بيماري كرابه

بيماري كرابه نوعي اختلال ارثي است كه در آن پوشش هاي محافظ (ميلين) سلول هاي عصبي در مغز و سرتاسر دستگاه عصبي از بين ميروند.
در بيشتر موارد، علائم و نشانه هاي بيماري كرابه در نوزادان زير 6 ماه بروز ميابد و معمولا تا 2 سالگي منجربه مرگ كودك ميشود. هنگاميكه اين بيماري در كودكان بزرگتر و بزرگسالان توسعه يابد، دوره مقاومت بيماري، تا حد زيادي متفاوت است.
هيچ درماني براي بيماري كرابه وجود ندارد و تنها راه، تمركز بر مراقبت هاي حمايتي است. با اين حال، ثابت شده است كه پيوند سلول هاي بنيادي در برخي نوزاداني كه پيش از شروع علائم و نشانه ها درمان شده اند، موفقيت آميز واقع شده است.
بيماري كرابه در هر 100.000 نفر، تنها يك مورد را درگير ميكند. اين بيماري با نام لكوديستروفي سلول گلوبوئيد نيز شناخته ميشود.
 

در اغلب موارد، علائم و نشانه هاي بيماري كرابه در طول چند ماه اول زندگي ظاهر ميشوند و به تدريج وخيم ميشوند.

نوزادان
علائم و نشانه ها در اوايل دوره بيماري شامل موارد زير است:
-    مشكلات تغذيه اي
-    گريه بي دليل
-    تحريك پذيري شديد
-    تب بدون هيچ نشانه اي از عفونت
-    كاهش هوشياري
-    تاخير در رشد معمولي
-    اسپاسم هاي عضلاني
-    از دست دادن كنترل سر
-    استفراغ مكرر
با پيشروي بيماري، علائم و نشانه ها تشديد ميابند. در اين صورت علائم عبارتند از:
-    تشنج
-    از دست دادن توانايي هاي رشدي
-    از دست دادن قدرت شنوايي و بينايي بطور پيشرونده
-    عضلات منقبض، سفت و محكم
-    حالت بدني سفت و سيخ
-    از دست دادن توانايي بلع و تنفس بطور پيشرونده

كودكان بزرگتر و بزرگسالان
هنگاميكه بيماري كرابه در دوران كودكي يا بزرگسالي توسعه يابد، دوره مقاومت بيماري، تا حد زيادي متفاوت است. علائم در اين وضعيت عبارتند از:
-    از دست دادن بينايي بطور پيشرونده
-    مشكل در راه رفتن (عدم تعادل)
-    كاهش مهارت هاي فكري
-    از دست دادن مهارت هاي دستي (manual dexterity)
-    ضعف عضلاني
بطور كل، هرچه بيماري كرابه در سنين پايين تري اتفاق بيافتد، سرعت پيشروي بيماري بيشتر است و احتمال دارد منجربه مرگ شود.
برخي از افراد مبتلا به اين بيماري ممكن است در دوران نوجواني يا بزرگسالي، علائمي با شدت كمتري داشته باشند. ممكن است اين افراد با مشكل ضعف عضلاني مواجه باشند اما در مهارت هاي فكري اختلالي ندارند.
 

علائم و نشانه هاي بيماري كرابه در اوايل دوران شيرخواري ميتواند منجربه بيماري هاي متعدد يا مشكلات رشدي شود. بنابراين، در صورتيكه كودك، برخي علائم و نشنه ها را تجربه ميكند، ضروريست جهت تشخيص سريع و دقيق اقدام نمود.

هنگاميكه فردي دو نسخه از يك ژن تغيير يافته (جهش يافته) را به ارث برد (يك نسخه از هر دو والد)، اين بيماري اتقاق مي افتد.
ژن، نوعي نسخه براي توليد پروتئين را فراهم ميكند. چنانچه در اين نسخه خطايي رخ دهد، پروتئين به درستي عمل نخواهد كرد. در خصوص بيماري كرابه، دو نسخه جهش يافته از ژني خاص سبب توليد آنزيمي بنام GALC به ميزان بسيار كم ميشود يا اصلا اين آنزيم را توليد نميكند.
آنزيم هايي از قبيل GALC مسئول شكستن مواد خاصي در مركز بازيافت سلول (ليزوزوم) ميباشند. در بيماري كرابه، كمبود آنزيم هاي GALC منجربه تجمع انواع خاصي از چربي بنام گالاكتوليپيد ميشوند.

آسيب رساندن به سلول
گالاكتوليپيد ها بطور معمول در سلول هايي كه ميلين را توليد و حفظ ميكنند، وجود دارند. با اين حال، فراواني گالاكتوليپيد ها اثر سمي در بر دارد. برخي گالاكتوليپيد ها سبب خود تخريبي سلول هاي تشكليل دهنده ميلين ميشوند.
 

تنها علت بروز بيماري كرابه، جهش ژني ناشي از بيماريست. بيماري اي كه در نتيجه دو نسخه جهش يافته بوجود آيد، اختلال اتوزومال مغلوب ناميده ميشود.
اگر هريك از والدين، يك نسخه جهش يافته از ژن داشته باشند، خطرات زير براي كودك وجود دارد:
-    25% احتمال به ارث بردن دو نسخه جهش يافته كه منجربه بروز اين بيماري ميشود.
-    50% احتمال به ارث بردن تنها يك نسخه جهش يافته كه منجربه ميشود كودك حامل اين جهش باشد، اما به تنهايي منجربه بروز اين بيماري نميشود.
-    25% احتمال به ارث بردن دو نسخه عادي از ژن.

آزمايش ژنتيك
در شرايط خاص زير جهت تشخيص بيماري كرابه در يك كودك مبتلا، اين آزمايش در نظر گرفته ميشود:
-    اگر به دليل وجود يك سابقه خانوادگي شناخته شده بيماري كرابه در يك يا هر دو والد احتمال ناقل بودن ژن GALC وجود داشته باشد، از زوج درخواست ميشود آزمايش ژنتيك بدهند.
-    اگر در كودكي بيماري كرابه تشخيص داده شود، ممكن است لازم باشد كل خانواده آزمايش ژنتيك بدهند تا مشخص شود ساير فرزندان به اين بيماري مبتلا هستند يا خير.
-    در صورتيكه پدر و مادر حامل شناخته شوند بايد پيش از تولد كودكشان يك آزمايش ژنتيك بدهند تا مشخص شود احتمال ابتلا به اين بيماري در فرزندشان وجود دارد يا خير.
-    افرديكه از طريق لقاح مصنوعي بارور شده اند نيز بايد پيش از لانه گزيني، آزمايش ژنتيك از نطفه تهيه كنند.
آزمايش ژنتيك به دقت بالايي نياز دارد، شما ميتوانيد در خصوص خدمات و مشاوره ژنتيك با پزشكتان مشورت كنيد.

ممكن است پيامدهايي چون عفونت و مشكلات تنفسي در كودكان مبتلا به بيماري كرابه توسعه بيابد. در مراحل بعدي بيماري، كودك ناتوان شده و دائما در بستر بيماريست و در نهايت زندگي اش تبديل به يك زندگي نباتي ميشود. 
اغلب كودكان مبتلا به بيماري كرابه در دوران نوزادي و تا پيش از رسيدن به 2 سالگي، در اثر نارسايي تنفسي، پيامدهاي ناشي از عدم تحرك و كاهش چشمگير تون عضلاني جان خود را از دست ميدهند. اميد به زندگي در كودكاني كه در سنين بالاتر به اين بيماري مبتلا ميشوند، به مراتب بيشتر است و بين 2 تا 7 سال تشخيص داده شده است.

ممكن است پزشك پس از انجام معاينه جسماني عمومي و ارزيابي علائم و نشانه ها، وجود يك بيماري عصبي را تشخيص دهد. تشخيص بيماري كرابه بر اساس يك سري آزمايشات است كه شامل موارد زير ميشود:
-    تست هاي آزمايشگاهي
-    آزمايشات تصويربرداري
-    آزمايش ژنتيك
-    غربالگري نوزادان
 

براي كودكان مبتلا به اين بيماري در حال حاضر هيچ درماني وجود ندارد كه بتواند در سير بيماري تغييري ايجاد كند. بنابراين، درمان تنها بر ارائه مراقبت هاي حمايتي تمركز دارد. مداخلات ممكن است شامل موارد زير باشد:
-    داروهاي ضد تشنج جهت كنترل تشنج
-    دارو براي كاهش اسپاسم هاي عضلاني و تحريك پذيري
-    فيزيوتراپي جهت به حداقل رساندن كاهش تون عضلاني
-    حمايت هاي تغذيه اي از قيبل استفاده از يك لوله (سوند معده يا گاواژ) براي ارسال مستقيم مايعات و مواد مغذي به داخل معده
مداخلات براي كودكان بزرگتر و بزرگسالان مبتلا به اين بيماري با شدت كمتر، شامل موارد زير است:
-    فيزيوتراپي جهت به حداقل رساندن كاهش تون عضلاني
-    كار درماني جهت رسيدن به حتي الامكان استقلال براي انجام فعاليت هاي روزانه

پيوند سلول هاي بنيادي
سلول هاي بنيادي خونساز، سلول هاي تخصصي ايند كه ميتوانند در تمام انواع مختلف سلول هاي خوني بدن گسترش يابند. اين سلول هاي بنيادي همچنين منبع ميكروگليا هستند كه در دستگاه عصبي مستقر ميباشد. در بيماري كرابه، ميكروگليا تبديل به سلول هاي گلوبوئيد سمي ميشود.
در پيوند سلول هاي بنيادي، سلول هاي بنيادي فردِ اهداكننده از طريق يك لوله بنام كاتتر وريد مركزي به جريان خون فردِ گيرنده هدايت ميشود. سلول هاي بنيادي فردِ اهداكننده به بدن كمك ميكند ميكروگلياي سالم توليد كند؛ اين امر موجب سكون دستگاه عصبي و هدايت عملكرد آنزيم GALC ميشود. اين روش درمان به بازگرداندن درجه توليد ميلين طبيعي و حفظ و نگهداري آن كمك ميكند.
چنانچه اين روش درمان پيش از آغار علائم و نشانه ها (از طريق تست غربالگري نوزادان) دنبال شود، نتايج موفقيت آميزي در كودكان به همراه دارد.
منابع سلول هاي بنيادي خونساز عبارتند از:
-    خون بند ناف
-    مغز استخوان اهداكننده
-    سلول هاي بنيادي خون گردشي (محيطي)