سندروم پای بی قرار
restless leg syndrome
سندروم پای بی قرار به حالتی گفته میشود که طی ا ن فرد تمایل دارد پای خود را به هنگام شب و یا غروب و به حالت ایستاده و یا نشسته حرکت دهدسندروم پای بی قرار نمیتواند منجر به بروز بیماری های دیگر شود ولی شدت علائم ان میتواند از خفیف تا ناتوان کننده متفاوت باشد.
شرح بیماری
سندروم پای بی قرار به حالتی گفته میشود که طی ا ن فرد تمایل دارد پای خود را به هنگام شب و یا غروب و به حالت ایستاده و یا نشسته حرکت دهد که بیشتر به دلیل حس ناراحتی در پاها میباشد .
این بیماری امرزه با نامهای سندروم پای بی قرار و یا بیماری ویلیس اکبوم (RLS/WED) شناخته میشود .این بیماری میتواند در هر سنی اغاز شده و تا اخر عمر وخیم شود .همچنین این بیماری میتواند خواب شما را مختل کند و به خواب الودگی در طی روز منجر شود و مسافرت را دشوار سازد .
تعدادی از روش های مراقبت شخصی و تغییراتی در سبک زنگی میتوانند به بهبود بیماری کمک نمایند .داروها نیز در درمان بسیاری از این بیماران موثر هستند .
نشانه ها
در این بیماری فرد گرایش زیادی به حرکت پاهای خود دارد و به همین دلیل این بیماری سندروم پای بی قرار نام گرفته است .علائم معمول این بیماری عبارتند از :
حس ناراحتی در پاها پس از استراحت اغاز میشود :معمولا فرد پس از نشستن و یا خوابیدن به مدتی طولانی این حس را پیدا میکند مانند نشستن در اتومبیل ،هواپیما و یا تئاتر
علائم فرد با حرکت بهبود می یابد : انجام حرکات کششی ،قدم زدن یا اهسته راه رفتن ،حرکات اهسته پا میتواند علائم را تخفیف دهد
علائم بیماری در هنگام غروب تشدید میشوند :بیشتر نشانه ها در هگام شب بروز میکنند
پرش پاها بیشتر در طی شب بروز میکند :این بیماری میتواند به عارضه ای دیگر به نام حرکات منظم اندام در خواب ارتباط داده شود که علائمی مانند لگد و پرش پا را بوجود می اورد به خصوص در هنگام شب و در طی خواب
معمولا این بیماران نشانه های خود را به صورت دردی نامطلوب و غیر طبیعی در پاها و در دو طرف بدن توصیف میکنند .این عارضه میتواند گاهی اوقات بر بازوها هم اثر گذارد .
علائم این بیماری بیشتر اندام ها را درگیر میکنند تا پوست و عبارتند از :
مور مور شدن
سوزن سوزن شدن
کشیده شدن
درد
خارش
لرزش
گاهی اوقات علائم بیماری بر ضد توصیفات ان بوده و افراد مبتلا به این عارضه ،وضعیت خود را با کرمپ عضلانی و یا بی حسی توصیف نمیکنند ولی گرایشی دائمی و پایدار برای حرکت پاهای خود دارند.ممکن است شدت علائم تغییر یابد و در بعضی موارد هم این علائم برای مدتی ناپدید میشوند
زمان مناسب مراجعه به پزشک
تعدادی از افراد مبتلا به سندروم پای بیقرار هیچ گاه برای درمان به پزشک مراجعه نمیکنند زیرا این احتمال را میدهند که بیماری انها جدی گرفته نشود .تعدادی از پزشکان هم این علائم را به بی حسی ،استرس ،بی خوابی و یا کرمپ عضلانی نسبت میدهند .
این بیماری در سالهای اخیر توسط رسانه های جمعی و انجمنهای پزشکی بسیار مورد توجه قرار گرفته است و توانسته است به خوبی به مردم اطلاع رسانی نماید . در صورتی که فکر میکنید به RLS/WED دچار شده اید ،حتما به پزشکتان مراجعه نمایید .
علل
دلیل این بیماری در بیشتر موارد ناشناخته است و محققان احتمال میدهند که این بیماری به دلیل عدم تعادل ماده شیمیایی در مغز به نام دوپامین بوجود اید که پیامهایی را برای کنترل عضلانی ارسال میکند .
ارث
این بیماری کاهی اوقات میتواند ار ثی باشد به خصوص اگر فرد پیش از 50 سالگی به ان دچار شود .محققان مکانهایی از کروموزوم را یافته اند که در ان ژنهای عامل بیماری RLS/WED وجود دارند .
بارداری
بارداری و یا تغییرات هورمونی میتوانند به صورت موقتی علائم این بیماری را وخیم کنند .تعدادی از خانمها برای اولین بار در طی بارداری خود به RLS/WED دچار میشوند به خصوص در طی سه ماهه اخر بارداری خود ولی نشانه های بیماری پس از وضع حمل از بین میروند.
عوامل تشدید
RLS/WED میتواند در هر سنی و حتی دوران کودکی بروز کند ولی افزایش سن و مونث بودن از عوامل تشدید کننده ان هستند .
معمولا این بیماری به دلیل بیماری های جدی بروز نمیکند و با موارد ذیل همراه است :
نوروپاتی محیطی : این بیماری به اعصاب دست و پا اسیب میرساند و بیشتر به دلیل بیماری های مزمن مانند دیابت و الکلی بودن بروز میکند
فقر اهن :فقر اهن حتی در صورتی که با کم خونی همراه نباشد ،میتواند باعث بروز این بیماری و یا وخامت ان شود .در صورتی که شما سابقه ابتلا به خونریزی های معده و یا روده دارید و یا مکررا به خونریزی های شدید در طی دوران قاعدگی دچار میشوید و یا مکررا خون اهدا میکنید ،ممکن است به فقر اهن دچار شوید
نارسایی کلیوی : ممکن است نارسایی کلیوی با فقر اهن همراه باشد که در بیشتر موارد کم خونی را هم شامل میشود . زمانی که کلیه ها به درستی کار نمیکنند ،اهن ذخیره شده در خون شما میتواند کاهش یابد .این مورد به همراه سایر تغییرات مواد شیمیایی بدن میتواند موجب بروز RLS/WEDو یا وخامت ان شود
پیامدهای مورد نظر
سندروم پای بی قرار نمیتواند منجر به بروز بیماری های دیگر شود ولی شدت علائم ان میتواند از خفیف تا ناتوان کننده متفاوت باشد .به خواب رفتن و یا داشتن خوابی راحت برای بیشتر افراد مبتلا به این بیماری دشوار است .
انواع شدید RLS/WED میتوانند اختلالاتی قابل توجه را در کیفیت زندگی بوجود اورند و منجر به افسردگی شوند .بی خوابی خود در بروز خواب الودگی شدید روزانه موثر است ولی RLS/WED مانع از ان میشود که شما بتوانید در طی روز خواب کوتاهی داشته باشید .
آمادگی برای ملاقات پزشک
در صورتی که نشانه های این بیماری را دارید ،به پزشکتان مراجعه کنید تا پس از ارزیابی اولیه و رد صورت نیاز شما را به یک متخصص اعصاب و یا خواب ارجاع دهد .
میتوانید با استفاده از اطلاعات ذیل خود را برای ملاقات با پزشک اماده کنید :
علائم تان را بنویسید: به همراه زمان اغاز انها و زمان بروز انها
تمام اطلاعات بالینی خود را بنویسید : لیستی از تمام دارو های مصرفی مانندویتامین ها و مکمل های غذایی و داروهای غیر تجویزی به همراه دوز انها و یا سایر بیماری هایی که به انها دچار هستید .همچنین در صورتی که سایقه خانوادکی ابتلا به این بیماری را دارید،ان را یادداشت کنید
سوالاتی را که میخواهید از پزشک بپرسید را یادداشت نمایید
یکی از اعضای خانواده تان را همره ببرید تا در صورت نیاز موارد مهم و یا سوالات را به شما یاداوری کند
میتوانید این سوالات را از پزشک خود بپرسید
دلایل اصلی بروز این بیماری کدامند ؟ و سایر دلایل کدامند ؟
به چه ازمایشاتی برای تایید تشخیص نیاز است ؟
چگونه میتوانم سایر بیماری ها در کنار سندروم پای بی قرار مدیریت کنم ؟
کدام روش های مراقبت شخضی میتوانند به من در جهت بهبود علائم کمک کنند ؟
ایا منبع اطلاع رسانی و یا وب سایتی در این زمینه وجود دارد ؟
کجا میتوانم گروههای پشتیبانی برای افراد مبتلا به این سندروم را بیابم ؟
میتوانید سوالات دیگری را هم در طی ملاقات از پزشکتان بپرسید
ایا گرایشی شدید به حرکت پاهای خود دارید ؟
نشانه های خود را چگونه توصیف میکنید ؟
ایا علائم شما در حالت نشسته و یا خوابیده بروز میکنند ؟ و در هنگام شب وخیم میشوند؟
ایا تحرک وضعیت بدنی تان را بهبود میبخشد ؟
ایا به شما گفته اند که در حالت خواب ،لگد میزنید و یا پاهای خود را حرکت میدهید ؟
ایا به سختی میخوابید و یا در هنگان شب بیدار میشوید ؟
ایا در طی روز خسته هستید ؟
ایا فرد دیگری در خانواده شما به این عارضه دچار است ؟
روزانه چقدر کافئین مصرف میکنید ؟
برنامه ورزشی معمول شما چیست ؟
خودتان نیز میتوانید این اقدمات را انجام دهید
به منظور بهبود علائمتان ،این اقدامات را انجام دهید :
مصرف الکل و یا کافئین و دخانیات را قطع کرده و یا کاهش دهید
پاهایتان را در وان اب گرم گذشته و ماساژ دهید
آزمایشات و تشخیص بیماری
پزشکتان سابقه بالینی شما را گرفته و سوالاتی را در خصوص نشانه هایتان میپرسد .تشخیص این بیماری بر پایه ی موارد ذیل صورت میگیرد که توسط گروه مطالعاتی بین المللی سندروم پای بی قرار تعیین شده است :
فرد گرایش زیادی به حرکت پاهای خود دارد که معمولا با حسی نامطلوب همراه است مانند مور مور شدن ،سوزن سوزن شدن ،کشیده شدن و کرمپ .
نشانه ها با اغاز زمان استراحت وخیم میشوند
علائم شما تا حدودی و یا به صورت موقتی پس از تحرک بهبود می یابند مانند قدم زدن و انجام حرکات کششی
علائم شما در شب بدتر میشوند
نمیتوان نشانه ها را فقط توسط بیماری های دیگر و یا وضعیت های رفتاری توصیف نمود
احتمالا پزشکتان یک ارزیابی فیزیکی و عصبی ترتیب میدهد .همچنین از ازمایش خون(به خصوص برای فقر اهن ) به منظور رفع احتمال ابتلا به سایر بیماری ها استفاده میشود .
همچنین ممکن است پزشکتان شما را به یک متخصص خواب ارجاع دهد تا شب را در یک کلینیک خواب بگذرانید و پزشکان بتوانند وضعیت خواب شما را بررسی کنندو احتمال وجود سایر اختلالات مانند اپنه خواب را تشخیص دهند .ولی در بیشتر موارد تشخیص RLS/WED به مطالعات روند خواب فرد نیازی ندارد.
درمان و دارو
گاهی اوقات درمان بیماری عامل مانند فقر اهن باعث بهبود علائم این بیماری میشود .درمان فقر اهن با مصرف مکمل های اهن صورت میگیرد ولی این مکمل ها فقط باید با تجویز پزشک و پس از بررسی سطح اهن خون مصرف شوند .
در صورتی که بیماری شما توسط بیماری های دیگری بوجود نیامده است ،روش های درمانی بر تغییرات سبک زندگی تاکید میکنند و در صورتی که این روش ها اثر بخش نباشند ،از دارودرمانی استفاده میشود .
دارو درمانی
تعداد زیادی از داروهای تجویزی که بیشتر برای درمان سایر بیماری ها به کار برده میشوند ، میتوانند نشانه های سندروم پای بیقرار را بهبود بخشند مانند :
داروهایی که میزان دوپامین مغز را افزایش میدهند :این داروها با اثر گذاری بر سطح پیام رسان شیمیایی به نام دوپامین در مغز میتواند حرکات ناشی از این بیماری را بهبود بخشد .روپینیرول ،روتیگوتین و پرامیپکسول توسط سازمان غذا و دارو و برای درمن انواع متوسط تا شدید سندروم پای بی قرار تایید شده اند .عوارض جانبی کوتاه مدت این داروها معمولا خفیف است و شامل تهوع،سبکی سر و خستگی میشود .اگرچه ممکن است انها باعث بروز اختلالات کنترلی ایمپالسی شوند مانند خواب الودگی در طی روز و شرط بندی های اجباری
داروهای موثر بر کانالهای کلسیمی : مانند گاباپنتین و پرگابالین میتوانند در بهبود تعدادی از افراد مبتلا به سندروم پای بی قرار موثر باشند
ارام بخش های عضلانی و داروهای درمانی خواب :این نوع ز داروها با نام بنزودیازپین ها به شما کمک میکننند تا خواب شبانه ی راحت تری داشته باشید ولی میتوانند خواب الودگی روزانه را بوجود اورند و تمام علائم این بیماری را از بین نبرند .ارام بخش های معمولی که برای بهبود علائم سندروم پای بی قرار به کار برده میشوند عبارتند از :کلونوزپام ،اسزوپیکلون ،تمازپام ،زالپلون و زولپیدم
اپیوئید ها :داروهای مخدر میتواند علائم خفیف تا شدید را بهبود بخشند ولی در صورتی که به میزان زیادی مصرف شوند ،میتوانند اعتیاد اور باشند .تعدادی از انواع این داروها عبارتند از کودئین ها ،اوکسی کودون و استامینوفن و ترکیب هیدروکودون استامینوفن
موارد احتیاطی در زمینه داروها
گاهی اوقات داروهای دوپامینی که برای مدتی موثر بوده اند ،اثر بخشی خود در درمان سندروم پای بی قرار را از دست میدهند و یا ممکن است فرد متوجه شود که علائم پس از مدتی دوباره باز میگردند .به این حالت تشدید می گویند.ممکن است پزشکتان به منظور رفع این وضعیت از داروهای جایگزین استفاده نماید .مصرف داروهای درمانی این بیماری در طی بارداری توصیه نمیشود و به جای ان ممکن است پزشکتان روش هی مراقبت شخصی را به شما پیشنهاد کند تا علائمتان بهبود یابد . در صورتی که علائم شما در طی سه ماهه اخر بارداری ازار دهنده باشند ،پزشکتان تعدادی از دارو ها را برای شما تجویز خواهد کرد
تعدادی از داروها میتوانند علائم سندروم پای بی قرار را بهبود بخشند مانند داروهای ضد افسردگی ،تعدادی از داروهای انتی سایکوتیک ،ضد تهوع و داروهای درمانی الرژی و سرماخوردگی .در صورت امکان پزشکتان پیشنهاد میکند که از مصرف این داروها بپرهیزید .در صورتی که باید از این داروها مصرف کنید ،با پزشکتان در خصوص داروهایی مشورت کنید که میتواند علائم سندروم پای بی قرار را بهبود بخشند .
سبک زندگی و مراقبت در خانه
شما میتوانید با ایجاد تغییراتی کوچک در سبک زندگی تان ،نشانه های سندروم پای بی قرار را بهبود بخشید :
حمام و ماساژ ر امتحان کنید :خوابیدن در اب داغ و ماساژ پاها میتواند عضلات شما را ریلکس کند
از بسته های گرم و یا سرد استفاده کنید :استفاده از پک های گرم و سرد و یا مصرف متناوب این دو با هم میتواند علائم اعضا را کاهش دهد
از تکنیک های ریلکسیشن مانند یوگا و مدیتیشن استفاده نمایید :استرس میتواند نشانه های این بیماری را وخیم کند .یاد بگیرید که ریلکس کنید به خصوص در هنگام رفتن به رختخواب
بهداشت خواب را رعایت نمایید :خستگی علائم این بیماری را تشدید میکند بنابراین باید بهداشت خواب را رعایت کنید .بهتر است که بهترین حالت در محیطی گرم و ارام و راحت بخوابید ،هر روز راس ساعت مشخصی به رختخواب رفته و بیدار شوید و به میزان کافی بخوابید .تعدادی از بیمارن مبتلا به سندروم پای بی قرار دیر تر به رختخواب رفته و دیرتر از خواب بیدار میشوند و در نتیجه میتوانند خواب بیشتر و بهتری داشته باشند .
ورزش کنید :ورزش های متعادل و منظم میتواند نشانه های این بیماری را کاهش دهد ولی ورزش بیش از اندازه و یا انجام این تمارین در ساعات دیر میتواند نشانه ها را تشدید نماید .
از مصرف کافئین بپرهیزید :گاهی اوقات ترک مصرف کافئین میتواند علائم را بهتر کند .سعی کنید به مدت چندین هفته از مصرف مواد حاوی کافئین هم بپرهیزید مانند شکلات و نوشینی های حاوی کافئین مانند قهوه ،کولا ،چای و نوشیدنی های بدون الکل تا میزان تاثیر ان در بهبود علائم را مشاهده کنید .
داروهای جایگزین
در این زمینه با پزشکتان مشورت نمایید
پیشگیری
در این زمینه با پزشکتان مشورت نمایید
همراهی و حمایت
این بیماری به صورت کلی میتواند تمام عمر با شما باشد .زندگی با این بیماری باید با تکنیک های سازگاری همراه باشد که برای شما مناسب هستند مانند :
با دیگران در باره بیماری تان صحبت کنید :در صورتی که با خانواده و دوستان و همکارانتات در خصوص بیماری تان صحبت کنید ،انها ساده تر میتوانند دلیل قدم زدن شما در سالن ،ایستادن در عقب سالن تئاتر و یا رفتن به اب سرد کن به دفعات زیاد در طی روز را درک نمایند .
با حس خود برای حرکت پاهایتان مقابله نکنید : در این صورت علائمتان وخیم میشوند
عادتهای خواب خود را در دفترچه ای ثبت کنید :استراتژی ها و یا داروهایی را که به بهبود و یا وخامت بیماری شما کمک میکنند را یادداشت کنید و این اطلاعات را با پزشکتان در میان بگذارید
بدن خود را بکشید و ماساژ دهید :روز خود را با حرکت کششی و ماساز ارم اغاز کرده و به پایان برسانید
از دیگرن کمک بگیرید : گروهای پشتیبانی افراد مبتلا به این بیماری و اعضای خانواده را گرد هم جمع میکنند .با شرکت در این گروهها میتوانید از تجربیات و اطلاعات دیگران بهره مند شوید و خود نیز به انان یاری رسانید