اختلال نافرمانی مقابله ای

بهترین و خوش رفتارترین کودکان گاهی ممکن است چالش برانگیزباشند اما اگرکودک یا نوجوانی همیشه خشمگین، تحریک پذیر، کینه ورز و انتقام جو است و دائم با شما مخالفت می کند ممکن است دچاراختلال نافرمانی مقابله ای باشد.
والدین بتنهایی قادربه کنترل کودکی با این اختلال نیستند و کمک گرفتن ازپزشکان، مشاوران و کارشناسان رشد کودک به آنها کمک خواهد کرد.  
این کمک ها شامل آموزش برای کمک به ایجاد تعاملات مثبت درخانواده و مهارت های درمان بیماری و گاهی نیز تجویزدارومی باشد. 
 

گاهی تشخیص تفاوت بین یک کودک با اراده یا عاطفی و اختلال نافرمانی مقابله ای مشکل است.   طبیعی است که در مراحل خاصی از رشد، کودک رفتاری متضاد داشته باشد.
علائم ODD ازسال های پیش دبستانی آغاز خواهد شد.  گاهی اوقات ممکن است ODD بعد از سال های نوجوانی بروزکند.   این رفتارها باعث اختلال و آسیب قابل توجهی به خانواده، فعالیت های اجتماعی، مدرسه و محل کار می شود.
علائم و نشانه های رفتاری برای تشخیص بیماری اختلال نافرمانی مقابله ای عبارتند از:
وجود حداقل چهار نشانه از هر یک از این دسته بندی ها
1-    خلق و خوی عصبانی و تحریک پذیر 
2-     بدبینی و بحث و جدل
3-     3- یا کینه جویی
4-     4- انتقام
•     باعث مشکلات قابل توجهی در محل کار، مدرسه یا خانه می شود.
•     به عنوان بخشی از مشکلات  روانی مانند اختلال مصرف مواد، افسردگی یا اختلال دو قطبی اتفاق نمی افتد بلکه بصورت خودبخودی بروزمی کند.
•    حداقل شش ماه طول می کشد 

علائم و نشانه های رفتاری و عاطفی برای تشخیص بیماری اختلال نافرمانی مقابله ای عبارتند از:
عصبانیت و تحریک پذیری خلق و خو شامل :
•    از دست دادن خونسردی
•    اغلب حساس است و یا به راحتی توسط دیگران مورد اذیت قرارمی گیرد.
•    اغلب عصبانی و آزرده خاطراست.

رفتارهای مبارزه جویانه شامل:
•    اغلب با بزرگسالان و یا افراد دیگربا تحکم صحبت می کند.
•    اغلب آماده مخالفت با درخواست ها  و یا قوانین بزرگسالان است.
•    اغلب عمداً افراد را آزار می دهد.
•    دیگران را بخاطر اشتباهات و یا بدرفتاری خود مورد سرزنش قرارمی دهد.

رفتارکینه جویانه و انتقام جویانه شامل :
•    اغلب کینه توز و یا کینه جواست.
•    حداقل دو بار درعرض شش ماه گذشته رفتار کینه توز و یا کینه جو نشان داده است.
اگراین رفتارها درکودکان کمتر از 5 سال، به مدت حداقل شش ماه دراغلب روزها اتفاق بیفتد وبرای افراد 5 سال یا بزرگتراین رفتارحداقل یک بار در هفته به مدت حداقل شش ماه رخ  دهد نشاندهنده بیماری است.
شدت   ODD ممکن است درافراد مختلف متفاوت باشد:
•    علائم خفیف:   علائم تنها در یک محیط رخ می دهد، مثلاً در خانه، مدرسه، محل کار و یا با افراد خاص
•    علائم متوسط:   برخی از علائم در حداقل دو محیط رخ می دهد.
•    علائم شدید:  برخی از علائم در سه محیط یا بیشتررخ می دهد.

در برخی کودکان، علائم ممکن است برای اولین بار تنها درخانه دیده  شود، اما با گذشت زمان به محیط های دیگر مانند مدرسه و یا با دوستان بروزکند.
 

فرد مبتلا به این اختلال به احتمال زیاد ازبیماری خود بیخبراست  وبراین باوراست که خواسته هایش منطقی هستند.  اگر فرزند شما درمقایسه با کودکان همسن و سال خود علائم و نشانه های  بیماری  ODD  را داشت  به دنبال کمک گرفتن از پزشک،  روانشناس کودک و یا یک متخصص رفتاری کودک باشید.  پزشک متخصص اطفال می تواند شما را به متخصص مناسب معرفی کند.
 

علت مشخصی برای اختلال نافرمانی مقابله ای وجود ندارد.  ممکن است علل ترکیبی مانند توارث و محیط زیست موجب بروز این بیماری بشود.   
•    ژنتیک:   احتمالاً تفاوتهای نوروبیولوژیک به دلیل عملکرد مغزو اعصاب موجب بروزاین اختلال می شود.  
•    محیط زیست:  وجود مشکل با والدین شامل عدم نظارت، سختگیری ودوگانگی  یا سوء استفاده و یا بی توجهی به کودک ممکن است موجب بروزاین اختلال شود.  

اختلال نافرمانی مقابله ای بیماری پیچیده ای است.  عوامل خطر احتمالی برای ODD عبارتند از:
•    خلق وخو -  کودکی که مبتلا به این مشکل است قادربه حفظ نظم و کنترل احساساتش نیست.
•    مشکلات پدر و مادر - کودکی که مورد سوء استفاده و یا بی توجهی واقع شده، نظم و انضباط خشن و یا متناقض به او تحمیل شده و یا عدم نظارت والدین را تجربه کرده باشد.
•    سایر مشکلات خانوادگی  -  کودکی که درخانواده ای زندگی می کند که پدر و مادر با هم اختلاف دارند و یا  پدر و مادردچاراختلال روانی هستند و یا مواد مصرف می کنند.
 

کودکان مبتلا به اختلال نافرمانی مقابله ای ممکن است درخانه با پدر و مادر و برادران و خواهران، در مدرسه با معلمان، در محل کار با سرپرستان وسایرافراد مشکل داشته باشند و برای حفظ دوستان و ایجاد روابط  تلاش نمی کنند.
ODD  ممکن است به مشکلاتی از قبیل موارد زیرمنجر شود:
•    فقرآموزشی  و کم کاری
•    رفتارهای ضد اجتماعی
•    مشکلات کنترل حرکات
•    اختلال مصرف مواد
•    خودکشی کردن

بسیاری از کودکان با ODD همچنین دچارسایربیماری های روحی و روانی هستند. از قبیل:
•    نقص توجه / بیش فعالی (ADHD)
•    افسردگی
•    اضطراب
•    اختلال رفتاری
•    اختلالات یادگیری و ارتباطات
درمان این بیماری ها ممکن است به بهبود علائم ODD کمک کند.   
 

به احتمال زیاد دروهله اول  به پزشک خانوادگی خود مراجعه خواهید کرد.  سپس او شما را به متخصص بیماریهای اطفال معرفی خواهد کرد. 
 آنچه شما می توانید انجام دهید  
  چون زمان ملاقات با پزشک محدود می باشد قبلاً سؤالات خود را یادداشت کنید.
•    نوشتن نشانه هایی که فرزندتان تجربه کرده است.   
•     نوشتن اطلاعات شخصی مهم مثلاً استرس و یا تغییراتی که اخیراٌ درزندگیتان صورت گرفته است.
•    نوشتن اطلاعات مهم پزشکی فرزندتان درمورد بیماری های روانی و جسمی
•    لیستی ازداروهایی که استفاده می کنید مانند مکمل ها و ویتامینها تهیه کنید. 

بعضی ازسؤالاتی که ممکن است والدین درمورد بیماری فعلی فرزند خود داشته باشند عبارتند از:
•    علل احتمالی بروزبیماری فرزند من چیست؟
•     این بیماری چگونه تشخیص داده می شود؟
•    چه درمانهایی وجود دارد و شما چه درمانی را پیشنهاد می کنید؟

بعضی ازسؤالاتی که ممکن است والدین درمورد بیماری فعلی فرزند خود داشته باشند عبارتند از:
•    آیا فرزند من به اختلال نافرمانی مقابله ای مبتلا است؟
•    این بیماری طولانی است یا موقت؟
•    چه درمانی را توصیه می کنید؟
•    آیا ممکن است فرزند من بهبود پیدا کند؟
•    آیا فرزند من باید برای سایربیماری های روانی معاینه شود؟
•    آیا این بیماری عوارض طولانی مدت دارد؟
•    برای بهبود فرزندم انجام چه تغییراتی را درخانه یا مدرسه  توصیه می کنید؟
•    آیا درمورد بیماری فرزندم باید با معلمان او صحبت کنم؟
•    من و خانواده ام برای کمک به فرزندم چه کاردیگری می توانیم انجام دهیم ؟
•    آیا خانواده درمانی را توصیه می کنید؟

چه انتظاری ازپزشک خود دارید
قبل از مراجعه به متخصص پاسخ سؤالهای زیررا آماده کنید.  ممکن است پزشک چنین سؤالاتی ازشما بپرسد:
•     نگرانی های شما درمورد رفتارفرزندتان چیست؟   
•    اولین بارچه زمانی متوجه مشکلات فرزندتان شدید ؟
•    آیا معلمان فرزندتان رفتارهای مشابه درمورد کودک شما گزارش داده اند؟
•    آیا درطول شش ماه گذشته فرزند شما کینه توزو یا کینه جو بوده، و یا دیگران را درمورد اشتباهات خود مقصر می دانسته؟
•    آیا درطول شش ماه گذشته  کودک شما به راحتی و یا عمداً دیگران را اذیت وآزار کرده است؟
•    آیا درطول شش ماه گذشته کودک شما با بزرگسالان بحث کرده ویا درخواست بزرگسالان را رد کرده است؟
•    آیا درطول شش ماه گذشته  فرزند شما عصبانی و بد خلق بوده است؟  
•    درچه شرایطی فرزند شما این رفتارها را نشان می دهد؟
•    آیا شرایط خاص وجود دارد که منجربه رفتار منفی و یا مبارزه فرزند شما بشود؟
•     به طور معمول چگونه  کودک خود را تنبیه می کنید؟
•    شرایط خانه و زندگی خانوادگی فرزند خود را چگونه توصیف می کنید؟
•    چه فشارهایی برروی خانواده وجود دارد؟
•    آیا فرزند شما به بیماری های دیگری از جمله بیماری روحی مبتلا است؟
 

برای تعیین اینکه آیا کودک شما دچاراختلال نافرمانی مقابله ای است،  معاینات و بررسی های زیرتوسط پزشک انجام خواهد شد:    
•    سلامت کلی کودک  
•    تعدد و شدت رفتارهای کودک  
•    رفتار کودک درشرایط وروابط مختلف
•    سایر اختلالات روانی، یادگیری و یا ارتباطات

مسائل بهداشت روانی مرتبط
از آنجا که ODD اغلب همراه با مشکلات رفتاری یا روانی دیگری اتفاق می افتد، ممکن است تشخیص علائم ODD مشکل باشد.   بسیارمهم است که تشخیص و درمان بصورت همزمان انجام شود تا از بدتر شدن علائم پیشگیری شود.  
 

 درمان اختلال نافرمانی مقابله ای به طور کلی شامل انواع مختلفی از روان درمانی و آموزش  کودک  و والدین است.  درمان این بیماری اغلب چندین ماه یا بیشتر طول می کشد.

به طور کلی داروها به تنهایی برای درمان ODD استفاده نمی شوند مگر اینکه بیماری دیگری وجود داشته باشد.  اگر فرزند شما دو بیماری بصورت همزمان داشته باشد،  داروها ممکن است به طور قابل توجهی در بهبود علائم مؤثرباشند.

اساس درمان ODD معمولاً عبارت است از:
•    آموزش پدر و مادر:   مشاوره با روانکاو با تجربه برای درمان ODD ممکن است به رشد مهارت های فرزند پروری کمک می کند تا والدین مثبت نگرترباشند وکمترخسته شوند.  دربرخی موارد، ممکن است فرزند شما نیزدراین  آموزش ها شرکت  کند تا افراد خانواده به اهداف مشترکی برای نحوه رسیدگی به مشکلات برسند. 
•     درمان والدین و کودک  (PCIT):  در طول PCIT درمانگرپدر و مادررا راهنمایی می کند تا با فرزند خود ارتباط برقرارکنند.  ممکن است درمانگردرگوشه ای بنشیند و با استفاده ازهدفون به پدرو مادرراهکارهایی برای تقویت رفتار مثبت فرزندانشان بیاموزد.  پدر و مادربا یادگیری این تکنیک کیفیت رابطه خود با کودک را بهبود می بخشند و رفتارهای مشکل زا را کاهش می دهند.
•    فرد درمانی و خانواده درمانی:  مشاوره فردی برای کودک  ممکن است به او کمک کند تا مدیریت خشم و بیان احساسات را ازطریق سالم یاد بگیرد.  مشاوره خانواده ممکن است به بهبود ارتباطات و روابط خانواده کمک کند.    
•    آموزش شناختی حل مسئله:   این نوع  درمان به کودک درشناسایی و تغییرالگوهای فکری که منجر به مشکلات رفتاری است کمک می کند.  این روش به بهبود مشکلات کمک می کند.
•    آموزش مهارتهای اجتماعی:  این روش به فرزند شما کمک خواهد کرد تا به طورمؤثربا همسالان خود تعامل مثبت برقرارکند. 
بخشی از آموزش والدین شامل چگونگی مدیریت رفتاربا فرزند می باشد مانند:
•    دادن دستورالعمل روشن و استفاده ازاین دستورالعمل ها درزمان لازم   
•    شناخت وتحسین رفتارهای خوب و ویژگی های مثبت فرزند برای ترویج رفتارهای مطلوب  
اگرچه برخی ازتکنیک های والدین ممکن است آسان بنظربرسد اما یادگیری واستفاده ازاین تکنیک ها آسان نیست به خصوص اگرعوامل استرس زای دیگری درخانه وجود داشته باشد. یادگیری این مهارتها لازمه داشتن صبرو عمل به موقع است.  

آنچه دردرمان اهمیت دارد عشق بی قید و شرط و پذیرش فرزند حتی در شرایط دشواراست.  این شرایط حتی برای والدین بسیارصبورنیزدشواراست.
 

با تمرین این استراتژی ها شما می توانید با رفتارهای مشکل اختلال نافرمانی مقابله ای در خانه مقابله کنید:
•    تشخیص وتشویق رفتارهای مثبت کودک 
•    شکل دادن رفتار کودک به نحوی که مایل هستید.
•    اجتناب ازدرگیری وجنگ قدرت با کودک 
•    محدود کردن کودک برای رسیدن به نتیجه مطلوب   
•    برنامه ریزی برای وقت گذرانی با کودک  
•    همکاری با شریک زندگی و دیگرافراد خانواده  برای اطمینان ازانضباط    
•    جلب حمایت  معلمان، مربیان و دیگر بزرگسالان که وقت خود را با کودک خود می گذرانند.
•    تقسیم کارهای خانه وگذاشتن وظیفه ای برعهده کودک که انجام آن ضروری باشد و فقط کودک قادر به انجام آن باشد.   
•    آمادگی برای برخورد با چالش های آتی:   کودک احتمالاً درابتدا مایل به همکاری نیست اما پافشاری برانجام امور و به چالش کشیدن اوکلید موفقیت دراین مرحله است.
با پشتکارشما رفتارکودک بتدریج بهبود یافته و روابط بهبود می یابد.

درمان مشخصی برای پیشگیری از اختلال نافرمانی مقابله ای وجود ندارد.  با این حال تربیت و پرورش مثبت فرزند  و درمان به موقع می تواند به بهبود رفتار و جلوگیری ازتشدید این بیماری کمک کند.   

درمان بیماری می تواند به بازگرداندن اعتماد به نفس فرزند شما کمک کند و رابطه مثبت بین شما و کودکتان را بازسازی کند.  

رابطه مناسب فرزند شما با سایربزرگسالان مهم زندگیش ازجمله معلمان وافراد بزرگسال جامعه  ازپی آمدهای مثبت درمان بموقع است. 

پدرو مادر یک کودک با اختلال نافرمانی مقابله ای بودن آسان نیست. اگر شما با انجام مشاوره ، سرخوردگی ها و نگرانی های خود را با مشاوردرمیان بگذارید این کارمنجربه نتایج بهتربرای فرزند تان می شود، زیرا دراین صورت شما آمادگی بیشتری برای مقابله با رفتارهای مشکل کودک خود دارید. 

سلامت خود را ازطریق آرامش، روابط حمایتی و برقراری ارتباط مؤثر حفظ کنید.   زیرا آرامش شما درطول درمان بسیاراهمیت دارد.