تب رو ماتیسمی
rheumatic fever
تب روماتیسمی نوعی بیماری التهابی است که میتواندبه عنوان یکی از پیامدهای درمان نامناسب تب اسکارلت و یا گلودرد استرپتوکوکی بروز نماید.نشانههای این بیماری متفاوت هستند و تعدادی از افراد مبتلا به آن فقط چندین نشانه و تعدادی دیگر علایم کمی دارند
شرح بیماری
تب روماتیسمی نوعی بیماری التهابی است که میتواندبه عنوان یکی از پیامدهای درمان نامناسب تب اسکارلت و یا گلودرد استرپتوکوکی بروز نماید .این بیماریها توسط عفونت ناشی از نوع اول باکتری استرپتوکوکوس بوجود میآیند
تب روماتیسمی بیشتر در سنین بین 5تا 15 سال رایج است ولی ممکن است در کودکان کم سن و سال تر ویا بزرگسالان هم بروز نماید .اگرچه گلودرد استرپتوکوکی نوعی بیماری شایع است ولی شیوع تب روماتیسمی در آمریکا و سایر کشور های پیشرفته خیلی کم است .تب روماتیسمی در بسیاری از کشورها شایع است .
این بیماری میتواندبه صورت دائمی به قلب آسیب رساند مانند نارسایی قلبی یا آسیب دریچه های قلبی .درمانهای موجود قادرند آسیب بافتی ناشی از التهاب را کاهش دهند و درد و سایر علایم را کم کنند و از بروز مجدد این بیماری پیشگیری نمایند .
نشانه ها
نشانههای این بیماری متفاوت هستند و تعدادی از افراد مبتلا به آن فقط چندین نشانه و تعدادی دیگر علایم کمی دارند .همچنین ممکن است نشانهها در طی بیماری تغییر نمایند .این بیماری معمولاً بین 2 تا 4 هفته پس از عفونت ناشی از گلودرد استرپتوکوکی بروز میکند .
نشانههای تب روماتیسمی که بر اثر التهاب قلب ،مفصل ،پوست یا سیستم عصبی مرکزی بوجود میآیند عبارتند از :
•تب
•درد و ناراحتی مفاصل -بیشتر در ناحیه قوزک پا ،بازو ،ارنج یا مچ •دست ،در بعضی موارد شانه ها ،باسن ،دست و پاها
•درد یکی از مفصل که به مفصل دیگر شیوع پیدا میکند .مفاصل متورم و داغ و قرمز
•برامدگی های کوچک و بی درد زیر پوست
•درد قفسه سینه
•خستگی
•سوفل قلبی
•بتورات پوستی با برجستگی کم و سطح خشن(مارژیناتوم اریتم )
•حرکات غیر قابل کنترل و جنبشی بدن(کره سیدنهام و سنت ویروس دنس )- که بیشتر در دست و پا و وصورت بروز میکند
•بروز ناگهانی رفتار غیر معمول مانند گریه یا خندیدن نامتعارف که با بیماری کره سیدنهام همراه است
زمان مناسب مراجعه به پزشک
در صورتی کودکتان نشانههای گلودرد استپتوکوکی را دارد ،بایدبه پزشک مراجعه کند زیرا درمان مناسب این بیماری مانع از بروز تب روماتیسمی میشود .در صورتی که کودکتان هر یک از نشانههای زیر را دارد با پزشکتان مشورت نمایید :
گلو درد به همراه نشانههای سرماخوردگی مانند ابریزش بینی
گلودرد به همراه تورم و ناراحتی غدد لنفاوی
دانههای قرمزی پوستی که بروی سر و صورت ظاهر میشود و سپس به سمت باسن و نواحی تحتانی بدن میرود
دشواری در بلع هر چیزی ماننداب دهان
ترشحات ضخیم و خونی از بینی که بیشتر در کودکان زیر سه سال بروز میکند
قرمزی و درخشانی زبان به همراه برامدگی های دور آنکه با نام زبان توت فرنگی شناخته میشود
در موارد زیر و در صورت بروز تبی با این ویژگیها به پزشکتان مراجعه نمایید:
نوزدان تا سه ماه با تب 38 درجه که از ناحیه مقهد گرفته شده است
کودکان بین 3 تا 6 ماه با دمای 38.9 سانتی گراد ی بالاتر
کودکان بین 6 ماه تا دو سال با تب 38.8 س درجه سانتی گرد یا بالاتر که با مصرف داروها بهبود نمی یابد و یا بیش از یک روز ادامه مییابد
کودکان بین 2 تا 17 سال با تب 38.9 درجه سانتی گراد یا بیشتر (این دما برای کودکان زیر 3 سال از راه مقعد و برای کودکان بالای 3 سال از راه دهان اندازهگیری میشود ) که با مصرف داروها بهبود نمی یابد و یا پس از سه روز ادامه مییابد .
در صورتی که کودکتان سایر نشانههای تب روماتیسمی را دارد ،نیز به پزشکتان اطلاع دهید
علل
تب روماتیسمی در اثر عفونت گلو به باکتری استرپتوکوکوس پیوژن و یا نوع اول باکتری استرپتوکوکوس بروز میکند .این حالت باعث بروز گلودرد استرپتوکوکی و یا در مواردی نادر تب اسکارلت میشود .عفونت نوع یک استرپتوکوکی پوست و سایر اندامهای بدن در مواردی نادر باعث بروز تب روماتیسمی میشود .
ارتباط دقیق بین عفونت استرپتوکوکی و تب روماتیسمی مشخص نمیباشد ولی به نظر میرسد که این باکتری ترفندی را برای سیستم ایمنی بدن به کار میبرد .این باکتری حاوی نوعی پروتئین مشابه تعدادی از بافتهای بدن است بنابراین سیستم ایمنی به جای هدف گیری این باکتری ها ،خود بافتهای بدن را به عنوان بافتهای عفونی هدف گیری میکند که حاوی همان نوع پروتئین میباشند مانند بافتهای قلبی ،مفصل ،پوست و سیستم عصبی مرکزی .این واکنش سیستم عصبی باعث بروز التهاب میشود
در صورتی که کودکتان به منظور رفع باکتری یاد شده ، با انتی بیویتک روند درمانی کامل و به موقعی را پشت سر میگذارد و یا به عنوان دیگر تمام دوز تجویزی را مصرف میکند ،هیچ شانسی برای بروزتب روماتیسمی وجود نخواهد داشت .در صورتی که کودکتان یک تا دو بار به گلودرد استرپتوکوکی یا تب اسکارلت دچار شده باشد ولی درمان کاملی دریافت نکرده باشدو یا اصلاً درمان نشده باشد ،ممکن است به تب روماتیسمی دچار شود .
عوامل تشدید
این عوامل احتمال ابتلا به تب روماتیسمی را افزایش میدهند :
سابقه خانوادگی :تعدادی از افراد دارای ژن و یا ژنهایی هستند که باعث میشود آنها بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری باشند
نوع باکتری استرپتوکوکی :انواع ویژه ای از باکتری استرپتوکوکی میتوانند باعث بروز تب روماتیسمی شوند
فاکتورهای محیطی :جمعیت زیاد و بهداشت ضعیف و سایر عواملی که احتمال انتقال سریع بیماری یا قرار گیری متعدد در معرض باکتری استرپتوکوکوس را افزایش میدهند ،باعث ابتلای فرد به تب روماتیسمی میشوند
پیامدهای مورد نظر
ممکن است التهاب ناشی از تب روماتیسمی به مدت چندین هفته تا چندین ماه ادامه یابد .در بعضی موارد هم التهاب میتواند باعث بروز پیامدهای بلند مدت شود.بیماری قلبی روماتیسمی نوعی آسیب جدی قلبی است که توسط التهاب تب روماتیسمی بوجود میآید .در این حالت بیشتردریچه های بین دو محفظه ی سمت چپ قلب را )دریچه میترال ( دچار میکند ولی ممکن است سایر دریچه ها هم به این حالت دچار شود .اسیب بوجود آمده منجر به یکی از موارد ذیل میشود :
تنگی مجرای دریچه :با تنگی این دریچه میزان جریان خون ورودی هم کاهش مییابد
برگشت خون به دریچه :در این حالت سوراخی در دریچه بروز میکند و باعث میشود تا جریان خون به سمتی اشتباه هدایت شود
آسیب دیدگی عضلات قلبی :التهاب مرتبط با تب روماتیسمی میتواند عضلت قلب ر تضعیف نماید و منجر به پمپاژ ضعف شود
آسیب دیدگی دریچه میترال ،سایر دریچه ها و یا سایر بافتهای قلب میتوانمد بعداً مشکلاتی را برای قلب بوجود آورد .ین بیماریها عبارتند از :
فیبریلاسیون قلبی :ضربان نامنظم و بی قاعده ی محفظ های فوقانی قلبی یا دهلیز ها
نارسایی قلبی :ناتوانی قلب در پمپاژ خون کافی به بدن
آمادگی برای ملاقات پزشک
میتوانید ابتدا به یک پزشک عمومی و یا پزشک اطفال مراجعه نمایید تا پس از ان به متخصص قلب کودکان برای انجام ازمایشات تشخیصی ارجاع داده شوید .
میتوانیدبا تهیه لیستی از این موارد ، پیش از ملاقات با پزشکتان از انها بهره گیرید
· علائم کودک خود حتی نشانه های غیر مرتبط با این بیماری
بیماری های اخیر کودکتان
· لیستی از تمام دارو های مصرفی کودکتان را تهیه نمایید مانندویتامین ها و مکمل های غذایی و داروهای غیر تجویزی به همراه دوز انها
· سوالاتی را که میخواهید از پزشک بپرسید را یادداشت نمایید
· از محدودیت های پیش از ملاقات اگاه شوید مانند تمام موارید که باید از قبل بدانید
سوالات خود را از مهم ترین تا بی اهمیت ترین تنظیم کرده و در صورتی که کودکتان نشانه های تب روماتیسمی را دارد ،میتوانید این سوالات را از پزشک خود بپرسید
ایا کودک من به تب روماتیسمی دچار شده است ؟
چه بیماری های دیگری میتوانند باعث بروزاین علائم شوند ؟
به چه ازمایشاتی در زمان حال واینده نیاز است و بهترین روش درمانی کدام است ؟
ایا این بیماری و یا روند درمانی ان میتواند بر سایر بیماری های کودکم اثر گذارد ؟
فعالیت هی کودکم تا چه اندازه ای باید محدود شود ؟
ایا این بیماری مسری است و مدت زمان این حالت مسری چقدر است ؟
تا چه اندزه باید از روش های درمانی متعاقب استفاده نمخود ؟
ایا بقروشور و یا راهنمایی در این زمینه وجود دارد که بتوانم با خود به خانه ببرم و یا چه وب سایتی را پیشنهاد میکنید ؟
میتوانید سوالات دیگری را هم در طی ملاقات از پزشکتان بپرسید
احتمالا پزشکتان نیر از شما سوالاتی می پرسد که امادگی برای پاسخ گویی به انها میتواند در زمان شما صرفه جویی کند .پزشکتان احتمالا این سوالات را می پرسد :
چه زمانی علائم کودکتان اغاز شد ؟
ایا کودکتان به تازگی به انفولانزا یا سرماخوردگی دچار شده است ؟نشانه های او را توصیف کنید
ایا نشانه های کودکتان در طی زمان تغییر کردند ؟
ایا کودک شما در معرض نوع شناخته شده از باکتری استرپتوکوکی قرار گرفته است ؟
ایا کودک شما به تب اسکارلت یا گلودرد استرپتوکوکی مبتلا بوده است؟
ایا کودکتان تمام انتی بیوتیک های تجویزی برای درمان گلودرد استرپتوکوکی یا تب اسکارلت را مصرف کرده است ؟
آزمایشات و تشخیص بیماری
پزشکتان با توجه به ازمایشات فیزیکی و نتایج حاصل از انها میتواند بیماری تب روماتیسمی را تشخیص دهد .
ازمایشات فیزیکی
پزشکتان یک ازمایش فیزیکی کامل ترتیب میدهد که شامل این موارد میشود :
بررسی احتمال التهاب مفاصل
بررسی احتمال تب
بررسی احتمال وجود برامدگی ها وبثورات پوستی
گوش دادن به قلب به منظور بررسی احتمال ریتم غیر نرمال ،سوفل قلبی و صدای نا واضح که از علائم التهاب قلبی میباشد
انجام سری از فعالیت های ساده حرکتی به منظور تشخیص علائم غیر مستقیم التهاب سیستم عصبی مرکزی
ازمایشات لازم برای عفونت استرپتوکوکی
در صورتی که کودکتان به عفونت استرپتوکوکی دچا رشده باشد ،پزشکتان ازمایشات دیگری را برای تشخیص این باکتری پیشنهاد میکند .احتمالا پزشکتان ازمایش خون را پیشنهاد میکند که در ان پاد تنهای این باکتری که در جریان خون گردش میکنند ،مشخص میشوند .ممکن است این باکتری پس از این در خون و یا بافتهای بدن کودک شما یافت نشود
الکتروکاردیوگرام ECG-EKG
الکتروکاردیوگرام که با نامهای ECG و EKG هم شناخته میشود ،سیگنالهای الکتریکی را در حال عبور از قلب کودکتان ثبت میکند .ممکن است پزشکتان در میان این سیگنالها به دنبال الگویی باشد که نشان دهنده ی التهاب قلب یا عملکرد ضعیف قلب میباشد .
اکوکاردیوگرافی
در این روش از امواج صوتی برای تولید تصاویر زنده ای از قلب استفاده میشود .این تست به پزشکتان کمک میکیند تا تغییر ساختار های قلبی را متوجه شود .احتمال اسیب دیدگی دریچه های قلبی در مراحل اولیه این بیماری کم است ولی اکوکاردیوگرام میتواند این اختلالات را نشان دهد .در صورتی که بیمار به تب روماتیسمی مبتلا باشد ،باید این تست درا ینده هم انجام گیرد تا وضعیت دریچه های قلبی بر اساس علائم و یا تغییرات ازمون های فیزیکی بررسی شود .
درمان و دارو
هدف درمانی این بیماری ،نابودی تمام انوع باکتری های استرپتوکوکی باقی مانده از بدن ،کاهش علائم ،کنترل التهاب و پیشگیری از بروز مجدد اپیزود های این بیماری میباشد .
روش های درمانی تب روماتیسمی عبارتند از :
آنتی بیوتیک ها :پزشکتان به منظور نابودی تمام باکتری های باقی مانده در بدن پنی سیلین یا سایر انتی بیوتیک ها را تجویز میکند .پس از انکه کودکتان انتی بیوتیکهار ا به صورت کامل مصرف کند ،پزشکتان انتی بیوتیکهای دیگری را تجویز میکند تا احتمال بازگشت بیماری به حداقل برسد و این روند درمانی حدقل تا 12 سالگی کودکتان ادامه خواهد داشت .در صورتی که در کودکتان در زمان ابتلا به این بیماری سن بیشتری داشته باشد ،روند درمانی تا بعد از 20 سالگی ادامه می یابد تا دوره ی پنج ساله ی درمانهای پیشگیری کننده کامل شود .در صورتی که فرد به همراه تب روماتیسمی ،التهاب قلبی را هم تجربه کرده باشد،باید به مدت طولانی تری از انتی بیوتیکها مصرف نماید
درمانهای ضد التهاب:پزشکتان یک مسکن مانند اسپیرین یا ناپروکسن (اناپروکس ،ناپروسین و موارد دیگر) را تجویز میکند تا التهاب و درد و تب را کاهش دهد .در صورتیکه علائم شدید باشند و یا در اثر مصرف دارو بهبود نیابند ،پزشکتان از داروهای کورتیکواستروئیدی مانند پردنیزون استفاده میکند .
داروهای ضد تشنج : در صورتی که حرکات غیر ارادی ناشی از بیماری کره سیدنهام شدید باشند ،پزشکتان از داروهای ضد تشنج استفاده میکند مانند والپوریک اسید ( دپاکن ) یا کاربامازپنی (کارباترول ،اکوئترو و سایر موارد )
مراقبتهای طولانی مدت
در خصوص مراقبت های بلند مدت مورد نیاز با پزشکتان مشورت نمایید .اسیب دیدگی قلبی ناشی از ابتلا به تب روماتیسمی ممکن است تا سالها پس از بیماری های مزمن خود را نشان ندهد.باید به کودکتان اطلاع دهید که به تب روماتیسمی دچار بوده است ت در زمان بزرگسالی در این زمینه با پزشک خود مشورت نماید .
سبک زندگی و مراقبت در خانه
ممکن است پزشکتان توصیه کند تا کودکتان استراحت کند و همچنین از شما بخواهد تا زمانی که علائمی همانند التهاب ،درد و سایر نشانهها بهتر نشده اند،فعالیتهای وی را محدود کنید .در صورتی که بافتهای قلبی دچار التهاب شوند ،پزشکتان توصیه میکند که کودکتان از چندین هفته تا چندین ماه و یا توجه به شدت التهاب استراحت نماید .
داروهای جایگزین
در این زمینه با پزشکتان مشورت نمایید
پیشگیری
تنها راه پیشگیری از ابتلا به این بیماری ،درمان بلافاصله تب اسکارلت یا عفونت های استرپتوکوکی گلو با مصرف متناسب انتی بیوتیک هاست .
همراهی و حمایت
در این زمینه با پزشکتان مشورت نمایید