سندرومی است که اگر انسفالوپاتی بیلی روبین حاد باعث صدمه دائمی به مغز شود، بروز می کند. کرنیکتروس ممکن است منجر به موارد زیر شود: 
•    حرکات غیرارادی و غیرقابل کنترل 
•    نگاه دائمی به سمت بالا 
•    از دست دادن شنوایی 
•    رشد نامناسب مینای دندان

سطح بیلی روبین خون بین 3 تا 7 روزگی نوزاد به اوج خود می رسد. بنابراین خیلی مهم است که پزشک در این مدت نوزاد را برای بررسی زردی معاینه کند. 
زمانی که نوزاد از بیمارستان مرخص می شود، پزشک یا پرستار به دنبال علائم زردی در نوزاد هستند. اگر نوزاد زردی داشته باشد، پزشک شدت زردی را براساس عوامل زیر ارزیابی می کند: 
•    میزان بیلی روبین خون 
•    اینکه نوزاد نارس بوده یا نه 
•    چگونگی تغذیه نوزاد 
•    سن نوزاد
•    اینکه نوزاد در زمان تولد دچار آسیب دیدگی شده یا نه 
•    آیا خواهر یا برادر بزرگتر نوزاد هم در زمان تولد به زردی شدید مبتلا بوده اند. 
ملاقات های بعدی 
براساس این عوامل پزشک ممکن است وقت ملاقات بعدی را خیلی زودتر تعیین کند. زمان مراجعات بعدی به پزشک آمادگی پاسخ گویی به سوالات زیر را داشته باشید: 
•    تغذیه نوزاد چگونه است؟ 
•    آیا نوزاد با شیر مادر تغذیه می شود یا خیر؟ 
•    هر چند وقت یک بار نوزاد را تغذیه می کنید یا به او شیر می دهید؟ 
•    هر چند وقت یک بار نوزاد دفع ادرار دارد؟
•    هر چند وقت یک بار نوزاد دفع مدفوع دارد؟
•    آیا نوزاد به راحتی از خواب بیدار می شود؟ یا به راحتی تغذیه می شود؟ 
•    آیا نوزاد شما مریض و ضعیف به نظر می رسد؟ 
•    آیا متوجه تغییر رنگ در پوست یا چشمان نوزاد شده اید؟ 
•    اگر نوزاد مبتلا به زردی است آیا رنگ زرد به دیگر قسمت های بدن هم سرایت کرده است؟ 
•    آیا دمای بدن نوزاد ثابت شده است؟ 
شما نیز ممکن است سوالاتی از پزشک داشته باشید که بهتر است قبل از مراجعه سوالات خود را آماده کنید. این سوال ها عبارتند از: 
•    آیا زردی نوزاد من شدید است؟
•    نوزاد من به چه آزمایشاتی نیاز دارد؟ 
•    آیا لازم است درمان زردی را شروع کنیم؟ 
•    آیا لازم است نوزاد در بیمارستان بستری شود؟
•    زمان ملاقات بعدی چه زمانی است؟ 
•    آیا جزوه یا مطلبی برای مطالعه در این زمینه وجود دارد؟ 
•    می توانم تغذیه حال حاضر را برای نوزاد خود ادامه دهم؟ 
اگر سوال دیگری دارید بدون تردید بپرسید. 

پزشک زردی نوزاد را براساس ظاهر نوزاد تشخیص خواهد داد. در عین حال لازم است که میزان بیلی روبین خون نوزاد نیز بررسی شود. سطح بیلی روبین (شدت زردی) دوره درمان را تعیین خواهد کرد. 
آزمایش های تعیین زردی عبارتند از: 
•    معاینات جسمی 
•    آزمایش خون نوزاد 
•    یک آزمایش پوستی با وسیله ای به نام بیلیروبینومتر جلدی که انعکاس یک نور خاص که به پوست می تابد را اندازه می گیرد. 
اگر شواهدی وجود داشته باشد که زردی نوزاد به دلیل یک اختلال زمینه ای بروز کرده، پزشک ممکن است آزمایشات خون و ادرار را نیز توصیه کند. 

زردی خفیف معمولا طی 2 یا 3 هفته به خودی خود برطرف می شود. برای نوع شدیدتر زردی لازم است نوزاد بیشتر در بیمارستان بماند. درمان های لازم برای پایین آوردن سطح بیلی روبین خون عبارتند از: 
•    نور درمانی (فوتوتراپی) – نوزاد ممکن است زیر نور خاصی قرار بگیرد که طیف سبز – آبی ساطع می کند. این نور شکل و ساختار بیلی روبین را به نوعی تغییر می دهد که مولکول های بیلی روبین وارد ادرار و مدفوع می شوند. این نور، نور ماوراء بنفش نیست و سپر پلاستیکی در این ابزار استفاده می شود که هر گونه نور ماوراء بنفش را فیلتر می کند. 
در طول درمان نوزاد فقط پوشک و محافظ چشم می پوشد. نور درمانی ممکن است با پد هدایت کننده یا تشک مخصوص کامل شود. 
•    ایمونوگلوبولین داخل وریدی (IVIG) – زردی ممکن است به دلیل تفاوت گروه خونی بین نوزاد و مادر بروز کند. این وضعیت منجر می شود به حمل آنتی بادی هایی از مادر به نوزاد که باعث شکستن سلول های خونی در نوزاد می شود. انتقال داخل وریدی یک ایموگلوبین – پروتئین خون که می تواند سطح آنتی بادی ها را کاهش دهد – می تواند زردی را کاهش داده و نیاز به تعویض خون را نیز کاهش دهد. 
•    تعویض خون – اگر زردی نوزاد شدید باشد و به روش های درمانی دیگر پاسخ ندهد، که البته به ندرت رخ می دهد، نیاز به تعویض خون وجود دارد. در این روش به طور مکرر مقدار کمی از خون خارج می شود، بیلی روبین و آنتی بادی مادر رقیق شده و سپس خون به بدن نوزاد برمی گردد – این فرایند در بخش مراقبت های ویژه نوزادان انجام می شود. 

زمانی که زردی نوزاد شدید نیست، پزشک تغییراتی در عادت های تغذیه توصیه می کند که می تواند سطح بیلی روبین را کاهش دهد. اگر در مورد تغذیه نوزاد خود یا شیر دادن به او دچار نگرانی شده اید یا سوالی در این زمینه دارید، حتما با پزشک مطرح کنید. اقدامات زیر به کاهش زردی کمک می کند: 
•    تغذیه مکرر: تغذیه مکرر کودک شیر بیشتری را وارد بدن نوزاد کرده و باعث کار بیشتر دستگاه گوارش می شود و دفع بیلی روبین را نیز افزایش می دهد. نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می شوند در چند روز اول زندگی باید 8 تا 12 بار مورد تغذیه شیر مادر قرار بگیرند. کودکانی که شیر خشک می خورند، در هفته اول خوردن حدود 30 تا 60 میلی لیتر شیر و با فاصله 2 تا 3 ساعت لازم است. 
•    تغذیه مکمل: اگر نوزاد با شیر مادر دچار مشکل می شود، وزن او کاهش می یابد یا آب بدنش را از دست داده است، پزشک مواد غذایی و شیرهای مکمل را توصیه خواهد کرد. در برخی موارد ممکن است تغذیه با شیر خشک یا مکمل های دیگر فقط برای دو روز کافی باشد و پس از آن تغذیه با شیر مادر ادامه پیدا کند. در رابطه با تغذیه نوزاد خود با پزشک مشورت کنید. 

در رابطه با داروهای جایگزین مربوط به زردی در نوزادان با پزشک مشورت کنید.

بهترین روش برای پیشگیری از زردی نوزاد خوردن شیر کافیست. نوزادان شیرخوار در چند روز اول زندگی باید در روز 8 تا 12 بار با شیر مادر تغذیه شوند. نوزادانی که با شیر خشک تغذیه می شوند، حدود 30 تا 60 میلی لیتر شیر با فاصله 2 تا 3 ساعت می خورند. 

در مورد همراهی با نوزاد مبتلا به زردی با پزشک مشورت کنید.