نوروپاتی محیطی

نوروپاتی محیطی در اثر اسیب دیدگی اعصاب محیطی بوجود می اید و علائمی همانند ضعف ،بی حسی  و درد در دست و پاها را به همراه دارد .این بیماری میتواند همچنین بر سایر بخش های بدن موثر باشد .
اعصاب محیطی بدن ،اطلاعاتی را از مغز و ستون فقرات (سیستم اعصاب مرکزی ) به بقیه بخش های بدن می فرستد .این بیماری ممکن است در اثر اسیب دیدگی ،عفونت ،مشکلات متابولیک ،دلایل ارثی و قرار گیری در معرض داروی  سمی بوجود اید .یکی از مهم ترین دلایل بروز این بیماری دیابت قندی است .
افراد مبتلا به این بیماری ،معمولا علائم شان  را به صورت سوزش و یا فرو کردن یک شی تیز در بدن توصیف میکنند  که در بیشتر موارد با مور مور همراه است .اغلب اوقات علائم بهبود می یابند ،به خصوص اگر به دلیل یک بیماری قابل درمان بروز کرده باشند .داروها میتوانند دردناشی از نوروپاتی محیطی   را کاهش دهند

 هر عصبی در سیستم محیطی وظیفه  خاص خود را دارد بنابراین نشانه های بیماری با توجه به عصب اسیب دیده متفاوت هستند .اعصاب بدین صورت دسته بندی میشوند :
•    اعصاب حسی که حس را از پوست میگیرند مانند دما ،درد ،لرزش و یا لمس
•    اعصاب حرکتی که نحوه حرکت عضلات شما را کنترل میکنند
•    اعصاب خودکار که وظایف را کنترل میکنند مانند فشار خون ،ضربان قلب ،گوارش و مثانه
نشانه های نوروپاتی محیطی عبارتند از :
•    بروز تدریجی بی حسی و مور مور در دست و پاها که میتواند به سمت بالای پا و بازو کشیده شود
•    درد سوزش مانند و تیز و یا دردی همانند فروبردن شی تیز در بدن
•    حساسیت شدید به لمس
•    فقدان تناسب و افتادن
•    ضعف عضلانی و یا فلج در صورتی که اعصاب حرکتی اسیب دیده باشند
در صورتی که اعصاب حرکتی اسیب دیده باشند ،نشانه ها عبارتند از :
•    عدم تحمل گرما و تغییر در تعریق
•    مشکلات مثانه ،گوارشی و یا  روده ای
•    تغییر فشار خون که موجب سرگیجه و یا سبکی سر میشود
•    این بیماری میتواند بر یک عصب اثر گذارد که به ان مونو  نوروپاتی میگویند و یا بر چندین عصب اثر بگذارد که  نوروپاتی متعدد نام دارد و یا  اعصاب زیادی را درگیر کند .(پلی نوروپاتی )

در صورت بروز علائمی همانند مور مور ،ضعف و یا درد در دستان و پاها ،بلافاضله به پزشک مراجعه نمایید .تشخیص و درمان زودهنگام باعث میشوند تا علائم کنترل شوند و از بروز اسیب های بیشتر به اعصاب محیطی پیشگیری شود

تعدادی از عوامل در بروز این بیماری موثرند :
•    الکلی بودن :گزینش غذاهای نامناسب توسط افراد معتادبه الکل باعث بروز کمبود  ویتامین میشود
•    بیماری های خود ایمنی :مانند سندروم شوگرن ،لوپوس،ارتریت روماتوئید ،سندروم گیلان بار ،نوروپاتی دمیلینه کننده و واسکولیت نکروزان
•    دیابت :بیش از نیمی از افراد مبتلا به دیابت ،به نوعی از نوروپاتی محیطی دچار میشوند
•    قرار گیریدر معرض سموم :مواد سمی شامل فلزات سنگین و مواد شیمیایی
•    دارو ها :تعدادی از دارو ها به خصوص انهایی که برای درمان سرطان و برای شیمی درمانی به کار برده میشوند ،میتوانند در بروز نوروپاتی محیطی موثر باشند
•    عفونت : انواع خاصی از عفونت های ویروسی و یا باکتریایی مانند : بیماری لایم،زونا (ابله مرغان –زوستر )، ویروس اپشتین بار، هپاتیت C، جذام، دیفتری و اچ آی وی
•    اختلالات ارثی :اختلالاتی مانند بیماری شارکوت ماری توث  از انواع ارثی نوروپاتی محیطی میباشند
•    اسیب دیدگی و یا فشار بروی عصب  :اسیب دیدگی هایی همانند تصادف با موتور سیکلت ،افتادن و یا اسیب های حین ورزش میتواند به اعصاب محیطی اسیب برسانند و یا ان را شدت بخشند .فشار بر عصب هم میتواند بر اثر انجام یک حرکت به دفعات زیاد مانند تایپ کردن و یا  استفاده از چوب زیر بغل و فشار ناشی از گچ گرفتن بوجود اید
•    تومور :تومورهای خوش خیم و بدخیم میتوانند بروی عصب بروز کرده و یا بر اعصاب مجاور فشار بیاورند
•    فقر ویتامین :انواع ویتامین های ب مانند ب 1 و ب 6  و ب 12 و ویتامین ای و نیاسین برای سلامت اعصاب ضروری هستند .
•    اختلالات مغز استخوان :مانند وجود غیر نرمال پروتئین در خون (گاموپاتی مونو کلونال  )نوعی از سرطان استخوان (میلوما استئوکلروتیک ) ، لنفوم و امیلوئیدوز
•    سایر بیماری ها :مانند بیماری های کبدی و کلیوی ،اختلالات غشای ارتباطی و کم کاری تیروئید

عوامل تشدید کننده نوروپاتی محیطی عبارتند از :
•    دیابت قندی به خصوص اگر قند خون به صورت نامناسبی کنترل شود
•    سومصرف الکل
•    کمبود ویتامین ها به خصوص ویتامین ب
•    عفونت مانند بیماری لایم،زونا (ابله مرغان –زوستر )، ویروس اپشتین بار، هپاتیت C، جذام، دیفتری و اچ آی وی
•    بیماری های سیستم خود ایمنی مانند لوپوس و ارتریت روماتوئید که در ان سیستم ایمنی به خود بافت ها حمله میکند
•    اختلالات کبد و کلیه و تیروئید
•    قرار گیری در معرض سموم
•    حرکات تکراری مانند کارهایی که در شغل های خاصی تکرار میشود
•    سابقه خانوادگی ابتلا به نوروپاتی

پیامدهای این بیماری عبارتند از :
•    سوختگی و اسیب دیدگی پوست :در صورتی که بخشی از پوست شما بی حس باشد ،نمیتوانید تغییرات دمایی و یا درد را حس کنید
•    عفونت :پا و سایر بخش های بی حس بدن شما بدون انکه متوجه شوید اسیب میبینند .این مناطق را به صورت منظم چک کرده و جراحات کوچک را پیش از انکه عفونی شوند ، درمان کنید

میتوانید با پزشک خانوادگی تان مراجعه نماییید و این احتمال وجود دارد که پس از ان به  متخصص اعصاب ارجاع داده شوید
•    علائم خود  را بنویسید حتی موارد غیر مرتبط با نوروپاتی محیطی
•    لیستی از تمام دارو های مصرفیتان  را  تهیه نمایید مانند دارو های تجویز ی و غیر تجویزی  و دوز انها
•    سوالاتی را که میخواهید از پزشک بپرسید را یادداشت نمایید
•    یکی از اعضای خانواده تان را همراه ببرید تا در صورتی که سوالی را فراموش کردید ،به شما یاد اوری کند
از انجایی که وقت پزشکتان کوتاه است ،میتوانید لیستی از تمام سوالات خود از مهم ترین تا بی اهمیت ترین تهیه نمایید  . میتوانید این سوالات را در خصوص نوروپاتی محیطی از پزشکتان بپرسید :
•    یا یک بروشور اموزشی و یا وب سایت  در خصوص این بیماری وجود دارد ؟
•    دلایل بروز ان کدامند ؟
•    به چه ازمایشاتی نیاز است ؟
•    ایا بیماری من موقت است یا طولانی  ؟
•    بهترین راه درمانی و روش های جایگزین کدامند ؟
•    عوارض جانبی روش های درمانی کدامند ؟
•    چگونه میتوانم سایر بیماری ها را در کنار این بیماری مدیریت کنم ؟
•    ایا باید موارد  تغییرات را در سبک زندگی و فعالیت های روزانه خود بوجود اورم ؟
در صورتی که سوال دیگری هم داشتید ،حتما از پزشکتان بپرسید
پزشکتان نیز احتمالا این سوالات را از شما میپرسد:
•    چه زمانی علائم  شما اغاز شد ؟
•    ایا علائم شما ممتد بوده اند و یا مقطعی  ؟
•    شدت علائمتان چقدر است ؟
•    ایا روشی وجود دارد که علائمتان را بهبود بخشد و یا وخیم کند ؟
•    ایا فردی در خانواده شما علائمی مشابه شما   مبتلا است ؟
•    ایا شما به بیماری های موثر در نوروپاتی محیطی مانند دیابت و یا بیماری های کلیوی مبتلا هستید ؟

نوروپاتی محیطی یک بیماری نیست بلکه نوعی اسیب دیدگی اعصاب است که میتواند منجر به بروز نشانه های بسیاری  شود که خود به دلایل  متفاوتی بوجود امده اند .
معمولا  در کناز بررسی فیزیکی مانند ازمایش خون ،برای تشخیص به این موارد نیاز است :
•    سایقه بالینی کامل فرد :پزشکتان سابقه بالینی شما را به صورت کامل بررسی میکند مانند نشانه ها ،سبک زندگی ،قرار گیری در معرض مواد سمی ،نحوه مصرف الکل  و سابقه خانوادگی ابتلا به بیماری های دستگاه عصبی
•    ارزیابی عصبی : این احتمال وجود دادر که پزشکتان رفلکس تاندون ،قدرت عضلانی و تن ان ،توانایی فرد در حس کردن تعدادی از حواس و حالت و همکاری اعضا   در شما را بررسی کند
ممکن است پزشکتان تعدادی از ازمایشات را پیشنهاد کند مانند :
•    روش های عکس برداری :سی تی اسکن و یا ام ار ای میتوانند تومور ،بیرون زدگی دیسک و سایر اختلالات را نشان دهند .
•    ارزیابی عملکرد اعصاب :الکترومیوگرافی نوعی ارزیابی وظیفه عصب است که فعالیتهای الکتریکی در عضلات را ثبت میکند تا علائمی همانند ضعف را بیابد که به  دلیل اسیب دیدگی عضله و یا عصب بوجود امده اند .در مطالعات هدایت عصب ،یک میله سیگنالهای الکتریکی را به عصب میفرستد و الکترود قرار گرفته  در کنار مسیر اعصاب ،پاسخ عصب به سیگنالها را ثبت میکند .در این مطالعات ،سیگنالهای ارسال شده از عصب حرکتی و حسی هر دو ثبت میشوند .
•    بررسی سایر وظایف عصب :مانند بررسی رفلکس خودکار که نشان دهنده ی نحوه ی کارکرد رشته های عصبی خودکار است ،تست تعریق که نحوه تعریق فرد را نشان میدهد و بررسی حسی که نحوه پاسخ گویی فرد به لمس و لرزش و سرما و گرما را ثبت میکند .
•    بیوپسی عصب :ممکن است پزشکتان دستور  دهد که بخش کوچکی از عصب برداشته شود مانند یک عصب حسی تا اختلالات بررسی شوند و دلیل اسیب دیدگی عصب هم مشخص شود .
•    بیوپسی پوست :در این روش پزشکتان بخش کوچکی از پوست را برداشته تا تعدادی از پایانه های عصبی را ارزیابی کند .کاهش این پایانه ها میتواند نشان دهنده ی نوروپاتی باشد .

هدف درمانی این بیماری ،مدیریت بیماری های موثر در بروز نوروپاتی و بهبود نشانه هاست .در صورتی که ازمایشات ازمایشگاهی هیچ بیماری دیگری را  نشان ندهند ،پزشکتان توصیه میکند که شما صبر کنید و امکان بهبود علائم بیماری بررسی میشود .در صورتی که نوروپاتی به دلیل قرار گیری در معرض سموم و یا  الکل بوجود امده باشد ،پزشکتان توصیه میکند تا از این مواد دوری کنید .
دارو ها
داروهای مصرفی برای درمان نوروپاتی محیطی عبارتند از :
•    مسکن ها : داروهای غیر تجویزی مانند داروهای ضد التهاب و غیر استروئیدی میتوانند علائم خفیف را بهبود بخشند .برای علائم شدید هم ،پزشکتان از مسکن های تجویزی استفاده میکند .داروهای حاوی اپیوئید مانند ترامادول و یا اکسی کودون میتوانند باعث بروز وابستگی شوند ،بنابراین فقط زمانی تجویز میشوند که سایر روش های درمانی کاربردی نبوده اند .
•    داروهای ضد حمله  :داروهایی همانند گاباپنتین و پرگابالین که برای درمان صرع به  کار میروند ،در کاهش درد های این بیماری هم موثرند .عوارض جانبی ان سرگیجه و خواب الودگی است .
•    کاپسایسین :کرمهای حاوی این ماده به طور طبیعی در فلفل های تند یافت میشوند و میتوانند علائم نوروپاتی محیطی را به میزان کمی بهبود بخشند .پزشکتان به شما توصیه میکند که از این روش به همراه سایر روش های درمانی استفاده نمایید و ممکن است سوزش و حساسیت پوستی  در محلی که کرم مالیده میشود ،بروز کند ولی در طی زمان کاهش می یابد .اگرچه تعدادی از افراد نمیتوانند ان را تحمل کنند .
•    داروهای ضد افسردگی :تعدادی از داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای مانند امی تریپتیلین ،دوکسپین و نورتریپتیلین  با ایجاد تداخل در فرایندهای شیمیایی در مغز و ستون فقرات که خود موچب بروز درد میشوند ، به بهبود درد کمک میکنند .داروی  مهار کننده ی بازجذبی سروتونین و نورپینفرین  به نام دولوکستین و داروی دیر رهش ضد افسردگی به نام ونلافاکسین هم در بهبود درد های نوروپاتی ناشی از دیابت موثرند .عوارض جانبی انها هم شامل این موارد هستند :خشکی دهان ،تهوع ،خواب الودگی و سرگیجه و کاهش اشتها و یبوست .این احتمال نیز وجود دارد که پزشکتان داروهایی را برای درمان بیماری های موثر در بروز نوروپاتی تجویز نماید .به عنوان مثال ،داروهای کاهش دهنده ی واکنش سیستم ایمنی مانند پردنیزون ،سیکلوسپورین ،میکوفنولات موفتیل و ازاتیوپرین میتوانند به بهبود افراد مبتلا به نوروپاتی کمک کنند که به بیماری های سیستم خود ایمنی هم دچار هستند .ایمونوگلوبین درون وریدی هم  روش درمانی اصلی پلی نوروپاتی دمینیله کننده ی التهابی  مزمن و سایر انواع نوروپاتی های التهابی میباشد .
روش های درمانی
تعدادی از روش های درمانی و پروسیجر ها به بهبود علائم و نشانه های این بیماری کمک میکنند :
•    تحریک الکتریکی عصب از طریق پوست (TENS  ) : الکترود های چسبنده ه که بروی پوست قرار میگیرند ،جریان الکتریکی کمی را در فرکانس های متفاوت ارسال میکنند .این دستگاه ها باید به مدت نیم ساعت در روز و یک  ماه مورد استفاده قرار گیرند .
•    تبادل پلاسما و گلوبین ایمنی درون وریدی :افراد مبتلا به نوعی خاص از بیماری های التهابی میتوانند از این پروسیجر بهره گیرند  که به کاهش فعالیت سیستم ایمنی کمک میکند .تبادل پلاسما هم شامل برداشت خون و سپس برداشت پادتن ها و سایر پروتئین ها از خون و بازگردندان خون به بدن میباشد . در روش درمانی گلوبین ایمنی ،ممکن است شما میزان زیادی از پروتئین را دریافت کنید که به عنوان پادتن عمل میکند .(ایمونوگلوبین ها )
•    درمان فیزیکی :در صورتی که شما علائمی همانند ضعف عضلانی داشته باشید ،درمان های فیزیکی به بهبود حرکت شما کمک  میکند .همچنین ممکن است  به  والکر ،ویلچر و یا دست بند و پابند و عصا  نیاز داشته باشید .
•    جراحی :در صورتی که نوروپات به دلیل فشار بر اعصاب بوجود امده باشد  مانند فشار ناشی از تومور ،ممکن است به منظور کاهش فشار به جراحی نیاز داشته باشید .

این پیشنهادات به شما کمک میکنند تا بیماری نوروپاتی محیطی را بهتر مدیریت کنید :
•    از پاهایتان مراقبت نمایید :روزانه پاهاتیان را بررسی کنید تا  در صورت بروز بریدگی ،تاول و یا پینه انها را مشاهده نمایید .شما میتوانید از حلقه ها نیم دایره استفاده کنید و انها را از مراکز پزشکی تهیه نمایید  تا  از تماس مستقیم پا با روتختی جلوگیری کند و از پاهای حساس مراقبت نماید .
•    ورزش کنید :با پزشکتان در خصوص یک روتین ورزشی صحبت کنید .ورزش های منظم مانند قدم زدن سه بار در هفته میتواند درد این بیماری را کاهش  دهد و قدرت عضلانی را افزایش دهد و به کنترل قند خون شما کمک نماید .ورزش های ارام همانند یوگا و تای چی هم موثر میباشند .
•    سیگار نکشید :مصرف سیگار میتواند بر چرخش موثر باشد و امکان بروز مشکلات پا وسایر پیامدهای ناشی از نوروپاتی محیطی را افزایش دهد
•    از غذاهای سالم مصرف کنید :با مصرف غذاهای سالم شما به میزان کافی از ویتامین ها و مواد معدنی دریافت میکنید .بیشتر بر گوشت های کم چربی و محصولات لبنی تمرکز کنید و میوه و سبزیجات و غلات کامل را به رژیم غذایی خود اضافه نمایید .
•    از مصرف بیش از اندازه الکل بپرهیزید :الکل باعث وخامت بیماری شما میشود
•    سطح گلوکوز خون را ارزیابی کنید :در صورتی که شما به دیابت مبتلا هستید ،ارزیابی سطح قند خونتان باعث میشود تا بتوانید ان را کنترل کنید و به بهبود نوروپاتی هم کمک میکند

تعدادی از افراد مبتلا به این بیماری از روش های درمانی مکمل و جایگزین برای بهبود علائم استفاده میکنند .اگر چه محققان به اندازه ی دارو ها  در خصوص این  روش ها تحقیق نکرده اند ولی روش های ذیل تا اندازه ای کاربردی میباشند :
•    طب سوزنی :طب سوزنی فرایند فروبردن تعدادی سوزن نازک در بعضی از قسمتهای بدن  فرد است که به بهبود علائم بیماری کمک میکند .ممکن است پیش از بهبود علائم ،به چندین جلسه درمانی نیاز داشته باشید .در صورتی که این روش توسط یک متخصص حرفه ای و با سوزنهای استریل شده انجام گیرد ،کاملا ایمن است .
•    الفا لیپوئیک اسید :این روش در طی  سالهای متمادی در اروپا برای درمان نوروپاتی محیطی به کار برده شده است .در خصوص مصرف این ماده با پزشکتان مشورت نمایید زیرا میتواند بر سطح قند خون موثر باشد .سایر علائم هم درد معده و حساسیت پوستی است .
•    گیاهان دارویی  :تعدادی از گیاهان دارویی مانند روغن گل پامچال  میتواند علائم بیماری نوروپاتی محیطی در افراد مبتلا به دیابت را کاهش دهد .تعدادی از گیاهان دارویی با داروها تداخل دارند بنابراین بهتر است پیش از مصرف با پزشکتان مشورت نمایید .
•    امینواسید ها :امینو اسید ها همانند استیل ال کارنیتین میتوانند به بهبود علائم نوروپاتی محیطی در کسانی که به به دیابت مبتلا هستند و یا شیمی درمانی انجام داده اند ،کمک کنند و  عوارض جانبی ان  هم تهوع و استفراغ است
•    روغن ماهی :این مکمل ها که شامل اسید های چرب امگا 3 هستند فمیتوانند التهاب را کاهش دهند و جریان خون را افزایش دهند و به بهبود علائم نوروپاتی در افراد مبتلا به دیابت کمک میکنند .در صورتی که از داروهای ضد لخته خون استفاده میکنید ،پیش از مصرف این روغن حتما با پزشکتان مشورت نمایید .

مدیریت بیماری های موثر
بهترین راه پیشگیری از بروز نوروپاتی محیطی ،مدیریت بیماری های موثر در این بیماری است که احتمال ابتلا به نوروپاتی را افزایش میدهند مانند دیابت قندی ،الکلی بودن و یا ارتریت روماتوئید
از غذاهای سالم مصرف کنید
به عنوان مثال :
•    از غذاهای سرشار از میوه و سبزیجات و غلات کامل و پروتئین بدون چربی استفاده کنید تا سلامت اعصاب شما حفظ گردد .با مصرف گوشت و ماهی ،تخم مرغ ، لبنیات کم چرب و  غلات با فقر ویتامین ب 12 مبارزه کنید .در صورتی که شما به  نوعی گیاه خوار هستید ،غلات مقوی منبع مناسبی از ویتامین ب 12 میباشند ولی میتوانید با پزشکتان در خصوص مکمل های  این ویتامین مشورت نمایید .
•    به طور منظم ورزش کنید :پس از مشورت با پزشکتان ،سعی کنید روزانه نیم ساعت تا یک ساعت و حداقل  سه بار در هفته  ورزش کنید
•    از عواملی که به عصب اسیب میرسانند دوری کیند :مانند حرکات تکراری ،قرار گیری در معرض مواد سمی ،سیگار کشیدن و مصرف زیاد الکل و یا  قرار گیری در محیط های خیلی تنگ

در این خصوص با پزشکتان  مشورت نمایید