مثانه بیش فعال

مثانه بیش فعال بروز مشکل درعملکرد مثانه است که موجب نیازناگهانی به دفع ادرارمی شود.  کنترل ادرار دراین بیماری سخت است و ممکن است به بی اختیاری ادرارمنجرشود.
افراد مبتلا به این بیماری احساس خجالت کرده و منزوی می شوند و کارو فعالیت اجتماعی خود را محدود می کنند.  اما  یک بررسی ساده می توان علت مشکل مثانه بیش فعال را پیدا کرد.
کنترل مثانه بیش فعال با انجام تکنیک هایی ازقبیل نگه داشتن ادرار همراه با تقویت عضلات کف لگن شروع می شود.  اگر این تکنیک به درمان بیمار کمکی نکند آنگاه ازروشهای درمانی دیگراستفاده می شود.
 

مشکلاتی که درارتباط با مثانه بیش فعال برای بیمارروز می کند عبارتند از:
•    احساس نیاز ناگهانی به ادرار کردن  
•    بی اختیاری ادرار  
•    تکررادرار 8 بار یا بیشتر در 24 ساعت
•    شب ادراری به معنی بیدارشدن بیش از دو باردر شب برای ادرار کردن  
نیازشدید و فوری به ادرارکردن و همچنین تکرر ادرار درطول شب موجب بد خوابی وپریشانی فرد می شود.
 

این بیماری درمیان افراد مسن شایع تراست اما جزو روند طبیعی پیری نیست.  برای مقابله  با این بیماری روشهایی وجود دارد.  دراین مورد با پزشک خود مشورت کنید تا اختلالی درانجام کارهای روزمره و فعالیت های اجتماعیتان پیش نیاید.
 

دراردرکلیه تولید می شود و ازکلیه به مثانه می ریزد.  هنگام ادرارکردن ،  ادرارتوسط یک لوله ازمثانه به مجرای ادرار که درزنان بالای واژن و درمردان درنوک آلت تناسلی واقع شده،  خارج می شود.
هنگامی که مثاانه پرمی شود،  اعصاب آن سیگنال هایی برای نیاز به ادرارکردن به مغزارسال می کنند.  ارسال این سیگنال ها همزمان با شل شدن عضلات لگن و مجرای ادرارصورت می گیرد.
انقباضات غیر ارادی مثانه
مثانه بیش فعال زمانی اتفاق می افتد که عضلات مثانه حتی درزمانی که حجم ادراردرمثانه کم باشد بطورغیرارادی شروع به شل شدن می کند.  
علائم و نشانه های بیماریهایی که موجب مثانه بیش فعال می شوند عبارتند از:
•     اختلالات عصبی، مانند بیماری پارکینسون، سکته مغزی و بیماری ام اس
•    تولید ادرار زیاد به دلیل مصرف مایعات زیاد،  اختلال عملکرد کلیه ها و یا دیابت  
•    داروهایی که باعث افزایش سریع درتولید ادرارمی شوند و یا زمانی که لازم است که مقدار زیادی مایعات مصرف شود.
•    عفونت های دستگاه ادراری حاد  که می تواند علائم شبیه به مثانه بیش فعال داشته باشد.
•    اختلال در مثانه،  مثل تومورها یا سنگ مثانه
•    عواملی که مانع خروج ادرارازمثانه  می شوند مانند بزرگ شدن پروستات،  یبوست یا عمل جراحی قبلی برای درمان اشکال دیگر بی اختیاری
•    مصرف بیش از حد کافئین یا الکل
•    کاهش عملکرد شناختی با توجه به پیری،  که ممکن است درک سیگنال مغزرا برای مثانه مشکل کند.
•    اختلال در راه رفتن، که می تواند مانع رسیدن سریع به توالت بشود 
•    تخلیه ناقص مثانه ، که ممکن است به علائم مثانه بیش فعال منجرشود مانند حجم کم فضای ذخیره سازی ادرار
•    یبوست
اغلب اوقات علت خاص برای مثانه بیش فعال ناشناخته است.
 

عواملی که ممکن است خطر مثانه بیش فعال را افزایش دهد عبارت است از:
•    پیری
•    بزرگ شدن پروستات
•    دیابت
بسیاری ازافراد پس ازابتلا به زوال شناختی مانند سکته مغزی یا آلزایمر دچارمثانه بیش فعال و بی اختیاری ادرار می شوند.  برای مقابله با این بیماریها می توان ازپوشک استفاده کرد.
گاهی بیماریهای عدم کنترل روده همزمان با مثانه بیش فعال بروز می کند.
 

هرنوع بی اختیاری برروی زندگی افراد تأثیرگذاراست.  درصورت بروز بی اختیاری و بروز اختلالات زیربه زندگی فرد بیمارلطمه وارد می آید:
•     پریشانی احساسی
•    افسردگی
•    اختلال خواب و بهم خوردن چرخه خواب  
 قطعاً پزشک درمان هایی برای بیمارتوصیه خواهد کرد اما معلوم نیست که این درمان ها دربهبود بیماری مؤثرباشد.
برخی اززنان دچاربی اختیاری مخلوط می شوند که بی ختیاری ادرارهمزمان با بی اختیاری استرسی صورت می گیرد.
بی اختیاری استرسی هنگامی اتفاق می افتد که براثراسترس های فیزیکی یا فشاربرمثانه درهنگام فعالیتهایی مانند دویدن و پریدن اتفاق می افتد.  درمان بی اختیاری ادراراسترسی به ازبین رفتن علائم مثانه بیش فعال کمک می کند.
افارد سالمند نیزممکن است دچاراین عارضه بشوند.  

به احتمال زیاد دروهله اول شما به پزشک خانوادگی خود مراجعه خواهید کرد. سپس او شما را به متخصص اورولوژیست و یا درمان فیزیکی  معرفی خواهد کرد. 
آنچه شما می توانید انجام دهید  
قبل ازرفتن نزد پزشک لیستی بنویسید و به سؤالات زیرپاسخ دهید:
•    نوع مایعات مصرفی و میزان مصرف و زمان ادرارکردن را یادداشت کنید.
•    چه چیزی این علائم را تشدید می کند؟
•    علائم بیماری ازچه زمانی آغازشده است؟
•    نوشتن سؤالاتی که ازپزشک دارید. 
•    لیستی ازداروهایی که استفاده می کنید مانند مکمل ها و ویتامینها تهیه کنید. 
بعضی ازسؤالاتی که درمورد بیماری فعلی خود ممکن است داشته باشید عبارتند از:
•    علل و علائم احتمالی بیماری من چیست؟
•    چه نوع مشکلاتی برروی مثانه اثرمی گذارد؟
•     چه آزمایشاتی باید انجام بدهم؟
•    چند وقت یکبارباید برای معاینه به متخصص مراجعه کنم؟
•    آیا این بیماری طولانی است یا موقت؟
•    چه درمانهایی وجود دارد و شما چه درمانی را پیشنهاد می کنید؟
•    آیا باید رژیم غذایی خاصی داشته باشم؟
چه انتظاری ازپزشک خود دارید
قبل از مراجعه به متخصص پاسخ سؤالهای زیر را آماده کنید:
ممکن است پزشک چنین سؤالاتی ازشما بپرسد:
•    چه موقع متوجه چنین مشکلی شدید؟
•    چند وقت است که دچاراین عارضه شده اید؟
•     ازچه داروهایی برای این بیماریها استفاده می کنید؟ 
•    چه داروهایی برایتان تجویزشده است؟
•    درچه حالتهایی نشانه های بیماری بدترمی شود؟
•    آیا درطول فعالیت های روزانه مانند پیاده روی یا خم شدن دچارنشت ادرارمی شوید؟ 
 

ممکن است پزشک معالج شما را ازنظروجود عفونت درخون یا ادراربررسی کند و برای اطمینان ازتخیله کامل مثانه   عوامل زیررا ارزیابی می کند: 
•    سابقه پزشکی
•    معاینه فیزیکی، که شامل شکم و اندام تناسلی است. 
•    ارسال نمونه ادرار برای آزمایش عفونت، وجود خون درادرارو یا اختلالات دیگر
•     معاینه اعصاب محیطی  که ممکن است شامل شناسایی مشکلات حسی یا رفلکس غیر طبیعی باشد.

آزمایشات خاص
پزشک برای بررسی عملکرد مثانه و توانایی فرد درخالی کردن کامل مثانه آزمایشاتی انجام می دهد که عبارتند از:
•    اندازه گیری ادرار باقیمانده در مثانه  این آزمایش زمانی مهم است که مثانه به طور کامل  خالی نمی شود و یا    بی اختیاری ادرارصورت می گیرد.  حجم ادرارباقی مانده ممکن است نشانه مثانه بیش فعال باشد.
برای اندازه گیری ادرار باقی مانده  ازروش سونوگرافی  مثانه  و یا قراردادن یک لوله نازک (کاتتر) از طریق مجرای ادرار و مثانه به منظورتخلیه و اندازه گیری ادرار باقی مانده استفاده می شود.
•    اندازه گیری سرعت جریان ادرار  برای اندازه گیری حجم و سرعت دفع ادرارممکن است با استفاده ازیک دستگاه    تغییرات  میزان جریان ادراررا اندازه گیری کرد.
•    تست فشار مثانه ( Cystometry)  در طول این آزمایش پزشک با استفاده از یک لوله نازک (کاتتر)  مثانه  را به آرامی با آب گرم پرمی کند.   سوند دیگری با سنسور اندازه گیری فشار درراست روده  و درزنان درواژن قرار داده می شود و به این ترتیب فشارمثانه و اطراف آن درحین پرشدن اندازه گیری می شود.
دراین روش وجود مشکلاتی مانند انسداد مثانه،  بزرگ شدن پروستات  و پرولاپس اندام های زنانه که به مثانه بیش فعال منجرمی شود،  شناسایی می شوند.
ازاین روش برای افرادی که دچاربیماریهای اعصاب نخاعی هستند استفاده می شود.  پزشک با بررسی نتیجه آزمایش نحوه درمان را مشخص خواهد کرد.
 

برای درمان این عارضه درمان های مختلفی همراه با هم توصیه خواهد شد.  ازجمله:
•    تمرینات عضلات کف لگن   با انجام تمرینات ورزشی عضلات کف لگن و اسفنکتر ادراری این عضلات  تقویت می شوند و درنتیجه انقباضات غیر ارادی مثانه  متوقف می شود.  انجام این ورزش با کمک و آموزشهای پزشک و یا فیزیوتراپ ممکن است.   پس از گذشت  شش تا هشت هفته شما متوجه تفاوت درعلائم خود خواهید شد.
•    وزن مناسب  اگر اضافه وزن دارید،  کاهش وزن براحتی علائم را ازبین خواهد برد.  کاهش وزن در بی اختیاری استرسی ادرار نیزمؤثرمی باشد.
•    مصرف مایعات   ممکن است پزشک به شما توصیه کند که مقدار مشخصی  مایعات  مصرف کنید و زمان مناسب  مصرف را به شما نشان بدهد.
•     دفع ادراردردو نوبت   جهت دفع ادراربه طور کامل پس از ادرار کردن چند دقیقه صبر کنید و سپس دوباره سعی کنید  مثانه خود را خالی کنید.
•     توالت رفتن برنامه ریزی شده     برای توالت رفتن یک برنامه تنظیم کنید.   برای مثال، هر دو تا چهار ساعت درساعات مشخص این کاررا انجام دهید.  
•    کاتتریزاسیون متناوب  استفاده از کاتتردوره ای به مثانه  کمک می کند تا مثانه کاری را که قادربه انجام آن نیست ،  انجام دهد.  برای انجام این کارابتدا با پزشک معالج خود مشورت فرمایید. 
•    پد جاذب   با استفاده از پد جاذب و یا پوشک می توانید ازخیس شدن لباس خود پیشگیری کنید.    
•    آموزش مثانه   آموزش مثانه شامل آموزش برای به تاخیر انداختن دفع ادراردر زمانی است که شما احساس نیاز فوری به ادرار کردن دارید.  ابتدا با تاخیر کوتاه مثلا  30 دقیقه شروع می شود و به تدریج به سه تا چهار ساعت می رسد.   آموزش مثانه ممکن است باعث سفت شدن ماهیچه های کف لگن شده و درمان موفقیت آمیزرا بدنبال داشته باشد. 

داروها
داروهایی مناسب که برای کاهش علائم مثانه بیش فعال و کاهش  بی اختیاری ادراری مفید هستند، عبارتند از:
•    تولترودین (دترول)
•    (Ditropan XL)
•    اکسی بوتینین  (چسب پوستی)   
•    ژل اکسی بوتینین   (Gelnique)
•    تروسپیوم (Sanctura)
•    سولیفناسین (Vesicare)
•    داریفناسین (Enablex)
•    Mirabegron (Myrbetriq)
•    Fesoterodine (Toviaz)
عوارض جانبی شایع  این داروها شامل خشکی چشم و خشکی دهان است.  نوشیدن آب و یبوست لائم مثانه بیش فعال را تشدید می کند.  اشکال طولانی رهش داروها، از جمله پچ پوست یا ژل، ممکن است عوارض جانبی کمتری  ایجاد کند.
درمان عوارض جانبی یک دارواز متوقف کردن دارو مهم تر است مثلا پزشک شما ممکن است توصیه  کند که  برای از بین بردن خشکی دهان از آب نبات های بدون قند و یا جویدن آدامس های بدون قند استفاده کنید و از قطره های چشمی برای مرطوب نگاه داشتن چشمها استفاده کنید.  
محصولات بیوتین می تواند برای خشکی دهان طولانی مدت مفید باشد.  برای جلوگیری از یبوست نیز ممکن است یک رژیم غذایی سرشاراز فیبر و یا استفاده از نرم کننده های روده توصیه  شود.
تجویزداروهای مثانه ازبیدارشدن و ادرار کردن در طول شب جلوگیری نمی کند.  مشکل مثانه در طول زمان تغییر می کند.  با بالا رفتن سن ممکن است درطول شب همانقدرادرار کنید که در طول روز به توالت می روید.
تزریق بوتاکس
بوتاکس یک پروتئین گرفته شده از باکتری است که باعث بیماری بوتولیسم می شود.   بوتاکس در دوزهای کوچک به طور مستقیم به بافت مثانه تزریق می شود.  این پروتئین باعث فلج عضلات مثانه می شود.
تحقیقات بالینی نشان می دهد که تزریق بوتاکس ممکن است برای بی اختیاری شدید مؤثرباشد.  اما این کار درمورد افراد ی که بیماری آنها عصبی نیست،  توسط سازمان غذا و دارو  مورد تایید نیست.  اثرات این داروموقتی و حدود شش تا نه ماه می باشد.
مصرف این دارو احتمال تشدید مشکل تخلیه مثانه در بزرگسالان و افراد مسن تررا دارد.  اگر پس ازتزریق بوتاکس دچاراحتباس ادرارشدید لازم است ازسوند ادراری استفاده کنید. 

تحریک عصب
تنظیم تکانه های عصبی  مثانه می تواند علائم مثانه بیش فعال را بهبود بخشد.
این روش با استفاده از یک سیم نازک در نزدیکی اعصاب خاجی انجام می شود.  سیگنال  به مثانه ارسال شده و تا نزدیکی دنبالچه منتقل می شود.
این روش جراحی اغلب با استفاده  از یک سیم موقت و یا درروش پیشرفته با کاشت الکترود دائمی انجام می شود و مولد پالس باتری نیزکاشته می شود.  سپس پزشک با استفاده از یک دستگاه متصل به سیم پیامهای الکتریکی به مثانه ارسال می کند.  عملکرد این دستگاه  شبیه به عملکرد ضربان سازبرای قلب است.
 
عمل جراحي
جراحی برای درمان مثانه بیش فعال  برای افرادی با علائم شدید که به درمانهای دیگر پاسخ نمی دهند مفید است. هدف ازاین کار بهبود توانایی ذخیره سازی مثانه و کاهش فشاردر مثانه است.  با این حال، این روش  به تسکین درد مثانه کمکی نمی کند.
•    عمل جراحی برای افزایش ظرفیت مثانه   این روش با استفاده ازقراردادن قطعه ای از روده  به جای بخشی از مثانه  انجام می شود.  این جراحی تنها در موارد بی اختیاری شدید انجام می شود.  درصورت انجام این عمل جراحی،  شما ممکن است برای بقیه عمر نیاز به استفاده از یک کاتتر متناوب داشته باشید.
•    برداشتن مثانه  ازاین روش به عنوان آخرین چاره استفاده می شود و شامل برداشتن مثانه و بوجود آوردن یک جایگزین یا باز کردن بدن (استوما) برای قراردادن یک کیسه بیرون ازبدن به منظورجمع آوری ادراراست.
 

انجام تغییراتی در شیوه زندگی ممکن است به کاهش علائم کمک کند  :
•    حفظ وزن مناسب   اگر اضافه وزن دارید، کاهش وزن ممکن است باعث بهبودعلائم بشود.  افراد چاق بیشتر در معرض خطربی اختیاری استرسی ادرارهستند اما ممکن است با کاهش وزن درمان شوند.
•    مصرف مایعات براساس برنامه ریزی  میزان مایعات مورد نیاز روزانه خود را ازپزشک سؤال کنید.  افرادی که     مصرف مایعات خود را در حدود 25 درصد کاهش می دهند ممکن است  کاهش علائم مثانه بیش فعال را تجربه کنند.
•    خودداری ازمصرف کافئین و الکل  نوشیدنی های کافئین دارو الکلی  نشانه های بیماری را تشدید می کنند.  بهتراست عاقلانه ازمصرف آنها اجتناب کنید.
 

طب جایگزین
هیچ درمان مکملی برای این بیماری مشخص نشده است.  درمانهایی نظیربازتاب و هیپنوتیزم نیزدراین مورد بی اثرمی باشند.
درمانهای مکمل عبارتند از:
•    بیوفیدبک  دراین پروسه حسگرهای الکتریکی بمنظوراندازه گیری و دریافت اطلاعات به بیماروصل می شوند.  سنسورهای بیوفیدبک برای ایجاد تغییرات ظریف دربدن مانند تقویت عضلات لگن استفاده می شوند.
•    طب سوزنی   دراین روش پزشکان طب سوزنی به کاهش علائم مثانه بیش فعال کمک می کنند.
 

انتخاب شیوه سالم زندگی،  خطرابتلا به مثانه بیش فعال را کاهش می دهد.
•    انجام فعالیت بدنی روزانه و ورزش  به طور منظم 
•    محدود کردن مصرف کافئین و الکل 
•    ترک سیگار 
•    کنترل بیماری های مزمن مانند دیابت که می تواند به علائم مثانه بیش فعال کمک می کند.
•     تقویت عضلات کف لگن  با انجام ورزش   
•     انقباض عضلات برای دو ثانیه  و شل کردن عضلات به مدت سه ثانیه .  این کاررا سه باردرروز و هربار10 مرتبه انجام دهید.

زندگی کردن با چنین مشکلی سخت و مشکل است.  کسب اطلاعات درمورد بیماری و انجام تکنیک های جدید بروزرسانی شده برای بیمارلازم است.