یائسگی

یائسگی 12 ماه پس از آخرین دوره قاعدگی اتفاق می افتد و نشانه پایان چرخه قائدگی می باشد. یائسگی معمولا در سنین 40 تا 50 سالگی بروز می کند. 
یائسگی نوعی فرایند بیولوژیک طبیعی محسوب می شود. گرچه این فرایند پایان باروری است، اما پس از آن نیز فرد سالم بوده و به فعالیت های جنسی خود ادامه خواهد داد. برخی خانم ها پس از این فرایند احساس راحت تری دارند، زیرا دیگر نگران حاملگی نیستند. 
به هرحال علائمی مانند گرگرفتگی و مشکلات عاطفی ناشی از یائسگی باعث مختل شدن خواب و کم شدن انرژی فرد می شود. برخی خانم ها دچار اضطراب یا اندوه می شوند. 
اگر دچار علائم آزاردهنده ای شده اید، بدون تردید به پزشک مراجعه کنید. روش های درمانی زیادی برای این مشکل وجود دارد، از جمله تغییر سبک زندگی و هورمون درمانی. 

ماه ها یا سال های منتهی به یائسگی فرد دچار علائمی می شود: 
•    پریودهای نامنظم
•    خشکی واژن
•    گر گرفتگی
•    عرق شبانه 
•    مشکلات خواب 
•    تغییرات خلق و خو 
•    افزایش وزن یا سوخت و ساز آهسته 
•    نازک شدن مو و خشک شدن پوست 
•    افتادگی پستان ها 
به ندرت پیش می آید که تا آخرین عادت ماهانه، هر ماه فرد پریود شود. احتمالا فرد در پریودهای خود دچار بی نظمی هایی خواهد شد. 
قبل از یائسگی پریود نشدن در بعضی ماه ها رایج و قابل انتظار است. اغلب عادت ماهانه هر 2 یا 4 ماه یک بار اتفاق می افتد، به ویژه یک یا دو سال قبل از یائسگی. علیرغم پریودهای نامنظم احتمال بارداری فرد وجود دارد. اگر پریود نشدید و نسبت به شروع یائسگی خود نیز مطمئن نیستید، حتما به پزشک مراجعه کرده و آزمایش بارداری بدهید. 

با شروع دوره پیش از یائسگی، برای مراقبت های بهداشتی پیشگیرانه و برطرف کردن هر گونه نگرانی به طور منظم به پزشک مراجعه کنید. 
مراقبت های بهداشتی پیشگیرانه عبارتند از تست های غربالگری مربوط به یائسگی، مانند کولونوسکوپی، ماموگرافی، غربالگری چربی، تست تیروئید و معاینات لگن و پستان. 
اگر پس از یائسگی دچار خونریزی واژن شده اید، به پزشک مراجعه کنید. 

علل بروز یائسگی عبارتند از: 
•    کاهش طبیعی هورمون های باروری: با نزدیک شدن به اواخر دهه سوم زندگی خود، تخمدان استروژن و پروژسترون کمتری تولید می کند. این هورمون ها عادت ماهانه را منظم می کنند. با کاهش این هورمون ها باروری نیز کاهش می یابد. 
در دهه چهارم زندگی و سن 40 سالگی، عادت های ماهانه طولانی تر یا کوتاه تر، شدیدتر یا سبک تر و بی نظم می شوند. تا اینکه در نهایت – حداکثر تا سن 51 سالگی – فرد دیگر عادت ماهانه نخواهد داشت. 
•    هیسترکتومی: هیسترکتومی برداشتن رحم است، در حالیکه تخم دان ها در جای خود هستند. هیسترکتومی معمولا بلافاصله باعث یائسگی نمی شود. گرچه پس از برداشتن رحم فرد پریود نمی شود، اما تخم دان ها هنوز کار کرده و استروژن و پروژسترون تولید می کنند. 
اما در هیسترکتومی کامل که در آن رحم و تخمدان برداشته می شوند، باعث یائسگی خواهد شد. عادت های ماهانه فرد بلافاصله متوقف شده و دچار گر گرفتگی و دیگر علائم مربوط به یائسگی خواهد شد. این علائم ممکن است شدید باشند، زیرا تغییرات هورمونی خیلی سریع، و نه به مرور زمان، رخ می دهند. 
•    شیمی درمانی و پرتو درمانی: این روش های درمانی سرطان باعث یائسگی و بروز علائمی مانند گر گرفتگی می شود. توقف قاعدگی ( و باروری) ناشی از شیمی درمانی همیشه دائمی نیستند، بنابراین اقدامات کنترل بارداری لازم است. 
•    نارسایی اولیه تخمدان: حدود یک درصد خانم ها قبل از 40 سالگی یائسگی را تجربه می کنند (یائسگی زودرس). یائسگی ممکن است در نتیجه نارسایی اولیه تخمدان بروز کند – نارسایی تخمدان زمانی بروز می کند که تخمدان ها قادر به تولید میزان طبیعی هورمون های باروی نیستند. این مشکل ناشی از عوامل ژنتیکی یا بیماری های خود ایمنی است. اما اغلب علتی برای آن یافت نمی شود. برای این زنان تا رسیدن سن طبیعی یائسگی هورمون درمانی تجویز می شود تا از مغز، قلب و استخوان های آن ها محافظت شود. 

در مورد عواملی که باعث بروز یائسگی زودرس یا تشدید علائم یائسگی می شوند، با پزشک خود مشورت کنید.

پس از یائسگی احتمال بروز برخی بیماری در خانم ها افزایش می یابد. این بیماری ها عبارتند از: 
•    بیماری های قلبی و عروقی: با کاهش سطح استروژن خطر بیماری های قلبی و عروقی افزایش می یابد. بیماری های قلبی یکی از علل مرگ در بین خانم ها و همچنین آقایان است. بنابراین تغذیه مناسب، ورزش منظم و داشتن وزن مناسب پس از یائسگی برای خانم ها خیلی مهم هستند. در مورد روش های مراقبت از قلب، کاهش کلسترول خون و کاهش فشار خون بالا با پزشک مشورت کنید. 
•    پوکی استخوان: این شرایط باعث می شود استخوان ها ضعیف و شکننده شوند. طی چند سال اول پس از یائسگی تراکم استخوان ها به شدت کاهش یافته و خطر پوکی استخوان افزایش می یابد. زنان یائسه که مبتلا به پوکی استخوان هستند، در معرض شکستگی استخوان های باسن، مچ و ستون فقرات می باشند. 
•    بی اختیاری ادرار: از آنجایی که بافت های واژن و مسیر ادرار قابلیت ارتجاعی خود را از دست داده اند، فرد ممکن است به طور ناگهانی نیاز شدید به دستشویی داشته باشد یا به طور مکرر دچار بی اختیاری ادرار شود. 
تقویت عضلات کف لگن با ورزش های مناسب و استفاده از استروژن های موضعی واژینال به بهبود علائم این مشکل کمک می کنند. 
•    عملکرد جنسی: خشکی واژن که در نتیجه کاهش مواد مرطوب کننده و کاهش حالت ارتجاعی بافت های این قسمت ناشی می شود، باعث بروز ناراحتی و خونریزی در زمان برقرار روابط جنسی می شود. به علاوه کاهش میزان حساسیت این بافت ها فعالیت جنسی را کاهش می دهد. 
مرطوب کننده های مبتنی بر آب و لوبریکانت ها بهتر از محصولات حاوی گلیسیرین است، زیرا خانم هایی که به گلیسیرین حساس هستند، دچار سوختگی و حساسیت خواهند شد. اگر استفاده از مرطوب کننده ها به برطرف کردن مشکل کمکی نکرد، استفاده از استروژن های موضعی واژینال برای برخی خانم ها مناسب می باشد. این دارو به شکل پماد واژینال، قرص یا حلقه موجود می باشد. 
•    افزایش وزن: بسیاری از خانم ها پیش از دوره یائسگی و در زمان شروع آن، به خاطر کند شدن سوخت و ساز بدن، دچار افزایش وزن می شوند. در این زمان بهتر است فرد غذای کمتری بخورد و بیشتر ورزش کند تا وزن مناسبی داشته باشد. 

در این شرایط می توانید به متخصص بیماری های زنان مراجعه کنید. از آنجایی که مدت ملاقات با پزشک محدود است، بهتر است قبل از مراجعه آمادگی لازم را در خود ایجاد کنید:
•    علائم خود را بنویسید: هرگونه علائمی را که در خود مشاهده می کنید و گمان می کنید به این ملاقات ارتباطی ندارد، یادداشت کنید. 
•    لیستی از همه داروها، مکمل ها و ویتامین هایی که مصرف می کنید، تهیه کنید. 
•    یکی از دوستان یا اعضای خانواده ار همراه خود ببرید، اگر کسی شما را همراهی کند، می تواند تمام اطلاعات مربوط را به خاطر بسپارد. 
•    سوالات خود را یادداشت کنید. 
برخی سوالات مهمی که می توانید بپرسید، عبارتند از: 
•    چه آزمایشاتی باید انجام دهم؟
•    چه روش های درمانی برای کم کردن علائم وجود دارد؟ 
•    آیا برای بهبود علائم خود می توانم کاری انجام دهم؟
•    چه اقداماتی می توان برای بهبود سلامت خود می توانم انجام دهم؟
•    آیا روش درمانی جایگزین وجود دارد؟ 
•    آیا بروشور یا جزوه ای برای مطالعه در مورد این مشکل وجود دارد؟ 
•    چه وب سایتی را پیشنهاد می دهید؟
علاوه بر این سوالات، اگر سوال دیگری نیز در ذهن دارید بدون تردید بپرسید. 
انتظارت بیمار از پزشک 
پزشک نیز سوالاتی از بیمار خواهد پرسید که عبارتند از: 
•    آیا هنوز پریود می شوید؟ 
•    آخرین بار که پریود شده اید، چه زمانی بوده است؟ 
•    هر چند وقت یک بار دچار علائم آزار دهنده می شوید؟ 
•    این علائم تا چه اندازه باعث آزار شما می شوند؟ 
•    آیا عاملی به بهبود این علائم کمک می کند؟
•    آیا عاملی باعث بدتر شدن این علائم می شود؟

علائم یائسگی معمولا کافیست تا نشان دهد که یک خانم وارد مرحله یائسگی شده است. اگر نسبت به پریودی های نامنظم و گرگرفتگی نگران هستید، با پزشک خود مشورت کنید. در برخی موارد معاینات بیشتر توصیه می شوند. 
معمولا برای تشخیص یائسگی آزمایش خاصی لازم نیست. اما تحت شرایط خاص، پزشک برای بررسی موارد زیر، آزمایش خون را برای بیمار توصیه می کند: 
•    هورمون محرک فولیکول (FSH) و استروژن، زیرا در زمان بروز یائسگی سطح هورمون FSH افزایش و هورمون استرادیول کاهش می یابد. 
•    هورمون تحریک کننده تیروئید (TSH)، کم کاری غده تیروئید دارای علائمی مشابه یائسگی خواهد بود. 

یائسگی نیازمند انجام درمان های پزشکی نیست، بلکه روش های درمانی موجود بر روی برطرف کردن علائم بروز کرده یا مدیریت شرایط مزمن که با افزایش سن رخ می دهند، تمرکز می کنند. روش های درمانی عبارتند از: 
•    هورمون درمانی: استفاده از استروژن یکی از موثرترین روش های درمانی برای برطرف کردن گرگرفتگی ناشی از یائسگی محسوب می شود. بسته به سابقه پزشکی فرد، پزشک کمترین میزان استروژن مورد نیاز را برای بهبود این مشکل تجویز می کند. اگر فرد همچنان عادت ماهانه داشته باشد، علاوه بر استروژن، پروژسترون نیز تجویز خواهد شد. استروژن به پیشگیری از پوکی استخوان نیز کمک می کند. به علاوه اگر 5 سال پس از آخرین دوره قاعدگی هورمون درمانی را شروع کنید، به قلب کمک زیادی می کند. 
•    استروژن واژینال: برای پیشگیری از خشکی واژن، استروژن به شکل کرم، قرص یا حلقه مورد استفاده قرار می گیرد. این روش درمانی میزان کمی استروژن آزاد می کند که توسط بافت های واژن جذب می شود. این امر باعث بهبود خشکی واژن می شود و ناراحتی های ناشی از این عارضه را در هنگام مقاربت جنسی، کاهش می دهد. 
•    میزان کمی از داروهای ضد افسردگی: برخی داروهای ضد افسردگی که مربوط به گروه مهار کننده های انتخابی باز جذب سروتونین (SSRI) نامیده می شوند، باعث کاهش گرگرفتگی ناشی از یائسگی می شوند. مصرف مقدار کمی از این ضدافسردگی ها برای خانم هایی که نمی توانند از استروژن استفاده کنند، مفید خواهد بود. به علاوه برخی خانم ها در دوران یائسگی دچار اختلالات روحی می شوند که مصرف ضد افسردگی ها مفید خواهند بود. 
•    داروی گاباپنتین (Neurontin): این دارو برای درمان تشنج تایید شده است، اما به کاهش گرگرفتگی نیز کمک می کند. این دارو در خانم هایی که نمی توانند از استروژن استفاده کنند و کسانی که به میگرن مبتلا هستند، موثر می باشد. 
•    داروهایی برای پیشگیری یا درمان پوکی استخوان: بسته به نیازهای فرد، پزشکان داروهایی را برای پیشگیری یا درمان پوکی استخوان تجویز می کنند. داروهای زیادی برای کاهش میزان پوکی استخوان و خطر شکستگی وجود دارد. 
قبل از تصمیم گیری در مورد هر یک از روش های درمانی در مورد گزینه درمانی خود و خطرات و مزایای آن با پزشک خود مشورت کنید. این روش های درمانی را به طور سالانه بررسی کنید، زیرا نیازها و گزینه های درمانی سالانه تغییر خواهند کرد. 

خوشبختانه بسیاری از علائم مربوط به یائسگی موقت هستند. اقدامات زیر به بهبود و کاهش این علائم کمک می کنند: 
•    خنک کردن گرگرفتگی: لباس کمتر بپوشید، یک لیوان آب خنک بنوشید یا به مکانی سردتر بروید. دقت کنی چه عاملی باعث بروز این گرگرفتگی در شما شده است. در بسیاری از خانم ها عواملی مانند نوشیدنی های داغ، کافئین، غذاهای پر از ادویه، الکل، اضطراب، هوای گرم و حتی اتاق گرم باعث بروز گرگرفتگی می شود. 
•    کاهش ناراحتی های واژن: از مرطوب کننده ها و لوبریکانت های مبتنی بر آب موجود در بازار استفاده کنید. از محصولاتی که حاوی گلیسیرین هستند استفاده نکنید، این محصولات ممکن است باعث سوزش و حساسیت شوند. داشتن فعالیت جنسی مداوم نیز باعث افزایش جریان خون در واژن می شود و به برطرف شدن مشکل در این ناحیه کمک می کند. 
•    خوابیدن به اندازه کافی: کافئین خوابیدن را سخت می کند. از نوشیدن کافئین و الکل، که باعث اختلال در خواب می شوند، اجتناب کنید. در طول روز به اندازه کافی ورزش کنید، اما از ورزش کردن قبل از خواب اجتناب کنید. اگر گرگرفتگی خواب شما را بر هم می زند، قبل از خوابیدن بهتر است راه حلی برای آن پیدا کنید تا بتوانید آن را مدیریت کنید. 
•    تکنیک های تمدد اعصاب را تمرین کنید. روش ها و تکنیک هایی مانند تنفس عمیق، تصویر سازی ذهنی، ماساژ و استراحت عضلانی به از بین بردن علائم یائسگی کمک می کنند. 
•    تقویت عضلات کف لگن: ورزش هایی مربوط به عضلات کف لگن می تواند باعث بهبود بی اختیاری ادرار شود. 
•    رژیم غذایی متعادل: رژیم غذایی که انتخاب کنید حاوی سبزیجات و غلات سبوس دار باشد. قند و چربی را تا حد ممکن کمتر استفاده کنید. در مورد نیاز خود به کلسیم یا مکمل های ویتامین D با پزشک مشورت کنید. 
•    سیگار نکشید: سیگار کشیدن خطر بیماری قلبی، سکته مغزی، پوکی استخوان و سرطان را افزایش می دهد. به علاوه باعث افزایش گرگرفتگی و یائسگی زودرس خواهد شد. 
•    ورزش منظم: فعالیت بدنی منظم و ورزش کردن از بدن در مقابل بیماری های قلبی، دیابت، پوکی استخوان و دیگر بیماری های مربوط به افزایش سن محافظت می کند. 

بسیاری از روش های درمانی برای مدیریت و بهبود علائم مربوط به یائسگی هستند و تعداد کمی از آنها برای بهبود این عارضه مورد استفاده قرار می گیرند. برخی روش های درمانی جایگزین و مکمل در حال بررسی هستند: 
•    استروژن گیاهی (فیتواستروژن): این نوع استروژن به طور طبیعی در برخی مواد غذایی وجود دارد. دو نوع فیتواستروژن اصلی وجود دارد: ایزوفلاون و لیگنان. ایزوفلاون در سویا، نخود و دیگر حبوبات یافت می شود. لیگنان در بذر کتان و غلات سبوس دار و برخی میوه ها و سبزیجات وجود دارد. 
اینکه استروژن موجود در این غذاها می تواند گرگرفتگی و دیگر علائم یائسگی را کاهش دهد، هنوز ثابت نشده است، اما در بسیاری از مطالعات مشخص شده که این مواد غذایی بی اثر هستند. ایزوفلاون دارای اثرات ضعیفی مشابه استروژن می باشد. بنابراین اگر به سرطان سینه مبتلا هستید، قبل از وارد کردن ایزوفلاون به رژیم غذایی خود با پزشک مشورت کنید. 
•    هورمون های همسان: عبارت همسان برای هورمون هایی استفاده می شود که مشابه هورمون هایی هستند که در بدن تولید می شوند. به هر حال ترکیب هورمون های همسان توسط سازمان غذا و دارو (FDA) تنظیم نشده است. اما فرمولاسیون های مورد تایید FDA از هورمون های ترکیبی همسان در داروخانه موجود می باشد. 
•    داروی کوهوش سیاه (Black cohosh): این دارو بین خانم های یائسه دارای محبوبیت بالایی است. اما شواهد کمی تاثیر این دارو را تایید کرده اند، به علاوه این دارو برای کبد مضر می باشد. 
•    یوگا: برخی تحقیقات انجام شده نشان داده اند که یوگا میزان گر گرفتگی را در خانم ها در دوران یائسگی کاهش می دهد. به این منظور بهتر است در کلاس های یوگا ثبت نام کنید. 
•    طب سوزنی: طب سوزنی در کمک به کاهش گرگرفتگی موثر است. 
ممکن است در مورد مکمل های غذایی دیگر شنیده باشید یا حتی آنها را امتحان کرده باشید، مانند شبدر قرمز، کاوا، روغن گل پامچال و سیب زمینی وحشی. 
قبل از مصرف هر نوع مکمل گیاهی یا تغییر در رژیم غذایی با پزشک خود مشورت کنید. برخی از این محصولات گیاهی مورد تایید FDA نیستند و ممکن است خطرناک باشند. یا ممکن است با دیگر داروها تداخل پیدا کنند. 

یائسگی یک فرایند طبیعی بیولوژیک است و با افزایش سن رخ می دهد و قابل پیشگیری نیست، اما می توان با مراجعه به پزشک علائم آزار دهنده آن را بهبود بخشید. 

در مورد همراهی و حمایت از خانمی که وارد مرحله یائسگی شده، با پزشک مشورت کنید.