جداشدگي شبكيه
retinal detachment
جداشدگي يا پاره شدن شبكيه به وضعيتي اورژانسي اطلاق ميشود كه در آن يك لايه مهم از بافت پشت چشم (شبكيه) از لايه رگ هاي خوني كه مسئول تامين اكسيژن و تغذيه رساني هستند، جدا ميشود.
شرح بیماری
جداشدگي يا پاره شدن شبكيه به وضعيتي اورژانسي اطلاق ميشود كه در آن يك لايه مهم از بافت پشت چشم (شبكيه) از لايه رگ هاي خوني كه مسئول تامين اكسيژن و تغذيه رساني هستند، جدا ميشود.
در جداشدگي شبكيه، سلول هاي شبيكه فاقد اكسيژن هستند. هرچه درمان اين عارضه بيشتر طول بكشد، خطر از دست دادن دائم بينايي در چشم آسيب ديده افزايش ميابد.
خوشبختانه جداشدگي شبكيه اغلب علائم هشدار دهنده مشخصي دارد. تشخيص و درمان زودهنگام اين عارضه ميتواند بينايي فرد را حفظ كند. چنانچه به جداشدگي شبكيه مشكوك هستيد، به محض ظهور علائم هشدار دهنده به يك متخصص چشم (چشم پزشك) مراجعه نماييد.
نشانه ها
علائم زیر معمولاً در یک چشم رخ می‌دهد، ولی گاهی هر دو چشم درگیرند:
- جرقه‌های نورانی در میدان بینایی
- نقاط شناور در میدان بینایی
- تاری دید
- مواج دیدن تصاویر
- از دست دادن تدریجی بینایی
- عدم بروز درد
زمان مناسب مراجعه به پزشک
از آنجاييكه جداشدگي شبكيه يك وضعيت اورژانسي است و ممكن است فرد بينايي خود را براي هميشه از دست دهد، در صورت بروز هريك از علائم بدنبال فوريت هاي پزشكي باشيد.
علل
جداشدگي شبكيه ميتواند در نتيجه موارد زير اتفاق بيافتد:
- كوچك شدن و انقباض زجاجيه
- آسيب ديدگي
- ديابت پيشرفته
- اختلال التهابي چشم
عوامل تشدید
عوامل تشديد كننده جداشدگي شبكيه عبارتند از:
- بالا رفتن سن
- دیابت شیرین
- بیماری‌های عروقی
- سابقه قبلی جداشدگی شبکیه
- سابقه خانوادگی جداشدگی شبکیه
- نزدیک بینی (میوپی) حاد
- عوارض جراحی چشم
- تومورها یا التهاب‌ها
آمادگی برای ملاقات پزشک
چنانچه هرگونه تغييرات ناگهاني در بينايي تان اتفاق افتاد، به يك متخصص چشم مراجعه نماييد. در صورتيكه چشم پزشك به پارگي و يا جداشدگي شبكيه مشكوك باشد، فورا شما را به يك متخصص شبكيه ارجاع خواهد داد.
از آنجاييكه زمان ملاقات با پزشك بسيار محدود است، بهتر است از قبل خود را آماده سازيد. برخي از اطلاعاتي كه در ملاقات با پزشك بشما كمك خواهد كرد عبارتند از:
آنچه ميتوان انجام داد
- از محدوديت هاي پيش از ملاقات با پزشك آگاه شويد.
- همه علائم و تجربيات خود را يادداشت نماييد.
- اطلاعات شخصي مهم خود را يادداشت نماييد.
- فهرستي از تمام داروهاي مصرفي تهيه نماييد.
- يكي از اعضاي خانواده يا يك دوست را همراه با خود به جلسه ملاقات ببريد.
- سوالاتي را كه قرار است از پزشكتان بپرسيد، يادداشت نماييد.
برخي از سوالاتي كه ميتوانيد از پزشكتان بپرسيد عبارتند از:
- چه چيز سبب بروز اين علائم شده است؟
- علل احتمالي اين عارضه چيست؟
- چه آزمايشاتي لازم است؟
- آيا از دست دادن بينايي ام موقتي است يا دائمي؟
- بهترين راه حل چيست؟
- آيا اين روش جايگزين ديگري هم دارد؟
- من به بيماري ديگري نيز مبتلا هستم. چطور ميتوانم همزمان هر دو بيماري را كنترل نمايم؟
- آيا بايد محدوديت هاي خاصي را دنبال كنم؟
- آيا لازم است به متخصص ديگري هم مراجعه كنم؟
- آيا در خصوص اين بيماري اطلاعات مكتوبي براي مطالعه وجود دارد؟
- اگر به جراحي نياز است، دوره بهبودي چقدر طول ميكشد؟
- آيا پس از جراحي قادر به مسافرت رفتن ميباشم؟ مشكلي ندارد كه با هواپيما سفر كنم؟
بعلاوه ميتوانيد سوالات ديگري را كه خودتان آماده كرده ايد از پزشكتان بپرسيد.
انتظارات شما از پزشك
ممكن است پزشكتان سوالات متعددي از شما بپرسد. آمادگي براي پاسخ به اين سوالات نوعي بهره برداري از زمان در مراجعه به پزشك تلقي ميشود. ممكن است پزشك سوالات زير را از شما بپرسد:
- علائم و نشانه هايتان چيست؟
- اولين بار چه زماني علائم بروز يافت؟
- آيا علائمتان مداوم است يا گهگاه؟
- شدت علائمتان در چه حد است؟
- آيا پيش از اين، متوجه علائمي در چشمتان شده بوديد؟
- آيا تابحال به التهاب چشم مبتلا شده ايد؟
- آيا تابحال به چشمتان آسيب وارد شده است؟
- آيا تابحال عمل جراحي چشم داشته ايد؟
- آيا به بيماري ديگري مانند ديابت مبتلا هستيد؟
- آيا يكي از اعضاي خانواده تان قبلا به اين عارضع مبتلا شده بودند؟
آزمایشات و تشخیص بیماری
پزشك جهت تشخيص جداشدگي شبكيه يكي از روش هاي زير را انجام ميدهد:
- افتالموسکوپي؛ عبارت است از ديدن داخل چشم پس از گشاد کردن مردمک. افتالموسکوپي امکان مشاهده محيط داخلي صفحه بينايي، شبكيه، نقطه كور، لكه زرد، سرخرگ ها، سياهرگ ها، ماكولا، مشيميه و محيط هاي شفاف چشم را فراهم مي سازد. افتالموسکوپي به دو روش مستقيم و غير مستقيم انجام مي شود.
- سونوگرافي؛ در اين روش با استفاده از امواج صوتي، تصويري بر روي نمايشگر ظاهر ميشود. اين امواج صوتي از چشم عبور كرده و از شبكيه چشم تصوير تهيه ميكنند.
درمان و دارو
اصول کلی درمان
- تشخیص براساس معاینه افتالموسکپی چشم مطرح می‌گردد.
- درمان به موقعیت و شدت جداشدگی بستگی دارد.
- در صورت ضربه به چشم، استفاده از پوشش محافظ چشم ممکن است لازم باشد.
- جراحی جهت برقراری اتصال مجدد شبکیه به بافت‌های زیرین با استفاده از اشعه‌های لیزر مخصوص یا سرما درمانی (با استفاده از درجه حرارت زیر نقطه انجماد) یا با تغییر شکل چشم انجام می‌گیرد.
دستورهای زیر پس از جراحی توصیه می‌گردد:
- هر دو چشم باید بطور همزمان تا مدتی با پوشش مخصوص بسته شوند. در این مدت برای انجام کارها می‌توانید از دوستان یا خانواده کمک بگیرید.
- پس از برداشت پوشش چشم‌ها از عینک‌های دارای شیشه تیره استفاده کنید.
- چشم‌های خود را مالش ندهید.
- از دولا شدن اجتناب کنید.
- از حالاتی که ممکن است باعث افزایش فشار داخل چشم شوند نظیر یبوست، بلند کردن وزنه سنگین یا سرفه شدید اجتناب کنید.
داروها
- قطره‌های چشمی گشادکننده مردمک؛ گشاد شدن مردمک، فعالیت در زمان ابتلا به این بیماری را در طی دورهان التیام پس از جراحی را کاهش می‌دهد. اگر شما نمی‌توانید خود قطره داخل چشمتان بریزید، برای این منظور از دیگران کمک بگیرید.
- داروهای آرامبخش؛ به منظور کاهش اضطراب در طی دوره نقاهت توصیه می‌شود.
فعالیت در زمان ابتلا به این بیماری
پس از جراحی در حالت خوابیده به پشت در بستر استراحت کنید و سر را کمی بالاتر از سطح بستر قرار دهید. برای جلوگیری از تشکیل لخته در وریدهای عمقی، اندام‌های تحتانی را در طی استراحت مرتباً حرکت دهید. با صلاحدید چشم پزشک، فعالیت در زمان ابتلا به این بیماری های طبیعی خود را از سر بگیرید.
پیشگیری
هيچ راهي جهت پيشگيري از جداشدگي شبكيه وجود ندارد. با اين حال آگاهي داشتن از علائم هشدار دهنده زير ميتواند به حفظ بينايي فرد كمك كند:
- افزايش ناگهاني اجسام شناور
- ديدن جرقه هاي روشن و نوراني
- ظهور يك سايه يا پرده در ميدان ديد
