سرطان دهان

سرطان دهان نوعی سرطان است که در هر قسمتی که دهان را تشکیل می دهد، بروز می کند. این سرطان ممکن است در این قسمت ها بروز کند:
•    لب
•    لثه ها
•    زبان
•    در داخل پوشش گونه ها
•    سقف دهان 
•    کف دهان 
سرطانی که در داخل دهان رخ می دهد، سرطان دهانی یا سرطان حفرع دهانی نامیده می شود. سرطان دهان به عنوان یکی از چندین سرطان سر و گردن در نظر گرفته می شود. سرطان دهان و دیگر سرطان های سر و گردن معمولا به روش های مشابه درمان می شوند. 

علائم این بیماری عبارتند از:
•    زخمی که بهبود نمی یابد
•    بروز برآمدگی یا ضخیم شدن پوست یا پوشش دهان
•    بروز زخم های سفید یا مایل به قرمز در داخل دهان
•    شل شدن دندان ها
•    ضعیف شدن اتصالات دندان های مصنوعی
•    درد زبان
•    درد و یا سفتی فک
•    بروز درد و مشکل در زمان جویدن غذا
•    بروز مشکل و درد در زمان بلع غذا
•    گلو درد

اگر دچار علائم آزار دهنده ای شده اید که بیشتر از 2 هفته طول می کشند، به پزشک یا دندان پزشک خود مراجعه کنید. پزشک ابتدا علل دیگری، مانند عفونت، را برای بروز این علائم بررسی می کند. 

سرطان دهان زمانی اتفاق می افتد که سلول های لب یا دهان در DNA خود دچار تغییر شوند (جهش). این جهش به سلول های سرطانی اجازه رشد می دهد و با افزایش و رشد سلول های سرطانی، سلول های سالم از بین می روند. رشد و افزایش سلول های سرطانی تشکیل یک تومور می دهد. با گذشت زمان سلول های بیمار به بخش های دیگر دهان و یا سر و گردن یا حتی سایر قسمت های بدن گسترش می یابند. 
سرطان دهان اغلب در سلول های نازک مسطح (سلول های سنگفرشی) آغاز می شوند که خط لب و داخل دهان از این نوع می باشند. اغلب سرطان های دهانی سلول های کارسینوم سنگفرشی هستند. 
علت جهش در سلول های سنگفرشی و بروز سرطان دهان مشخص نیست. به هرحال پزشک ها عواملی را تشخیص داده اند که خطر بروز سرطان دهان را افزایش می دهد. 

عواملی که خطر بروز سرطان دهان را افزایش می دهند، عبارتند از:
•    مصرف هر گونه دخانیات از جمله سیگار، سیگار برگ، پیپ، جویدن تنباکو و مصرف انفیه 
•    مصرف بیش از حد مشروبات الکلی 
•    تابش زیاد نور خورشید به لب ها
•    انتقال یک ویروس به نام پاپیلومای انسانی (HPV) از طریق رابطه جنسی

در رابطه با پیامدهای بیماری سرطان دهان با پزشک خود مشورت کنید.

 پیش از مراجعه با پزشک آمادگی لازم داشته باشد تا از زمان موجود نهایت استفاده را داشته باشید.

•    معاینه جسمی: پزشک یا دندانپزشک لب ها و دهان بیمار را معاینه خواهد کرد تا موارد غیرطبیعی را در این قسمت ها پیدا کند – بخش های ملتهب و حساس، مانند زخم و تکه های سفید رنگی (لکوپلاکیا)
•    نمونه برداری از بافت برای انجام آزمایش: اگر در دهان بخش مشکوکی پیدا شد، نمونه ای از آن در فرایندی به نام بیوپسی، بخش برداشته می شود. سلول های غیرطبیعی با استفاده از یک چاقوی کوچک جراحی و یا برش به راحتی برداشته می شوند. در آزمایشگاه سلول ها برای تغییرات سرطانی یا پیش سرطانی، که خطر بروز آن را نشان می دهند، مورد بررسی قرار می گیرند. 
مراحل سرطان دهان
پس از تشخیص سرطان، پزشک سعی می کند شدت و یا مرحله آن را تعیین کند. آزمایش های مربوط به مراحل سرطان دهان عبارتند از:
•    استفاده از اسکوپ برای مشاهده گلوی بیمار: در طی فرایندی به نام آندوسکوپی، پزشک یک اسکوپ روشن را به پایین گلو می فرستد تا انتشار سرطان دهان در این بخش ها را نیز بررسی کند. 
•    آزمایش های تصویری: برخی آزمایش ها میزان گسترش سرطان دهان را در بخش های دیگر تعیین می کنند، از جمله این آزمایش ها اشعه ایکس، سی تی اسکن، MRI، عکسبرداری positron emission tomography یا همان پت (PET). همه بیماران به تمام این آزمایش ها نیاز نخواهند داشت، بلکه نوع آزمایش براساس شرایط بیمار تعیین می شود. 
مراحل سرطان دهان با استفاده از اعداد رومی نمایش  داده می شوند ( I, II, …). در مرحله اول این بیماری، سرطان خفیف در بخش کوچکی بروز کرده است. مراحل بالاتر، مانند مراحله IV (مرحله چهارم بیماری) یک تومور سرطانی بزرگتر مشاهده می شود که به بخش های دیگر سر و گردن و یا دیگر قسمت های بدن گسترش یافته است. تشخیص مرحله سرطان به پزشک کمک می کند که بهترین روش درمانی را انتخاب کند. 

درمان سرطان دهان به مرحله و موقعیت بیماری و همچنین به وضعیت جسمی بیمار و ترجیح وی بستگی دارد. سرطان دهان برای یک بیمار ممکن است تنها یک روش درمانی داشته باشد و برای بیمار دیگر ترکیبی از چند روش استفاده شود. بهتر است بیمار در مورد روش درمانی با پزشک مشورت کند. 
جراحی
جراحی برای سرطان دهان شامل موارد زیر می شود:
•    جراحی برای برداشتن تومور: پزشک تومور و بافت های سالم اطراف آن را برمی دارد. سرطان های خفیف تر با استفاده از جراحی های کوچک تر برداشته می شوند و تومورهای بزرگتر نیاز به فرایندهای تهاجمی تری دارند. به عنوان مثال برای برداشتن یک تومور بزرگ، ممکن است بخشی از استخوان فک یا زبان بیمار هم برداشته شود. 
•    جراحی و برداشتن سرطانی که به سمت گردن و حلق گسترش یافته است: اگر سلول های سرطانی به سمت غدد لنفاوی گلو کشیده شده باشند، جراح غدد لنفاوی و بافت های مرتبط را در گردن برمی دارد ( کالبد شکافی گردن). 
•    جراحی برای بازسازی دهان: پس از برداشتن تومور سرطانی از دهان، برای بازسازی دهان و بازگشت ظاهر چهره فرد و کمک به وی برای بازیابی توانایی صحبت کردن و غذا خوردن، جراحی هایی انجام خواهد شد. این جراحی از طریق پیوند پوست، عضله و استخوان از دیگر بخش های بدن و بازسازی چهره بیمار انجام خواهد شد. کاشت دندان نیز در صورت لزوم انجام می شود. 
جراحی با خطر خونریزی و عفونت همراه است. جراحی دهان معمولا بر روی مضعیت چهره بیمار، توانایی فرد در صحبت کردن و غذا خوردن تاثیر می گذارد. برای مقابله با این تغییرات پزشک راهکارهایی ارائه خواهد داد. 
پرتو درمانی
پرتودرمانی از اشعه ها و امواج قوی، مانند اشعه ایکس، برای کشتن سلول های سرطانی استفاده می کند. پرتو درمانی به وسیله یک ماشین در خارج از بدن انجام می شود که پرتو درمانی خارجی نامیده می شود و یا به وسیله دانه های رادیواکتیوی انجام می شود که در نزدیکی منطقه سرطان قرار گرفته اند(brachytherapy). 
اگر بیماری در مراحل اولیه خود باشد، پرتو درمانی تنها روشی است که مورد استفاده قرار خواهد گرفت. این روش پس از جراحی نیز مورد استفاده قرار می گیرد. در برخی موارد نیز پرتو درمانی با شیمی درمانی ترکیب می شود، این امر تاثیر درمان را افزایش می دهد اما در عین حال عوارض جانبی ناشی از آن هم بالاتر است. در شرایط پیشرفته سرطان دهان، پرتو درمانی برای از بین بردن علائم ناشی از بیماری، مانند درد، استفاده می شود. 
عوارض ناشی از پرتو درمانی عبارتند از خشکی دهان، پوسیدگی دندان ها، زخم شدن دهان، خونریزی لثه ها، سفت شدن فک، خستگی و قرمزی یا حالت سوختگی پوست. 
شیمی درمانی 
شیمی درمانی روشی است که با استفاده از مواد شیمیایی سلول های سرطانی از بین می روند. داروهای شیمی درمانی می توانند به تنهایی مورد استفاده قرار بگیرند و یا با پرتو درمانی و دیگر روش ها ترکیب شوند.  شیمی درمانی اثربخشی پرتو درمانی را افزایش می دهد، بنابراین این دو روش معمولا با هم ترکیب می شوند. 
عوارض جانبی شیمی درمانی بستگی به داروهای مورد استفاده در این روش دارد. عوارض رایج عبارتند از تهوع، استفراغ و ریزش موها. 
دارو درمانی هدف دار:
این داروها با تغییر ویژگی های خاصی از سلول های سرطانی، رشد آنها را متوقف می کنند. داروی ستوکسیماب (Erbitux) از این نوع می باشد که برای درمان سرطان سر و گردن در شرایط خاص استفاده می شود. این دارو فعالیت یک پروتئین را متوقف می کند که در سلول های سالم نیز موجود است، اما در انواع خاصی از سلول های سرطانی شایع تر است. 
داروهای دیگری از این نوع در حال بررسی و تحقیق می باشند. داروهای هدف دار در ترکیب با شیمی درمانی و پرتودرمانی مورد استفاده قرار می گیرند. 

در مورد سبک زندگی و تغییرات لازم با پزشک خود مشورت کنید.

هیچ دارو و روش درمانی برای درمان سرطان دهان تایید نشده است. اما مکمل ها و داروهای جایگزین می توانند برای مقابله با علائم این سرطان مورد استفاده قرار گیرند، از جمله خستگی مفرط. 
بسیاری از افراد مبتلا به سرطان که تحت پرتو درمانی می باشند، دچار خستگی های شدید می شوند. پزشک می تواند علت اصلی این خستگی را برطرف کند، اما احساس فرسودگی و ضعف مداوم ناشی از درمان به طور مداوم در بدن باقی می ماند. درمان های مکمل به بیمار کمک می کنند تا با احساس ضعف و خستگی مقابله کند. 
اگر مبتلا به این بیماری هستید، برای انجام فعالیت های زیر با پزشک خود مشورت کنید: 
•    ورزش کردن: در بیشتر روزهای هفته، به مدت 30 دقیقه ورزش های سبک انجام دهید. .رزش های سبک مانند پیاده روی، در طی درمان و پس از درمان سرطان، خستگی را کاهش می دهد. قبل از شروع ورزش، برای اطمینان از سالم بودن آن، با پزشک مشورت کنید. 
•    ماساژ درمانی: در ماساژ درمانی، متخصص این کار با استفاده از دست های خود فشاری به عضله های شما وارد می کند. برخی متخصصان ماساژ درمانی برای ماساژ دادن افراد مبتلا به سرطان آموزش دیده اند. در مورد ماساژ درمانی و متخصص مربوط به آن با پزشک خود مشورت کنید. 
•    تمدد اعصاب: فعالیت هایی که به بیمار کمک کنند تا احساس آرامش کنند، در مقابله با این بیماری موثر خواهند بود. 

با تغییر سبک زندگی می توان تا حدی از بروز سرطان دهان پیشگیری کرد. با این حال در رابطه با پیشگیری از این بیماری با پزشک خود مشورت کنید.

در مورد همراهی و حمایت از بیماران مبتلا به سرطان دهان با پزشک مشورت کنید.