کارسینوم نازوفارنژیال
nasopharyngeal carcinoma
کارسینوم نازوفارنژیال نوعی سرطان است که ناحیه نازوفارینکس را دچار میکند که در پشت بینی و ناحیه فوقانی پشت گلو قرار دارد .
شرح بیماری
کارسینوم نازوفارنژیال نوعی سرطان است که ناحیه نازوفارینکس را دچار میکند که در پشت بینی و ناحیه فوقانی پشت گلو قرار دارد .
بروز این بیماری در آمریکا نادر است ولی در سایر مناطق دنیا مانند جنوب شرقی آسیا این بیماری بیشتر بروز میکند .
تشخیص این بیماری ساده نیست که احتمالاً به دلیل دشواری در ارزیابی نازوفارینکس شباهت نشانههای این بیماری با سایر بیماریهای رایج تر است .
روشهای درمانی معمول این بیماری عبارتند از :پرتودرمانی ،شیمی درمانی ویا ترکیبی از هر دو .شما میتوانید با مشورت با پزشکتان و یا توجه به وضعیت خود بهترین رویکرد را برای مقابله با این بیماری انتخاب نمایید
نشانه ها
کرسینوم نازوفارنژیال در مراحل ابتدایی علائمی ندارد ولی نشانه های قابل رویت آن عبارتند از :
-بروز تودهای در گلو که به دلیل تورم گرههای لنفاوی بوجود آمده است
-خون در آب دهان
-ترشحات خونی از بینی
-گرفتگی بینی
-ناشنوایی
-عفونت مکرر گوش
-سردرد
زمان مناسب مراجعه به پزشک
ممکن است نشانههای اولیه این بیماری به گونهای نباشند که شما برای ملاقات با پزشک اقدام نمایید .ولی در صورتی که تغییراتی قابل توجه و دائمی در بدن خود مشاهده کردید مانند گرفتگی غیر معمول بینی که به تازگی بروز کرده است ،به پزشکتان مراجعه نمایید
علل
سرطان زمانی بروز میکند که یک یا جهش ژنیتکی باعث رشد غیر قابل کنترل سلولهای بدن و یورش به ساختار های اطراف و در نهایت شیوع آن به سایر بخشهای بدن میشود .در بیماری کارسینوم نازوفارنژیال این فرایند ابتدا در سلولهای فلسی آغاز میشود که سطح نازوفارنیکس را می پوشانند .
دلیل اصلی جهش های ژنیتیکی عامل سرطان مشخص نیست ولی فاکتور هایی مانند ویروس اپشتاین بار میتوانند احتمال ابتلا به این بیماری را افزایش دهند .ممکن است افرادی هم تمام این فاکتور های ریسک را داشته باشند ولی هیچ گاه به سرطان دچار نشوند ولی افراد دیگری به سرطان دچار شوند که نشانههای آن را ندارند و علت این حالت هم مشخص نمیباشد .
عوامل تشدید
محققان تعدادی از عوامل تشدید کننده ابتلا به کارسینوم نازوفارنژیال را یافتهاند که شامل موارد ذیل میشوند :
-جنسیت :این بیماری بیشتر آقایان را دچار میکند تا خانمها
-قومیت :این نوع از سرطان بیشتر مردم ساکن چین ،جنوب شرقی آسیا و شمال افریقا را دچار میکند.مهاجرین آسیایی ساکن آمریکا بیشتر از آسیایی های آمریکایی تبار به این بیماری دچار میشوند.همچنین اسکیمو های ساکن الاسکا به احتمال بیشتری به این نوع از سرطان دچار میشوند .
-سن :این بیماری میتواند در هر سنی بروز کند ولی بیشترین شیوع آن در میان افراد بین 30 تا 50 سال است .
-غذاهای طبخ شده با نمک :پخت و پز غذاهای طبخ شده با نمک مانند سبزیجات نگهداری شده و ماهیها با آزاد سازی تعدادی از مواد شیمیایی در بخار همراه است که میتواند وارد حفره بینی شود و احتمال ابتلا به سرطان یاد شده را افزایش دهد .قرار گیری در معرض این مواد در سنین پایین میتواند احتمال ابتلا به این بیماری را بیشتر نماید .
-ویروس اپشتاین بار :این ویروس معمول باعث بروز نشانههای خفیفی میشود مانند نشانههای سرماخوردگی .گاهی اوقات هم میتواند عامل بیماری مونونوکلئوز عفونی شود .همچنین ارتباطی بین این ویروس و سرطانهای حاد و نادر وجود دارد مانند کارسینوم نازوفارنژیال
-سابقه خانوادگی :در صورتی که یکی از اعضای خانواده شما به این بیماری دچار باشد ،احتمال بروز آن برای شما هم بیشتر خواهد شد .
پیامدهای مورد نظر
پیامدهای کارسینوم نازوفارنژیال عبارتند از :
-سرطانی که به ساختار های اطراف حمله میکند : در صورتی که نوع پیشرفته این سرطان وسعت زیادی یاید و بتواند به بافتهای اطراف مانند گلو و مغز و استخوانها حمله کند ،پیامدهایی بروز میکنند
-سرطانی که به سایر بخشهای بدن شیوع پیدا میکند :در بیشتر موارد این سرطان به فراسوی نازوفارینکس شیوع پیدا میکند (متاستاز )
بیشتر افراد مبتلا به این بیماری به متاستاز منطقه ای دچارند که به معنای مهاجرت سلولهای سرطانی از تومور اولیه به بافتهای اطراف میباشد مانند گرههای لنفاوی گردن
در صورتی که سلولهای سرطانی به نواحی دورتری از بدن حرکت نمایند ،استخوان ها و ریه و کبد را دچار میکند (متاستاز فاصله دار)
آمادگی برای ملاقات پزشک
ر صورتی که پزشکتان احتمال دهد شما به کارسینوم نازوفارنژیال دچار شدهاید ،شما را به یک متخصص سخت پوست شناس سا متخصص سرطان یا یک متخصص گوش و حلق و بینی ارجاع میدهد .
از آنجایی که مدت زمان ملاقات با پزشک کوتاه است و یادآوری تمامی مسائل مهم دشوار میباشد ،بهتر است پیش از ملاقات با پزشک آماده شوید .با روشها ی ذیل میتوانید آماده شوید
-علائم خود را بنویسید حتی موارد غیر مرتبط
-لیستی از تمام داروهای مصرفی تان حتی ویتامین ها به همراه دوز مصرفی و زمان مصرف آنها تهیه کنید
-یکی از اعضای خانواده و یا دوستان را با خود ببرید :ممکن است پزشکتان در ی ملاقات اطلاعات زیادی را در اختیار شما قرار دهد که یادآوری آنها در مراحل بعدی دشوار باشد .یک همراه میتواند اطلاعاتی را به شما یادآوری نماید
-یک دفترچه یادداشت با خود ببرید :در این صورت میتوانید اطلاعات مهم مانند گزینه های درمانی را در آن یادداشت کنید
لیستی از سؤالات خود تهیه کنید :در صورتی که از پیش از سؤالات خود اطلاع داشته باشید ،میتوانید بهره بیشتری از زمان ملاقات ببرید
سؤالات خود را از مهمترین تا بیاهمیت ترین مرتب کنید .میتوانید در زمینه کارسینوم نازوفارنژیال این سؤالات ر از پزشک خود بپرسید:
-به چه ازمایشاتی نیاز است؟چگونه میتوانم برای این ازمایشات آماده شوم ؟
-ایا بیماری دیگری هم به جز سرطان یاد شده میتواند عامل بروز علایم یاد شده باشد ؟
-من به کدام نوع از کارسینوم نازوفارنژیال مبتلا هستم ؟و سرطان من در چه مرحلهای است ؟
-روش های درمانی معمول برای این بیماری کدامند ؟ایا میتوان از شیمی درمانی و پرتودرمانی در یک زمان استفاده نمود ؟میزان موفقیت هر یک از این روشها به تنهایی و یا در ترکیب با هم چقدر است ؟
-عوارض جانبی پرتودرمانی و شیمی درمانی کدامند ؟
-ایا میتوان از جرحی به منظور درمان استفاده نمود ؟
-چگونه برای درمان آماده شویم و چه اقداماتی انجام دهم؟
-در صورتی که به بیماریهای دیگری مبتلا باشم چگونه میتوانم آنها را با هم مدیریت کنم ؟
-این بیماری در صورت عود چه مشکلاتی برای من بوجود می آورد ؟اینده پیش روی من چیست ؟
-ایا باید رژیم غذایی خود را تغییر دهم ؟
-ایا روشهای امتحانی بالینی برای من وجود دارد ؟
چه توقعاتی از پزشکمان داشته باشیم ؟
احتمالاً پزشکتان نیز سؤالاتی از شما میپرسد که در صورت آمادگی برای پاسخگویی به آنها میتوانید به میزان بیشتری در زمان خود صرفه جویی کنید مانند :
-چه زمانی نشانههای شما آغاز شد و تعداد دفعات بروز آنها چقدر است ؟
-شدت علایم شما چقدر است ؟
-آیا روشی میتواند علایم شما را بهبود بخشد یا وخیم کند ؟
-رژیم غذایی نرمال شما چیست ؟
-ایا تا به حال به ویروس اپشتاین بار یا مونونوکلئوز دچار شدهاید ؟
آزمایشات و تشخیص بیماری
روشهای تشخیصی کارسینوم نازوفارنژیال
:از این روشها به منظور تشخیص کارسینوم نازوفارنژیال استفاده میشود
-معاینه فیزیکی :معمولا تشخیص این بیماری با نوعی معاینه کلی آغاز میگردد .پزشکتان سؤالاتی در خصوص علائمتان میپرسد و ممکن است ناحیه ی روی گردن شما را فشار دهد تا احتمال تورم گرههای لنفاوی را بررسی کند .
-اندوسکوپی از راه بینی :در صورتی که پزشکتان احتمال دهد شما به کارسینوم نازوفارنژیال مبتلا شدهاید ،با استفاده از یک دوربین داخل نازوفارینکس را مشاهده میکند.در این روش از یک لوله نازک و انعظاف پذیر به همراه یک دوربین به منظور بررسی سطح داخلی نازوفارینکس و موارد غیر معمول استفاده میشود .ممکن است این لوله از طریق حفره بینی تان و یا دهانه ی موجود در پشت گلویتان که به نازوفارینکس منتهی میشود ،وارد شود .در این روش از بی حسی موضعی استفاده میشود
-روشهای برداشت بافت های مشکوک به سرطان :ممکن است پزشکتان از اندوسکوپ و یا سایر روشها به منظور برداشت نمونه کوچکی از بافت و یا بیوپسی استفاده کند تا احتمال سرطان آنها مشخص شود .
آزمایش های تعیین پیشرفت سرطان
پس از آنکه تشخیص های داده شده تأیید شود ،پزشکتان از ازمایشاتی به منظور تعیین میزان پیشرفت سرطان استفاده میکند مانند روشهای عکس برداری :
-سی تی اسکن
-ام ار ای
-توموگرافی گسیل پوزیترون (PET)
-اشعه ایکس
پس از آنکه میزان پیشرفت سرطان مشخص شود ،با استفاده از اعداد یونانی این مقدار توصیف میشود و با اعداد بین یک تا چهار نشان داده میشود
از این مقیاس به همراه سایرفکتور ها به منظور تعیین نوع برنامه درمانی و وضعیت بیماری در آینده استفاده میشود .در صورتی که عددد نسبت داده شده کوچک باشد ،به این معنی است که سرطان غیر پیشرفته بوده و فقط به نازوفارینکس محدود میشود .در غیر این صورت سرطان فراتر از نازوفارینکس رفته و گرههای لنفاوی در گردن و یا سایر بخشهای بدن هم را دچار کرده است
درمان و دارو
ممکن است شما بتوانید به همراه پزشکتان نوعی برنامه درمانی را ترتیب دهید که بر اساس فاکتورهای متفاوتی مانند مرحله سرطان ،اهداف درمانی و وضعیت سلامتی و عوارض جانبی قابل تحمل برای شما میباشد .
معمولاً درمان این نوع از سرطان با پرتودرمانی و یا ترکیبی از پرتودرمانی و شیمی درمانی انجام میگیرد .
پرتودرمانی
در پرتودرمانی از پرتوهایی با انرژی بالا استفاده میشود مانند اشعه ایکس یا پروتون تا سلولهای سرطانی نابود شوند.
پرتودرمانی کارسینوم نازوفارنژیال در پروسیجری به نام گسیل پرتوهای خارجی انجام میگیرد .در طی این پروسیجر شما بروی میزی میخوابید و دستگاهی به دور شما حرکت میکند و پرتوهایی را به نقاط ویژه ای از بدنتان گسیل میکند تا سلولهای سرطانی از بین بروند.
در صورتی که تومور نازوفارنژیال کوچک باشد ،پرتودرمانی میتواند به خوبی بیمار را درمان کند .در سایر موارد از تر کیبی از پرتودرمانی و شیمی درمانی استفاده میشود .
پرتودرمانی میتواند عوارضی داشته باشد مانند قرمزی موقتی پوست ،ناشنوایی و خشکی دهان .
نوعی دیگر از پرتودرمانی که با نام داخلی یا براچی تراپی هم شناخته میشود ،در بعضی موارد به منظور درمان کارسینوم نازوفارنژیال عود کننده استفاده میشود .در این روش سیمها یا پرتوها ی رادیواکتیو بروی محلی نزدیک به تومور و یا روی آن قرار داده میشوند
پرتودرمانی ناحیه سر و گردن در بیشتر موارد باعث بروز زخم های شدید در گلو و دهان میشود بهخصوص اگر با شیمی درمانی همراه باشد .گاهی اوقات وجود این زخم ها خوردن و یا نوشیدن را دشوار میکند .در این موارد پزشکتان لوله ای در گلو یا معده شما قرار میدهد .غذا و نوشیدنی ها از طریق لوله وارد بدن میشود تا زمانی که وضعیت دهان و گلو بهبود یابد .
شیمی درمانی
شیمی درمانی نوعی دارو درمانی است که در آن از مواد شیمیایی به منظور نابودی سلولهای سرطانی استفاده میشود .ممکن است داروهای شیمی درمانی از طریق خوراکی ( قرص) یا درون وریدی به بیمار داده شوند .شیمی درمانی به سه روش به درمان کارسینوم نازوفارنژیال کمک میکند :
-شیمی درمانی به همراه پرتودرمانی :زمانی که شیمی درمانی با پرتودرمانی ترکیب میشود ،اثر پرتودرمانی افزایش مییابد .به این ترکیب درمانی شیمی پرتو درمانی یا درمان ملازم میگویند .در این روش عوارض جانبی شیمی درمانی به پرتودرمانی اضافه میشوند و باعث میشوند تا تحمل این روش دشوار شود .
-شیمی درمانی پس از پرتودرمانی :ممکن است پزشکتان شیمی درمانی را پس از پرتو درمانی و یا درمان ملازم پیشنهاد کند .
شیمی درمانی میتواند سلولهای سرطانی باقیمانده در بدن را از بین ببرد مانند آنهایی که از تومور اصلی جداد شدهاند و در سایر بخشهای بدن پخش شدهاند .هنوز مشخص نیست که شیمی درمانی بیشتر تأثیری در بهبود افراد مبتلا به کارسینوم نازوفرنژیال دارد یا خیر .تعداد زیادی از بیمارانی که پس از درمانهای ترکیبی به سراغ شیمی درمانی میروند ،نمیتوانند عوارض جانبی آن را رعایت نمایند و مجبور به قطع درمان میشوند .
-شیمی درمانی پیش از پرتودرمانی :شیمی درمانی یاری کننده ی نوین نوعی از شیمی درمانی است که پیش از پرتودرمانی و یا روش ملازم صورت میگیرد .باید تحقیقات بیشتری صورت گیرد تا میزان تأثیر این شیوه درمانی بر بقای بیماران مبتلا به کارسینوم نازوفارنژیال مشخص شود .
پزشکتان داروهای مصرفی و زمان مصرف آنها را تعیین میکند .عوارض جانبی ناشی از درمان با توجه به نوع داروی مصرفی تان متفاوت خواهد بود .
جراحی
در بیشتر موارد از جراحی به منظور درمان کارسینوم نازوفارنژیال استفاده نمیشود .با جراحی میتوان گرههای لنفاوی سرطانی در گردن را برداشت .
در موارد ویژه ای هم ،از جراحی به منظور برداشت تومور از نازفارینکس استفاده میشود .در ین روش جراح برشی در سقف دهان میزند تا به محل مورد نظر دست یابد و بتواند بافتهای سرطانی را بردارد .
سبک زندگی و مراقبت در خانه
سازگاری با خشکی دهان
معمولاً پرتودرمانی ناحیه کارسینوم نازوفارنژیال باعث خشکی دهان میشود .
ابتلا به این عارضه میتواند ناراحتکننده باشد و حتی میتواند منجر به بروز عفونت های مکرر در دهان و دشواری در خوردن و بلع و صحبت کردن شود و یا سلامت دندانها را تهدید کند .در صورتی که خشکی و سایر مشکلات دهانی را تجربه کردید ،به یک دندانپزشک مراجعه کنید .
این موارد به شما در جهت کاهش خشکی دهان و پیامدهای آن کمک میکنند :
-چند بار در روز دانهای تان را با مسواک بشویید :سعی کنید از یک مسواک با برس نرم استفاده کنید و چندین بار در روز دندانهای تان را مسواک بزنید .در صورتی که حساسیت دهان شما در برابر این حرکت افزایش یافته است ،به پزشکتان اطلاع دهید
-پس از صرف غذا دهان خود را با یک آب نمک گرم بشویید :ترکیبی از آب گرم و نمک وجوش شیرین تهیه کنید و پس از هر وعده غذایی دهان خود را با آن بشویید .
با استفاده از آب و یا شکلات های بدون قند دهان خود را مرطوب نگاه دارید :سعی کنید روزانه آب بنوشید تا دهانتان مرطوب شود و یا از ادامس های بدون قند و شکلات های بدون قند به منظور تحریک دهان برای تولید بزاق استفاده کنید .
-از غذاهای مرطوب استفاده کنید :سعی کنید مصرف غذاهای خشک را کاهش دهید و بیشتر غذاهایی مانند سس ،کره یا شیر ،ابگوشت و شیره گوشت استفاده کنید .
-از مصرف غذاها و نوشیدنی های تند بپرهیزید :از غذاها و نوشیدنی هی مصرف کنید که دهان شما را اذیت نمیکنند و از مصرف نوشیدنی های کافئین دار و الکلی بپرهیزید .
در صورتی که به خشکی دهان دچار شدهاید ،به پزشکتان اطلاع دهید .پزشکتان در صورت بروز نشانههای شدید خشکی دهان روشهای درمانی را به شما پیشنهاد میکند .همچنین ممکن است پزشکتان شما را به یک متخصص تغذیه ارجاع دهد تا به کمک وی بتوانید از غذاهای کاهش دهنده ی خشکی دهان استفاده کنید .
داروهای جایگزین
در این زمینه با پزشکتان مشورت کنید
پیشگیری
هیچ روش مطمئنی برای پیشگیری از ابتلا به کارسینوم نازوفارنژیال وجود ندارد .ولی در صورتی شما نگران ابتلا به این بیماری هستید ،میتوانید از انجام عادتهایی که ابتلا به این نوع از سرطان منجر میشوند ،بپرهیزید .به عنوان مثال میتوانید از مصرف غذاهای طبخ شده یا نگهداری شده با نمک بپرهیزید و یا مصرف این غذاها را کاهش دهید .
ازمایشاتی برای ارزیابی کارسینوم نازوفارنژیال
در آمریکا و سایر کشورهایی که ابتلا به این بیماری کم است ،از ارزیابی های روتین برای تشخیص احتمال ابتلا به این بیماری استفاده نمیشود.ولی در مناطقی که ابتلا به این بیماری خیلی بیشتر است ،مانند نواحی از چین ،پزشکان از بیمارانی که در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند ،می خواهند که تست بدهند .این تست ها شامل آزمایش خون میشود که توسط آن ویروس اپشتاین بار تشخیص داده میشود .
همراهی و حمایت
هر کسی با خبر ابتلا به سرطان به نوعی متفاوت برخورد میکند .ممکن است پس از دریافت این خبر شوک و ترس را تجربه کنید .بهتر است زمانی را بخود اختصاص دهید تا آرامش بیابید
دریافت خبر ابتلا به سرطان باعث میشود تا فرد حس کند توانایی کافی برای کنترل شرایط را ندارد ،بنابراین بهتر است که با این روشها توانایی خود را افزایش داده و وضعیت خود را تا جای ممکن کنترل کنید .این روشها را امتحان کنید :
-اطلاعات خود در باره بیماری را افزایش دهید تا بتوانید تصمیم بگیرید :سوالتتان را بنویسید و در جلسات ملاقات بعدی از پزشکتان بپرسید ..میتوانید از یکی از اعضای خانواده و یا دوستانتان بخواهید تا شما را همراهی کرده و به شما در جهت نوشتن این موارد کمک کند .از پزشک خود در خصوص منایع اطلاعتی مرتبط با بیماری تان بپرسید و سعی کنید با دریافت اطلاعات بیشتر ،تصمیمات بهتری بگیرید .
-با کسی صحبت کنید :میتوانید با یکی از اعضای خانواده و یه دوستان خود که شنونده خوبی است در خصوص احساسات خود صحبت کنید تا بهتر شوید .مددکاران اجتماعی و روان شناسان هم میتوانند در این زمینه به شما کمک نمایند .میتوانید از پزشکتان بخواهید تا شما را به یکی از این متخصصین ارجاع دهد .همچنین میتوانید با یک مشاور مذهبی صحبت کنید .
گروههای پشتیبانی هم باعث میشوند تا شما با سایر دیدگاهها آشنا شوید ینابراین به یکی از این گروهها بپیوندید – به صورت انلاین و یا در نزدیکی شما .
-زمانی را بخود اختصاص دهید :زمانی که به تنهایی نیاز دارید این موضوع را به دیگران بگویید .صرف زمانی در تنهایی به منظور تفکر و یا نکارش مطالبی در یک دفترچه به شما کمک میکند تا با عواطف خود کنار بیایید .
-از خود مراقبت نمایید :سعی کنید با گزینش سبکی سالم برای زندگیتان خودتان را برای درمان آماده کنید .مثلا مصرف سیگار را قطع کنید .
میتوانید از انواعی از میوهها وسبزیجات مصرف کنید و در صورت امکان ورزش کنید ولی حتماً پیش از آغاز یک برنامه ورزشی با پزشکتان مشورت کنید .
سعی کنید به میزان کافی بخوابید تا در هنگام صبح شاداب باشید.اگر به اختلالات خواب دچار شدهاید به پزشکتان اطلاع دهید .با الویت بندی مهمترین موارد سعی کنید تا از استرس دور شوید .این انتخابات سالم به بدن شما کمک میکنند تا بهتر بتواند با عوارض جانبی درمان سازگار شود
.