بیماری پارکینسون

بیماری پارکینسون یک اختلال پیشرونده دستگاه عصبی است که بر حرکت و جنبش اثر میگذارد. این بیماری بطور تدریجی گسترش میابد و گاهی اوقات با یک لرزش نامحسوس، تنها در یک دست آغاز میشود. اما درحالیکه لرزش، نشانه شناخته شده ای از بیماری پارکینسون است، ممکن است منجربه سفتی یا کاستن از سرعت حرکت نیز شود.

ممکن است در مراحل اولیه پارکینسون، حالت فرد کمی تغییر کند یا اصلا تغییر نکند؛ همچنین ممکن است دستان فرد حین راه رفتن حرکت نکند. ممکن است صحبت کردن فرد آرام یا بریده بریده شود. علائم بیماری پارکینسون به مرور زمان و با پیشروی بیماری وخیم تر خواهد شد.

اگرچه بیماری پارکینسون قابل درمان نیست، اما داروهای موجود در این زمینه، بطور قابل توجهی علائم را بهبود میبخشند. ممکن است پزشک در شرایطی خاص، جهت تنظیم قسمتی از مغز و بهبود علائم، انجام عمل جراحی را توصیه نماید.
 

علائم و نشانه هاي بیماری پارکینسون در افراد مختلف، متفاوت است. ممکن است نشانه های اولیه خفیف و نامحسوس باشند. علائم اغلب در یک طرف بدن شروع میشوند و در آن سمت وخیم میشوند. حتی ممکن است علائم از هر دو طرف بدن آغاز شوند.

علائم و نشانه های پارکینسون عبارتند از:

• رعشه: رعشه یا لرزش معمولاً از پاها و گاهی از دستان یا انگشتان شروع می شود. باید به حرکات جلو و عقب انگشتان شست و اشاره که بعنوان لرزش غلتاندن قرص (Pill-rolling tremor) شناخته می شود، توجه کرد. یکی از مشخصه های بیماری پارکینسون لرزش دست در زمان استراحت است.
• حرکات آهسته (برادی کینزی): با گذشت زمان، بیماری پارکینسون ممکن است توانایی حرکت بیمار را کاهش داده و حرکات وی را آهسته کند. این پدیده، انجام اعمال ساده را سخت و زمان بر می کند. فاصله ی گام های فرد در هنگام راه رفتن کوتاهتر می شود یا بلند شدن از روی صندلی برای وی مشکل می شود. همچنین پاهای بیمار ممکن است هنگام شروع به راه رفتن به زمین بچسبد و حرکت کردن را برای او دشوار سازد.
• عضلات سخت (غیر منعطف): سختی عضلات می تواند در هر بخشی از بدن بیمار رخ دهد. عضلات سخت می توانند دامنه ی حرکات بیمار را محدود کرده و باعث درد در بیمار می شود.
• حالات بدن و تعادل نامناسب: ممکن است در اثر بیماری پارکینسون، حالت بدن فرد به سمت جلو و پایین خمیده شود یا مشکلاتی در تعادل فرد بوجود آید.
• فقدان حرکات اتوماتیک: در بیماری پارکینسون، ممکن است توانایی انجام حرکات غیر هوشیارانه شامل پلک زدن، خندیدن یا تاب دادن دستها در هنگام راه رفتن کاهش یابد. همچنین فرد نمی تواند هنگام صحبت کردن با دست و صورت اشاره کند.
• تغییر در تکلم: بیمار اغلب در اثر بیماری پارکینسون، دچار مشکلات تکلم می شود. فرد ممکن است با صدای آهسته، به سرعت و نا واضح حرف بزند یا قبل از سخن گفتن دچار تردید شود. تکلم بیمار بیشتر یکنواخت می شود که متفاوت از تون صدای معمول فرد است.
• تغییرات در نوشتن: خط فرد ریزتر و عمل نوشتن مشکل می شود.
   

چنانچه هریک از علائم مربوط به بیماری پارکینسون را تجربه میکنید، به پزشک مراجعه کنید (نه تنها جهت تشخیص بیماری، بلکه جهت رد سایر علل).

در بیماری پارکینسون، سلول های عصبی خاصی (نرون ها) در مغز بصورت تدریجی میشکنند یا میمیرند. بسیاری از علائم به دلیل از دست رفتن نرون هایی است که در مغز، یک پیام رسان شیمیایی بنام دوپامین تولید میکنند. هنگامیکه سطح دوپامین کاهش یابد، فعالیت های مغز مختل شده و منجربه بروز علائم بیماری پارکینسون میگردد.

علت بیماری پارکینسون ناشناخته است، اما به نظر میرسد عوامل زیر در بروز آن نقش دارند:

• ژن ها: محققان، جهش های ژنتیکی خاصی را شناسایی کرده اند که می توانند باعث بیماری پارکینسون شوند، ولی این جهش ها بسیار غیر معمولند و بصورت استثنا در موارد نادری که چندین عضو خانواده دچار بیماری پارکینسون هستند دیده می شود. اگرچه به نظر می رسد تغییرات ژن های خاص (پلی مورفیسم) خطر ابتلا به بیماری پارکینسون را افزایش می دهند، ولی هر کدام  از این مارکرهای ژنتیکی، خطر نسبتاً کمی ایجاد می کنند.
• محرک های محیطی: مواجهه با توکسین های خاص یا عوامل محیطی، خطر ایجاد بیماری پارکینسون را افزایش می دهند، ولی این خطر نسبتاً کم است. بطور خلاصه باید گفت برای شناسایی فاکتورهای ایجاد کننده ی بیماری پارکینسون، به تحقیقات بیشتری نیاز است. 

تعدادی از تغییراتی که در مغز افراد دچار پارکینسون رخ می دهد، عبارتند از:

• حضور اجسام لوی: گروه هایی از مواد خاص موجود در سلول های مغزی، مارکرهای میکروسکوپی بیماری پارکینسون هستند. این مواد، اجسام، لوی نامیده می شوند، و محققان بر این باورند که این اجسام، سرنخ مهمی برای شناسایی علل بیماری پارکینسون هستند.
• آلفا سـینوکلئین یافت شده درون اجسام لوی:  با اینکه مواد زیادی درون اجسام لوی یافت می شوند، دانشمندان بر این باورند که مهمترین این ذرات، پروتئین های طبیعی و فراوانی بنام A-synuclein هستند. این پروتئین در تمام اجسام لوی به فرم خوشه ای وجود دارد، بطوریکه سلول ها نمی توانند تخریب شوند. این مساله در حال حاضر یکی از موضوعات مهم مورد توجه محققانی است که در مورد بیماری پارکینسون تحقیق می کنند.

عواملی که ممکن است خطر ابتلا به بیماری پارکینسون را افزایش دهند، عبارتند از:

• سن. جوانان به ندرت بیماری پارکینسون را تجربه میکنند. معمولا این بیماری در میانسالی یا اواخر عمر ظهور میکند و با افزایش سن نیز شدت میابد. عموما این بیماری در حدود 60 سالگی و بالاتر از آن ایجاد میشود.
• وراثت. داشتن یکی از بستگان نزدیک که به بیماری پارکینسون مبتلا بوده، احتمال ابتلا به این بیماری را افزایش میدهد. با این حال، این احتمال بسیار کم است، مگر اینکه بستگان مبتلا به پارکینسون زیادی در خانواده خود داشته باشید.
• جنسیت. مردان به نسبت زنان بیشتر به بیماری پارکینسون مبتلا میشوند.
• قرار گرفتن در معرض سموم. قرار گرفتن مداوم در معرض علف کش ها و آفت کش ها ممکن است خطر ابتلا به بیماری پارکینسون را کمی افزایش دهد.
   

بیماری پارکینسون معمولا با یکسری مشکلات دیگر همراه است که ممکن است قابل درمان باشند. این مشکلات عبارتند از:

• مشکلات فکری
• افسردگی و تغییرات روحی روانی
• مشکلات بلع
• مشکلات خواب و اختلالات خواب
• مشکلات مثانه
• یبوست

همچنین ممکن است موارد زیر را تجربه کنید:

• تغییر در فشار خون
• اختلال بویایی
• خستگی
• درد
• اختلال در عملکرد جنسی

بیمار معمولاً در ابتدا به پزشک خانوادگی یا یک پزشک عمومی مراجعه می کند. پس از آن ممکن است به یک متخصص اختلالات سیستم عصبی (نورولوژیست) ارجاع داده شود.

بدلیل وسعت بیماری بهتر است قبل از ملاقات با پزشک، آماده شوید. بدین منظور اطلاعاتی که نیاز دارید آماده کنید و مواردی که باید از پزشکتان بخواهید، در ادامه لیست شده است:

آنچه میتوان انجام داد

• تمام علائمی که تجربه کرده اید را یادداشت کنید، از جمله علائمی که ممکن است به این بیماری مربوط نباشد.
• اطلاعات کلیدی فردی را یادداشت کنید، از قبیل هر گونه استرس عمده یا تغییرات اخیر در زندگی.
• از تمام داروهای مصرفی خود لیستی تهیه کنید، از جمله ویتامین ها و مکمل هایی که دریافت می کنید.
• در صورت امکان از یکی از افراد خانواده یا دوستانتان بخواهید که همراه شما بیایند: گاهی اوقات به یاد آوردن تمام اطلاعات لازم برای بیمار مشکل است. فرد همراه میتواند چیزهایی که فراموش کرده اید یا از قلم انداخته اید را به شما یاد آوری کند.
• سوال هایی که می خواهید از پزشک بپرسید را یادداشت کنید. 

وقت ملاقات با پزشک محدود است، بنابراین تهیه لیستی از سوالات به شما کمک می کند. برخی از سوالات اساسی برای پرسیدن از پزشک در مورد بیماری پارکینسون عبارتند از:

• محتمل ترین دلیل بیماری من چیست؟
• آیا دلایل دیگری هم برای علائمم وجود دارد؟
• باید چه آزمایش هایی انجام دهم؟ آیا برای انجام این آزمایش ها، آمادگی خاصی لازم است؟
• بیماری پارکینسون معمولاً چگونه پیشرفت می کند؟
• آیا در نهایت به مراقبت طولانی مدت نیاز پیدا خواهم کرد؟
• چه درمان هایی برای این بیماری وجود دارد و کدامیک از آنها را توصیه می کنید؟
• اثرات جانبی این داروها چیست؟
• اگر این درمان ها اثری نداشت یا اثر آنها متوقف شد، آیا انتخاب دیگری هم دارم؟
• من مشکلات پزشکی دیگری هم دارم، چگونه می توانم به بهترین وجه این بیماری ها را با هم مدیریت کنم؟
• آیا در فعالیتم محدودیت دارم؟
• آیا جایگزینی برای دارویی که تجویز کرده اید وجود دارد؟
• آیا بروشور یا مطلب چاپی وجود دارد که بتوانم آنرا به خانه ببرم؟ بازدید  از چه وبسایت هایی را توصیه می کنید؟

علاوه بر سوالاتی که برای پرسیدن از پزشکتان آماده کرده اید، هرگاه در زمان ملاقات با پزشک متوجه چیزی نشدید، در پرسیدن سوالتان تردید نکنید.

انتظارات شما از پزشک

پزشکتان احتمالاً از شما سوالاتی می پرسد. آماده بودن برای پاسخ به این سوالات می تواند زمان را برای پرداختن به موضوعاتی که می خواهید زمان بیشتری را به آنها اختصاص دهید فراهم کند. پزشک ممکن است این سوالات را از شما بپرسد:

• چه زمانی برای اولین بار این علائم را تجربه کردید؟
• آیا علائمتان ادامه دارد یا گهگاه رخ می دهد؟
• آیا چیزی هست که علائمتان را بهتر می کند؟
• آیا چیزی هست که علائمتان را بدتر می کند؟

هیچ آزمایش خاصی جهت تشخیص بیماری پارکینسون وجود ندارد. تنها یک متخصص مغز و اعصاب (نورولوژیست) بر اساس سابقه پزشکی، بررسی علائم و نشانه ها و معاینه عصبی و جسمانی قادر به تشخیص بیماری پارکینسون خواهد بود.

ممکن است پزشک جهت رد سایر بیماری ها، آزمایشاتی مانند آزمایش خون را توصیه نماید.

ممکن است جهت رد سایر اختلالات، انجام آزمایشات تصویربرداری مانند MRI، سونوگرافی از مغز و اسکن SPECT و PET نیز ضروری باشد.

پزشک علاوه بر معاینه، یک داروی پارکینسون بنام کاربی دوپا-لوودوپا تجویز خواهد کرد. اما پیش از مصرف باید روش مصرف، میزان مصرف و مزایا و خطرات آن بطور کامل برایتان شفاف سازی شود. بهبود قابل توجه بیماری پارکینسون با این دارو به تشخیص آن کمک شایانی میکند.

گاهی اوقات، تشخیص بیماری پارکینسون بسیار طول میکشد. پزشکان بازدید منظم متخصصین مغز و اعصاب را جهت ارزیابی بیماری و علائم پارکینسون توصیه مینمایند.
 

بیماری پارکینسون قابل درمان نیست، اما داروهای موجود در این زمینه، بطور قابل توجهی علائم را بهبود میبخشند. در برخی موارد نیز انجام عمل جراحی توصیه میشود.

ممکن است پزشک ایجاد برخی تغییرات در شیوه زندگی، بخصوص انجام مداوم ورزش های هوازی را توصیه کند. در برخی موارد، درمان فیزیکی که بر ایجاد تعادل و کشش تمرکز دارد نیز مهم است. همچنین یک آسیب شناس گفتار و زبان نیز میتواند به بهبود مشکلات گفتاری شما کمک کند.

داروها 

داروها می توانند با افزایش دوپامین برای مغز، به کنترل مشکلات راه رفتن، حرکت و لرزش کمک کنند. ولی نمی توان دوپامین را بطور مستقیم به  فرد داد چون نمی تواند وارد مغز شود.

پس از شروع درمان بیماری پارکینسون، ممکن است بهبود چشمگیری در علائم فرد دیده شود. با این حال  با گذشت زمان، اثر داروها کاهش می یابد و ممولاً علائم بیماری نسبتاً از کنترل خارج می شود.

داروهایی که ممکن است توسط پزشک تجویز شوند عبارتند از:

• کاربی دوپا-لوودوپا: لوودوپا که موثرترین دارو برای بیماری پارکینسون است –یک ماده شیمیایی طبیعی است که وارد مغز می شود و به دوپامین تغییر می کند. لوودوپا همراه با کاربیدوپا، که لوودوپا را از تبدیل پیش از موعد به دوپامین در خارج از مغز مصون می دارد، از حالت تهوع جلوگیری می کند. در اروپا لوودوپا همراه با ماده ی مشابهی بنام madopar Benserazide تجویز می شود. اثرات جانبی آن شامل حالت تهوع یا افت فشار خون در هنگام برخاستن (که ممکن است باعث غش کردن شود) است. پس از گذشت سال ها با پیشرفت بیماری، پایداری اثر لوودوپا ممکن است کم شده، و روند افزایش و کاهشی داشته باشد. همچنین ممکن است بیمار پس از دریافت دوزهای بالاتر لوودوپا، حرکات بی اختیاری (دیسکینزی) را تجربه کند. در اینصورت پزشک برای کنترل این اثرات، دوز دارو را کاهش داده یا دفعات دریافت دوزها را تغییر دهد.
• آگونیست های دوپامین: برخلاف لوودوپا، آگونیست های دوپامین به دوپامین تبدیل نمی شوند. در عوض، اثرات دوپامین را در مغز تقلید می کنند. این مواد در درمان علائم بیماری به اندازه ی دوپامین موثر نیستند. با این حال، این مواد ماندگاری اثر بیشتری دارند و ممکن است همراه با لوودوپا برای خاموش یا روشن کردن اثر لوودوپا بکار روند. آگونیست های دوپامین عبارتند از پرامیکسول و روتیگوتین. آگونیست کوتاه اثر قابل تزریق دوپامین است که برای تسکین سریع بکار می رود.اثر جانبی آگونیست های دوپامین، مشابه کاربی دوپا-لوودوپا است ولی با توهم، ورم، خواب آلودگی یا رفتارهای اجباری مثل افزایش فعالیت جنسی، قمار و غذا خوردن نیز همراه است. اگر بیماری که این داروها را مصرف می کند دچار تغییرات رفتاری خارج از ویژگی های شخصیتی خود شود باید با پزشک مشورت کند.
• مهارکننده های مونو آمین اکسیداز (MAO-B): این داروها شامل سلژیلین و رازاژیلین هستند. این داروها با ممانعت از فعالیت مونو آمین اکسیداز از تخریب دوپامین مغز جلوگیری می کنند. این آنزیم، دوپامین مغز را متابولیزه می کند. اثرات جانبی این داروها معمول نیستند ولی بندرت می تواند سبب حالت تهوع و سردرد  شوند. وقتی این داروها با کاربی دوپا- لوودوپا همراه شوند، سبب افزایش خطر توهم می شوند. این داروها نمی توانند همراه با اغلب داروهای ضد افسردگی یا مسکن ها مصرف شوند، زیرا سبب واکنش های شدید می شوند. در صورتیکه بیمار می خواهد داروهای دیگری را همراه با مهارکننده های MAO Bدریافت کند باید با پزشک خود مشورت نماید.
• مهارکننده های کاتکول او متیل ترانسفراز (COMT): درمان اولیه از این گروه داروهاست. این دارو با بلوک کردن آنزیم تخریب کننده لوودوپا، بطور خفیفی اثر لوودوپا را طولانی تر می کند. اثرات جانبی آن که بعلت افزایش اثر لوودوپا ایجاد می شوند از جمله افزایش خطر حرکات بی اختیار (دیسکینزی). تلکاپن  یکی دیگر از مهارکننده های COMT است که بعلت خطر آسیب جدی به کبد و نارسایی کبدی، بندرت تجویز می شود. 
• آنتی کولینرژیک ها: این داروها سال ها برای کمک به کنترل لرزش مرتبط با بیماری پارکینسون مورد استفاده قرار می گرفتند. آنتی کولینرژیک های متعددی در دسترس اند از جمله بنزتروپین و تری هگزی فنیدیل.اما فواید بسیار کم آنها معمولاً با اثرات جانبی مثل اختلال حافظه، گیجی، توهم، یبوست، دهان خشک و اختلال ادراری، خنثی می شود.
• آمانتادین: پزشکان ممکن است برای تسکین کوتاه مدت علائم خفیف و اولیه بیماری پارکینسون، آمانتادین را به تنهایی تجویز کنند.  در افرادی که در مراحل آخر بیماری پارکینسون هستند، برای کمک به کنترل حرکات بی اختیار (دیسکینزی) ناشی از کاربی دوپا –لوودوپا، این دارو همراه با آن مصرف می شود. اثرات جانبی ممکن است شامل ظهور دانه های بنفش رنگ روی پوست، ورم قوزک پا  یا توهم باشد.

جراحی

• تحریک عمقی مغز (DBS): در تحریک عمقی مغز، جراحان الکترودهایی را در بخش خاصی از مغز قرار می دهند. الکترودها به ژنراتوری که در قفسه ی سینه کار گذاشته شده متصل می شوند، این ژنراتور پالس های الکتریکی را به مغز می فرستد و به بهبود علائم بیماری پارکینسون کمک می کند. پزشک ممکن است در صورت نیاز برای درمان مشکل بیمار تنظیمات دستگاه را تغییر دهد. عمل جراحی با خطراتی همراه است از جمله: عفونت، سکته مغزی و یا خونریزی مغزی. DBS، اغلب روشی برای درمان بیماران دچار بیماری پارکینسون پیشرفته است که پاسخ های دارویی ثابتی (به لوودوپا) نمی دهند. DBS می تواند به تثبیت نوسانات دارویی، کاهش یا رفع کلی حرکات بی اختیار (دیسکینزی)، کاهش رعشه، کاهش سفتی، و بهبود آهستگی حرکات کمک کند. DBS در کنترل پاسخ های متغیر و نوسانی به لوودوپا یا کنترل دیسکینزی هایی که با تغییر دارو کنترل نمی شوند، بسیار موثر است. اما برای درمان مشکلاتی که به لوودوپا پاسخ نمی دهند به غیر از رعشه (که حتی در صورت عدم پاسخ به لوودوپا، با DBS کنترل می شود)، مفید نیست.
   

برخی از درمان های مکمل زیر ممکن است در درمان افراد مبتلا به پارکینسون وفید واقع شود:

• کوآنزیم Q10. تحقیقات اولیه نشان میدهد که دوز بالای کوآنزیم Q10 (نوعی مکمل که براحتی در دسترس قرار دارد) به درمان بیماری پارکینسون در مراحل اولیه کمک میکند. با این حال، ظهور مزایای این دارو به مصرف آن برای مدت 16 ماه و بیشتر بستگی دارد.
• ماساژ. ماساژ درمانی منجربه کاهش تنش عضلانی و افزایش آرامش میشود.
• طب سوزنی. طی یک جلسه طب سوزنی، طبیب آموزش دیده در این زمینه سوزن های بسیار کوچکی را در نقاط خاصی از بدن فرو میبرد و درد کاهش میابد.
• تای چی. تای چی، شکل باستانی ورزش چینی است که منجربه روان شدن حرکات، افزایش انعطاف پذیری، برقراری تعادل و قدرت میگردد. اشکال مختلف تای چی برای همه افراد در هر سن و سالی با هر وضعیت جسمی مناسب است.
• یوگا. در یوگا، حرکات و حالات کششی ملایم منجربه افزایش انعطاف پذیری و تعادل میشود.
• روش الکساندر. این روش که بر روی وضعیت عضلانی، تعادل و تفکر درباره چگونگی بکارگیری عضلات تمرکز دارد، منجربه کاهش درد و تنش عضلانی میگردد.
• مدیتیشن (مراقبه). در مدیتیشن آرام فکر میکنید و ذهن خود را بر روی کاهش درد و استرس متمرکز میکنید و احساس سلامت و تندرستی را در خود افزایش میدهید.
• موسیقی درمانی یا هنر درمانی. این درمان ها به آرام شدن شما کمک میکنند. موسیقی درمانی در بهبود راه رفتن و صحبت کردن برخی بیماران پارکینسونی کمک میکند. شرکت در کلاس های هنر درمانی، مانند نقاشی و سفالگری نیز به بهبود خلق و خو و آرامش شما کمک میکند.
• حیوان درمانی (پت تراپی). نگهداری از یک سگ یا گربه میتواند انعطاف پذیری و حرکت شما را افزایش دهد و همچنین به بهبود سلامت روحی و روانی تان نیز کمک میکند.

از آنجاییکه بیماری پارکینسون ناشناخته است، روش های پیشگیری از آن نیز در پرده ابهام قرار دارد. با این حال، برخی تحقیقات نشان داده است که کافئین موجود در قهوه، چای و نوشابه خطر ابتلا به بیماری پارکینسون را کاهش میدهد. چای سبز نیز خطر ابتلا به بیماری پارکینسون را کاهش میدهد.

برخی تحقیقات نیز نشان داده است که انجام منظم ورزش های هوازی ممکن است خطر ابتلا به بیماری پارکینسون را کاهش دهد.