افت فشار خون وضعیتی

افت فشارخون وضعیتی شکلی از فشار خون پایین است که هنگامیکه شما ازحالت نشسته یا دراز کشیده بلند می شوید، اتفاق می افتد.  افت فشار خون وضعیتی ممکن است شما را دچاراحساس سرگیجه یا سبکی سر و حتی ضعف کند.

افت فشارخون وضعیتی اغلب خفیف است و چند ثانیه تا چند دقیقه طول می کشد.  با این حال، افت فشار خون وضعیتی طولانی مدت می تواند نشانه ای از بیماری های جدی باشد.  بنابراین اگردرحالت ایستاده  حتی برای چند لحظه  احساس سبکی سرو یا از دست دادن هوشیاری می کنید به پزشک مراجعه کنید.   

افت فشار خون وضعیتی خفیف اغلب  درمانی ندارد.  بسیاری از افراد گاهی احساس سرگیجه می کنند و یا پس از ایستادن دچار سرگیجه می شوند.  درمان موارد شدید افت فشار خون وضعیتی بستگی به علت آن دارد.

شایع ترین علامت افت فشارخون وضعیتی احساس سبکی سر یا سرگیجه درحالت ایستادن  پس از نشستن یا دراز کشیدن است.   این احساس و سایر علائم معمولاً مدت کوتاهی پس از ایستادن اتفاق می افتد و به طور کلی فقط چند ثانیه طول می کشد.  نشانه افت فشار خون وضعیتی و علائم آن عبارتند از:

• احساس سبکی سر یا سرگیجه پس از ایستادن  
• تاری دید
• ضعف
• غش (سنکوپ)
• گیجی
• حالت تهوع

سرگیجه های گاه  گاهی یا سبکی سرممکن است نسبتاً جزئی ودرنتیجه از دست دادن آب بدن ، افت قند خون و یا ماندن طولانی مدت درمقابل نورخورشید و یا  وان آب داغ باشد.  

همچنین سرگیجه یا سبکی سرممکن است زمانی که شما پس از نشستن برای مدت طولانی از جمله دریک جلسه سخنرانی، کنسرت یا ... بلند می شوید اتفاق بیفتد.  اگر این نشانه ها  فقط گاه به گاه اتفاق بیفتد معمولاً جای نگرانی نیست.

اگرعلائم افت فشار خون وضعیتی مرتب تکرارشد حتماً به پزشک مراجعه کنید زیرا ممکن است ناشی ازمشکلات جدی باشد.    
 

 درحالت ایستاده جاذبه زمین موجب تجمع خون درپاها شده و این امرباعث کاهش فشار خون می شود زیرا خون کمتری  به قلب می رسد.

درشرایط عادی سلول های خاص (بارورسپتورها) کاهش فشار خون در نزدیکی قلب و شریان های گردن را حس کرده و سیگنال هایی  به  مغزارسال می کنند.  مغزنیزبه نوبه خود سیگنال هایی به قلب می فرستد تا ضربان را سریع ترکند و خون بیشتری پمپ کند.  پمپاژ بیشتر خون  به تثبیت فشار خون منجرمی شود. علاوه بر این،  سلول ها عروق خونی را تنگ می کند که باعث افزایش مقاومت در برابر جریان خون  و فشار خون می شود.

افت فشار خون وضعیتی هنگامی اتفاق می افتد که اتفاقی روند طبیعی مقابله بدن با فشار خون پایین را بهم بریزد.

 افت فشار خون وضعیتی به دلایل مختلف ایجاد می شود. از جمله:

• کم شدن آب بدن:  تب، استفراغ، عدم مصرف مایعات به اندازه کافی، اسهال شدید و ورزش شدید با تعریق بیش از حد می تواند منجر به کم آبی بدن بشود.  هنگامی که  آب بدن کم شود، حجم خون  بدن کاهش پیدا می کند. کم آبی خفیف می تواند موجب بروزعلائم افت فشار خون وضعیتی مانند ضعف، سرگیجه و خستگی شود.
• مشکلات قلبی:  برخی از ناراحتی های قلبی که به کاهش فشار خون منجر می شوند عبارتند از پایین بودن ضربان قلب (برادی کاردی)، مشکلات دریچه قلب، حمله قلبی و نارسایی قلبی.  دراین شرایط ممکن است  بدن فرد درحالت ایستاده  قادر به پاسخگویی سریع و کافی برای پمپاژ بیشتر خون درهنگام نیازنباشد.   
• مشکلات غدد درون ریز:  بیماری تیروئید، نارسایی آدرنال (بیماری آدیسون)، قند خون پایین (هیپوگلیسمی)  ودر برخی موارد دیابت می تواند موجب فشار خون پایین بشود.  همچنین ممکن است دیابت به اعصابی  که سیگنال های تنظیم فشار خون را ارسال می کنند، آسیب برساند.
• اختلالات سیستم عصبی:  برخی اختلالات سیستم عصبی مانند بیماری پارکینسون، آتروفی سیستم های متعدد،   زوال عقل Lewy  ، نارسایی اتونوم خالص و آمیلوئیدوز می تواند  سیستم تنظیم فشارخون طبیعی بدن را مختل کند.
• بعد از خوردن غذا:  برخی از افراد بعد ازغذا خوردن دچارافت فشار خون می شوند.  این وضعیت در سالمندان شایع تر است.

عوامل خطربرای کاهش فشارخون وضعیتی عبارتند از:

ارتباط سن با افت فشار خون

افت فشارخون وضعیتی درافرادی که سن آنها بالای 65 سال است  بیشتراتفاق می افتد.  زیرا دراین سنین توانایی سلول های خاص (بارورسپتورها) بدن که فشار خون را درنزدیکی قلب و عروق گردن  تنظیم می کنند کاهش یافته است.  همچنین  هنگامی که سن بالا می رود ممکن است  قلب قادرنباشد براحتی ضربان را برای جبران فشارخون پایین افزایش دهد.   

ارتباط داروها با افت فشار خون

افرادی که داروهای خاص مصرف می کنند بیشتردر معرض خطرافت فشار خون وضعیتی هستند.  این داروها عبارتند از:   داروهایی که برای درمان فشار خون بالا یا بیماری های قلبی استفاده می شود، مانند داروهای مدر، مسدود کننده های آلفا، بتا بلوکرها، مسدود کننده های کانال کلسیم، آنزیم مهار کننده تبدیل کننده آنژیوتانسین (ACE) و نیترات.

داروهای دیگری که ممکن است خطر ابتلا به فشار خون وضعیتی را افزایش دهند داروهایی هستند که برای درمان بیماری پارکینسون استفاده می شوند، داروهای ضد افسردگی خاص، داروهای ضد روان پریشی خاص، شل کننده های عضلانی، داروهایی که برای درمان اختلال در نعوظ مصرف می شوند و مواد مخدر.
استفاده از داروهایی که برای درمان فشار خون بالا مصرف می شوند همزمان با داروهای دیگرممکن است موجب کاهش   فشار خون  شود.

ارتباط برخی بیماری ها با افت فشار خون

برخی ناراحتی های قلبی مانند مشکلات دریچه قلب، حمله قلبی و نارسایی قلبی و برخی اختلالات سیستم عصبی مانند بیماری پارکینسون  شما را در معرض خطر بیشترابتلا به فشار خون پایین قرارمی دهند.

ارتباط قرار گرفتن در معرض گرما با افت فشار خون

قرارگرفتن درمحیط های گرم می تواند باعث  کم شدن آب بدن و درنتیجه  کاهش فشارخون و ابتلا به افت فشار خون وضعیتی بشود.

ارتباط استراحت در بستر با افت فشار خون

اگر شما به دلیل بیماری مجبورباشید به مدت طولانی در بستر بمانید،  ممکن است ضعیف شوید وهنگامی که شما سعی می کنید بایستید ممکن است افت فشار خون وضعیتی را تجربه کنید.

ارتباط بارداری با افت فشار خون

ازآنجا که سیستم گردش خون در دوران بارداری سریعترعمل می کند ، به احتمال زیاد فشار خون است کاهش می یابد.  این امر طبیعی است و پس ازپایان بارداری به وضعیت پیشین بازخواهد گشت. 

ارتباط مصرف الکل با افت فشار خون

نوشیدن الکل می تواند خطر ابتلا به فشار خون وضعیتی را افزایش دهد.

در حالی که اشکال خفیف افت فشار خون وضعیتی ممکن است موجب ناراحتی افراد بشود، عوارض بیشتری نیز به خصوص برای افراد مسن وجود دارد.  

عوارض افت فشار خون عبارتند از:

• افتادن:  افتادن درنتیجه غش ازعوارض شایع درافراد مبتلا به فشار خون وضعیتی است.
• سکته مغزی:  نوسانات فشارخون درحالت ایستاده و یا نشسته درنتیجه  افت فشار خون وضعیتی می تواند یک عامل خطر برای سکته مغزی به دلیل کاهش جریان خون به مغز باشد.
• بیماری های قلبی عروقی:  افت فشار خون وضعیتی می تواند یک عامل خطر برای بیماری های قلبی و عروقی و عوارض آن مانند درد قفسه سینه، نارسایی قلبی یا مشکلات ریتم قلب باشد.

به احتمال زیاد دروهله اول  به پزشک خانوادگی خود مراجعه می کنید.  او فشارخون شما را اندازه گیری خواهد کرد.    
چون زمان ملاقات با پزشک محدود می باشد قبلاً سؤالات خود را یادداشت کنید.

 آنچه شما می توانید انجام دهید:  

• محدود کردن رژیم غذایی برای انجام آزمایش خون 
• نوشتن نشانه هایی که درارتباط با فشارخون پایین تجربه کرده اید. 
• نوشتن اطلاعات شخصی مهم مثلاً سابقه خانوادگی فشارخون پایین و یا تغییراتی که اخیراٌ درزندگیتان صورت گرفته است.
• لیستی ازداروهایی که استفاده می کنید مانند مکمل ها و ویتامینها تهیه کنید.  برخی داروها  مانند داروهای سرماخوردگی، داروهای ضد افسردگی، قرص های ضد بارداری و ... می تواند فشار خون را تحت تأثیرقراردهد.
• در صورت امکان یکی از اعضای خانواده یا دوستان خود را همراه ببرید تا اگرنکته ای را فراموش کردید بشما یادآوری کند.
• اگردرحال حاضر ازرژیم غذایی یا ورزش منظم پیروی نمی کنید، با پزشک معالج خود دراین مورد مشورت کنید.   

 
بعضی ازسؤالاتی که ممکن است درمورد بیماری فعلی  خود داشته باشید عبارتند از:

• علت افت فشار خون من چیست؟
• آیا مصرف دارو دلیل افت فشار خون است؟  
• علل احتمالی علائم یا وضعیت من چه چیزاست؟
• چه نوع آزمایشی لازم است؟
• درمان مناسب افت فشار خون چیست؟
• چه غذاهایی باید بخورم؟   
• چه فعالیت های فیزیکی می توانم انجام دهم؟  
• آیا کاهش وزن به بهبود من کمک می کند؟
• آیا باید به متخصص تغذیه مراجعه کنم؟
• چند وقت یکبار باید فشارخون خود را کنترل کنم؟
• آیا محدودیتی برای رژیم غذایی یا فعالیت دارم؟
• آیا باید به یک متخصص مراجعه کنم؟
• آیا جایگزینی برای داروهای تجویز شده من وجود دارد؟

 
 چه انتظاری ازپزشک خود دارید
قبل از مراجعه به متخصص پاسخ سؤالهای زیررا آماده کنید.  ممکن است پزشک چنین سؤالاتی ازشما بپرسد: 

• اولین بارچه موقع  متوجه وجود این مشکل شدید؟
• آیا نشانه ها دائمی است یا گاهگاهی؟
• چه چیزی باعث بهترشدن علائم  شما می شود؟
• چه چیزی باعث بدترشدن علائم  شما می شود؟
• آیا به بیماری خاصی مبتلا هستید؟
• آیا درحال حاضردارو مصرف می کنید؟
• آیا بتازگی افزایش یا کاهش وزن داشته اید ؟
• اشتهای شما چطوراست؟

هدف ازانجام آزمایشات بررسی علل زمینه ای  افت فشار خون وضعیتی و کمک به تشخیص پزشک با انجام آزمایشات زیراست:

• کنترل فشارخون:  پزشک فشارخون بیمار را درحالت نشسته و ایستاده اندازه می گیرد.  اگردو تا 5 دقیقه پس ازایستادن فشارخون دیاستولیک شما 20 میلی متر جیوه و فشارخون سیستولیک  10 میلی متر جیوه پایین آمده باشد، پزشک بیماری افت فشار خون وضعیتی را تشخیص می دهد.  
• آزمایش خون:  پزشک با انجام آزمایش خون ازاطلاعات کلی مانند قند خون پایین (هیپوگلیسمی) و یا پاین بودن تعداد  سلول های قرمز خون (کم خونی)، که هر دو می تواند موجب فشار خون پایین شود، آگاه می شود.
• نوار قلب: (ECG) با این روش غیر تهاجمی بی نظمی در ریتم قلب یا ساختار قلب و مشکلات  خون رسانی و اکسیژن رسانی به عضلات قلب مشخص می شود.

 گاهی اوقات نوارقلب اختلالات ریتم قلب را نشان نمی دهد در این صورت ممکن است پزشک استفاده از مانیتورهولتر 24 ساعته  را برای ضبط فعالیت الکتریکی قلب تجویزکند.

• اکوکاردیوکرام:  دراین روش غیرتهاجمی  امواج صوتی  ازطریق دستگاهی که مستقیماً برروی سینه بیمارقرارداده می شود، اصوات را به تصویر ویدئویی تبدیل می کنند.  
• تست استرس:   تست استرس هنگامی گرفته می شود که  درحال ورزش هایی مانند راه رفتن بر روی تردمیل باشید.  یا ممکن است دارویی بشما  داده شود که کارقلب را سخت ترکند.   
• آزمایش شیب جدول:  آزمایش شیب جدول به ارزیابی تغییرات بدن و واکنش بدن نسب به موقعیت های مختلف می پردازد.  در طول آزمون، شما را در یک جدول صاف قرار م دهند و پس از آن قسمت بالاتنه را بالا می برند و دراین وضعیت  فشار خون شما را به طور مکرر چک می کنند. 
• مانور والسالوا:  این آزمون غیر تهاجمی  عملکرد سیستم عصبی خودکار شما را با تجزیه و تحلیل ضربان قلب و فشار خون پس از چند بار تنفس عمیق خاص بررسی می کند.  ابتدا نفس عمیق می کشید و سپس هوا را با فشاربیرون می دهید.   

درمان بیماری افت فشار خون وضعیتی بستگی به علت زمینه ای مانند کم شدن آب بدن و یا نارسایی قلبی دارد.   ساده ترین درمان برای کاهش فشارخون وضعیتی خفیف،  نشستن  یا دراز کشیدن بلافاصله پس از احساس سبکی سردرحالت ایستاده است.  دراینصورت علائم  افت فشار خون وضعیتی معمولاً ازبین می روند.
هنگامی که مصرف دارو عامل پایین بودن فشار خون  است  ، درمان معمولاً شامل تغییر دوز دارو یا قطع داربطور کامل است.
درمان های افت فشار خون وضعیتی عبارتند از:

تغییر در شیوه زندگی

پزشک شما ممکن است چند تغییردر شیوه زندگیتان ایجاد کرده و نوشیدن مایعات به اندازه کافی، عدم مصرف الکل؛ اجتناب ازپیاده روی درهوای گرم ، ایستادن به آرامی  و بالا بردن سر تخت بیماررا توصیه کند.  همچنین ممکن است برنامه های ورزشی برای تقویت عضلات پای شما را تجویزکند.
اگرفشارخون شما بالا نباشد ممکن است پزشک پیشنهاد افزایش مقدار نمک در رژیم غذایی شما را بدهد.  اگرفشار خون شما پس ازغذا خوردن کاهش پیدا می کند ممکن است پزشک وعده های غذایی کوچک وکم کربوهیدرات را توصیه کند.

جوراب واریس

وشیدن جوراب واریس و شکم بند ممکن است به کاهش تجمع خون در پاها کمک کند و علائم افت فشار خون وضعیتی را کاهش دهد.

داروها

داروهای مختلفی به تنهایی یا همراه با سایرداروها برای درمان افت فشار خون وضعیتی استفاده می شود.  به عنوان مثال  فلودروکورتیزون دارویی است که  به افزایش میزان مایعات در خون کمک می کند.  پزشکان اغلب داروی midodrine   (ProAmatine)  را برای بالا بردن فشار خون درحالت ایستاده تجویزمی کنند.  این دارو مانع گشاد شدن عروق خونی شده و فشار خون را بالا می برد.

Droxidopa (Northera)   ممکن است  برای درمان افت فشار خون وضعیتی مرتبط با بیماری پارکینسون، آتروفی سیستم متعدد یا شکست اتونوم خالص تجویز شود.  داروهای دیگرمانند:

• pyridostigmine (Regonol, Mestinon)
• nonsteroidal anti-inflammatory drugs (NSAIDs) 
• caffeine and epoetin (Epogen, Procrit(

گاهی اوقات به تنهایی یا همراه با داروهای دیگر برای افرادی که  تغییری در شیوه زندگی خود ایجاد نکرده اند استفاده می شود.
 

روش های ساده ای برای کنترل و یا پیشگیری ازافت فشارخون وضعیتی وجود دارد.  ازجمله:

• استفاده از نمک در رژیم غذایی:  این کار پس از مشورت با پزشک انجام می شود زیرا نمک بیش از حد می تواند فشار خون را بالاتر ازسطح نرمال برده و تهدیدی برای سلامتی شما باشد.   
• خوردن وعده های غذایی کوچک:  اگر فشار خون شما پس از غذا خوردن کاهش می یابد  ممکن است پزشک خوردن وعده های غذایی کم کربوهیدرات را توصیه کند.
• مصرف مقدار زیادی مایعات:   حفظ  آب بدن ازبروزعلائم فشار خون پایین جلوگیری می کند.  اما ازمصرف الکل اجتناب کنید زیرا الکل می تواند افت فشار خون وضعیتی را تشدید کند.
• ورزش:  پیش از نشستن ماهیچه های ساق پای خود را ورزش دهید.  همچنین، هنگام بیرون آمدن از رختخواب ابتدا برای یک دقیقه  بنشینید و سپس بلند شوید.  ورزش منظم می تواند به کاهش علائم افت فشار خون وضعیتی کمک کند.
• جلوگیری از خم شدن:   اگرمی خواهید چیزی را از روی زمین بردارید،  چمباتمه بزنید و آن را بردارید.  
• پوشیدن جوراب ساق بلند واریس و یا شکم بند:  این کارممکن است به کاهش علائم افت فشار خون وضعیتی کمک کند.
• آهسته بلند شدن:  به جای سریع بیرون آمدن ازرختخواب درصبح، ابتدا برای چند دقیقه تنفس عمیق بکشید  و سپس به آرامی بشینید و بعد آرام بلند شوید.   
• بالا بردن سررختخواب:   خوابیدن دراین وضعیت به کنترل اثرات جاذبه کمک می کند.   
• حرکت دادن پاها در حالت ایستاده:   اگردر حالت ایستاده دچارسرگیجه شدید، پاهای خود را ضربدری قرارداده و بهم فشاردهید و یا یک پا را برروی صندلی قرار دهید.  این حرکات موجب افزایش جریان خون به قلب می شود.